اعظم شاهعلی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۳۹۲، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کم توجهی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه محقق اردبیلی

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی عمومی

عنوان:

بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کم توجهی

استاد راهنما:

پروفسور محمد نریمانی

استاد مشاور:

دکتر عباس ابوالقاسمی

پژوهشگر:

اعظم شاهعلی

۱۳۹۲

فهرست مطالب

عنوان

بیان مساله

ضرورت و اهمیت پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

فصل دوم: چهارچوب نظری و سوابق پژوهشی

تعریف اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی

علائم اختلال

شیوع اختلال ADHD و تفاوت های جنسی

رابطه اختلال ADHD با سن

رابطه اختلال ADHD با دیگر اختلالات

مشکلات مربوط به روابط بین فردی در کودکان ADHD

بیش فعالی و انگیزش تحصیلی

مواجهه با اختلال ADHD

ارائه آگاهی و اطلاعات در مورد اختلالات ADHD

انگیزش تحصیلی

تعریف انگیزه و انگیزش

رابطه انگیزش با یادگیری

بیش فعالی و خانواده

آموزش مدیریت والدین

پیشینه تجربی

فصل سوم: روش پژوهش

جامعه

نمونه و روش نمونه گیری

ابزارهای جمع آوری اطلاعات و ویژگی روانسنجی آن ها

روش تحقیق

شیوه جمع آوری اطلاعات

روش تجزیه و تحلیل داده ها (ابزار آماری)

فصل چهارم: تحلیل یافته ها

جلد اول و یافته ها

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری

محدودیت های پژوهش

پیشنهاد های حاصل از یافته های تحقیق

منابع

پیوست ها

چکیده:

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کم توجهی بود. طرح تحقیق آزمایشی و از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است به این منظور ۸۳۳ تعداد دانش آموز پایه پنجم ابتدایی (۳۱۴ دختر و ۴۹۹ پسر) از مناطق تحصیلی ۱، ۳ و ۴ شهر تبریز به روش نمونه گیری تصادفی | خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و آزمون کانرز ( فرم معلم) همراه با مصاحبه بالینی برای تشخیص کودکان بیش فعال و کم توجه اجرا گردید آزمودنی های این پژوهش ۴۰ نفر از کودکان ADHD که بر اساس مقیاس کانرز تشخیص داده شده بود، شامل می شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه  های کانرز والدین ( ۴۸-CPRS)، سنجش انگیزش تحصیلی هارتر و خشم کودکان استفاده شد که  کودکان و والدین آنها را در مراحل قبل و بعد از درمان تکمیل کردند. آزمودنی ها به صورت تصادفی در دو گروه آموزش والدین و گروه گواه (هر گروه ۲۰ نفر) جایگزین شدند. آموزش مدیریت والدین به طور متوسط در ۸ جلسه ۱۵ ساعته به گروه آزمایش آموزش داده شد. در این خصوص اطلاعاتی در زمینه ماهیت اختلال، کاربرد پاداش و امتیاز، کاربرد تحسین الفابی، استفاده  موثر از بی توجهی، استفاده از محروم کردن، حذف پاداش ها، انجام تکالیف درسی و … ارائه شد. داده های بدست آمده به روش تحلیل چند متغیره مانوا مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش مدیریت والدین در سطح ( P≤۰/۰۱) بر انگیزش تحصیلی و در سطح ( P≤۰/۰۵) بر مشکلات رفتاری کودکان دارای ADHD تاثیر بسزایی دارد. با توجه به نتایج این پژوهش در | خصوص انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان دارای ADHD روش آموزش مدیریت  والدین یکی از موثرترین و کار آماده ترین روشهای درمانی می باشد و موجب افزایش انگیزش تحصیلی و کاهش تکانشگری، کم توجهی، اضطراب، و پرخاشگری بانی در کودکان دارای اختلال  بیش فعالی و کم توجهی و هر دو با هم می شوند.

کلید واژه ها: آموزش مدیریت والدین، انگیزش تحصیلی، مشکلات رفتاری و کودکان ADHD .

فصل اول:

مقدمه

اختلال بیش فعالی توام با نقص توجه کودکانی را توصیف می کند که مدام و به کرات رفتارهای ناهمخوان با سن خود در دو مقوله ی بی توجهی و بیش فعالی – تکانشی نشان می دهند. میزان شیوع آن در کودکان سنین مدرسه بین ۳ تا ۵ درصد برآورد شده است، یعنی به طور متوسط در هر کلاس بک دانش آموز با این اختلال وجود دارد (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۹۹۴ء ماش و ولف ,۱۹۹۹).در حال حاضر از طریق مشاهده الگو های رفتاری معین و با انجام ارزیابی جامع پزشک، روانپزشک و روانشناس و مصاحبه با کودک، مشاهده مستقیم او در موقعیت های مختلف و دریافت نظرات معلمان و والدین به تشخیص این اختلال می پردازند. مشاهدات والدین و معلمان از رفتارهای کودک در ارزیابی این کودکان نقش زیادی دارد (فولر، ۲۰۰۲).در مورد سبب شناسی این اختلال نظریه های تقصی انگیزش و نقص در سطح برانگیختگی، ضعف شود گردانی و بارداری رفتار عوامل زیستی و ژنی مطرح می باشد. به طور کلی ADHD برآیند تعامل پیچیده ی عوامل متعدد زیستی، روانی و اجتماعی با یکدیگر است که موجب پیدایش این نشانه ها می شود (برناس، ۱۹۸۸)به دلیل تعداد و مشکلات این کودکان در حوضه های مختلف، رویکردهای درمانی متفاوتی ارائه شده اند. یکی از مداخلات روانی اجتماعی و غیر دارویی که طور اثبات شده و مستند حائز بالاترین سهم این تاثیر گذاری در کاهش اختلالات رفتاری و ارتباطی کودکان مبتلا به ADHD می باشد، آموزش مدیریت والدین است (پلهام و هازا، ۱۹۹۶) -عملی نمودن بعضی از اصول رفتار درمانی حتی بدون حضور درمانگر در بعضی موارد امکان پذیر است. مشکل اصلی والدین در این است که هیچ کدام از آنها آموزش دیده اند که چطور والد خوبی باشند در حالی که کودکان نیازمنا والدینی با مهارت و صبور هستند. والدین باید قوانین مشخصی را برای برخورد و تربیت کودک خود در نظر بگیرند البته قوانین نباید مبهم و همچنین خیلی وسیع باشد. نکته بسیار مهم در این است که قوانین را به صورت ثایت و دائمی به اجرا در آورند(ملک خسروی، ۱۳۸۲). در آموزش والدین، برکل واحد خانواده و تاثیر آن بر کودک تاکید می شود. نگرانی هایی که والدین راجع به علل، درمان و پیش آگهی اختلال فرزندشان داشته اند، در جلسات آموزش والدین فراهم می – آیند. در پرتو اطلاعات جدیله، والدین فهم بهتری نسبت به مشکلات کودک پیدا می کنند و آموزشهای مهارتهای کنترل رفتار کودک، احساس کار آمدی والدین را افزایش می دهد (ملک خسروی، ۱۳۸۲).پژوهشها نشان داده اند که تغییر تعامل های رفتاری والدین در بهبود علائم کودکان مبتلا به ADHD موثر است به طور مثال (آناستوپولوس، شاتون و دوپال، ۱۹۹۳؛ استری هورن و ویدمن ، ۱۹۸۹) نشان دادند که والدین کودکان مبتلا به ADHD نسبت به کودکان غیر میتلا نیاز به مهارتهای والدین اختصاصی تری دارد. آموزش والدین بیش از سایر مداخله های خانوادگی عمومیت دارد و اثرات مثبت درمانی آن در پیگیریهای بعدی نیز دیده می شود.همچنین تحقیقات نشان می دهند که در بین عوامل مختلفی که در پرورش شخصیت سالم کودکان و نوجوانان موثرند، عامل کودک و والدین از مهمترین و بنیادی ترین عوامل محسوب می شوند (نوابی نژاد، ۱۳۷۵؛ به نقل از شکوهی یکتا و زمانی، ۱۳۸۷).هیچ یک از مداخلات درمانی نباید به عنوان شفا دهنده ی ADHD در نظر گرفته شوند، بلکه ارزش آنها در کاهش سطح علائم اختلال و مشکلات رفتاری با هیجانی مرتبط با آن است. وقتی هر یک از این درمان متوقف شوند، اغلب، علائم اختلال به سطح پیش از درمان برمی گردند. بنابر این رمز اثر بخشی هر مداخه ای در تداوم آن در مدت زمانی طولانی است. از میان مداخلات مختلف که درباره ی ADHD مطرح شده اند، آموزش والدین به دلیل آنکه والدین را به مهارت هایی در کنترل رفتار کودک، مسلط می سازد، امکان تداوم بیشتری دارد.بارکلی (۱۹۹۷)، برنامه آموزش والدین فورهند و مک ماهون (۱۹۹۸) را بدین صورت تعدیل کرد که مشکلات اصلی مربوط به ADHD را به طور اختصاصی مورد نظر قرار دهد به نقل از جونز، ۱۹۹۸) نقص انگیزش در این کودکان آنها را با مشکلات تحصیلی نیز درگیر می کند زیرا پایین بودن انگیزش تحصیلی در کودکان ADHD موجب افت تحصیلی آنها می شود.تنوع فقدان یا انگیزش تحصیلی، با افت و شکت تحصیلی رابطه مستقیم دارد. روانشناسان معمولا انگیزش را فرایندی تلقی می کنند که در برانگیختن و جهت دادن به رفتار با اهمیت است و یکی از انگیزه های مهم رفتار دانش آموزان را تحت تاثیر قرار می دهد. از انگیزه پیشرفت میتوان به عنوان مهمترین عامل برای موفقیت تحصیلی نام برد (طاهری و فیاضی، ۱۳۹۰).انگیزه ی پیشرفت تحصیلی، از اهمیت خاصی برخوردار است با انگیزه افراد تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیت آمیز یک تکلیف و رسیدن به هدف با دست یابی به درجه معنی از شایستگی در کار خود دنبال می کنند تا بالاخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی کسب نمایند (محمدی، ۲۰۰۶).تحقیقات متعددی به بررسی رابطه سبک های فرزند پروری و انگیزش تحصیلی دانش آموزان پرداخته اند. (گرولینگ و رایان، ۱۹۸۹) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که بعد حمایت از خود مختاری والدین با خود تنظیمی مرتبط است. بر خلاف درگیری پدر، درگیری مادر رابطه معنا داری با انگیزش درونی دارد. (ایلی، ۲۰۰۳) در تحقیقی به این نتیجه رسید که فقط حمایت مادر به والدین، با خود تنظیمی رابطه معنا دار دارد. برخی پژوهشگران رابطه سبک های فرزند پروری و پیشرفت تحصیلی را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده اند که درگیری و گرمی والدین پیش بینی کننده معناداری برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است به طور مثال نتایج تحقیق چین، لی ولای (۲۰۰۰) نشان داد که گرمی والدین به طور معنا داری پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می کند.هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کم توجهی می باشد.

بیان مسأله

بیش فعالی و کم توجهی (ADHD) یک اختلال تحولی است که در دامنه توجه، کنترل تکانشی، بی فراری و ارائه رفتار متناسب با سن دیده می شود (بار کلی، ۱۹۹۸) , این اختلال شایعترین اختلال عصبی دوران کودکی است (هوش ورو بهنیا، ۱۳۸۸). به طوری که بار کلی و شلتون ۳۰تا ۴۰ درصد از مجموع مراجعات به مراکز خدمات روانی و اجتماعی را به علت مبتلای مراجعین به ADHD گزارش نموده اند شلتون و بار کلی، ۱۹۹۴). شیوع این اختلال در کودکان ایرانی ۷ تا ۱۲ ساله در دامنه بین ۳ تا ۶ درصد گزارش شده است (خوشایی، پور اعتماد، ۲۰۰۲). این کودکان بیش از سایر همسالان خود مشکلات تحصیلی دارند، از اجتماع طرد می شوند و یا دچار رفتارهای ضد اجتماعی در طی سالهای مدرسه شده با مشکلات زیادی در سالهای پس از آن روبرو می شوند (سونو گا- بارک، دالی و تامپسول، ۲۰۰۱).کودکان و نوجوانانی که دارای این تشخیص هستند ممکن است گستره ای از نشانه ها را داشته باشند که در سه دسته کلی فرار می گیرند بی توجهی، بیش فعالی و تکانشوری. بر این اساس، مطابق ملاک هایی که برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی استفاده می شود، سه نوع فرعی برای این اختلال وجود دارد: نوع عمدتا بی توجه، نوع عمان بیش فعال تکانشور و نوع مرکب (انجمن روان پزشکی آمریکا، ۱۹۹۴)اگر چه معمولا فرض می شود که اختلال بیش فعالی، کم توجهی از سالهای ابتدایی زندگی آغاز میشود، اما بیشتر این کودکان تا زمان ورود به مدرسه تشخیص داده نمی شوند. برای مطرح کردن تشخیص اختلال ADHD باید برخی از علائم پیش از سن ۷ سالگی ظاهر شوند هر چند در بسیاری از کودکان ADHID در سن بالای ۷ سالگی تشخیص داده می شود یعنی زمانی که رفتارهای آنها سبب بروز مشکلاتی در مدرسه و سایر مکان ها شده است. برای تائید تشخیص ADHD، تخریب ناشی از بی توجهی و با بیش فعالی / تکانشگری بایستی دست کم در دو زمینه و موقعیت قابل مشاهده بوده و در کارکرد اجتماعی، تحصیلی با فعالیتهای خارج در سی متناسب با رشد کودک تداخل کند (کاپلان سادوک، ۲۰۰۷).اختلال ADHD سالها در منابع علمی با انواعی از اصطلاحات توصیف شده است. در اوایل سال های ۱۹۰۰ کودکان تکانشگر مهار گسیخته و بیش فعال تحت عنوان ” سندرم بیش فعال” طبقه بندی می شدند.در دهه ۱۹۶۰ گروه ناهمگونی از کودکان مبتلا به ناهماهنگی حرکتی ناتوانبهای یادگیری و بی ثبائی هیجانی مبتلا به حداقل آسیب مغزی توصیف شدند، اما در حال حاضر اعتقاد بر این است که هیچ عامل واحدی مسئول بروز این اختلال نیست هر چند متغیرهای محیطی زیادی ممکن است در آن نقش داشته باشند (کاپلان و سادوک ۲۰۰۷).کودکان مبتلا به این اختلال، علاوه بر مشکلات اصلی توجه، تکانش گری و بیش فعالی، به مشکلات وابسته قابل توجهی در حوضه های مختلف اجتماعی، تحصیلی، رفتاری، شناختی و هیجانی دچار می شوند ( زرگری نژاد و یکه یردان دوست. ۱۳۸۵).از جمله اختلالات همبودی قابل توجه با اختلال بیش فعالی / نارسایی توجه، اختلالهای اضطرابی و پرخاشگری می باشد، که در اختلال اضطرابی بیش از ۲۵ درصد از کودکان مبتلا به ADHD واجد ملاک های تشخیصی حداقل یکی از اختلال های اضطرایی نیز هستند (بیلدرمن ، ۲۰۰۵). همچنین پرخاشگری در این کودکان عامل پیش بینی کننده بزهکاری، افت تحصیلی و سوء مصرف مواد در سنین بالاتر می شود ( منشی توسی، ۲۰۰۳). این کودکان در مقایسه با همسالان غیر پرخاشگر خود، پاسخ های نامناسب تر و پرخاشگرانه تری نسبت به مسایل اجتماعی بروز می دهند و برای حل مسایل راه حل های بسیار پرخاشگرانه تری را انتخاب می کنند (کریک و لد، ۱۹۹۰).توجه محدود در این کودکان، انگیزه ی تحصیلی آنها را نیز کاهش می دهد. روانشناسان و مربیان از دیر باز نقش انگیزش در موفقیت و شکست در حیطه های مختلف تحصیلی را مطرح کرده اند. اصطلاح انگیزش همانطور که از معنای آن بر می آید به علت با چرایی رفتار اشاره دارد. انگیزش تحصیلی به صورت کلی به انگیزه ها، نیازها و عواملی گفته می شود که باعث حضور یک فرد در محیط های آموزشی و کسب یک مدرک تحصیلی می گردد (کلارک و شروت ۲۰۱۰).معمولا افراد با انگیزه ی پیشرفت بالا، موفقیت های خود را به توانایی و تلاش و شکست های خود را به فقدان تلاش نسبت می دهند. در مقابل، افراد با انگیزه ی پیشرفت پایین معمولا موفقیت های خود را به عوامل بیرونی و شکست هایشان را به فقدان توانایی مربوط می دانند (وات، گریلی و شی). محققان بر این باورند که والدین به عنوان اولین عوامل اجتماعی کردن کودکان نقش مهمی در ارضای نیازهای روانی کودکان داشته و انگیزش تحصیلی دانش آموزان را تسهیل می کنند (گرولینک، ۲۰۰۹) . باید در نظر داشت که خانواده یک نظام اجتماعی است و اختلال در هر یک از اعضاء آن، کل نظام را مختل می کند و این نظام مختل شده به نوبه خود، اختلالات مربوط به اعضاء را تشدید کرده و مشکلات جد بادی را ایجاد می کند (روشن بین، ۲۰۰۶). اختلال بیش فعالی ) کم توجهی نه تنها بر فرد بلکه بر سیستم یکپارچه و گسترده تر خانواده نیز تاثیر می گذارد. سیستم خانواده باید برای حفظ ثبات و تعامل، خود را با فرد دارای نشانه های بیماری تطبیق دهد. سازگاری هایی که هر خانواده کوشش می کند تا نشان دهد و نیز اضطرابها و ناکامی هایی که تجربه می شود، در زیر منظومه های مختلف خانواده و نیز در طول چند نسل دیده می شود (اورت و اورت، ۱۹۹۹).بعضی از پژوهشها الگوهایی از رفتار والدین را مشخص کرده اند که با کم توجهی/ بیش فعالی دوره کودکی رابطه ی مستقیم دارند. برای مثال بار کلی (۱۹۹۰) با مرور پژوهشهای مربوط به این موضوع به تحقیقائی برخورد که نشان می دادند این گونه کودکان اغلب تعارض شدید بین فردی با والدینشان داشته اند. او همچنین دریافت که مادران این کودکان در مقایسه با دیگر مادران نسبت به کودکانشان رفتاری آمرانه تر و منفی تر داشته اند. والدین به دلیل نفوذ و تماس بیشتر با کودکان، می توانند در اجرای مداخلات رفتاری در محیط طبیعی زندگی کودک نقش بسزایی داشته باشند. به همین دلیل، در دهه های اخیر توجه روز افزونی به گنجاندن آموزش مدیریت والدین در طرح درمان اختلال نقص توجه بیش فعالی گردیده است.آموزش مدیریت والدین ( PMT به شیوه هایی اطلاق می شود که در آنها یکی از والدین یا هردو تا در خصوص تعامل جداگانه با کودکان آموزش می بینند (کاز دین ، ۱۹۸۵؛ یک ولس، ۱۹۸۲) اساس PMT بر این دیدگاه استوار است که اختلالات رفتاری کودکان در نتیجه تعاملات غلط بین کودک و والدین به وجود آمده و تداوم می یابد (پیترسون، ۱۹۸۹ به نقل از فتحى ۱۳۷۴).برنامه آموزش مدیریت والدین کودکان مبتلا به ADHD توسط بارکلی در سال ۱۹۸۷ معرفی شد، از آن پس برنامه های دیگری نیز تدوین شده و همگی مبتنی بر اصول اصلاح رفتار می باشد. در این نوع درمان راهبردهای مدیریت رفتار کودک به والدین آموزش داده می شود (زرگری نژاد، ۱۳۸۵).در طول سالها، این مسأله کشف شد که سبک کنترل والدین آثار مهمی در رشد همه جانبه و رفتار کودک از لحاظ زیستی روانی و اجتماعی دارد (تا بلاک، کانرز، شوستر و کنزویک، ۲۰۰۸)آموزش مدیریت والدین یکی از روش هایی است که در درمان این اختلال پر سایر روشها برتری دارد (فابیو، ۲۰۰۹) ، زرگری نژاد و یکه یزدان دوست در تحقیقی به منظور بررسی تاثیر آموزش والدین بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به ADHD نشان دادند که آموزش والدین قادر به کاهش مشکلات رفتاری این کودکان می باشد. فاندن هوف داکر و همکاران (۲۰۰۷) طی مطالعه ای، با هدف بررسی آموزش والدین) در مقایسه با دارو درمانی به تنهایی در کاهش مشکلات رفتاری به نحو بسیار فزونشی آموزش مدیریت رفتار به والدین نشان دادستان که درمان ترکیبی (دارو درمانی به همراه معناداری کار آمدثر بوده است. تحقیقات نشان می دهند که این نوع درمان استرس والدین این کودکان را کاهش می دهد و اعتماد به نفس آنها را نیز افزایش می دهد (پیستر مان ۱۹۸۹)با توجه به موارد فوق این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال است که آیا آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان با اختلال بیش فعالی و کم توجهی تاثیری دارد؟

ضرورت و اهمیت پژوهش

دیدگاه رشد نگر آسیب شناسی روانی، ما را قادر می سازد بتوانیم پیشگویی کنیم چگونه ویژگی های اختلال بیش فعالی و کمبود توجهی در طول زمان پیشرفت می کند چگونه عوامل چندگانه ی زمینه ساز و حمایت کننده، شامل عوامل زیست شناختی و محیط خانوادگی برای تاثیر گذاری بر پیشرفت بیماری، باهم ارتباط متفایل دارند (هین شاو ، ۱۹۹۴؛ کازین و کاگان ۱۹۹۴؛ راتر و سروف، ۲۰۰۰؛ به نقل از ملک خسروی، ۱۳۸۲).اغلب خانواده های کودکان مبتلا به بیش فعالی و کمبود توجه، از هم گسیخته هستند و اعضای خانواده با یکدیگر متحد می شوند و عضو مبتلا که کاملا به خاطر طبیعت بیماریش سر ناسازگاری دارد و از رعایت حد و مرزها سر باز می زند، را کنار می گذارند. این دسته کودکان قربانی می شوند، نمی توانند با دیگر اعضا برابر باشند و در نتیجه عقب می مانند. در زندگی با افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی / کمبود توجه، چیزی نمی شود پیش بینی نمود ( فیشر ویکلی، ۱۹۹۸ به نقل از ملک خسروی، ۱۳۸۲).بررسی های انجام شده تاثیر سودمند داروهای محرک را بر عملکرد مدرسه، تعاملات اجتماعی و علائم رفتاری نشان داده اند ولی نگرانی پادران، مادران و پزشکان به علت عوارض جانبی داروها از یک سو و در دست نبودن بافته های پژوهشی که نشان دهنده ی تاثیر بلند مدت داروها باشد، از سوی دیگر، مشکلاتی را در هنگام تجویز این داروها پدید می آورد (سونوگا، دیلی و تامپسون، ۲۰۰۱). افزون بر آن اگر چه درمان دارویی به بهبود عملکرد روزانه کودکان مبتلا به ADHD کمک می کند ولی اگر به تنهایی به کار رود، در بهبود دراز مدت بیماران اثر کمی دارد بنابر این روشهای درمانی دیگری همچون آموزش مدیریت والدین مورد توجه قرار گرفته است (ناتان، ۱۹۹۲).رفتارهای نامناسب کودکان باعث بروز مشکلات فراوانی در مدرسه می شود و علاوه بر این که به تحصیل کودک خدشه وارد می کند، باعث پایین آمدن عزت نفس و شکست در سالهای بعدی زندگی فرد خواهد شد (هیل، هو، دویت و کوری، ۲۰۰۱) .نظام تربیتی و خانواده باید با همکاری یکدیگر در جهت اهداف تحصیلی و تربیتی دانش آموزان فعالیت کنند، تا آنان به رشد لازم برسند(شماعی زاده و احمدی، ۱۳۸۷). روشهای اصلاح رفتار در افزایش انگیزه تحصیلی این کودکان و افزایش اعتماد بنفس والدین در تربیت فرزندان خود بسیار موثر است (گرجی، سیف، دلاور و کریمی، ۱۳۸۴). از آنجا که رفتار ضعیف والدین یکی از مهمترین عوامل کاهش بازده تکنیکهای درمانی، رفتار درمانی و کار درمانی بر روی کودکان مبتلا به ADHD بوده و از طرفی دیگر می تواند به طور مستقیم سیب افزایش رفتارهای منفی و لجبازانه کودکان مبتلا به ADHD و حتی همراهی آن با اختلالات رفتاری ایذایی شود، اصلاح رفتارهای والدین حائز اهمیت فراوانی می باشد (بترسون، ۱۹۹۴).بیشتر والدین کودکان مبتلا به ADHD می دانند که روش کنونی آنها در کنترل فرزندشان موثر نیست و بنا بر این مشتاق یادگیری مهارتهای جدید هستند. درک والدین این کودکان از اختلال فرزند خود منجر به تغییر نگرش آنها می گردد تا بجای آن که رفتارهای کودک خود را عمدی بدانند، آنها را ناشی از نقص های مربوط به ADHD در نظر گیرند (زرگری نژاد و یکه یزدان دوست، ۱۳۸۶).آموزش مدیریت والدین بسیار مهم است، زیرا آنان بیشترین وقت را با کودک خود سپری می کنند و از قدرت و اعتبار لازم برای اعمال روشهای تشویقی و تنبیهی برخوردارند و می توانند ضمن کاهش هزینه های درمانی و افزایش اثر بخشی شیوه های تغییر رفتار در منزل نقش مهمی را در درمان کودکان ایفا کنند ( میرزائیان، احدی، پاشا شریفی و آزاد، ۱۳۸۵).این پژوهش به دنبال بررسی اثربخشی آموزش مدیریت والدین پر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی / کم توجهی می باشد و کاربرد مهم این تحقیق در زمینه آموزش والدین است.

هدف پژوهش

تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر انگیزش تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی / کم توجهی

اهداف فرعی این پژوهش عبارتند از

– تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین در افزایش انگیزش تحصیلی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، کم توجهی

– تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین در کاهش رفتارهای تکانشی کودکان مبتلا به اختلال بیش تعالی کم توجهی

– تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین در افزایش توجه کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی / کم توجهی

– تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین در کاهش اضطراب کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی / کم

توجهی

– تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین در کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی / کم توجهی

فرضیه های پژوهش

۱-آموزش مدیریت والدین باعث افزایش انگیزش تحصیلی در کودکان دارای اختلال بیش فعالی کم توجهی می شود.

۲- آموزش مدیریت والدین کاهش اضطراب در کودکان دارای اختلال بیش فعالی / کم توجهی را بدنبال دارد.

۳- آموزش مدیریت والدین کاهش رفتار های تکانشی در کودکان دارای اختلال بیش فعالی / کم توجهی را بدنبال دارد.

۴- آموزش مدیریت والدین افزایش توجه در کودکان دارای اختلال بیش فعالی / کم توجهی را بدنبال دارد.

۵- آموزش مدیریت والدین کاهش پرخاشگری در کودکان دارای اختلال بیش فعالی کم توجهی را بدنبال دارد.

تعاریف نظری و عملیانی متغیرها

– بیش فعالی / کم توجهی: اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD) الگوی کاهش توجه پایدار و با بیش فعالی و تکانشی است که شدیدتر و شایع تر از آن است که معمولا در کودکان و نوجوانان با سطح رشد مشابه دیده می شود (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷)

منظور از بیش فعالی / کم توجهی در این پژوهش نمره ای است که دانش آموز در مقیاس کانرز (فرم معلم می گیرد و مقیاس اندازه گیری آن فاصله ای می باشد.

– انگیزش تحصیلی: انگیزش یک درگیری تحصیلی یا به عبارت دیگر سرمایه گذاری شناختی، عاطفی و رفتاری برای پیشرفت در تعلیم و تربیت بر اساس اهداف آموزشگاهی است (تاکر، زایکوو هرمان، ۲۰۰۲ به نقل از حافظی، ۱۳۸۱).

منظور از انگیزش تحصیلی در این پژوهش نمره ای است که دانش آموز در مقیاس هارتر می گیرد و مقیاس اندازه گیری آن فاصله ای می باشد.