منو
X

تصویر
سیما عیوضی
روانشناس بالینی و فردی
(10)
آمار این متخصص
(10) رای
65%

دقت

66%

مفید بودن

80%

دانش و مهارت

0%

رفتار بالینی

60%

وقت شناسی

20%

هزینه اقتصادی

توضیحات پروفایل
  

سیما عیوضی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی در سال ۱۳۹۶، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی توانبخشی شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری کودکان مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه رازی

دانشکده علوم اجتماعی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی عمومی

عنوان:

اثر بخشی توانبخشی شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری کودکان مبتلا به نارسایی توجه/ بیش فعالی

استاد راهنما:

دکتر کامران یزدانبخش

استاد مشاور:

دکتر آسیه مرادی

نگارش:

سیما عیوضی

بهمن ماه ۱۳۹۶

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

هدف کلی

هدف های اختصاصی

فرضیه های پژوهش

تعاریف مفاهیم

تعاریت عملیاتی

فصل دوم: پیشینه پژوهش

اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

تعریف و توصیف

پیشینه ی تاریخی

انواع اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

نارسایی توجه

بیش فعالی/ تکانشگری

مدل ترکیبی

تشخیص

سبب شناسی

همه گیر شناسی

مشکل های دیگر در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

ناتوانی های یادگیری

مشکلات اجتماعی

نارسایی های شناختی

مشکل های هیجانی

خواب

فیزیولوژی خواب

نظریات مختلف در مورد خواب

طبقه بندی اختلالات خواب

خواب در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

کارکرد های اجرایی

کارکرد های اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

بازداری پاسخ

حافظه کاری

درمان اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

درمان دارویی

مداخلات روانی اجتماعی

توانبخشی شناختی (CR)

انواع تکنیک های توانبخشی شناختی

تکنیک های کلاسیک

تکنیک توانبخشی رایانه یار

پیشینه پژوهشی

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

طرح پژوهش

متغیرهای پژوهشی

جامعه آماری

نمونه و روش نمونه گیری

ملاک های ورود و خروج به پژوهش

ملاک های ورود

ملاک های خروج

ابزار پژوهش

روش اجرای پژوهش

پروتکل درمان

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

یافته های توصیفی

یافته های استنباطی

بررسی مفروضه های تحلیل کوواریانس یک راهه

نرمال بودن توزیع متغیرها

همگنی شیب رگرسیون متغیرها در گروه ها

همگنی واریانس های متغیرهای وابسته در گروه ها

بررسی فرضیه های پژوهش

فرضیه اول پژوهش

فرضیه دوم پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث یافته ها

محدودیت های پژوهش

پینشهادات

پیشنهادات پژوهشی

پینشهادات کاربردی

منابع

پیوست

چکیده

در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، علاوه بر مشکلات اولیه، تقصهایی در کار کردهای اجرایی و مشکلات خواب نیز تشخیص داده شده است. در حال حاقر مداخلات دارویی و رفتار درمانی، بیشتر از هر درمان دیگری توسط درمانگران برای درمان این اختلال استفاده می شود. رویکردهای رفتاری با دارویی، مستقیما مشکلات شناختی و مشکلات خواب همراه با اختلال را مورد هدف قرار نمی دهند. مطالعه حاضر با هدف سنجش اثربخشی توانبخشی شناختی حافظه کاری و بارداری پاسخ در بهبود مشکلات خواب و تشانگان رفتاری در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی اجرا شد. روش مطالعه از نوع نیمه آزمایشی بود که با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. بدین منظور، کودکان ۷ تا ۱۲ سالی که توسط متخصصان مرکز مشاوره ناحیه ۳ آموزش و پرورش کرمانشاه مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی تشخیص داده شده بودند، به عنوان جامعه انتخاب شدند و پرسشنامه کائرز – فرم والدین (۱۹۹۹) و پرسشنامه خواب پترزبورگ (۲۰۰۷) توسط والدین، و مقیاس سنجش کانرز -فرم معلم (۱۹۹۸) توسط معلمان آنها، تکمیل گردید. سپس از بین آن ها، کودکانی که به طور هم زمان مبتلا به مشکلات خواب و اختلال نارسایی توجه بیش فعالی تشخیص داده شدند، انتخاب و توسط درمانگر از آنها آزمون حافظه کاری آن بک (۱۹۵۸) و بازداری پاسخ استروپ (۱۹۳۵) گرفته شد. از بین این افراد ۲۰ نفر که ضعیف ترین عملکرد را در این آزمون ها داشتند به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۰ نفر) و کنترل (۱۰ نفر) قرار گرفتند. پس از آن گروه آزمایش تحت ۱۲ جلسه هفته ای ۲ جلسه و هر جلسه ۱ ساعت) درمان توانبخشی شناختی کاپیتان لای (۲۰۱۴) قرار گرفتند و گروه کنترل درمانی در بافت نکردند. پس از آخرین جلسه درمانی، هر دو گروه مجددا ارزیابی شدند و نتایج آنها با هم مورد مقایسه قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که توانبخشی شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ در بهبود مشکلات خواب ( ۰۱ / ۰>P) و نشانگان رفتاری نارسایی توجه بیش فعالی ( ۰۱/ ۰>P) تأثیر دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت توانبخشی شناختی حافظه کاری و بارداری پاسخ بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی مؤثر است. پیشنهاد می شود روش درمانی توانبخشی شناختی رایانه بار در مراکز درمانی توسط متخصصین بهداشت روانی، در کنار روشهای درمانی دیگر به منظور بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی استفاده شود.

واژگان کلیدی: اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، اختلالات خواب، حافظه کاری، بازداری پاسخ، توانبخشی شناختی

فصل اول: کلیات پژوهش

بیان مسئله

اختلال نارسایی توجه بیش فعالی یکی از شایعترین اختلالات رفتاری در کودکان است. این اختلال ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد ارجاعی به کلینیک های راهنمایی کودک را شامل می شود (کیت کانر و جت ، ۱۳۸۴). اهمیت اختلال نارسایی توجه بیش فعالی به دلیل شیوع بالای آن است. در سال ۲۰۰۷ شیوع آن را در کودکان سن دبستان ۵% و در بزرگسالی در حدود ۵ / ۲ تخمین زدند (کو رتز، لسندرو کس ، ۲۰۱۷). در کودکان زیر ۱۲ سال بیشتر از بزرگسالان شیوع دارد. میزان شیوع در پسرها بیشتر از دخترها است (کاراک، ۲۰۱۰). در حدود ۶۰-۸۵% از افرادی که در کودکی این تشخیص را دریافت می کنند، نشانه های اختلال تا بزرگسالی در آن ها باقی خواهد ماند. اختلال نارسایی توجه بیش فعالی کودکان پیش دبستان، دبستانء نوجوانان و بزرگسالان را مبتلا می کند و مشخصه ی اصلی آن الگوی پایدار کاهش توجه، افزایش تکانشگری و بیش فعالی است (سادوک، سادوک و روئیز ،۲۰۱۵). این اختلال دارای سه نوع متمایز نارسایی توجه، بیش فعالی ، تکانشگری، و مدل ترکیبی است (بارکلی ، ۲۰۰۳).تقریبا همه کودکان پرانرژی هستند و بدون فکر عمل می کنند ولی رفتار های اخلال گرانه ی کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی شدیدتر از آن هستند که از سن کودک انتظار می رود. در تشخیص نارسایی توجه بیش فعالی روانشناس بالینی باید اطمینان حاصل کند که بی توجهی با بیش فعالی، بسیار بیشتر از سطح نرمال آن برای مرحله ی رشد کودک است، و این ویژگی فراگیر و مستمر است (گنجی، ۱۳۹۵). این اختلال یا اسامی مانند بد کاری جزیی مغز، آسیب خفیف مغزی، کنش بیش فعالی دوران کودکی و نشانگان بیش فعالی معرفی شده است اما ۵-DSM آن را نارسایی توجه / بیش فعالی نامید (گرمشایی، عابدی و بار محمدیان، ۱۳۹۲). اختلال نارسایی توجه بیش فعالی ممکن است از دوران شیرخواری شروع شود، اما بندرت تا قبل از دوره نوپایی قابل تشخیص است. نوزادان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی معمولا زیاد گریه می کنند، تا آرامند و خواب اندکی دارند. ویژگی های این کودکان به ترتیب شیوع عبارتند از: پیش فعالی، نارسایی توجه (میدان توجه کوتاه، حواس پرتی، در جاماندگی، ناتوانی در تکمیل تکالیف و ضعف در تمرکز)، تکانش گری (اقدام قبل از تفکر، تغییرات ناگهانی فعالیت، ضعف سازماندهی و از جا پریدن در کلاس)، اختلال حافظه و تفکر، ناتوانی های اختصاصی یادگیری و نقایص گفتاری و شنیداری. در ۵-DSM تغییراتی در ملاک های تشخیصی این اختلال در کودکان و بزرگسالان اعمال شده است. بر خلاف گذشته که علائم اختلال نارسایی توجه بیش فعالی می بایست تا قبل از ۷ سالگی بروز پیدا می کرد، در ۵-DSM تا سن ۱۲ سالگی باید چندین علامت بی توجهی با بیش فعالی تکانشگری نمایان شود. برای افراد ۱۷ ساله و بزرگتر از آن به جای ۶ علامت، ۵ علامت کافی است. برای تأیید تشخیص نارسایی توجه بیش فعالی تخریب ناشی از نارسایی توجه با بیش فعالی ، تکانشگری حداقل در دو محیط باید دیده شوند و کار کردهای اجتماعی و تحصیلی فرد مختل شود. در ۵-DSM سه گروه وجود دارد که عبارتند از: ۱) تظاهر مرکب، ۲) تظاهر عمدتا با بی توجهی، ۳) تظاهر عمدتا بیش فعالی تکانشگری کودکانی که علامت عمده آنها پیش فعالی است بیشتر از کودکانی که ویژگی عمده آنها نارسایی توجه است برای درمان ارجاع داده می شوند. کودکانی که دچار نوع بیش فعالی – تکانشی هستند، نسبت به کودکان مبتلا به نوع نارسایی توجه احتمال اینکه با گذشت زمان تشخیص ثابتی داشته باشند، بیشتر است و بیشتر از آنها به طور همزمان به اختلال سلوک مبتلا می شوند ( سادوک ، سادوک و روئیز ، ۲۰۱۵).کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی علاوه بر مشکلات اولیه، نقصهایی در سایر توانایی ها بخصوص فرایند کار کردهای اجرایی دارند (بارکلی، ۲۰۰۶). تحول قطعه پیشانی در این کودکان با تأخیر همراه است که منجر به نقص در کارکردهای اجرایی می شود (گری ، ۲۰۱۱) بطوریکه نقص در کارکردهای اجرایی یکی از نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی است (شیمونی ،انجل -یگر ، تیروش ، ۲۰۱۲). کارکردهای اجرایی فرایندهای شناختی سطح بالا هستند که در طول دوران کودکی پیشرفت های پایدار دارند (رابرز ، ۲۰۱۷) و در هدایت و کنترل هوشیاری، تفکر و رفتار نقش مهمی دارند (علیزاده، ۱۳۸۵). تحقیقات شرز ، اوسترلون، گورتس ، مورین زمیر ، میران ، اسکات و والسو اید(۲۰۰۵) نشان داد که تعدادی از بیماران مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی (نه همه آنها در کار کردهای اجرایی نقص دارند. برخی از کارشناسان هم، از جمله براون معتقدند که اختلال نارسایی توجه بیش فعالی اساسا یک اختلال تحولی در کارکرد اجرایی است و تمامی مبتلایان به این اختلال از نقص در کار کرد اجرایی رنج می برند. (نجارزادگان، نجاتی، امبری، شرغبان ۱۳۹۴). کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی در کارکردهای اجرایی از جمله بارداری پاسخ، برنامه ریزی، حافظه کاری، توجه و تغییر آما به اختلال نشان می دهند (تهرانی دوست، راه گودرزی، سپاسی و علاقبندراد، ۱۳۸۲). بازداری پاسخ عنصری عصب شناختی است و به کودکان کمک می کند تا پاسخ ” درنگیده ” بدهند (بارکلی، ۱۹۹۷). حافظه کاری بطور کلی به نظامی بر می گردد که هم امکان ذخیره سازی موقت اطلاعات و هم دستکاری و پردازش شناختی آنها را در ذهن فراهم می آورد. عملکرد مناسب آن باعث تمرکز، توجه پایدار، در نگ در پاسخ به محرک و بارداری تکانه های نامربوط به موقعیت می شود (ریکر ، رپورت ، کافلر ، سرور ، ۲۰۱۲).نزدیک به یک سوم زندگی انسان ها در خواب سپری می شود. خواب با کیفیت در سلامت و بهزیستی ما نقش اساسی ایفا می کند، (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۰۴). کیفیت خواب شبانه روزی پر کار کرد اجرایی و سطح تمرکز افراد در انجام فعالیت های روزانه اثر می گذارد. محرومیت از خواب شبانه، سبب تغییرات عصبی، رفتاری، فیزیولوژیکی و کاهش توانایی فرد در برخورد با تنش های روزانه می شود (لشکری پور، بخشانی و مافی، ۲۰۱۲). مطالعات نشان می دهند که اشکالات خواب ممکن است اولین علامت اختلالات روانی از جمله افسردگی، اضطراب، سوء مصرف مواد و بیش فعالی همراه با کاهش تمرکز باشد (لویزا و همکاران، ۲۰۱۱، به نقل از کیانی، احمدی و جعفری، ۱۳۹۳). علاوه بر نقایص شناختی، میزان بالایی از شیوع مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه تشخیص داده شده است. در حقیقت خواب نامنظم ممکن است همراه با نشانه های نارسایی توجه بیش فعالی باشد. هنوز مشخص نیست که چگونه مشکلات خواب و نارسایی توجه بیش فعالی اینقدر به هم نزدیکند (کوگان، بیرد ، اگنر ، تام ، ۲۰۱۶) و این موضوع به عنوان یکی از موضوعات بحث برانگیز در ادبیات خواب باقی مانده است (سدکی ، بنت ، کاروالهو ، ۲۰۱۴). ارتباط بین خواب و نارسایی توجه بیش فعالی یک ارتباط پیچیده و دو طرفه است. از یک طرف رفتار های مربوط به بیش فعالی ممکن است بر روی خواب تاثیر بگذارد (مانند مشکل در شروع خواب) از طرف دیگر اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا سندرم پاهای بیقرار ممکن است منجر به نشانه هایی از رفتارهای تکانشی مانند رفتارهایی که در اختلال نارسایی توجه بیش فعالی وجود دارد، شود (هوبان ، ۲۰۰۸). کودکانی که محرومیت خواب دارند تغییرات شناختی و رفتاری را از خود نشان می دهند که شبیه به علائم اختلال نارسایی توجه بیش فعالی است. والدین این کودکان اظهار می کنند زمانی که کود کشان خواب کافی ندارد با دیر می خوابد از دیوار راست بالا می رود (داحل، ۱۹۹۴). با وجودیکه خواب در همه گونه ها وجود دارد و برای بقا لازم است، عملکرد فیزیولوژیک خواب هنوز بصورت یک راز بزرگ و پیچیده باقی مانده است. داده های شگفت آور زیادی در مورد اثرات خاص خواب و ناراحتی در عملکرد روزانه کودکان وجود دارد. با این حال، طیف گسترده ای از مشاهدات بالینی و توصیفی از کودکان با خواب ناکافی با مختل شده وجود دارد. اگر چه واکنش های واضح متفاوتی در پاسخ به خواب ناکافی وجود دارد، اما الگوی نتایج کلی شامل: مشکلات توجه مشمر کزه تحریک پذ، پری، آرامش احساسی، و آرامش ناشی از ناامیدی و ناراحتی است. مشابه این علائم خواب آلودگی در سمپتوم های اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی هم وجود دارد و توسط نظریه پردازان و پزشکان متعدد مورد توجه قرار گرفته است (داحل ، ۱۹۹۶). مشکلات خواب این کودکان عبارتند از: مقاومت در برابر زمان خواب، مشکلات شروع خواب، بیدار شدنهای مکرر شبانه، سحر خیزی، اختلالات تنفسی خواب، و احساس خواب آلودگی در طول روز، بطور کلی در مقایسه با کودکان سالم، کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی دارای بازده خواب پایین تری هستند، دوره نهفتگی شروع خواب طولانی تر است و طول مدت خواب آنها کمتر است در نتیجه سطح بالاتری از خواب آلودگی را در طول روز تجربه می کنند (کورتز و لسندرو کس۲۰۱۷). علاوه بر این، مشکلات خواب در کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی باعث نقص در کارکردهای اجرایی می شود (یوم ، جینگ ، هانگ ، کیم ، لیم ، سئو و هان ۲۰۱۶). تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند، کودکانی که مدت طولانی را برای به خواب رفتن در رختخواب سر می کنند و یا خواب منقطع دارند و بطور کلی کیفیت خواب ضعیفی دارند، بین مشکلات خواب آنها با بدتر شدن کار کرد های اجرایی آن ها رابطه وجود دارد (دیوالد ، می جت ، اورت ، کرخوف ، بوگلز، ۲۰۱۲: ساده ، گروبر ، راویو ، ۲۰۰۲).راهبرد های درمانی در دسترس برای درمان نارسایی توجه بیش فعالی شامل روش های دارویی و غیر دارویی است. در بین روش های درمانی که برای این اختلال به کار گرفته شده است درمان دارویی، رفتار درمانی و اصلاح شناختی رفتاری مفید تر و مهمتر از سایر روشهاست (علیزاده، ۱۳۸۳). دارو های محرک ممکن است برخی کار کرد های اجرایی مانند حافظه کاری (اسکوتیزر وهمکاران ۲۰۰۴) را بهبود بخشد اما نقص های شناختی و نورو بیولوژیکی همچنان باقی خواهند ماند (هکتمن و همکاران ۲۰۰۴). علاوه بر این داروها باید با احتیاط استفاده شوند زیرا دارای عوارض جانبی هستند. برخی از این عوارضی عبارتند از سردرد، تهوع، بی خوابی، دل درد، احتمال افزایش افکار یا رفتارهای خود کشی. لازم است کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی که تحت درمان با دارو قرار می گیرند از نظر این علائم تحت نظر باشند ساده گی و همکاران، ۲۰۱۵). اجرای رویکرد رفتار درمانی شامل تکالبنی است که والدین باید آن ها را در خانه اجرا کنند، به همین دلیل برای والدین ممکن است مشکل ساز باشد. از این رو لازم است تکنیکهایی را که نقایص شناختی و عصب روان شناختی این اختلال را مورد هدف قرار می دهند و مکملی برای درمانهای رفتاری و دارویی هستند را توسعه داد. یکی از انواع این تکنیک ها توانبخشی شناختی است که مدت هاست ذهن عصب روانشناسان را بخود مشغول کرده است (ارشد، ۱۳۹۵). توانبخشی شناختی اصطلاحی است که برای درمان و بازتوانی اختلالات شناختی بکار برده می شود و خدمات درمانی برای تقویت حوزه های دچار آسیب و یا جایگزین الگو های جدید برای جبران اختلال ارائه می شود (شهبازی، ۱۳۹۰). در حقیقت توانبخشی شناختی شامل مجموعه برنامه هایی برای تمرین مغز است تا به تغییر عملکرد توسط یکسری از فرایند ها دست پیدا کند، این فرایند ها عبارتند از: تقویت الگو های از قبل باد گرفته شده رفتار، ایجاد الگو های جدید فعالیت شناختی از طریق مکانیسم های شناختی جیرانی، ایجاد الگو های جدید فعالیت از طریق مکانیسم های جبرانی خارجی و کمک به بیماران تا برای بهبود عملکرد خویش با ناتوانی شناختی خود سازگار شوند (سیسرون و همکاران، ۲۰۱۹). توانبخشی شناختی منجر به ارتقاء کار کرد های اجرایی فرد و در نتیجه موفقیت های فردی در حوزه های مختلف می شود.از آنجا که مطالعات اندکی در زمینه بررسی کارکرد های اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی و تاثیر آنها بیر خواب این کودکان انجام شده است و با توجه به نیاز به درمان نقایص شناختی این کودکان در کنار کمبود تحقیقات مربوط به اثربخشی مداخلات توانبخشی شناختی در اختلال نارسایی توجه بیش فعالی وجود دارد هدف مطالعه حاضر، سنجش تأثیر توانبخشی شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ در بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری (بیش فعالی، تکانشگری، نارسایی توجه) در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی است. در این پژوهش سعی شده است که از طریق روش درمانی توانبخشی شناختی، نقایص کار کردهای اجرایی حافظه کاری و بازداری پاسخ را بهبود بخشیده به این امید که راهی برای کاهش مشکلات خواب و نشانگان رفتاری کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی باشد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی یکی از شایع ترین اختلالات رفتاری است که میزان بالایی از موارد ارجاعی به مراکز مشاوره کودک را شامل می شود. این اختلال تأثیرات منفی بر جنبه های مختلف زندگی کودک می گذارد. به همین دلایل لازم می باشد که بیشترین تحقیقات در مورد آن به عمل آید.با توجه به اینکه والدین کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بیشتر از والدین کودکان سالم مشکلات خواب کودک خود را گزارش می دهند، این موضوع نشان می دهد که بین خواب و اختلال نارسایی توجه بیش فعالی رابطه وجود دارد (ساده ، پرگامین ، بار – هیم، ۲۰۰۶). بیش از ۷۰ درصد از کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی از مشکلات خفیف تا شدید خواب رنج می برند. تغییر در خواب و بطور دقیقشر احرکات بیش از اندازه در طول خواب یکی از معیارهای تشخیص برای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی در DSM – III بود. مشکلات خواب به عنوان یک ملاک برای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی در نسخه ویرایش شده DSM – III حذف شد اما در دهه ی اخیر رابطه بین اختلال نارسایی توجه بیش فعالی و خواب دوباره مورد توجه قرار گرفت و با وجودی که در ۵-DSM کلمه ی «خواب، در معیار های تشخیصی اختلال نارسایی توجه بیش فعالی ذکر نشده است، در راهنمایی بالینی این اختلال اختلالات خواب به عنوان کاموربیدیتی یا اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در نظر گرفته می شود (کورتز و لسندروکس ، ۲۰۱۷)، سبب شناسی و درمان این اختلال هنوز بطور کامل مشخص نشده است. همین عوامل لزوم پژوهش در زمینه مداخلات درمانی را بیشتر نمایان می کند. میزان رشد کارکرد های اجرایی در دوران کودکی پیش بینی کننده مناسبی برای چه های مختلف زندگی است و کودکانی که کارکرد های اجرایی رشد یافته دارند در آینده موفق تر خواهند بود (ولش ، نیکس ، بلیر ، بیرمن و نلسون ، ۲۰۱۰). اختلال نارسایی توجه بیش فعالی با ناکارآمدی کارکرد های اجرایی از جمله حافظه کاری (نجارزادگان، نجاتی، امپری، ۱۳۹۴) و بازداری پاسخ (خلیلی و گودرزی، ۱۳۹۲) همراه است و همچین کارکردهای اجرایی با جنبه های مختلف شناختی، ارتباطی، رفتاری و اجتماعی رابطه دارد و نقص در کارکردهای اجرایی اثرات شد بدی بر این جنبه ها می گذارد. اخیرا درمان توانبخشی شناختی رایانه پار افزایش پیدا کرده است. توانبخشی شناختی رایانه بار فواید زیادی دارد زیرا بر مبنای سیستم پردازش اطلاعات پایه است و بازخوردی از توانمندی های شایستگی و خودکارآمدی فردی را به نمایش می گذارد. اساس آن بر پایه حافظه فعال و سرعت پردازش مرکزی استوار است، بنابراین شامل مهارت های پایه شناختی و مهارت های عالی تر می شود و برای مهارتهای مختلف شناختی فرد از قبیل انواع دقت و تمرکز، حافظه فعال، حافظه کوتاه مدت د بداری و شنیداری، حافظه کاری، بارداری پاسخ، پردازش ذهنی فرد، بهبود هماهنگی دست و چشم و پردازش دیداری مفید است. توانبخشی شناختی رایانه بار می تواند متناسب با توانمندی های فرد برنامه آموزشی طراحی کند. روش کار به این صورت است که ابتدا مهارت های پایه یعنی پردازش های دیداری و شنیداری و بهبود می باشد و به تناسب تکلیف دشوارتر می شود و گزارشی از میزان پیشرفت و ارائه پسرفت در تمرینها در اختیار درمانگر قرار می دهد. تکالیف در قالب بازی ارائه می شوند. در نتیجه کودک با هیجان و بدون خستگی به انجام آن ها می پردازد.از آنجایی که بررسی های انجام شده نشان داده شده که پژوهش های چندی به بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی بر کار کردهای اجرایی در کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی پرداخته اند ولی پژوهشی که به بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی حافظه کاری و بارداری پاسخ بر بهبود مشکلات خواب و تشانگان رفتاری (بیش فعالی، تکانشگری و نارسایی توجه کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی پرداخت باشد توسط نویسنده این پژوهش یافت نشد، لذا پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این مسئله است که آیا توانبخشی شناختی در کاهش تقایص شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ در کودکان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی اثربخش است، و در نتیجه آن مشکلات خواب و نشانگان رفتاری این کودکان بهبود پیدا خواهد کرد.

اهداف پژوهش

هدف کلی

بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی حافظه کاری و بازداری پاسخ بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری (بیش فعالی، تکانشگری و نارسایی توجه در کودکان مبتلا به نارسایی توجه/ بیش فعالی

هدف های اختصاصی

۱) تعیین تاثیر توانبخشی شناختی (حافظه کاری و بارداری پاسخ) بر بهبود مشکلات خواب کودکان  مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی

۲) تعیین تأثیر توانبخشی شناختی (حافظه کاری و بارداری پاسخ) بر بهبود نشانگان رفتاری (بیش فعالی، تکانشگری و نارسایی توجه کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی

فرضیه های پژوهش

۱) توانبخشی شناختی (حافظه کاری و بازداری پاسخ) در بهبود مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی مؤثر است.

۲) توانبخشی شناختی (حافظه کاری و بازداری پاسخ) در بهبود نشانگان رفتاری (بیش فعالی، تکانشگری و نارسایی توجه کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی موثر است.

تعاریف مفاهیم

تعاریف نظری

اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی

مجموعه ای فراگیر از رفتار های بی توجهی و با بیش فعالی – بی فکری است که باعث مختل شدن عملکرد اجتماعی، تحصیلی، با شغلی می شوند. طبق ۵-DSM : بایستی چندین علامت نارسایی توجه با تکانشگری –بیش فعالی تا سن ۱۲ سالگی خود را نشان دهد. برای کودکان ۶ علامت و برای نوجوانان ۱۷ ساله و بزرگ تر و بزرگسالان فقط ۵ علامت بجای ۶ علامت الزامی است. برای تأیید تشخیص اختلال نارسایی توجه بیش فعالی تخریب ناشی از نارسایی توجه و با بیش فعالی و تکانشگری حداقل در دو محیط باید بروز کند. با کارکرد تحصیلی یا اجتماعی متناسب رشدی فرد تداخل داشته باشد. برای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی سه گروه مشخص شده اند: الف) تظاهر مرکب، پ) تظاهر عمدتا نارسایی توجه، ج) تظاهر عمدتا بیش فعالی تکانشی (سادوک و همکاران، ۱۳۹۴).

اختلالات خواب:

۵-DSM اختلالات خواب را به صورت اشکال در مکانیسمهای پایه خواب تعریف می کند. ۱۰ گروه اختلال به عنوان اختلالات خواب بیداری در ۵-DSM فهرست شده است. عبارتند از: اختلالات بی خوابی، اختلالات پرخوابی، ۳- حمله می خواب، ۴- اختلالات خواب مرتبط با تنفس، ۵- اختلالات ریتم شبانه روزی خواب و بیداری، ۴- بد خوابی ها ( پاراسومنیاها). ۷- اختلالات برانگیختگی خواب، اختلال کابوس، ۹- اختلال رفتاری REM. ۱۰- سندرم پا های بیقرار (سادوک و همکاران، ۲۰۱۵)

کاررد های اجرایی:

کارکرد اجرایی یک اصطلاح کلیدی است و شامل تعدادی از فرایندهای شناختی سطح بالا است که به فرد اجازه داشتن اقدامات هدفمند را می دهد (دوحل ، دیل و هافمن ، ۲۰۱۷). کار کردهای اجرایی مجموعه ای از تواناییهای عالی، بارداری، خود آغاز گریه برنامه ریزی راهبردی، انعطاف شناختی و کنترل تکاله را شامل می شود (قمری گیوی، نریمانی و ربیعی، ۱۳۸۸).

توانبخشی شناختی

توانبخشی شناختی نوعی تجربه یادگیری است که معطوف به باز گرداندن کار کردهای مغزی که دچار اشکال هستند و منجر به بهبود عملکرد در زندگی واقعی می شود. توانبخشی شناختی روش درمانی است که هدف اصلی آن بهبود نقایص و عملکرد شناختی بیمار از قبیل حافظه، کار کرد اجرایی، در کن اجتماعی، تمرکز و توجه است. روش درمانی توانبخشی شناختی از این نظر که صرفا روی توانایی های شناختی تمرکز دارد، یک نوع درمان ویژه و منحصر به فرد است (ویگزوگیگ، ۲۰۰۱، به نقل از قمری گیوی، نادر و دهقانی، ۱۳۹۳).

حافظه کاری :

حافظه کاری توانایی نگهداری اطلاعات در ذهن هنگام انجام تکالیف پیچیده است. توانایی استفاده از تجربیات گذشته برای موفقیت فعلی و بکار بستن راهبردهای حل مسئله برای آینده نیز با حافظه کاری ارتباط دارد (علیزاده، ۱۳۸۵). سیستم حافظه کاری از اجرای ذخیره سازی تشکیل شده است که مسئول نگهداری …

مشخصات
  • جنسیت زن
  • وابسته به کلینیک
  • تجارب / مهارت ها
  • دانشگاه دانشگاه رازی
  • رشته تحصیلی روانشناسی عمومی
  • گواهینامه ها
  • پست های مدیریتی
  • مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد
  • کلمات کلیدی سیما عیوضی روانشناس، سیما عیوضی مشاور، سیما عیوضی روان درمانگر، سیما عیوضی روانپزشک، سیما عیوضی متخصص اعصاب و روان، سیما عیوضی روانسنج
تخصص ها
  • روانشناسی عمومی
تصویر
سیما عیوضی
روانشناس بالینی و فردی
(10)

E-Teb.com © Copyright 2016 روانشناس یا روانپزشک. تمامی حقوق محفوظ است.

دکتر - مشاوره خانواده - پزشک - مشاوره آنلاین - شماره دکتر