نسترن شامعلی نیا هستم، فارغ التحصیل روانشناسی کودکان استثنائی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم اجتماعی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی در سال ۱۳۹۳، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه ی سبک های فرزندپروری و اختلال های خوردن در کودکان اضطراب و عادی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده روان شناسی و علوم اجتماعی

پایان امه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی گرایش کودکان استثنائی

عنوان:

مقایسه ی سبک های فرزندپروری و اختلال های خوردن در کودکان اضطراب و عادی

استاد راهنما:

دکتر فرناز کشاورزی ارشدی

پژوهشگر:

نسترن شامعلی نیا

پاییز ۱۳۹۳

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: کلیات طرح

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف نظری و عملیاتی متغییر ها

سبک های فرزند پروری

اختلال های اضطرابی

فصل دوم مطالعات نظرى

مقدمه

الف، سبک های فرزند پروری

ب. اختلال های خوردن

ج. اختلال های اضطرابی

اختلال اضطراب جدایی

هراس اجتماعی

اختلال وسواس فکری عملی

هراس یا فوبیا

اختلال اضطراب فراگیر

اختلال وحشت زدگی

همه گیر شناسی اختلال های اضطرابی کودکی و نوجوانی

درمان اختلال های اضطرابی در کودکان

مروری بر تحقیقات انجام شده

فصل سوم روش شناسی تحقیق

روش پژوهش

جامعه آماری

ابزار اندازه گیری

شیوه اجرا

روش های تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

تحلیل توصیفی

تحلیل استنباطی داده ها

پرسش های پژوهش

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

خلاصه ی پژوهش

بحث و نتیجه گیری

مشکلات و محدودیت ها

پیشنهادات

پیوست ها و ضمائم

فهرست منابع و ماخذ

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده):| هدف از پژوهش حاضر مقایسه ی اختلال های خوردن و سبک های فرزند پروری در کودکان دارای اضطراب و کودکان عادی است. در این پژوهش یک گروه نمونه به حجم ۵۹ نفر دانش آموز عادی و یک گروه نمونه دیگر به حجم ۶۲ نفر دانش آموز دارای علائم اضطرابی، از دانش آموزان دختر پایه ی اول تا سوم ابتدایی از طریق نمونه گیری غیر تصادفی هدفمند انتخاب شدند. طرح تحقیق از نوع على مقایسه ای است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی، آزمون t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.نتایج نشان داد که بین دو گروه دانش آموزان عادی و اضطرابی از لحاظ میزان اختلال خوردن تفاوت معنا داری وجود دارد. همچنین در دو سبک منطقی و سهل گیر تفاوت معنا داری بین دو گروه دانش آموزان عادی و اضطرابی دیده نمی شود اما در سبک مستید بین دو گروه تفاوت کاملا معنا دار دیده می شود. به علاوه نتایج نشان داد که بین نمرات اختلال خوردن با سبک های فرزند پروری در هیچ یک از دو گروه ارتباط معنا داری وجود ندارد و مقادیر ضرایب همبستگی نیز بسیار ضعیف است. در این پژوهش ارتباط معنا داری بین نمرات اضطراب و سبک های فرزند پروری مشاهده نشد و مقادیر ضرایب همبستگی نیز بسیار ضعیف بود

واژگان کلیدی: اختلال خوردن، سبک های فرزند پروری، اضطراب

مقدمه:

کودکان جهان را به واسطه مادران شان می شناسند. از ثانیه های آغازین حیات جنینی شان گرفته تا لحظه ای که برای اولین بار قدم در راه بی برگشت دنیای بیرون از رحم می گذارند. دنیایی که سراسر دلهره و اضطراب است و با دنیایی که مملو از آرامش و اطمینان خاطر است. دنیایی که باید به حال خودش رها شود و با دنیایی که باید برای لحظه لحظه ی زیبا و ارزشمندش جنگید و قدمی فروگذار نکرد. تپش قلب مادر تداعی کننده ضرب آهنگ زندگی برای جنینی است که دنیای خود را محدود به دیواره های رحم می داند، کودکی که خیلی زود وارد دنیایی می شود با دیوار هایی چنان عظیم که تنها اراده ی آهنین او توان در هم شکستن شان را دارد. اراده ی آهنینی که مادر با تحمل مشقت و سختی های فراوان و از طریق ارتباط شبانه روزی اش با او، به او پیشکش کرده است مسئله فرزند پروری و تربیت یکی از چالش های بزرگ و همیشگی فیلسوفان، جامعه شناسان و روانشناسان بوده است، هر چند در این بین هر کسی از ظن خود به بررسی این مهم پرداخته است. برای مثال افلاطون فیلسوف شهیر یونانی می نویسد: ” مراقبان باید با منتهای هشیاری تگذارند که فساد در امور تربیتی راه یابد بلکه با یاد در همه ی احوال مراقبت کنند که در تعلیمات بدنی و روحی هیچ بدعتی مخالف با نظم موجود گذاشته شود. انسان تازه ترین آوازی را که از دهان خنیاگر بشنود بیشتر می پسندد. ( افلاطون/ روحانی، ۱۳۸۶ ). توماس هابز در عصر رنسانس نیز در مورد اهمیت تربیت فرزندان و نقش والدین در راستای شکل دهی به نقشی به کودک که منجر به تداوم قامت موجود می شود نیز به ارائه ی نظری پرداخته است:هاینز به حمایت پر شور از مطلق گرایی راجع به تداوم تنظم اجتماعی می پردازد. قدرت پادشاه _ وبه بدین ترتیب و متعاقبا قدرت والدین مطلق است و ما قوق کودکان با توده مردم که هیچ حق یا قدرتی ندارند قرار می گیرد. منبع این قدرت و الدینی، دانش است و کودکان می توانند این دانش و متعاقبا قدرت را زمانی کسب کنند که خودشان عاقبت والد شده باشند. (هابز به نقل از جنکس ) ایمائیان، ۱۳۸۵) | از نظریات فیلسوفان پوئان تا عصر روشن گری اگر فاصله بگیریم و به سراغ روانشناسائی برویم که مسئله فرزند پروری را به صورت جز به کل بررسی نموده و به سراغ تحقیقات عپنی رفته اند در خواهیم بافت که همچنان این موضوع یعنی رابطه والد- فرزند و پا مراقب فرزندی یکی از مهمترین مباحث رشته روانشناسی است. نگاهی کلی به نظریه های مطرح شده روانشناسان، وجه اشتراک قابل ملاحظه ای را به ما نشان می دهد، همه این نظریه پردازان بر اهمیت نقش مادر ( مراقب اصلی ) بر نحوه و کیفیت ادامه حیات فرزند تاکید بسیار زیادی دارند. مادر ان تمام آنچه را که یک کودک برای ادامه حیاتش بدان نیازمندی است در اختیار او می گذارند. از تغذیه که کودک بدون وجود آن نمی تواند به زندگی ادامه دهد تا انتقال ارزش های جامعه به طرق مختلف که خود یکی از ارکان اساسی در کیفیت ادامه زندگی و بقا است.روانشناسان فرزند پروری را با روش های مختلف به اقسام گوناگونی طبقه بندی کرده اند. این تقسیم بندی ها برای درک رابطه پیچیده ی والدفرزتالی مطرح شده اند تا بتوان بر اساس آن ها به فهمی از نوع و کیفیت این رابطه دست پیدا کرد و برای بهبود زندگی اجتماعی و فردی از آن ها کمک گرفت. اولین راه ارتباط مادر و فرزند از طریق تغذیه کودک از سینه مادر است. ارتباطی که خود پایه ی نهم کودک از دنیای اطراف می تواند باشد. درک این مسئله به خوبی اهمیت تغذیه در دوران نوزادی و کودکی را بیان می نماید. مادرانی که در هنگام تغذیه فرزندان شان با آن ها کرم برخورد می کنند و صحبت می کنند، جهانی را به کودکان معرفی می نمایند که قطعا با جهانی که کودکانی که از سینه ی مادرائی بی اعتنا شیر خورده اند، می شناسند، متفاوت است. مسئله اهمیت تغذیه کودکان صرفا محدود به دوران شیرخوارگی و نوزادی نمی شود. نحوه تعذبه کودکان در سنین ابتدایی نیز می تواند تاثیر شگرفی بر کیفیت ادامه زندگی آن ها داشته باشد. البته منظور از نحوه تغذیه لزوما مواد غذایی ای نیست که کودک مصرف می کند، نباید از ارزش چنین امر مهمی کاسته شده با نادیده انگاشته شود. چه بسیار خانواده هایی که به دلیل شرایط اقتصادی نمی توانند همه مواد غذایی مورد نیاز کودک را تامین نمایند و با این همه کودکان شان بسیار سالم تر از بسیاری از کودکان خانواده های متوسط و یا عرفه رشد می کنند. پس مسئله اصلی کیفیت رابطه ی عاطفی ای است که در آن کودک مورد تغابه قرار می گیرد. اهمیت این موضوع در سال های اخیر باعث شده است که بسیاری از سر وسواس داشتن بیش از حد برای این مورد، از آن سر بام سقوط کنند و راه به بیراهه ببرند. همه ما مادران نگرانی را دیده ایم که از وضعیت تغذ به کودک خود گله مند اند. بهتر است بگوییم کمتر مادری را در این روزگار می شود پیدا کرد که با تغذیه کودک خودش مشکل نداشته باشد. نگرانی از پرخوری، بی اشتهایی، یا دوست نداشتن نوع خاصی از مواد غذایی مورد شکایت بسیاری از مادران است. حال این که هر چند همه این موارد بر فرض محال درست هم باشد، نگرش ریشه ای به ما می گوید که به جای مورد حمله قرار دادن کودکان و تحت فشار گذاشتن آن ها، باید به دنبال علت اصلی چرایی وجود و بروز این مسئله گشت. شواهد و قرائت گوناگون روز افزون موجود نشان می دهد که فرزند پروری و کیفیت آن رابطه مستقیمی با روشی دارد که کودک در سال های آینده برای مواجهه با تجارب جدید اتخاذ می کند. والدین تجارب و داشته های مختلف خود را به خانه می آورند و با کمک الگوهای واقعی آن ها را درونی سازی کرده و این الگوها و تجارب را در برقراری پیوند با فرزندانشان به کار می برند.

بیان مسئله

امروزه اختلال های تغذیه و خوردن یکی از مورد توجه ترین اختلالات روانی /روان تنی به شمار می روند. تخمین زده شده که ۲۵ درصد نوزادان و کودکان مشکلات تغذیه دارند و این که اختلال های شدید تغذیه که منجر به وزن گیری ضعیف و تاجیز می شود در ۱ الى ۲ درصد جمعیت روی می دهد. در حال حاضر پر کاربرد ترین تعریف برای اختلال های خوردن توسط انجمن روانپزشکی آمریکا در متن تجدید نظر شده ی ویرایش چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM – IV – TR ) ارائه شده است. اختلال های تغذیه و خوردن که معمولا نخستین بار در دوره شیر خوارگی یا اوایل کود کی تشخیص گذاشته می شوند با اختلال های مداوم در تغذیه و خوردن مشخص می شوند، اختلال های اختصاصی این گروه شامل هرزه خواری ، اختلال نشخوار و اختلال تغذیه ی شیرخوارگی و اوایل کودکی است. در بین اختلال های تغذیه ی شیرخوارگی و او ابل کودکی در این تحقیق در زیر مجموعه ی زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت؛ اختلال تغذیه ناشی از فقدان ارتباط متقابل والد-کودک و بیزاری حسی از غذا. از آنجا که خانواده اولین و مهمترین محیطی است که کودک در آن از کیفیت روابط انسانی آگاهی پیدا می کنند، بررسی چگونگی سبک های فرزندپروری و اختلال های خوردن و مقایسه آن ها در دو گروه کودکان مضطرب و عادی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. طبق تحقیقات تجارب سال های اول کودکی که معمولا در خانواده ایجاد می گردد سازنده و زیربنای شخصیت و رفتارهای بعدی کودک است. حتی بعضی از روانشناسان عقیده دارند که تنها تجارب چند سال اول زندگی کودک شخصیت او را شکل می دهد و تجارب بعدی در اساس این شکل پذیری تغییر چندانی نمی تواند ایجاد کند. در سال های اخیر پژوهش های دامنه داری درباره عوامل خانوادگی موثر در رفتار و طرز فکر کودک انجام شده است. سبک های فرزند پروری شامل نگرش و انتساب های والدین نسبت به رفتار فرزندان، اهداف و الگوهای رفتاری والدین و قوانینی است که آن ها برای فرزندان خویش وضع می کنند. تیپ شناسی سبک های فرزند پروری توسط بامریند (۱۹۷۱) ابداع شد که بر اساس چهار بعد ابراز صمیمیت، راهبرد های انضباطی، ارتباط و انتظار بلوغ سه نوع سبک فرزند پروری شناسایی شده مقتدرانه مستبدانه و سهل گیرانه.

بر این اساس پرسش های اصلی پژوهش حاضر به شرح زیر است :

۱-یا در هر یک از دو گروه مورد مطالعه، بین نمرات اختلال خوردن با سبک های فرزند پروری ارتباط وجود دارد؟

۲. آبا در هر یک از دو گروه مورد مطالعه بین نمرات اضطراب با سبک های فرزند پروری ارتباط وجود دارد؟

اهمیت و ضرورت پژوهش

تغذیه روزنه ی ارتباط نوزاد با جهان پیرامون است، جهانی که قرار است در آن رشد کند. اولین ارتباط نوزاد با دنیای اطرافش از طریق تغذیه توسط مادر (یا مراقب اصلی ) به وجود می آید و این مادر با مراقب است که دنیا را با ویژگی های شخصیت خود به کودک می شناساند. دنیایی آرام، دنیایی در هم و مغشوش، دنیایی پر از اضطراب و با دنیایی مملو از اعتماد و امنیت. از این رو تغذیه نقش چشمگیری در شکل گیری آینده کودک ایفا می کند. معلمان، مربیان و متخصصان کودک که با کودکان و خانواده های شان ارتباط دائمی دارند، کمتر مادری را می بینند که با نحوه ی غذا خوردن فرزند خود مشکل نداشته باشد؛ از امتناع از غذا خوردن گرفته تا چاقی و پر خوری مفرط. مطالعات طولی نشان داده اند که اختلال های تغذیه و خوردن در دوران کودکی با انواع اختلال های روانی در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی همبستگی دارند. (۲۰۰۹ , Kaplan& Sadock ). از آن جا که اضطراب در احساس ناعتی، سبک دلبستگی ایمن و رابطه متزلزل مادر کودک ریشه دارد، بررسی ارتباط سبک های فرزندپروری و اختلال های تغذیه و خوردن در میان کودکان با اختلال های اضطرابی و عادی از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو انجام این پژوهش می تواند گامی در راستای انجام این مهم باشد.

اهداف پژوهش

هدف ا – مقایسه اختلال های خوردن در کودکان دارای اضطراب و کودکان عادی۔ هدف

۲- مقایسه سبک های فرزندپروری در کودکان دارای اضطراب و کودکان عادی۔ هدف

۳- تعیین رابطه بین سبک های فرزندپروری با اختلال خوردن

فرضیه های پژوهش

۱-میزان اختلال های خوردن در کودکان دارای اضطراب و عادی تفاوت دارد .

۲- سبک های فرزند پروری در کودکان دارای اضطراب با کودکان عادی تفاوت دارد .

تعاریف نظری و عملیاتی متغییر ها

اختلال های تغذیه و خوردن در شیرخوارگی و اوایل کودکی

تعریف نظری

می توان به طوری کلی بیان کرد که مشخصه اختلال تغذیه انواعی از حالات شامل امتناع از غذاء اجتناب از غذا، تلاش های فعال برای رد فرایند تغذیه با تاخیر در غذا خوردن مستقل است. در برخی از کودکانی که بد غذا و کم خوراک توصیف می  شوند یا در برابر تغذیه مقاومت می کنند اختلال تغذیه وجود دارد. ملاک های تشخیصی TR – IV – DSM برای هر یک از اختلال های خوردن به شرح زیر است:

اختلال تغذیه ی شیر خوارگی یا اوایل کودکی

١. اختلال در تغذیه که با ماتوائی مداوم در تغذیه ی کافی، ناتوانی قابل ملاحظه در افزایش وزن و پا کاهش قابل ملاحظه ی وزن طی حداقل ۱ ماه مشخص می شود

٢. این اختلال از یک اختلال معدی روده ای یا سایر بیماری های جسمانی مانند جریان برگشتی مری باشی نمی شود،

٣. این اختلال با یک اختلال روانی دیگر ( مانند اختلال نشخوار ) و یا عدم دسترسی به غذا، بهتر توجیه نمی شود.

۴. شروع این اختلال قبل از سن ۶ سالگی است. ر( ۲۰۰۹ ,Chatoor)

اختلال تغذیه ی تنظیم حالت

١. دشواری در رسیدن و حفظ حالتی از آرامش و هوشیاری برای تغذیه شدن

۲. مشکلات تغذیه ای در دوره یکی پس از تولد آغاز می شود

٣. مشکل شادیال در وزن گیری و با کاهش وزن شادیانه وجود دارد. ( ۲۰۰۹ ,Chatoor )

اختلال تغذیه مربوط به روابط متقابل مراقب- شیر خوار

۱٫فقدان نشانه های متناسب با رشد در زمینه ی ارتباط متقابل اجتماعی با مراقب اصلی در حین تغذیه ( مثل ارتباط دیداری، لبخند زدن یا غان و غون کردن )

٢. کمبود قابل توجه رشد

٣. کمبود رشد و فقدان ارتباط منحصرا مربوط به یک اختلال جسمانی و با صرفا ناشی از اختلال فراگیر رشد نیست. (۲۰۰۹ ,Chatoor)

بیزاری حسی از غذا .

۱-امتناع از خوردن غذاهایی با طعم، ظاهر و با بوی مشخص به طور منظم

٢. امتناع از غذا هنگام مواجهه با نوع متفاوت و جدیدی از غذا

۳. خوردن بدون مشکل غذاهای مورد علاقه ، امتناع از غذا باعث سو تغذیه و یا تاخیر در رشد مهارت های حرکتی دهانی شود. ( ,Chatoor(۲۰۰۹)

هرزه خواری

۱-خوردن مداوم مواد غیر خوراکی برای مدت حداقل ۱ ماه

۲. خوردن مواد غیر خوراکی با سطح رشد کودک تناسب ندارد

۳. خوردن مواد غیر خوراکی نباید بخشی از یک ست فرهنگی مجاز باشد

4. اگر خوردن مواد غیر خوراکی صرفا در طی دوره ی یک اختلال روانی دیگر ظاهر شود ( مانند عقب ماندگی ذهنی، اختلال فراگیر رشد، اسکیزوفرتی ) باید به اندازه ای شدید باشد که رسیدگی بالینی خاص و مستقلی را ایجاب کند. ( ۲۰۰۹ ,Chatoor)

نشخوار ..

۱٫بالا آوردن و جویدن دوباره غذا به صورت مکرر و برای مدت حداقل ۱ ماه، پس از طی یک دوره کار کرد بهنجار

٢. این اختلال ناشی از یک اختلال مرتبط معادی روده ای با بیماری جسمانی دیگر ( مانند جریان برگشتی مری ) نیست.

٣. این اختلال منحصرا طی دوره بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی ظاهر نمی شود. اگر نشانه های آن منحصرا طی دوره ی عقب ماندگی ذهنی با یک اختلال فراگیر رشد ظاهر شود، باید به اندازه ای شدید باشد که رسیدگی بالینی مستقلی را ایجاب کند. (۲۰۰۹ ,Chatoor) تعریف عملبانی کودکانی که طبق پرسشنامه محقق ساخته بر اساس DSM IV – TR و ملاک های تشخیصی -DSM IV – TR برای حداقل یکی از اختلال های خوردن را داشته باشند.

سبک های فرزند پروری

تعریف نظری

شیوه های فرزند پروری انواعی از روش های پرورش کودک هستند که بر اساس رفتارهای استاندارد والدینی و واکنش با پاسخ دهی نسبت به رفتار های کودک تعریف می شوند. ( دسجردین، ۲۰۰۳).