زهرا کرمانی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۸۸، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی نقش امید در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه شهید بهشتی

دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

پایان نامه

جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته روانشناسی عمومی

موضوع:

بررسی نقش امید در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی

استاد راهنما:

دکتر محمدکریم خداپناهی

استاد مشاور:

محمود حیدری

اساتید داور:

دکتر فاطمه باقریان

دکتر علی فتحی آشتیانی

دانشجو:

زهرا کرمانی

شهریور -۱۳۸۸

چکیده :

امید از مهمترین موضوعات روانشناسی مثبت به شمار می آید که نقش مهمی در ارتقای سلامت روان ایفا می کند و در مقابله با بسیاری از مشکلات روانی، از جمله خودکشی مؤثر واقع می شود . هدف پژوهش حاضر بررسی نقش امید در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی بود . در این پژوهش ۳۷۱ نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی که در سال تحصیلی ۸۷-۱۳۸۸ به تحصیل بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای ، به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارت بودند از: مقیاس ویژگی امید ا سنایدر و همکاران(۱۹۹۱)، مقیا س چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و همکاران (۱۹۸۸)، تست هدف در زندگی کرونباخ و ماهولیک(۱۹۶۹) و مقیاس افکار خودکشی محمدی فر و همکاران (۱۳۸۴) که توسط گروه نمونه تکمیل شدند . روش تحقیق از نوع همبستگی بود و داده های بدست آمده با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . نتایج بدست آمده ، فرضیه های پژوهش را مبنی بر رابطه منفی معنادار بین امید، حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی و رابطه مثبت معنادار بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با امید مورد تأیید قرار داد . همچنین اثرات مستقیم و غیر مستقیم امید در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی نیز مورد بررسی قرار گرفتند . رابطه مستقیم حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی بزرگتر از رابطه غیر مستقیم آنها از طریق امید با افکار خودکشی بود . با توجه به نتایج می توان دریافت که امید در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی نقش میانجی دارد . بنابراین نتایج پژوهش حاضر می تواند با کمک به تدوین برنامه های مداخلاتی به منظور افزایش امید، برای مشاوران، درمانگران و مسئولان بهداشت روان در جامعه در جهت پیشگیری از خودکشی و مسائلی از این دست راهگشا باشد.

واژه های کلیدی: افکار خودکشی، امید، حمایت اجتماعی ادراک شده، معنا در زندگی

فهرست مطالب

عنوان:                                                                                                  شماره صفحه

مقدمه                                                                                                            ۱

• فصل اول: گستره علمی مسئله مورد بررسی
  • بیان مسئله ۱۰
  • ضرورت و اهمیت ۲۱
  • اهداف ۲۶
  • فرضیه ها و سؤال ۲۶

۱-۴-۱- فرضیه ها                                                                            ۲۶

۱-۴-۲- سؤال                                                                                 ۲۷

• متغیرها و تعاریف نظری و عملیاتی آنها ۲۷

۱-۵-۱- متغیر ملاک                                                                          ۲۷

۱-۵-۱-۱- افکار خودکشی                                                                  ۲۷

۱-۵-۲- متغیرهای پیش بین                                                                 ۲۷

۱-۵-۲-۱- حمایت اجتماعی ادراک شده                                                  ۲۷

۱-۵-۲-۲- معنا در زندگی                                                                   ۲۸

۱-۵-۳- متغیر میانجی                                                                        ۲۹

۱-۵-۳-۱- امید                                                                               ۲۹

• خلاصه فصل ۳۰

• فصل دوم: مرور و تحلیل یافته ها در زمینه بررسی حاضر
  • مبانی نظری ۳۲

۲-۱-۱- امید                                                                                            ۳۲

۲-۱-۱-۱- تعاریف امید                                                                               ۳۲

۲-۱-۱-۲- تحول امید                                                                                 ۳۴

۲-۱-۱-۳- کارکرد امید                                                                                ۳۶

۲-۱-۱-۴- امید، حل مسئله و مقابله                                                                 ۳۹

۲-۱-۱-۵- امید، ناامیدی ، افسردگی و افکار خودکشی                                            ۴۱

۲-۱-۱-۶- مروری بر نظریه های در زمینه امید                                                     ۴۴

۲-۱-۲- حمایت اجتماعی ادراک شده                                                               ۴۶

۲-۱-۲-۱- تعاریف حمایت اجتماعی                                                                ۴۶

۲-۱-۲-۲- دیدگاه های نظری مختلف در زمینه حمایت اجتماعی                                ۴۸

۲-۱-۲-۲-۱- نظریه سپر در مقابل استرس                                                 ۴۹

۲-۱-۲-۲-۲- نظریه اثر اصلی یا تأثیر مستقیم                                                       ۴۹

۲-۱-۲-۲-۳- منابع حمایت اجتماعی                                                                ۴۹

۲-۱-۲-۳- منابع حمایت اجتماعی                                                                   ۴۹

۲-۱-۲-۴- حمایت اجتماعی، خودکشی و افسردگی                                               ۵۰

۲-۱-۲-۵- حمایت اجتماعی و امید                                                                  ۵۶

۲-۱-۳- معنا در زندگی                                                                               ۵۹

۲-۱-۳-۱- تعاریف معنا در زندگی                                                                  ۵۹

۲-۱-۳-۲- نظریه معنا در زندگی فرانکلی                                                 ۶۱

۲-۱-۳-۳- تحقیقات پیرامون معنا در زندگی                                                        ۶۳

۲-۱-۳-۴- معنا در زندگی و مذهب                                                                 ۶۴

۲-۱-۳-۵- معنا در زندگی، افسردگی و خودکشی                                                 ۶۶

۲-۱-۳-۶- معنا در زندگی و امید                                                           ۶۸

۲-۱-۳-۴- معنا در زندگی و مذهب                                                                 ۶۴

۲-۱-۳-۵- معنا در زندگی، افسردگی و خودکشی                                                 ۶۶

۲-۱-۳-۶- معنا در زندگی و امید                                                           ۶۸

۲-۱-۳-۷- معنا در زندگی و حمایت اجتماعی                                                     ۷۰

۲-۱-۴- افکار خودکشی                                                                              ۷۱

۲-۱-۴-۱- تعاریف خودکشی                                                                        ۷۱

۲-۱-۴-۲- رویکردهای مختلف در زمینه خودکشی                                                ۷۳

۲-۱-۴-۲-۱- رویکرد جامعه شناختی                                                               ۷۴

۲-۱-۴-۲-۲- رویکرد روان تحلیلگری                                                              ۷۶

۲-۱-۴-۲-۳- رویکرد شناختی                                                                       ۷۷

۲-۱-۴-۲-۴- رویکرد روانپزشکی                                                          ۷۸

۲-۱-۴-۲-۵- رویکرد جدید روانشناسی                                                            ۸۳

۲-۱-۴-۳- پیوستار خودکشی                                                                         ۸۶

۲-۱-۴-۴- عوامل مرتبط با خودکشی                                                                ۸۹

۲-۱-۴-۴-۱- ناامیدی                                                                                 ۹۴

۲-۱-۴-۴-۲- فقدان مهارت حل مسئله                                                              ۹۶

۲-۱-۴-۴-۳- عوامل اجتماعی (محیطی و خانوادگی)                                              ۹۹

۲-۱-۴-۵- بی هدفی،  امید کم و خودکشی                                                         ۱۰۴

۲-۳- جمع بندی و خلاصه ای از مبانی نظری                                                               ۱۰۷

• فصل سوم: فرایند روان شناختی
  • انتخاب نمونه ۱۱۴

۳-۱-۱- جامعه آماری                                                                                 ۱۱۴

۳-۱-۲- روش نمونه گیری                                                                            ۱۱۵

۳-۱-۳- نمونه منتخب                                                                                 ۱۱۶

• لوازم و روش اجرای پژوهش ۱۱۶

۳-۲-۱- مقیاس ویژگی امید                                                                           ۱۱۶

۳-۲-۱-۲- شیوه نمره گذاری                                                                         ۱۱۷

۳-۲-۱-۳- اعتبار و روایی                                                                            ۱۱۷

۳-۲-۲- مقیاس چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده                                          ۱۱۹

۳-۲-۲-۱- شیوه نمره گذاری                                                                         ۱۱۹

۳-۲-۲-۲- اعتبار و روایی                                                                            ۱۲۰

۳-۲-۳- تست هدف در زندگی                                                                      ۱۲۱

۳-۲-۳-۱ شیوه نمره گذاری                                                                           ۱۲۱

۳-۲-۳-۲- اعتبار و روایی                                                                            ۱۲۱

۳-۲-۴- مقیاس افکار خودکشی                                                                      ۱۲۳

۳-۲-۴-۱- شیوه نمره گذاری                                                                         ۱۲۳

۳-۲-۴-۲- اعتبار و روایی                                                                            ۱۲۴

• روند اجرای پژوهش ۱۲۵
• طرح تحقیق و روش های آماری ۱۲۷
• خلاصه فصل سوم ۱۲۸

• فصل چهارم: ارائه و تحلیل نتایج کمی
  • داده های توصیفی پژوهش ۱۳۰

۴-۱-۱- ویژگیهای جمعیت شناختی گروه نمونه بر حسب جنس                                 ۱۳۰

۴-۱-۲- میانگین نمرات متغیرهای امید، حمایت اجتماعی ادراک شده، معنا در زندگی و افکار خودکشی در گروه نمونه بر حسب جنس                                                               ۱۳۱

• بررسی نتایج در چارچوب فرضیه ها ۱۳۳
• تحلیل سؤال پژوهش ۱۳۴
• یافته های جانبی پژوهش ۱۳۶
• خلاصه فصل چهارم ۱۳۸

• فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
  • بحث و بررسی در مورد یافته ها ۱۴۰
  • جمع بندی و نتیجه گیری ۱۴۸
  • محدودیت ها ۱۵۰
  • پیشنهادات                    ۱۵۱

۵-۴-۱- پیشنهادات پژوهشی                                                                         ۱۵۱

۵-۴-۲- پیشنهاد کاربردی                                                                   ۱۵۱

منابع                                                                                                     ۱۵۳

پیوستها                                                                                                  ۱۷۲

فهرست جداول

عنوان                                                                                                   شماره صفحه

جدول ۲-۱- مروری انتخابی بر نظریه های مطرح در زمینه امید                        ۴۵

جدول ۴-۱- توزیع فراوانی سن و افکار خودکشی در گروه نمونه بر حسب جنس           ۱۳۰

جدول ۴-۲- نتایج حاصل از اجرای ابزارهای پژوهش بر حسب جنس آزمودنی ها  ۱۳۲

جدول ۴-۳- نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای رابطه بین امید، حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی و رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با امید ۱۳۳

جدول ۴-۴ نتایج آزمون تحلیل مسیرهای مستقیم و غیر مستقیم امید، حمایت اجتماعی ادراک شده، معنا در زندگی و افکار خودکشی                                                                            ۱۳۴

جدول ۴-۵- نتایج تفاوت ضرایب همبستگی بین امید، حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی و رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده، معنا در زندگی  با امید به تفکیک جنس ۱۳۶

جدول ۴-۶- نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی با مسیرها و فعالیت (خرده مقیاس های امید)                                        ۱۳۸

فهرست شکل

عنوان                                                                                                   شماره صفحه

شکل ۴-۱- نمودار تحلیل مسیر اثرات مستقیم و غیر مستقیم امید، حمایت اجتماعی ادراک شده در زندگی و افکار خودکشی                                                                                     ۱۳۴

مقدمه :

روانشناسان درگذشته، سلامت روان ر ا به عنو ان نبود اختلال روانی تعریف می کردند و توجه به متغیرهای منفی بیش از متغیرهای مثبت بود . اما امروزه سعی بر آن است که با پرداختن به موضوعاتی از قبیل امید[۱]، عقل، خلاقیت، مسئولیت و معنا در زندگی[۲]، برجنبه های مثبت زندگی افراد تمرکز بیشتری شود (سلیگمن[۳] و سیکزنت میهالی[۴]،۲۰۰۰ به نقل از چراغی، عریضی و فراهانی، ۱۳۸۷).

از جمله این موضوعات امید است که در مطالعات اوّلیه روانپزشکی و روانشناسی ، امید به عنوان یک مفهوم تک بعدی است که برداشت کلی از آن نیل به هدف[۵] را در بر دارد. امید به عنوان آرزویی مثبت جهت دستیابی به اهداف توصیف شده است که در ساز گاری و سلامت روانی و جسمی از اهمیت خاصی برخوردار است. برخی مطالعات امید را به عنوان سازه ای انگیزشی و برخی آن را به عنوان پدیده ای شناختی مورد توجه قرار داده اند. مطالعات اخیر با تأکید بر اهمیت اهداف ، درک ما را از مفهوم امید وسیع تر کرده است . اسنایدر[۶] (۲۰۰۰) برخلاف مطالعات اوّلیه که امید را ساختاری تک بعدی معرفی کردند ، برای آن پیچیدگی بیشتری در نظر گرفت . او امید را پدیده ای دو بعدی توصیف کر د. نوعی روند فکری که دارای دو جزء هدفمند اساسی روشها[۷] و فعالیت [۸] است و هر دو بعد از طریق رفتارها ی هدفمند در تشکیل و تعیین میزان امید ضروری است. در ساده ترین شکل روشها، طرحهای هدفمند و فعالیتها، اراده های هدفمند را شامل می شود. به عقیده اسنایدر این دو بعد امید مترادف نیستند . اما دو جانبه، افزایشی و به هم مرتبط هستند و جهت ادامه حرکت به سوی اهداف، فعالیت و روشها می­بایست مؤثر باشند (گروال و پورتر، ۲۰۰۷).

همچنین لوپز ، اسنایدر و ترامتوپدرتری[۹] (۲۰۰۳)،  اسنایدر، ایلاردی[۱۰] ، چیونس[۱۱] ، میشل[۱۲] ، یامور[۱۳] بیان می کنند که اهداف هسته نظریه امید را تشکیل می دهند و در سطوح مختلف ) سیمپسون[۱۴] متفاوتند. یک هدف می تواند عینی یا کلامی باشد . برخی اهداف کوتاه مدت و برخی بلند مدت هستند . ممکن است اهداف از نظر اهمیت نیز متفاوت باشند. هدف لزوماً مطلوب نیست. اما عدم قطعیت یک عامل کلیدی است. زمانی که اهداف به طور قطع دست یافتنی است و یا فرد مطمئن است که بدان دست نخواهد یافت، امید بی معنی است (همان منبع).

به عقیده اسنایدر (۲۰۰۰)، لوپز و همکاران[۱۵] (۲۰۰۰) تفکر راهیاب[۱۶] که جزء شناختی امید و مرتبط با روشهاست، نشان دهنده توان فرد در خلق راههای معقول برای دست یابی به اهداف است. هرچه که فرد امید بالاتری داشته باشد ، به مسیرهای بیشتری جهت رسیدن به هدف می اندیشد. تفکر عامل[۱۷] که جزء انگیزشی امید و مرتبط با فعالیت است ، نشان دهنده برداشت شخص در مورد توانایی رسیدن به اهداف گذشته، حال و آینده است . تفکر عامل ، اعتقاد به این مطلب است که فرد می تواند از طریق راههای فرضی به سوی هدفی مشخص حرکت کند، آن را ادامه دهد و بدان دست یابد . به خصوص در زمان رویارویی با موانع، وجود تفکر عامل در راه اندازی انگیزه لازم برای قدم گذاشتن در مسیرهای دیگر حائز اهمیت است (همان منبع).

داشتن امید زندگی هدفمندی را برای فرد رقم می زند. جستجوی هدف نقش مهمی را در نظریه های مطرح در امید بازی می کند. نظریه پردازان مختلف به ویژه ویکتور فرانکل[۱۸] معتقدند نداشتن هدف در زندگی منجر به افسردگی و اضطراب خواهد شد، درحالی که وجود هدف به از بین بردن افسردگی و اضطراب کمک خواهد کرد (فلدمن و اسنایدر، ۲۰۰۵).

نظریه امید همچنین ساختار مفیدی برای شناخت خودکشی[۱۹] است. این نظریه به افزایش تمایل کافی برای ارتکاب به خودکشی[۲۰] در افراد کم امید اشاره می کند. اسنایدر (۲۰۰) معتقد است، زمانی که افراد در راه دست یابی به اهداف خود به بن بست میرسند، اهداف معمول زندگی خود را رها می کنند و خودکشی را که یک هدف نامناسب تلقی می شود برمی گزینند (گروال و پورتر، ۲۰۰۷)و

فیسک[۲۱]، گاتز[۲۲] و هاتل[۲۳](۲۰۰۵) خودکشی را پدیده­ای شگفت انگیز و در عین حال دلخراش معرفی می­کنند که هر سال جان ۰۰۰/۳۰ هزار آمریکایی را می­گیرد. مرکز بهداشت کانادا اعلام کرده است که خودکشی هنوز به عنوان مسئله­ای تابو نگریسته می­شود وآمربوط به آن به طور قابل توجهی از این هم بالاتر است (همان منبع).

درساده ترین شکل، خودکشی تلا شی آگاهانه برای پایان دادن به زندگی است . با توجه به چنین تعریفی خودکشی از مسائل مهم و ا وّلیه بهداشت روانی است. البته این بدان معنی نیست که این مسئله تنها موضوعی مربوط به روان باشد، بلکه عوامل مختلفی از جمله عوامل زیستی  روانی و اجتماعی در ظهور آن تأثیرگذارند (هاروارد[۲۴]، ۲۰۰۵ به نقل از موسوی، کوچکی ، باطنی و مردانیان، ۱۳۸۷).

تصور ما انسان­ها بر این است که زندگی باید بدون درد و رنج باشد تا احساس خوشبختی کنیم. در حالی که درد و رنج زمینه تعالی روح آدمی و رسیدن به خویشتن آرمانی را فراهم می­سازد. افراد متمایل به خودکشی، این درد و رنج را غیر قابل تحمل می­دانند و ذهنشان چنان غیر منعطف است که نمی توانند به راههای مختلف و مناسب حل مشکل خود بیاندیشند . بنابراین مشکلشان را غیرقابل حل می­یابند و چون امیدی به آینده ندارند، نهایتاً به این نتیجه می­رسند که خودکشی تنها راه حل مشکل فعلی است . زندگی ما مسیری هموار، با موفقیت­های همیشگی و بی پایان، بدون شکست و ناکامی نیست . تنها کسانی که تلاش نمی­کنند، شکست نمی­خورند. اما جای شگفتی است در عصری که هر روز اختراعی تازه اتفاق می­افتد و آدمی هر روز به چیزی تازه برای بهتر زیستن دست می­یابد و موفقیت­های بی شمار می­آفریند ، انسان­های بیشتری دچار ناامیدی[۲۵] و افسردگی می شوند، تا جایی که نبودن خویش را به بودنشان ترجیح میدهند (اسکات[۲۶] و کلام[۲۷] ، ۱۹۸۷ به نقل از اسد الهی، ۱۳۸۶).

تعیین عوامل مؤثر در خودکشی جهت پیشگیری و مداخله در آن از اهمیت برخوردار است. اگرچه نظریه هایی در توضیح افکار و رفتار خودکشی مطرح شده است، بدلیل کمبود مطالعات در موضوعات مرتبط با خودکشی شناخت این پدیده دشوار است. پژوهشگران چنین بیان می­کنند که بیشتر نظریه­ها به عوامل خطرساز مرتبط با خودکشی اشاره می­کنند و سایر مطالعات به بررسی عوامل جمعیت­شناختی آن می­پردازند. با این حال تعداد کمی از بررسی ها چگونگی رویدادهای منجر به خودکشی را بیان می کنند (گروال و پورتر، ۲۰۰۷).

مطالعات مختلف به عوامل متفاوتی اشاره دارند. افسردگی، سن یا جوان بودن، وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین، سوء مصرف مواد، سابقه اقدام به خودکشی، زندگی در مناطق محروم روستایی ، مجاز شمردن خودکشی از نظر مذهبی، زندگی در انزوا ، داشتن اختلال روانی، رویدادهای استرس آور اخیر و در دسترس بودن وسایل اقدام به خودکشی ، برخی از مهم ترین علل به شمار می­رود (ویجی کومار[۲۸]، جان[۲۹]، پیرکیس[۳۰] و وایت فورد[۳۱]، ۲۰۰۵ به نقل از نجومی، ملکوتی، بوالهری، مشهدی و اضغرزاده امین، ۱۳۸۶).

محققان بسیاری در جهت شناخت، پی ش بینی و جلوگیری از افکار خودکشی تلاش می کنند . با این وجود بخش عمده­ای از مطالعات در زمینه عوامل خطرساز منجر به خودکشی است، و عوامل حفاظتی در برابر

خودکشی توجه چندانی را به خود اختصاص نداده است . اما از آنجا که سلامت روان برای زندگی انسان امروز ضروری است، این توجه در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است (هیسل وفلت، ۲۰۰۴).

به نظر می رسد یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در جهت پیشگیری از این معضل، امید و مداخلات مبتنی بر امید باشد. می توان گفت که امید با ایجاد اطمینانی درونی مبنی بر قابل کنترل بودن محیط، تمایل به تجارب خاص زندگی، حفظ خویشتن داری در رویارویی با مشکلات و فراهم آوردن دلایلی برای ادامه زندگی، نگرشی مثبت نسبت به خود و جهان اطراف به وجود می آورد و به این ترتیب به عنوان مانعی بزرگ در برابر خودکشی عمل می کند (روزوارسکی و دان، ۲۰۰۹).

هستی انسان در گرو تعاملات اجتماعی اوست و محیط اجتماعی در اشتیاق انسان به ادامه زندگی تا آن اندازه با اهمیت است که به غیر عوامل فردی خطرساز برای خودکشی مانند ناام یدی و افسردگی ، عوامل محیطی و اجتماعی متعددی نیز به عنوان عوامل مؤثر در خودکشی مورد توجه قرار گرفته است. انزوای اجتماعی، استرس و رویدادهای منفی زندگی (مشکلات شغلی، مالی، حقوقی و افت وضعیت اجتماعی) و عوامل مربوط به محیط زندگی (طلاق یا مرگ یکی از اعضاء، ناساز گاری، خشونت، اختلافات زناشویی، عدم حمایت اجتماعی، تعارضات میان فردی، ساختار و عملکرد ضعیف خانواده) از جمله عواملی است که می توان به آن اشاره کرد (کامپتون، تامپسون، کاسلو، ۲۰۰۵).

بنابراین از عوامل محیطی محافظت کننده مرتبط با خودکشی می­توان حمایت اجتماعی[۳۲] را نام برد که با امید نیز در ارتباط است. حمایت اجتماعی نقش مهمی را در افزایش انطباق با شرایط استرس زا و کاهش آسیب پذیری ایفا می کند. گزل[۳۳] (۱۹۷۶) بیان می کند که چنین حمایتی چه در سطح فردی و چه اجتماعی موجب افزایش سلامت روان می­گردد. تحقیقات نشان داده است که افراد آمریکایی  آفریقایی خواهان خودکشی در مقایسه با سایرین انسجام و سازگاری خانوادگی و حمایت اجتماعی کمتری را گزارش کرده­اند . تامپسون[۳۴] (۲۰۰۲) در مطالعات خود نشان داده است که میزان خودکارآمدی و تلاش برای مقابله با افکار خودکشی به میزان حمایت اجتماعی از سوی خانواده و دوستان بستگی دارد . شربرن[۳۵] (۱۹۹۸) معتقد است که وجود فردی در جهت کمک به انسان و تأمین حمایت احساسی، در رویارویی با پیامدهای منفی مشکلات و ناملایمات زندگی، منبع مهمی از حمایت قلمداد می شود. البته ادراک حمایت اجتماعی که عاملی فردی و درونی است به ا ندازه حمایت دریافتی واقعی حائز اهمیت می­باشد (همان مبنع).

حمایت اجتماعی ادراک شده احساسی ذهنی از تعلق داشتن، مورد عشق و احترام بودن و پذیرفته شدن است. چنین احساسی جایگاهی امن را برای فرد فراهم می کند که در آن با ایجاد روابط صمیمانه و نزدیک، به احساس ارزشمند بودن و درنتیجه خود پنداره ای مثبت دست می یابد و این همان سپر محافظ در برابر وقایع استرس­زا و فرصتی برای رشد و خودشکوفایی است (نیسی، شهنی ییلاق و فراشبندی، ۱۳۸۴).

سطوح متوسط شبکه اجتماعی و حمایت اجتماعی به طور دائمی در حال تغییر است و در رهبری و میزان این تغییرات تفاوتهای فردی وجود دارد. با این حال تحقیقات نشان می دهد افرادی که روابط اجتماعی بیشتری دارند، سلامتی بهتر و نرخ مرگ و میر کمتری در برابر بسیاری از بیماریها از جمله اختلال های قلبی -عروقی، ایدز و سرطان نشان می دهند (ویلز، آلایر، السن و استفنس، ۲۰۰۷). کارابلاتلا (۲۰۰۵) و کورتنز[۳۶] و همکاران(۱۹۹۶) بیان می کنند که حمایت اجتماعی زمانی که به اندازه کافی ادراک شود، در دسترس باشد و فرد از دریافت آن خشنود شود، می تواند با ایجاد احساس کنترل بیشتر، افزایش اعتماد به نفس، کاهش تأثیر رویدادهای منفی زندگی ، بهبودی پریشانی­های عاطفی و افزایش کیفیت زندگی، در ارتقای سلامت روان افراد مؤثر باشد (حیدری، سلحشوریان، رفیعی و حسینی، ۱۳۸۷).

همچنین نتایج تحقیقات یارنل[۳۷](۱۹۷۱) رابطه معنا در زندگی با اضطراب کمتر و اعتماد به نفس ، تحقیقات ماهولیک[۳۸] و کرنباخ[۳۹] (۱۹۶۹) رابطه معنا و خو دباوری و تحقیقا ت پیرسون[۴۰] و شفیلد[۴۱] (۱۹۷۵) رابطه معنا در زندگی با رفتارهای اجتماعی را نشان داده است. همچنین رضایت از زندگی، انتظارات مثبت از آینده و ثبات احساسی از ویژگی­های افراد با معنای زندگی بالاست. معنا در زندگی منجر به ایجاد شخصیت های فردی مثبت، ارزشهای قوی و رفتارهای ذهنی سالم می­گردد (ملاسو، ۲۰۰۶).

هدف[۴۲] و معنا از موضوعات اساسی روانشناسی به شمار می آید و پاسخ دهنده به این سؤال است که ما کجا بوده ایم، کجا هستیم و کجا می رویم؟ به همین دلیل معنا در زندگی به صورت درک افراد از زندگی خود و اهمیت بخشیدن به آن تعریف می شود و شامل هدف، مسئولیت و آرمان های بزرگ آنهاست (استگر، ۲۰۰۷) از معروفترین نظریه پردازان در زمینه معنا در زندگی می توان از ویکتور فرانکل نام برد. او معتقد بود که معنا را می­شود در همه چیز دنیای درون و بیرون جستجو کرد. در زمان انجام فعالیتی مورد علاقه، دیدن آثار هنری، خواندن متون ادبی، تماشای چشم اندازی در طبیعت، دیدار یک دوست، در زمان انجام اعمال مذهبی و حس اتصال به یک منبع لایزال به معنایی دست می­یابیم (نصیری و جوکار، ۱۳۸۷).

کسی که در زندگی خود را هدفمند بداند، زندگی حساب شده­ای داشته، اهداف مشخصی دارد و در مورد طرحها و برنا مه های اصلی خود احساس هیجان می کند. بنابراین برای داشتن زندگی شاد همراه با سلامت روان، معنای زندگی مانند سایر عوامل مثبت روانشناختی انکارناپذ یر و به خصوص در مقابله با ناملایمات زندگی از اهمیت خاصی برخوردار است (استگر، ۲۰۰۷).

فرانکل بیان می کند که هر فردی برای یافتن معنا در زندگی دارای تمایلی ذاتی است که وی آن را آرزوی دست یابی به هدف می نامد و هر فردی تلاش می کند تا اهداف و ارزشهای بیشتری را فر اهم آورد . کسی که نتواند به هدفی دست یابد دچار حالتی به نام خلاء وجودی می­شود. درنتیجه بی­هدفی خود را با پرداختن به رفتاریهای خطرناک از جمله خودکشی جبران می­کند (پور ابراهیم، ۱۳۸۵).

امروزه بالا رفتن تعداد خودکشی در گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف موجی از نگرانی در سطح وسیع بوجود آورده است که نه تنها محققین بلکه مسئولین جامعه، نهادهای مختلف و حتی خانواده­ها در پی یافتن عوامل ایجاد کننده و به دنبال آن چگونگی کاهش و پیشگیری از آن هستند. در واقع اقدام کنندگان به خودکشی دچار مشکلات پایدار و طولانی بوده­اند که این خود وجود برنامهریزی­هایی را جهت درمان و پیشگیری لازم می سازد (اسپیریتو به نقل از شمسی خانی، ۱۳۸۵).