سمیه حصیربافی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۸۷، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی و مقایسه اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و خانواده های عادی شهر تهران” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی

عنوان:

بررسی و مقایسه اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و خانواده های عادی شهر تهران

استاد راهنما:

دکتر هادی بهرامی

استاد مشاور:

دکتر فرخنده مفیدی

دانشجو :

سمیه حصیر بافی

۱۳۸۷

فهرست مطالب

عنوان

– چکیده

فصل اول (کلیات تحقیق)

– مقدمه

– بیان مسأله

– اهمیت پژوهش

– تعریف واژه ها

– فرضیه های پژوهش

– اهداف پژوهش

۲- فصل دوم (پیشینه پژوهش)

– اختلال چیست؟

– تعریف اختلالات رفتاری

– تاریخچه اختلالات رفتاری و مطالعه کودک

– رفتار گرایی و نظریه یادگیری اجتماعی

– نظریه های اختلال رفتاری کودکان

– نظریه بیولوژیکی، فیزیولوژیکی

– تاثیرات ژنتیکی

– تاثیرات بیوشیمیایی

آسیب ساختاری فیزیولوژیکی

نظریه پویایی روانی

– نظریه یادگیری رفتاری اجتماعی

– شرطی کردن ابزاری

– دیدگاه شناختی

– رفتاری

– نگرش روانی

– تربیتی

– نگرش مربوط به سازمان خانواده

– اختلال پرخاشگری

– تعریف اختلال پرخاشگرانه

– علایم و نشانه های پرخاشگری در کودکان

– درمان – اختلال اضطراب

– پیشینه تاریخی اختلال اضطراب

– تعریف اضطراب در کودکان

– شیوع

– علایم و نشانه های اضطراب

– درمان

– فنون کاهش اضطراب

افسردگی در کودکان پیش دبستانی

علائم و نشانه های افسردگی در کودکان

سبب شناسی افسردگی

ارزیابی و درمان

اختلال بیش فعالی در کودکان

علایم و نشانه های ADHD در کودکان

درمان بیش فعالی

اختلال رفتار ضد اجتماعی

علل رفتار ضد اجتماعی

علایم و نشانه ها

درمان

اختلال رفتار ناسازگاری اجتماعی

علل پیدایش اختلال ناسازگاری در کودکان

درمان

اختلال عاطفی – هیجانی

طبقه بندی اختلالات عاطفی – هیجانی کودکان

عوامل موثر در بروز اختلالات عاطفی – هیجانی

پیشینه پژوهش پژوهش های داخلی

پژوهشهای خارجی

٣- فصل سوم (روش شناسی تحقیق)

روش تحقیق و توع مطالعه جامعه آماری، نمونه آماری

روش نمونه گیری

روش آماری

پایایی ابزار اندازه گیری محقق ساخته

روایی ابزار اندازه گیری محقق ساخته

مقیاس های پرسشنامه روش نمره گذاری

۴- فصل چهارم (تحلیل داده ها)

توصیف داده ها

تحلیل داده ها

۵ – فصل پنجم (بحث و نتیجه گیری)

محدودیت های پژوهش

پیشنهادات پژوهش

منابع و مآخذ

ضمایم

چکیده:

هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه میزان اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و کودکان خانواده های عادی شهر تهران است. در این تحقیق که از نوع على – مقایسه ای است. ۱۲۰نفر از کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و کودکان خانواده های عادی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. هر گروه مشتمل بر ۶۰ کودک (۳۰نفر جنس مونث و ۳۰نفر جنس مذکر بود.این افراد از نواحی شمال، جنوب، شرق و غرب تهران به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه اختلالات رفتاری محقق ساخته توسط مربیان مورد ارزیابی قرار گرفتند ( لازم به ذکر است پایایی کل این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرانباخ ۹۴% به دست آمده است و روایی آن توسط اساتید راهنما و مشاور و جمعی از اساتید روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی مورد تایید قرار گرفت. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی آزمون آلفای کرانباخ، آزمون T برای مقایسه میانگین های مستقل انجام شد یافته های پژوهش نشان داد که:

الف: در میزان اختلال رفتار گلی کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و خانواده های عادی تفاوت معناداری وجود دارد.

ب: در میزان اختلالات پرخاشگری، بیش فعالی۔ افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، اختلالات عاطفی” هیجانی، رفتارهای ضد اجتماعی تفاوت معنا داری بین کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و خانواده های عادی وجود دارد.

ج: در میزان اضطراب بین کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و خانواده های عادی تفاوت معناداری مشاهده نشد.

واژه های کلیدی: کودکان پیش دبستانی – اختلالات رفتاری – تحت سرپرستی سازمان بهزیستی

فصل اول:

مقدمه

نعمت وجود پدر و مادر برای موجودی که در عالم خلقت، مدت وابستگی اش به والدین نسبتا طولانی است بسیار عظیم جلوه می کنند. آدمی در مسیر رشد، فرآیندهای گوناگونی را پشت سر می گذارد که پدر و مادر هر یک به سهم خود، او را در این مسیر یاری می دهند. از ارضای ابتدایی ترین نیازها یعنی نیازهای فیزیولوژیک همچون تغذیه و بهداشت گرفته تا نیاز به امنیت و آسایش، تعلق و محبت، عزت نفس و در نهایت، خود شکوفایی. (مازلو، ۱۹۷۰)در تمامی این مسیر و برای ارضای تمامی این نیازها، پدر و مادر تقلی سرنوشت ساز دارند. تحت سایه پدر و مادر است که کودک تا جایی که فراخور حال والدین است به نیازهای زیستی اش رسیدگی می شود مانند خوراک و پوشاک و مسکن در عین حال پدر و مادر اصلی ترین تأمین کنندگان امنیت و آرامش خاطر برای کودک می باشند به طوری که کودک هنگامی آرام است که نزد پدر و مادرش باشد و نیز پدر و مادر هستند که می توانند بیش از هر کس، کودک را غرق در محبت و عشق نمایند و در سایه همین عشق و محبت که به گفته اریک فروم ، احترام یکی از اجزای آن می باشد، کودک برای خویش، ارزش قائل میشود و نیاز به عزت نفس او به حد بالایی ارضا می شود و در نهایت به کشف استعدادهای نهفته خویش می پردازد و به مقام خود شکوفایی نایل می شود.فقدان پدر و مادر و وجود والدین نابسنده از نظر کیفی سبب می شود که نیازهای کودک به طور اساسی برآورده نشود و به دنبال آن مشکلات عدیده ای برای کودک از نظر رفتاری و سازش یافتگی بوجود خواهد آمده لذا بدون وجود پدر و مادر رشد کردن اگر نگوییم تأممکن است اما با خطراتی همراه است. (صفایی، ۱۳۷۷)عدم اشباع عواطف کودک در سنین کودکی، موجب ناهنجاری های روانی در دوران نوجوانی و جوانی و بزرگسالی می شود. (احدی، ینی جمال، ۱۳۷۲) فردی که در دوران کودکی از عواطف صحیح برخوردار نباشد چه بسا در بزرگی فردی خشن و نسبت به انسان ها بی تفاوت و از عواطف انسانی بی بهره خواهد شد.واقعیت های زندگی خانوادگی حاکی از آن است که بسیاری از والدین، آشنایی کافی با اصول رشد و پرورش صحیح فرزندانشان را ندارند. پژوهش ها نشان داده اند کودکانی که تحت سرپرستی ناقص یکی از والدین به سر می برند و با نابسامانی های خانوادگی، نظیر مناقشات پدر و مادر، اعتیاد یک یا هر دو والد و یا فقدان یکی از والدین، دشواری های زیادی را در مسیر رشد آنها ایجاد می کنند. در مواردی این مشکلات به اختلالات رفتاری، روانی و فکری و اجتماعی منجر می شود به گونه ای که اتخاذ تدابیر مشاوره ای و مددکاری را اجتناب ناپذیر می سازد. هرگونه مداخله در این زمینه می بایست با اطلاع کم و کیف واقع بینانه ای از اختلالات رفتاری کودکان صورت بگیرد. با وجود این که بعضی از اختلالات رفتاری دوران کودکی در طول تداوم رشد کودک کاهش می باید، بسیاری از اختلالات رفتاری کودکان آینده آنها را به طور جدی تحت تأثیر قرار میدهد و ناتوانی های دوران بزرگسالی را به همراه خواهد داشت. (یشاورد، ۱۳۸۰)اختلالات رفتاری تنوع زیادی دارد از جمله: پرخاشگری، بیش فعالی، اضطراب، افسردگی، ناسازگاری اجتماعی و … که البته عوامل زیادی در پیدایش این اختلالات دخیل هستند. رابطه بین فقدان والدین و اختلالات رفتاری را به وفور گزارش کرده اند. (همان منبع) از جمله کودکانی که از نعمت پدر و مادر در اثر فوت و یا در اثر طلاق محرومند و بررسی میزان نبودن هر یک از والدین در میزان اختلالات رفتاری مؤید این نکته است. همچنین برای مربیان تعلیم و تربیت باید شناختن و فهمیدن این تأثیرات در اولویت قرار بگیرد و یکی از راههای دستیابی به این نتیجه مقایسه کردن گروههایی از کودکان از زاویه دید رفتار و اختلالات رفتاری به تبع وجود والدین و یا عدم آنهاست ( کاکاوند، ۱۳۷۶).

بیان مسئله:

بقای متعالی هر جامعه در گرو انجام کارکردهای مناسب نهادهای آن جامعه است. خانواده یکی از نهادهای عمده جامعه است که خلل در آن موجب مشکلات در جامعه می شود. (توکلی، ۱۳۷۶)مسایل کودکان به گونه ای حساس و ظریف با موضوع های گسترده فرهنگی و اجتماعی پیوند دارد و معمولا بافت و زمینه این موضوعها برای یک کودک از خانواده آغاز می شود.نمونه های زیادی از الگوهای مخصوص روابط والدین – فرزند در سابقه کودکانی که اختلال های عاطفی را نشان داده اند با کودکانی که دارای رشد نابهنجار هستند دیده شده است. (هاشمیان، ۱۳۷۸) همچنین در زمینه چگونگی تأثیر رفتار و رابطه مادر و پدر با فرزند به طور جداگانه و با هم بر شخصیت فرزند پژوهشهای زیادی انجام گرفته و برخی از محققین به جای بررسی و مطالعه روابط تک تک والدین بر کودکان به پژوهش درباره کل فضای حاکم بر خانواده و در نتیجه به چگونگی رفتارهای کودکان به عنوان محصول این فضا علاقه نشان داده اند. (سیف نراقی و نادری، ۱۳۷۹) پیامدهای مشکلات رفتاری کودک در زندگی فردی و اجتماعی برای خود و اطرافیان مشکلات بسیاری ایجاد می کند و به عبارتی دیگر این پیامدها بسیاری از جنبه های زندگی فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می دهد و با توجه به شیوع نسبتا بالای مشکلات رفتاری این مساله نیازمند توجهات ویژه است.متخصصان بهداشت روانی برخی علل مشکلات رفتاری را به ارتباط بین والدین و فرزندان نسبت می دهند. به نظر آنان این مسأله أشکار است که خانواده به صورت یک مجموعه اصلی (پدر، مادر، فرزندان می توانند تأثیری عمیق بر رفتار اولیه کودک داشته باشند. در واقع برخی از طرفداران نظر به تحلیل روانی نظیر بتل هایم (۱۹۶۷) معتقدند که تقریبا تمام مسائل جدی کودکان از روابط منفی اولیه ای که بین مادر و کودک وجود دارد سرچشمه می گیرند. الگوهای رفتاری که نمایانگر اشکالاتی در کودکان پیش دبستانی است آن هایی هستند که منجر به وجود کشمکش بین آن ها و والدین، مراقبین، برادران و خواهران و همسالان می گردد. کودکان خردسال دارای خلق و خوی دشوار می باشند از جمله عصبانیت، خواب های نامنظم، اشکالاتی در خوردن و دفع با واکنش های شدیدی در برابر محرکات از خود نشان می دهند و با عکس العمل های منفی در موقعیتهای جدید بروز می دهند، مادام که والدین و اطرافیان نتوانند به درستی با آن برخورد کنند در خطر درگیر شدن با مسائل رفتاری قرار خواهند گرفت. (هالاهان، کافمن، ترجمه جوادیان، ۱۳۸۰).زمانی که کودکان سالهای پیش دبستانی را سپری می کنند شخصیت آنها نمایان تر می شود. آن ها در سه سالگی عقیده خود را درباره چیزهایی که دوست دارند و چیزهایی که دوست ندارند و همین طور عقاید تازه درباره خودشان را قاطعانه ابزار می کنند، کودکان پیش دبستانی به سرعت موجودات اجتماعی پیچیدهای میشوند گرچه دعوا و پرخاشگری در بین همه بچه ها صورت می گیرد، مبادلات پاری گرانه نیز در میان آنها به کرات مشاهده می شود. بین ۲ تا ۶ سالگی اولین روابط دوستی پایدار می شود به طوری که کودکان با هم گفتگو می کنند، نقشهای مکمل هم را به اجرا می گذارنده یاد می گیرند که تمایلات آنها به معاشرت و اسباب بازی ها در صورتی به بهترین وجه برآورده می شوند که به نیازها و تمایلات دیگران احترام بگذارند و در بسیاری از موارد فوق الگوسازی از والدین، مربیان و کسانی که از نظر کودک دارای قدرت برتر هستند صورت می گیرد.رویکرد های روان کاوی، رفتارگرا و یادگیری اجتماعی روی این موضوع تأکید می کنند که چگونه کودکان معیارهای حاضر و آماده والدین را فرا می گیرند. رفتارگرایی و نظریه یادگیری اجتماعی تقویت و سرمشق گیری را مبنای اصول اخلاقی می دانند. الگوهای کارآمد برای اصول اخلاقی کسانی هستند که صمیمی و قدرتمند باشند و آن چه را موعظه می کنند در عمل نشان دهند. تنبیه سخت موجب درونی شدن اخلاق و رفتار جامعه پسند نمی شوند روشهای دیگری مانند محروم کردن و حذف امتیازها می توانند عوارض جانبی ناخوشایند تنبیه را کاهش دهند. (برک، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۱).در بسیاری از موارد به خصوص زمانی که محرومیت های عاطفی کودک را تحت تأثیر قرار میدهد ممکن است عکس العمل های نابهنجار و نامتعارف از این گونه کودکان در موقعیتهای مختلف سر بزند، مثلا ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه در آن ها با کوچکترین مشکل پیش آمده بروز کند و یا در برابر بی اهمیت ترین مساله ناخوشایند دچار اضطراب و افسردگی شوند.بسیاری از محققان برای اثرات وجود و یا عدم پدر و مادر بر رفتار کودک اهمیت خاص قائل می شوند و آنها معتقدند در صورتی که ساخت خانواده دچار آسیب شود می توان انتظار داشت که اثرات این وضعیت در کودک به صورت ناهنجاری های روانی همچون پرخاشگری، اضطراب، افسردگی، ناسازگاری های اجتماعی، رفتارهای ضد اجتماعی و به ظاهر شود (بیلر و همکاران به نقل از نلسون ، ۱۹۸۴).مساله پژوهشی که اینجا مطرح است این است که آیا تفاوت معناداری بین کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و کودکان خانواده های عادی از نظر اختلالات رفتاری وجود دارد؟

اهمیت مساله و ضرورت پژوهش:

در جریان رشد کودک محیط و شرایط خانواده می تواند یک عامل مثبت و مهیا کننده زمینه های رشد سالم و با یک عامل مختل کننده و بازدارنده باشد. ویژگی هایی از قبیل احساس امنیت، اعتماد به نفس و آرامش خاطر در کودک، نتیجه وجود یک محیط و فضای خانوادگی آرام و یکپارچه و هماهنگ است و برعکس در صورتی که در خانواده ای سوء ظن، تشش و تعارض در الگوهای رفتاری وجود داشته باشد، کودک در یافتن هویت خویش ایجاد روابط مطلوب با دیگران و رشد سالم رفتاری، دچار مشکل خواهد شد. توقعات دور از انتظار والدین از کودک و محدودیت هایی که برای وی ممکن است بوجود آورند، روند سالم رشد روانی او را دشوار می سازد. اثرات رفتار والدین بر کودک به این موضوع که وی رفتار آنها را چگونه مشاهده و ارزیابی می کند، بستگی دارد. (نوابی نژاد، ۱۳۶۵)عدم تشخیص موقعیتها، لجبازی های بی مورد، رفتارهای ناپسند و نامطلوب و انجام بی موقع برخی از کارها بدون در نظر گرفتن موقعیت های زمانی و مکانی از جمله مشخصات رفتارهای غیر عادی کودکان با اختلالات رفتاری است این گونه رفتارها ممکن است ریشه ذهنی (نارسایی جزئی مغز)، فشارهای درونی و روانی و با محیطی و اجتماعی داشته باشد. (سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۰)یک سوم جمعیت جهان را کودکان تشکیل می دهند و بیش از ۸۰ درصد آنها در کشورهای رو به رشد زندگی می کنند و با توجه به جمعیت در معرض خطر همچنین وجود اختلال های رفتاری که در بسیاری از موارد ممکن است از سالهای نخست دبستان آغاز شود توجه هرچه بیشتر به این اختلال ها در کودکان ضروری است (نیکخو، ۱۳۷۴). در کشور ما کودکانی که به هر دلیلی به دور از خانواده و با تحت سرپرستی والدین واقعی خود نیستند توسط سازمان بهزیستی کشور که معاونت امور اجتماعی عهده دار این امر خطیر است، سرپرستی میشوند. از جمله وظایف سازمان بهزیستی حمایت و نگهداری از فرزندان بی سرپرست است که توسط مجتمع های خدمات حمایتی صورت می گیرد. فرزندانی که به دلایل مختلف والدین خود را از دست داده اند بر اساس خط مشی سازمان ابتدا تلاش می شود تا به وسیله خانواده های خویشاوند یا افراد داوطلب پذیرفته شوند در صورتی که کودکی از داشتن فوم و خویش محروم باشد و مورد پذیرش خانواده های داوطلب نیز قرار نگیرد، در مکان های ویژه ای نگهداری می شود. این مکانها به تناسب گروه سنی افراد تقسیم می شود. فرزندان کمتر از ۶ سال در شیرخوارگاه و افراد بالای ۶ سال در شبانه روزی ها مورد مراقبت و تربیت قرار می گیرند. این مراکز معمولا در بافت مناسب شهری ایجاد می شوند تا کودکان و نوجوانان در محیط اجتماعی مناسبی رشد یابند.به طور کلی ۲۱ هزار کودک در تمام رده های سنی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی می باشند که از این تعداد، ۵ / ۱۹ درصد به دلیل سر راه گذاشتنشان پذیرش شده اند. حدود ۱۴ درصد از کودکان یاد شده نیز به دلیل فوت والدین در سیستم نگهداری از کودکان بهزیستی پذیرش می شوند و حدود سه درصد از فرزندان پذیرش شده، به دلیل بیماری های صعب العلاج والدین که در صورت نگهداری فرزندان توسط آنها سلامت جسمانی و یا روانی کودکان به خطر می افتد، به وسیله رای دادگاه به بهزیستی سپرده شده است. همچنین پذیرش حدود ۱ / ۳ درصد از این فرزندان به دلیل مفقودالاثر بودن والدین صورت گرفته است، و مابقی پذیرش ها نیز به دلیل سایر عوامل و یا ترکیبی از این عوامل بوده است ( روزنامه کیهان، شماره ۱۹۳۵۸ ، سال ۱۳۸۸). در این مراکز مربیان و کارشناسان زحمتکش سازمان وظیفه نگهداری و مراقبت از این کودکان را به عهده دارند، تا نیازهایشان را از نظر روانی و … برآورده سازند. باتوجه به اینکه این مراکز وظیفه خطیر آموزشی را نیز به عهده دارند معمولا در هر مرکز کودکان واقع در سنین پیش دبستانی (۶ – ۴) سال مورد آموزش های لازمه این سن قرار می گیرند.

مفیدی (۱۳۸۴) چنین اظهار داشته است که، کودکان پیش دبستانی دارای ویژگیهای زیر می باشند:

-تمایل به خود محوری و خود مرکزی دارند و اساسا هر چیز را از دیدگاه و دریچه چشم خود می بینند.

– کودکان در این سنین قادر به سازگار کردن افکار و بیان تفکرات خود از نظر دیگران نیستند.

– تمایل به یاد گیری از طریق اشیای واقعی و عینی و تجربه های دست اول دارند، زیرا توانایی تفکر انتزاعی و استدلال هنوز در آنان رشد نیافته است. بنابراین از طریق بازی و فعالیت به نحو بهتری یاد می گیرند.

– شامل کوتاهی می کنند ، یعنی توانایی برای تمرکز کردن توجه به فعالیتها را برای مدت طولانی ندارند. مدت زمان توجه آنها حدودا ۷تا ۱۵ دقیقه در هر دوره زمانی است.

– برای یاد گیری مشتاق ، کنجکاو، خودجوش هستند و به امور تازه با علاقه پاسخ می دهند. هنوز به فعالیت های گروهی بزرگ عادت ندارند. بنا براین از فعالیت های گروهی کوچک بهره بیشتری می برند

-در واکنش های عاطفی خود نسبت به بزرگترها و کودکان دیگر طبیعی و مثبت هستند.

– از تکراار به ویژه قصه و داستان و اشعار لذت می برند.

– به طور طبیعی و با طیب خاطر به موسیقی و اشعار دارای وزن و قافیه پاسخ می دهند.

لذا با توجه به ویژگیهای فوق برنامه ریزان سازمان بهزیستی در زمینه آموزش کودکان پیش دبستانی فعالیت ها بی که در طول هفته، ماه و سال در واحد های آموزشی در مهد کودک انجام می گیرد شامل تمام کوشش ها بی در جهت نیازهای طبیعی و اساسی کودکان است و موضوع برنامه آموزشی توام با بازی سر گرمی، شادی آزادی کودکان می باشد و کلیه فعالیت هایی که در این مرحله صورت می گیرد از طریق ارائه واحد کار است و معمولا واحد کارها با توجه به اهداف واحد کار مورد نظر در مدت یک هفته تا ده روز با فراهم ساختن مقدمات لازم به کودکان می آموزد و اهداف در این واحد های کاربه فعالیتهای اساسی(بازدید و مشاهده مشاهده تصویری، نگات اجتماعی بهداشتی و ایمنی نکات اعتقادی و مذهبی و فعالیتهای جنبی(کاردستی، بازی ها، قصه و داستان، شعر و سرود و) تقسیم می شوند. در شهر تهران حدود ۱۶۰ کودک ( ۴-۶ ساله) در مراکز شبانه روزی تحت سرپرستی سازمان میباشند. در این مراکز کودکان به دور از خانواده و در محیطی حمایتی زنده بودن و زندگی را تجربه می کنند. ما در این تحقیق بر آنیم تا به این سؤال پاسخ دهیم که کودکانی که تحت سرپرستی سازمان بهزیستی هستند در مقایسه با کودکانی که تحت سرپرستی والدین واقعی خود هستند دارای تفاوت در اختلالات رفتاری هستند یا نه.

تعاریف نظری و عملیاتی

۱-کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی: شامل آن دسته از کودکانی میشود که به دلایلی از جمله فقدان پدر و مادر و یا طرد از سوی خانواده و نداشتن خانواده واقعی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به صورت شبانه روزی می باشند.

۲ – کودکان پیش دبستانی: شامل تمامی کودکان ۶-۴ ساله شهر تهران اعم از عادی و تحت سرپرستی سازمان بهزیستی در شهر تهران و البته لازم به ذکر است که تعاریف گوناگونی از مقطع پیش دبستانی وجود دارد اما بنا به تعریف عملیاتی در این پژوه منظور از کودکان پیش دبستانی کودکان ۴-۶ ساله است).

۳- کودکان عادی: منظور کودکان (۶-۴) ساله می باشند که تحت سرپرستی خانواده واقعی خود هستند.

۴. اختلال رفتاری سندرم با الگوی رفتاری یا روانشناختی مهم بالینی است که در یک فرد روی می دهند و با ناراحتی (یک علامت دردناک) یا ناتوانی (تخریب در یک یا چند زمینه مهم عملکرد) یا با افزایش قابل ملاحظه خطر مرگ، درد، ناتوانی یا فقدان مهم آزادی همراه است. (D.S.M.IV 1994) و یا رفتاری را انحرافی با هیجانی می دانند که من نامتناسب بودن با سن فرد، شدید، مزمن با مداوم باشد و گستره آن شامل رفتارهای بیش فعالی و پرخاشگرانه تا رفتارهای گوشه گیرانه است، ویژگی این گونه رفتارها این است که اولا تأثیر منفی بر فرایند رشد و انطباق مناسب کودک با محیط دارد ثانیا، مزاحمت برای زندگی دیگران و استفاده آنان از شرایط بوجود می آورد

۵- اضطراب: عبارت است از واکنش فرد در مقابل یک موقعیت ضربه آمیز، یعنی موقعیتی که زیر تأثیر بالاگرفتن تحریکات، اعم از برونی و درونی واقع شده و فرد در مهار کردن آنها ناتوان است (چاپلین۱۹۷۵، به نقل از دادستان، ۱۳۷۰)

۶- افسردگی: حالتی است که در آن دلسردی و مانم بر زندگی شخص سایه می افکند. این احساس ها ممکن است با احساس بی ارزشی و پوچی زندگی همراه گردد، خمیدگی قامت، پایین بودن سر، حالت چهره محزون و صدای یکنواخت همگی حاکی از افسردگی است که فرد تحمل می کند (کاستلو و کاستلو، ۱۹۹۲، ترجمه پور افکاری، ۱۳۷۳)

۷. پرخاشگری: معمولا به رفتاری اطلاق می شود که قصد آن صدمه زدن به فرد دیگر با نابود کردن دارابی اوست واژه اصلی در این تعریف قصد است. باید بین پرخاشگری خصمانه که تنها به قصد صدمه زدن انجام می شود و پرخاشگری وسیله ای که هدفش به دست آوردن پاداش است نه صدمه زدن به دیگران فرق گذارد. در عین حال تمایز قطعی بین این دو وجود ندارد (اتکینسون، ترجمه براهنی و همکاران،(۱۳۶۶).

۸-بیش فعالی: این اختلال با خلق الاعودن، بی توجهی و فعالیت های نامتناسب با سن کودک مشخص میشود. این کودکان شدیدا آشفته بوده و مرتبا از فعالیتی به فعالیت دیگر روی می آورند. به نظر می رسد هیچ چیز توجه آنها را برای مدت طولانی جلب می کند. عالیه بدون اندیشیدن در مورد پیامدهای عملی خود رفتار می کنند (کاستلور کاستلو، ۱۹۹۲، ترجمه پور افکاری، ۱۳۷۳).

۹-ناسازگاری اجتماعی : این اصطلاح به افرادی اطلاق می شود که معمولا از هوش کافی برخوردارند، ولی دارای رفتار نابهنجار بوده، مبتلای به انحراف اخلاقی با آشفتگی های شخصیت و خلق و خوی می باشند رفتار این گونه کودکان در محیط خانواده آموزشگاه و اجتماع تولید ناراحتی، آسیب و دشواری می کند (حیدری،  ۱۳۶۸ )

۱۰- رفتارهای ضداجتماعی : الگوی رفتاری است که فرد معیارهای اجتماعی پذیرفته شده از جانب اکتر افراد اجتماع را نادیده می گیرد و با نشانه هایی مانند مدرسه گریزی، تعلیق یا اخراج از مدرسه، تغییر مکرر شغل و دوره های طولانی بیکاری، عدم احساس مستولیت در وظایف، ناتوانی در پذیرش معیارهای اجتماعی، عدم احترام به واقعیت و رفتارهای بی احتیاطانه مشخص می شود (کاستلو و کاستلو، ۱۹۹۲ء ترجمه پور افکاری، ۱۳۷۳).

۱۱، اختلال عاطفی هیجانی: این اختلال حالتی روانی یا احساسی است که امکان دارد به اختلال هایی در افکار و اعمال منجر شود مانند افسردگی (فیلیپ ویلیامیز، ۱۳۷۴، ترجمه به پژوه و همکاران).

فرضیه های پژوهش

الف :فرضیه اصلی

۱-در میزان اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد

ب: فرضیه های فرعی:

۲-در میزان پرخاشگری در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان پرخاشگری کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

۳- در میزان بیش فعالی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان بیش فعالی کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

۴- در میزان اضطراب در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان اضطراب کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

۵ – در میزان افسردگی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان افسردگی در کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

– در میزان ناسازگاری اجتماعی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان ناسازگاری اجتماعی در کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

۷- در میزان اختلالات عاطفی – هیجانی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان اختلالات عاطفی – هیجانی در کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد.

۸- در میزان رفتارهای ضداجتماعی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی با میزان

رفتارهای ضداجتماعی در کودکان پیش دبستانی عادی تفاوت وجود دارد

اهداف تحقیق

هدف کلی

هدف کلی ما در این تحقیق آن است که اختلالات رفتاری را در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و کودکان خانواده های عادی شهر تهران بررسی و مقایسه کنیم اهداف جزئی

اهداف جزئی در این تحقیق عبارتند از: بررسی و مقایسه میزان اختلالات پرخاشگری، بیش فعالی، افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی، اضطراب و عاطفی – هیجانی در کودکان پیش دبستانی تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و کودکان خانواده های عادی به تفکیک جنسیت.