محدثه تقی نژاد هستم، فارغ التحصیل روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۹۱، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی آموزش برنامه ای رایانه ای نقاشی بر میزان رشد مهارت هماهنگی ادراک دیداری-حرکتی کودکان دوره آمادگی (۶-۵ ساله)” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی

عنوان:

اثر بخشی آموزش برنامه ای رایانه ای نقاشی بر میزان رشد مهارت هماهنگی ادراک دیداری- حرکتی کودکان دوره آمادگی (۶-۵ ساله)

استاد راهنما:

دکتر فرخنده مفیدی

استاد مشاور:

دکتر احمد برجعلی

دانشجو:

محدثه تقی نژاد

پاییز ۱۳۹۱

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه

بیان مسئله

ضرورت و اهمیت تحقیق

هدف تحقیق

سوال اصلی تحقیق

فرضیه تحقیق

متغیر های تحقیق

تعریف مفاهیم

فصل دوم

آموزش و پرورش پیش دبستانی

اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش پیش از دبستان

سیر تاریخی پژوهش های دیداری- ادراکی

ادراک وحرکت

مهارت های ادراکی حرکتی چیست؟

اصول نظری ادراکی – حرکتی

تئوری گتمن: ویزو موتور (دید حرکتی)

نقد و ارزیابی تئوری گتمن

تئوری ادراکی- حرکتی کپهارت

نقد و ارزیابی تئوری ادراکی- حرکتی

آزمون های دیداری- حرکتی

آزمون دیداری- حرکتی بندر گشتالت

آزمون هماهنگی دیداری- حرکتی بییری

تاریخ و بررسی اجمالی نظری نقاشی کودکان

رهیافت های تکاملی

رهیافت های بالینی – فرافکنی

رهیافت های هنرمندانه

رهیافت های فرایندی

نقاشی چیست؟

نظریه های نقاشی

تصاویر به مثابه نماد ها

نظریه های ادراکی تصاویر

نظریه های بوم شناختی (الف)

نظریه های طرح ریزی – پرسپکتیوی درباره ادرا ک تصویر

نظریه های بوم شناختی (ب)

نظریه اطلاعات تغییر نا پذیر گیبسون درباره ادراک تصویر

نظریه های ساختار گرایان درباره ادراک تصویر

نظریه های گشتالتی ادراک تصویر

رابطه کودک و رایانه

کاربرد رایانه در آموزش کودکان

پژوهش های انجام شده در داخل کشور

پژوهش های انجام شده در خارج از کشور

فصل سوم

مقدمه

طرح پژوهش

جامعه مورد مطالعه

نمونه و روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری

پرسشنامه اطلاعات جامعه شناختی والدین

آزمون دیداری- حرکتی بندر گشتالت

روایی و پایایی آزمون

روش اجرا

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم

مقدمه

ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه

آماره های توصیفی

تجزیه و تحلیل فرضیه

تحقیق فصل پنجم

مقدمه

بررسی یافته های پژوهش

بحث و نتیجه گیری

پیشنهادات کاربردی

پیشنهادات پژوهشی

محدودیت های پژوهش

فصل اول:

مقدمه:

دوران کودکی یکی از موثرترین دوران های زندگی انسان است که شخصیت آدمی در این دوران سامان می گیرد. این نکته را نباید از نظر دور داشت که کودک تنها به توجه و مراقبت جسمانی نیازمند نیست، بلکه به تربیت اجتماعی، عاطفی و ذهنی و روانی نیز محتاج است. ورود کودکان به دبستان نقطه عطفی در رشد آنان محسوب می شود. در سال های ابتدایی تحصیلی، شکست های مدرسه اغلب تأثیر منفی بر کودکان می گذارد و باعث کم شدن اعتماد به نفس و کاهش انگیزه آنان می گردد (بهمنی و ارمندی، ۱۳۸۲ به نقل از کمالوند، ۱۳۸۹). یکی از زمینه هایی که تحقیقات، رابطه آن را با پیشرفت تحصیلی نشان داده اند، هماهنگی دیداری – حرکتی کودکان است. کودکان جهت استفاده از آموزش های دبستانی باید از این نظر به سطح رشد لازم رسیده باشند. با ارزیابی به موقع از توانایی ادراک دیداری – حرکتی می توان در صورت وجود اشکال در این رفتار، آن را تا حد امکان با برنامه و آموزش خاص جبران کرد یا کاهش داد. کودک بدون هماهنگی دیداری – حرکتی که پیش نیاز خواندن و نوشتن است، قادر به نوشتن نخواهد بود (فراستیگ، ۱۹۷۲). جدا کردن تجربیات لامسه ای اولیه ی خردسالان از تحرک غیر ممکن است. خط خطی کردن تجربه ای از هماهنگی عضلانی است و این تجربه به گونه ای است که باید با بکار گیری بازو، مچ و انگشتان حرکت ایجاد کند (جان پیکرینگ، ترجمه قره داغی فرفشه ۱۳۸۶، ص ۴۷) اگر والدین مشوق کودکان شان باشند، باید بدانند که فرزندانشان بایستی حدود یک سالگی شروع به خط خطی گلند، تقریبا بچه ها بیست شکل اولیه را تجربه می کنند که همین ها اساسی مهم در نوشتن و نقاشی آنها محسوب می شوند (محمد اسماعیل، ۱۳۸۶، ص۳۹). بنابراین از آنجا که نقاشی فرآیندی است که به نوع فعالیت حرکتی ظریف محسوب می شود، جزء فعالیت هایی است که وجود هماهنگی ادراک دیداری با حرکت را می طلبد. امروزه رایانه به عنوان جزء جدایی ناپذیر زندگی بشر، خدمات بی شماری را برای او فراهم آورده است. آموزش و پرورش امروز باید کودکان را برای زندگی در دنیایی که به طور فزاینده با تغییرات علم و پیشرفت تکنولوژی همراه است آماده کند. رایانه با امکانات تکنولوژیکی که دارد می تواند به دو صورت در امر آموزش و پرورش حضور داشته باشد، هم ابزاری برای آموزش و هم موضوعی برای آموزش استفاده از این وسیله نیز مستلزم مهارتی است که از آن تحت عنوان هماهنگی ادراک دیداری – حرکتی نام برده شد.

بیان مسئله

طبق اظهار نظر گوینز (۱۹۵۸)، از ابتدای قرن حاضر تاکنون ماهیت ادراک دیداری توجه زیادی را به خود جلب کرده است ولی تعریف واحدی از آن در جهان وجود ندارد. وی می افزاید علت این امر تا حدودی ناشی از آنجا می شود که متخصصان رشته های بسیاری چون روانشناسی، فلسفه، فیزیولوژی، فیزیک و تعلیم و تربیت به آن توجه دارند و هر یک تعاریف خاص خود را از آن ارائه داده اند. گوینز سرسختانه اظهار می دارد که ادراک دیداری عبارت است از فرایند دریافت پدیده ها با بهره گیری از چشم. و به تعبیر اشلاک (۱۹۶۳) ادراک دیداری یعنی توانایی گرفتن معنی از طریق محرک های دیداری. ادراک دیداری شامل اجزاء تشکیل دهنده ای است که عبارتند از: تشخیص شکل در زمینه، ارتباط های فضایی، هماهنگی دیداری – حرکتی، ادراک شکل و تشخیص دیداری (والاس، جرالد و مک لافین، جیمز ، ترجمه منشی طوسی، ۱۳۶۹، ص ۳۹۵). هماهنگی دیداری – حرکتی به عنوان یک مهارت فرعی، توانایی هماهنگ ساختن دیدار با حرکت قسمت های مختلف بدن را در بر می گیرد. این مهارت از دیدگاه کفارت (۱۹۷۱) اهمیت بسزایی دارد. کودکانی که دچار کاستی های دیداری – حرکتی هستند، معمولا در بستن دکمه، بند کفش یا بریدن چیزها دشواری دارند. در مراحل بعد، این کودکان در مدرسه هنگام نوشتن احتمالا با مشکل روبرو خواهند شد. یکی از دشوارترین تکالیفی که این کودکان با آن روبرو هستند رونویسی از تخته سیاه است. (والأس، جرالد و مک لافین، جیمز ، ترجمه منشی طوسی، ۱۳۶۹، ص ۳۹۷). فعالیت های حرکتی ظریف معمولا با عضله های کوچک انجام می شود و حرکت های چشم و استفاده از دستان را در بر می گیرد. طبق نظر کفارت (۱۹۷۱) فعالیت های عادی کلاس درس بیش از هر نوع فعالیت دیگری به هماهنگی حرکتی ظریف نیاز دارد. وی اشاره می کند که حرکت های بسیار دقیق انگشتان و دست ها در رنگ آمیزی، ترسیم، نسخه برداری و نوشتن نیازمند هماهنگی بسیار زیاد کودک است. علاوه بر این فراستیگ و مازلو (۱۹۷۲) اظهار می دارند که هماهنگی حرکتی ظریف برای نوشتن اعداد به صورت صحیح ضرورت دارد و بدون آن انجام هر گونه فرایند حساب، به طور صحیح نا ممکن خواهد بود. ناتوانی در خواندن نیز یکی از نتایج ناتوانی در این مهارت فرعی می باشد (والاس ، جرالد و مک لافین، جیمز ، ترجمه منشی طوسی، ۱۳۶۹، ص ۴۰۳). بنابراین در سال های حساس و بحرانی پیش از دبستان است که کودک در محیطی غنی امکان بدست آوردن مهارت ها را در اختیار خواهد داشت و متخصصان تعلیم و تربیت دوره پیش از دبستان باید حساسیت لازم را به خرج دهند تا کودک بدون دستیابی به سطح رشد مطلوب در توانایی هماهنگی دیداری- حرکتی وارد دبستان نشود و اعتماد به نفس و انگیزه تحصیلی اش را از دست ندهد صغری سره در کتاب روش فعال در کودکستان یکی از اهداف تأسیس کودکستان را ایجاد مهارت هایی که برای تطبیق شخص با محیط لازم است، می داند ( مفیدی، ۱۳۷۲، ص ۴۶) در برنامه آموزش پیش از دبستان به این هدف، بعلى تقویت هماهنگی چشم ودست اهمیت بسیاری داده می شود. فعالیت های پیشنهادی برای تقویت این مهارت؛ نقاشی و رنگ آمیزی، پاره کردن، پریدن و چسپاندن، خمیر بازی و مجسمه سازی، بازی آزاد با وسایل فابل دست ورزی ، رنگ آمیزی در فاصله های معین و یسته، توازن و هماهنگی انگشت ها با اعمال، خوردن با استفاده از انگشتان، قاشق و وسایل دیگر می باشد (مفیدی، ۱۳۷۴، ص۲۸). قریب به اتفاق نتایج تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته، حاکی از آن است که این مهارت از طریق آموزش و برنامه های آموزشی پیش از دبستان قابلیت رشد و تقویت را دارا می باشد. این پژوهش بر آن است تا به این مسئله بپردازد که آیا آموزش برنامه رایانه ای نقاشی می تواند به افزایش مهارت هماهنگی دیداری- حرکتی کمک کند؟ضرورت و اهمیت تحقیق امروزه تمام کودکان برای موفق شدن در یادگیری و به طور کلی در زندگی، باید هماهنگی دیداری- حرکتی خود را تقویت کنند و اگر کودک در این مهارت ضعیف باشد در بسیاری از فعالیت های درسی با مشکل مواجه خواهد شد و به این دلیل هماهنگی دیداری- حرکتی در همه فعالیت های درسی و مهم تر از همه در خواندن، نوشتن وحساب کردن کودکان نقش اساسی دارد. اغلب اوقات گفته می شود، کسانی که نارسایی در خواندن دارند، به مشکل ضعف در مهارت های حرکتی ظریف، یعنی هماهنگی چشم با دست در یک مطالعه موردی که برروی ۵۱ دانش آموز که دارای اختلالات یادگیری بودند انجام شد، ۸۱% از آنها دارای مشکلات در زمینه های مهارت های هماهنگی دیداری- حرکتی دچارند (گیل اسپای و جانسون، به نقل از یوسفی، ۱۳۹۰). در طی سالهای اخیر مربیان، کارشناسان بالینی و حتی والدین، علاقه نشان داده اند که با شیوه ها و راههای گوناگون، فعالیت های ادراکی – حرکتی را به همان ترتیب که برای کودکان معلول رایج است، در برنامه آموزشی دوره پیش دبستان و دبستان کودکان عادی هم بگنجانند. تعریف فعالیت های ادراکی – حرکتی، تعیین نقش آن در فرایند یادگیری امری اساسی است. چون کنش های حرکتی و ادراکی به هم وابسته اند، از این رو رشد یک نظام پردازش حرکتی ادراکی کارآمد در کودک برای اجرای موفقیت آمیز هر تکلیفی، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است (رینی، ترجمه سازمند و طباطبایی نیا، ۱۳۸۰). انسان از طریق حواس گوناگون خود با پدیده های جهان ارتباط برقرار می کند و نسبت به هر یک از آن ها آگاهی می یابد و پس از احساس أن به حرکت جهت شناخت پدیده و برقراری ارتباط و در نهایت تعبیر و تفسیر آن می پردازد. بنابراین عمل احساس تنها سبب می شود که انسان وجود محرک را در یابد. آن چه که امکان شناخت و درک لازم را درباره محرک فراهم می آورد، حرکت است. یکی از موضوعات مهم در پژوهش های سال های اخیره رشد مهارت های ادراکی – حرکتی می باشد که متخصصان کودک، والدین و مربیان تربیت بدنی به آن توجه خاصی نشان داده اند، چرا که مهارت های ادراکی محرکتی پایه و اساس مهارت های پیشرفته ورزشی می باشد. این مهارت ها باید در سنین پیش دبستانی و دبستان مورد توجه قرار گیرند؛ چرا که عدم دستیابی به مراحل پیشرفته در اجرای این مهارت ها مشکلاتی را نه تنها در رشد مهارتهای ثانویه بلکه در رشد مهارت های مذکور در سنین بالاتر در پی خواهد داشت و دارای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم بر توانایی فرد در انجام مهارت های ویژه تکلیف در مرحله حرکات اختصاصی خواهد بود. بأثر فلد و همکاران معتقد بودند که پیشروی موفقیت آمیز یک تکلیف خاص است که به مراحل انتقال، کاربرد و استفاده دایمی و به عملکرد سطوح بالیده در زمینه رشد ادراکی- حرکتی بستگی فراوان دارد. کارکرد موثر توانایی های ادراکی- حرکتی در زمینه رشد کودکان در حیطه های سه گانه شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی و به طور کلی روند تکاملی حرکت بسیار ضروری است از طرف دیگر نتایج بسیاری از تحقیقات مؤید تعامل رشد ادراکی- حرکتی و رشد اجتماعی افراد می باشد. در تحقیقات مذکور اعتقاد بر این است که ، روند اجتماعی شدن کودکان یا فعالیت های اولیه حرکتی آنان آغاز می گردد و موجبات رشد و تکامل حرکتی در دوره کودکی و مشارکت ورزشی آنها در سال های آتی را فراهم می سازد (عمارتی و همکاران، ۱۳۹۰).کودک خلاق امروز، معلم و مهندس پر توان فردا خواهد بود، که با طرح ها و ایده های نوین خود می تواند چرخ های مملکت را به حرکت در آورد اهمیت آموزش در دوران اولیه به حدی محسوس و شایان توجه است که بازتاب آن در کلیه بحث ها و پژوهش های علمی و برنامه های آموزشی دبستان کاملا هویداست. آموزش در دوران کودکی از دو جنبه مورد نظر است: یکی حساسیت و سهولت اثرپذیری کودکان از محیط های آموزشی و دیگری دوام اثرات و عمق یادگیری های آنها در این دوران غزالی در این باره می گوید: «هر کاری که عظیم بود، تخم آن اندر کودکی افکنده باشند . » آموزگاران هم می تواند، علاقه و شوق خود را نسبت به ارائه اطلاعات در حال رشد که نیاز بچه ها در یک زندگی موفقیت آمیز است از طریق بررسی روزمره الگوهای جدید حفظ کنند. یکی از این الگوهای جدید، استفاده از رایانه به عنوان ابزار آموزشی مفید در مدارس ابتدایی برای جستجوگری در شبکه جهانی به منظور کمک به دانش آموزان ابتدایی است (آذین فر، موسی پور، ۱۳۸۶). افراد انسانی برای کسب قابلیت های لازم برای زندگی در قرن بیست و یکم که مملو از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی است، باید علاوه بر یادگیری موضوعات نظری و تخصصی به سواد اطلاعاتی و فناوری نیز مجهز شوند. کاربرد فناوری اطلاعات نه تنها به تثبیت و تقویت مهارت های پایه محدود نمی شود بلکه در گستره ای وسیع از فنون گوناگون یاددهی یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. در حقیقت دانش پژوهان خود به دنبال اطلاعات و دانش تو هستند و به عنوان همکاری با معلمان خویش در گردآوری اطلاعات لازم برای آموختن شرکت می کنند قابلیت و توانایی دسترسی به اطلاعات، از طریق استفاده از منابع و فناوری اطلاعات ارزیابی و کاربرد بهینه آن اطلاعات توسط افراد همان سواد فناوری است که دانش آموزان ابتدایی اگر در فرایند یادگیری به این مطلوب مجهز شوند، نو شدن افکار ذهنی و تقویت آموخته ها را موجب می شود. در این حالت رایانه به منزله ابزاری برای تدریس و یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد رسانه ای که از طریق آن، معلمان می توانند تدریس کنند و فراگیران یاد بگیرند (آذین فر، موسی پور، ۱۳۸۶) امروزه سواد تکنولوژیکی در کنار سواد علمی مورد تأکید متخصصان تعلیم و تربیت جهان است. رایانه از مصادیق تکنولوژی دنیای رو به پیشرفت امروز است که آشنایی مقدماتی با آن در مقطع پیش از دبستان ضروری به نظر می رسد، یکی از ابتدایی ترین برنامه های رایانه که برای استفاده کودکان در این سن می تواند مناسب باشد برنامه رایانه ای نقاشی است. که در آن قابلیت نقاشی ( ترسیم و ترکیب و رنگ آمیزی و جابجایی اشکال و خطوط) وجود دارد. کار با این برنامه مستلزم درگیری ادراک دیداری همراه با مهارت های حرکتی ظریف می باشد. از این رو ممکن است این قابلیت را داشته باشد که بتوان از آن به عنوان ابزاری برای تقویت هماهنگی دیداری- حرکتی کودکان استفاده کرد. این پژوهش بر آن است که صحت یا عدم صحت این مدعا را مورد بررسی قرار دهد، که در صورت تأیید اثر بخشی آن می توان این روش را در برنامه آموزش کودکان پیش دبستانی مورد استفاده قرار داد.

هدف تحقیق

در این پژوهش هدف این است که تأثیر آموزش برنامه رایانه ای نقاشی به کودکان دوره آمادگی (۵-۶ساله) بر میزان رشد هماهنگی ادراک دیداری- حرکتی آنان بررسی گردد.

سوال اصلی

تحقیق آیا آموزش برنامه رایانه ای نقاشی به کودکان دوره آمادگی (۵-۶ ساله) بر میزان رشد هماهنگی ادراک دیداری – حرکتی آنان تأثیر دارد؟

فرضیه تحقیق

آموزش برنامه رایانه ای نقاشی به کودکان دوره آمادگی (۶۵ساله) بر میزان رشد هماهنگی ادراک دیداری حرکتی آنان تأثیر دارد

متغیر های تحقیق

متغیر مستقل: آموزش برنامه رایانه ای نقاشی

متغیر وابسته: هماهنگی ادراک دیداری – حرکتی

متغیرهای کنترل وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده، میزان آشنایی والدین با رایانه، میزان دسترسی و استفاده کودک از رایانه

تعریف مفاهیم

الف) تعریف نظری

نقاشی به هر طرح با تصویری که از یک سلسله عناصر اولیه مانند نقطه، خط شکل، جهت، سایه روشن، رنگ بافت، مقیاس و حرکت تشکیل شده باشد. این عناصر ساده خام هستند و به شکل های مختلف با هم ترکیب و تلفیق می شوند. انتخاب این عناصر و طرز تأکید بر برخی از آنها در یک اثر بستگی به ساخت و نوع کار دارد (داندیس، ترجمه سپهر، ۱۳۸۴). هماهنگی دیداری – حور کنی هماهنگی دیداری حرکتی یکی از سه مهارت در پردازش ادراک دیداری است. این توانایی به ما کمک می کند تا اطلاعات جدید را با دیگر اطلاعات حواسمان و یا دیگر اطلاعات دیداری هماهنگ کنیم. این مهارت زمانی رخ می دهد که چندین مهارت دیداری با یکدیگر هماهنگ شوند. هماهنگی دیداری – حرکتی بدین معناست که ما چگونه وظایف حرکتی مانند نخ کردن سوزن، بستن بند کفش ها، گرفتن با پرتاب کردن توپ و کارهایی از این دست را طراحی، اجرا و کنترل کنیم. این مهارت در عملکردهای تحصیلی بسیار حائز اهمیت است، بلدر چهار سطح رشد را در این رابطه مطرح می کند: مهارت های حرکتی، ادراک دیداری، توانایی ترسیم لمسی- حرکتی، وحدت ادارکی – حرکتی بندر نتیجه می گیرد که باز آفرینی طرح های گشتالت، نشان دهنده سطح رشد ادراک دیداری- حرکتی فرد بوده و ادراک دیداری – حرکتی ارتباط نزدیکی با توانایی های زبانی و سایر کلش های هوشی در کودکان دارد. این توانایی ها شامل: حافظه. ادراک دیداری، هماهنگی حرکتی، ادراک فضایی و مفاهیم زبانی می شود (والأس، مک لافین، ترجمه منشی طوسی، ۱۳۶۹، ص ۴۹۷)

پ) تعریف عملیائی

نقاشی طرح با تصویری که با استفاده از امکانات برنامه رایانه ای نقاشی توسط کودک ترسیم گردد. هماهنگی دیداری- حرکتی نمره ای که هر کودک در آزمون هماهنگی دیداری حرکتی بندر گشتالت به دست می آورد.

فصل دوم:

در این بخش از پژوهش ابتدا مطالبی در مورد مقطع تحصیلی انتخاب شده در تحقیق، نظریات درباره موضوعات اصلی پژوهش و در آخر پژوهش هایی که در داخل و خارج از کشور در رابطه با موضوع پژوهش انجام شده، جمع آوری شده است.آموزش و پرورش پیش دبستانی آموزش و پرورش در دوران اولیه کودکی، برنامه ای است برای کودکان ۳ تا ۶ سال که در دوره پیش از دبستان هستند، و برنامه ای کودک محور است که از رویکرد بازی و فعالیت پیروی می کند و بر رشد کلی و همه جانبه کودک از لحاظ رشد (هوشی، کلامی، اجتماعی، عاطفی و جسمی) متمرکز می باشد (ونیتا کول ترجمه مفیدی،۱۳۸۰)آموزش و پرورش پیش دبستانی به عنوان درون دادی حساس هم از نظر رشد کلی یک فرد و هم از نظر تأثیر در پذیرش و نگهداری کودکان در سطوح ابتدایی است. محققان نشان داده اند که آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان، چنانچه از نظر رویکردی کودک محور باشد و متوجه نیاز های همه جانبه او گردد تأثیر بیشتری بر روی کودکان خواهد داشت (ونیتا کول؛ ترجمه مفیدی، ۱۳۸۰، ص ۵) در کشور ما آموزش کودکان در این دوره سنی تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و وزارت آموزش و پرورش می باشد و به این صورت تعریف گردیده است: مهد کودک به مراکزی اطلاق می شود که برای نگهداری، مراقبت و آموزش و پرورش پیش از دبستان کودکان سالم از سه ماهگی تا پایان ۵ سالگی تشکیل و اداره می شود (مفیدی، ۱۳۸۶، ص ۴۵).

اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش پیش از دبستان

امروزه با توجه به مفهوم تعلیم و تربیت در گهواره تا گور»، بحث آموزش در دوران اولیه کودکی گسترش کمی و کیفی یافته است و آموزش و پرورش پیش از دبستان عبارت است از آموزشی که از زمان تولد آغاز و تا شروع اولین سال های دبستان یعنی در پایان ۶ سالگی ادامه می یابد. در چنین سال هایی کودکان مراحل مهم و حساس زندگی خود را از جهات شخصیتی، اجتماعی و آموزشی پشت سر می گذارند (مفیدی، ۱۳۸۶، ص ۴۵). بنیان های دانشی و مهارت ها و نگرش ها از دوره پیش دبستانی شکل می گیرند و اهمیت و ضرورت آنها برای خاص و عام پذیرفته شده اند. پس ضروری است که هر تحول و نوآوری آموزشی را از سال های اولیه کودکی مورد توجه قرار داد و برنامه ریزی برای دوران کودکی و بعد از آن را بر پایه و بنیان قوی بنا نهاد (بازرگان، ۱۳۸۷، ص ۲۳).اگر آموزش قبل از دبستان به عنوان بخشی از نظام آموزش همگانی در آید می تواند راه حل مؤثری برای مشکل نابرابری های موجود در محیط اجتماعی و فرهنگی باشد. دامنه ی تأثیر کارشناسان تعلیم و تربیت و تجارب جهانی در زمینه ضرورت ایجاد کانون های آموزشی قبل از دبستان به حدی است که امروزه اغلب والدین ایرانی و با سواد که کم و بیش به اصول تعلیم و تربیت آگاهی دارند ترجیح می دهند فرزندان خود را به مراکز آموزش پیش دبستانی که در مقایسه با خانه، وسایل آموزشی و امکانات تربیتی بیشتری دارند، بسپارند و در واقع والدین بیش از گذشته به اهمیت این گونه آموزش ها واقف اند و دولت مردان، بودجه نویسان و برنامه ریزان کشورمان نیز بودجه بیشتری برای تأمین هزینه ی این نوع آموزش ها اختصاص می دهند (آقازاده، ۱۳۸۶، ص ۵۳).

سیر تاریخی پژوهش های دیداری- ادراکی

بعضی از پژوهشگران در مطالعه مغز دریافتند که ویژگی های بعضی از کودکان عقب مانده ذهنی مانند افراد بزرگسالی است که آسیب مغزی دیده اند. به نظر آنها مشکلات دیداری و حرکتی بر رفتار و پیشرفت تحصیلی افراد تأثیر می گذارد. در این دیدگاه اعتقاد بر این است که چون مهارت های دیداری و حرکتی قبل از مهارت های شناختی سطوح بالا صورت می گیرد، برنامه های جیرانی باید با هدف بهبود مهارت های دیداری، ادراکی و حرکتی طراحی شوند. اگر چه این مفروضه ها بسیار سؤال برانگیز بودند ولی پایه و اساس بسیاری از پژوهش های امروزی را بنا نهاده اند. به همین دلیل در اینجا به مهم ترین آنها اشاره می شود کورت گلداشتاین اظهار داشت که نابهنجاری های مغز می تواند رفتار انسان را تغییر دهد. به نظر او الگوهای رفتار نامعمول از «پردازش ناقص اطلاعات دیداری و واکنش فرد به «خطاهای ادراکی» ناشی می شود. گلداشتاین