ثنا سمیر هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم انسانی دانشگاه گیلان در سال ۱۳۹۶، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه امید به آینده، سبک های دلبستگی و مشکلات هیجانی رفتاری در کودکان کار با سایر همسالان” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه گیلان

دانشکده علوم انسانی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی عمومی

عنوان:

مقایسه امید به آینده، سبک های دلبستگی و مشکلات هیجانی رفتاری در کودکان کار با سایر همسالان

نگارنده:

ثنا سمیر

استاد راهنما:

دکتر عباس علی حسین خانزاده

استاد مشاور:

دکتر عباس ابوالقاسمی

بهمن ۱۳۹۶

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

فصل اول: کلیات پژوهش

پیش درآمد

مقدمه

بیان مسئله _

اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

هدف های پژوهش

فرضیه های پژوهش

متغیر های پژوهش

متغیر مستقل

متغیر های وابسته

متغیر های کنترل

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها

کودک کار

امید به آینده

سبک دلبستگی

مشکلات هیجانی- رفتاری

فصل دوم: پیشینه پژوهش

پیش درآمد

الف) گستردی نظری

بخش اول: کودکان کار

تاریخچه به وجود آمدن مفهوم کار کودک

ضرورت بررسی کودکان کار

تعریف و توصیف کودکان کار

علل کار کودکان

دسته بندی کودکان کار خیابانی

آمار کودکان کار و خیابان در جهان و ایران

وضع حقوق کودک در ایران

نظریه های مربوط به کودکان کار و خیابان

۱) نظریه فرهنگ فقر

۲) نظریه ناهماهنگی شناختی

۳) نظریه انتخاب عقلانی

۴) نظریه ساخت گرایی اجتماعی

۵) نظریه آسیب شناسی اجتماعی

۶) نظریه یی سازمانی اجتماعی

۷) نظریه تشکلات متمایز (پیوند افتراقی)

۸) نظریه برچسب زنی

۹) فرضیه مدرنیزاسیون

راهکار های مداخله ای و پیشگیرانه

فرآیند ساماندهی کودکان کار و خیابان

روی آورد های مداخله ای

پناهگاه ها

ویژگی های روانشناختی کودکان کار

بخش دوم: امید به آینده

تعریف و توضیح امید به آینده

نظریه ی اشنایدر درباره ی امید به آینده

عوامل تاثیر گذار بر امید به آینده

رابطه ی امید با سایر متغیر های روانشناختی

امید به آینده در کودکان کار

بخش سوم: سبک های دلبستگی

تعریف دلبستگی و سبک های دلبستگی

نظریه ی دلبستگی بالبی

رابطه ی سبک دلبستگی با سایر متغیر های روانشناختی

سبک دلبستگی در کودکان کار

بخش چهارم: مشکلات هیجانی- رفتاری

تعریف مشکلات هیجانی- رفتاری

انواع مشکلات هیجانی- رفتاری

عوامل تاثیر گذار بر مشکلات هیجانی- رفتاری

رابطه ی مشکلات هیجانی- رفتاری با سایر متغیر های روانشناختی

مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار

ب) گستره پژوهشی پژوهش های خارج از کشور

کودک کار

امید به آینده در کودکان کار

سبک دلبستگی در کودکان کار

مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار

پژوهش های داخل کشور

کودک کار امید به آینده در کودکان کار

سبک دلبستگی در کودکان کار

مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار

جمع بندی

فصل سوم: روش شناسی

پیش درآمد

روش پژوهش

جامعه ی آماری، نمونه و روش نمونه گیری

معرفی ابزار های پژوهش

شیوه های اجرای پژوهش

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

پیش درآمد

یافته های جمعیت شناختی

یافته های توصیفی

نرمال بودن توزیع متغیر ها

همگنی واریانس های خطای متغیر ها

همگنی ماتریس کوواریانس متغیرهای وابسته در گروه ها

وجود رابطه معنادار بین متغیر های وابسته (کرویت)

یافته های استنباطی

بررسی فرضیه های پژوهش

فرضیه اول: بین امید به آینده در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

فرضیه دوم: بین سبک های دلبستگی در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

فرضیه سوم: بین مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

پیش درآمد

بحث و نتیجه گیری

فرضیه اول: بین امید به آینده در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

فرضیه دوم: بین سبک های دلبستگی در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

فرضیه سوم: بین مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار و سایر همسالان تفاوت وجود دارد

نتیجه گیری نهایی پژوهش

محدودیت های پژوهش

پیشنهاد های پژوهشی

پیشنهاد های کاربردی

منابع

پیوست

چکیده:

کار کودک یکی از معضلات اصلی عصر حاضر است که می تواند مشکلات و بحران هایی به بار آورد که تبعات آن بر کودکان و کل جامعه جبران ناپذیر است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه امید به آینده، سبک های دلبستگی و مشکلات هیجانی- رفتاری در کودکان کار با سایر همسالان انجام شد. نوع مطالعه حاضر، علی- مقایسه ای است. جامعه آماری در این پژوهش شامل تمامی کودکان پسر سنین ۱۰ تا ۱۲ سال شهر رشت در سال ۱۳۹۶ است که تعداد ۵۰ نفر از کودکان کار و ۵۰ نفر از همسالان آن ها بر اساس روش نمونه گیری در دسترس و برحسب شرایط ورود به پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس امید به آینده کودکان اشنایدر و همکاران (۱۹۹۷)، پرسشنامه ی سنجش دلبستگی کودکان هالپرن و کاپنبرگ (۲۰۰۶) و پرسشنامهی مشکلات رفتاری راتر کودکان ویژه ی والدین و معلمان (۱۹۶۷) استفاده گردید. به این ترتیب نتایج آزمون t مستقل نشان داد نمرهی شاخص کلی امید به آینده در گروه کودکان کار نسبت به سایر همسالان به طور معناداری کمتر و نمرهی کل مشکلات هیجانی- رفتاری در گروه کودکان کار نسبت به سایر همسالان به طور معناداری بیشتر است ( ۰۰۳/ ۰>P). همچنین نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد بین دو گروه کودکان کار و سایر همسالان در هر دو شاخص امید به آینده و در تمامی مؤلفه های سبک های دلبستگی (تکامل انطباقی مثبت، رفتار های منفی، دوری گزینی از حمایت چهره دلبستگی فرد مراقب) به غیر از مؤلفهی واکنش هیجانی و در تمامی مؤلفه های مشکلات هیجانی- رفتاری از دید معلم (پرخاشگری و بیش فعالی، اضطراب و افسردگی، سازش نایافتگی اجتماعی، رفتار های ضداجتماعی، اختلال نارسایی توجه) تفاوت معناداری وجود دارد ( ۰۵ / ۰>P)؛ بنابراین می توان گفت کودکان کار به دلیل شرایط سخت زندگی و کار در خیابان از مشکلات متعددی از جمله امید به آینده کمتر، دلبستگی ضعیف تر و مشکلات هیجاتی- رفتاری بیشتر نسبت به سایر همسالان رنج می برند که این نتیجه نیاز فوری به برنامه ریزی و رسیدگی به مشکل کودکان کار را نشان می دهد.

کلیدواژه ها: امید به آینده، سبک های دلبستگی، کودک کار، مشکلات هیجانی – رفتاری

فصل اول: کلیات پژوهش

پیش در آمد در این فصل به کلیات پژوهش می پردازیم و به ترتیب موضوعاتی مانند مقدمه، بیان مسئله، اهمیت و ضرورت پژوهش، هدف های پژوهش، تعریف های مفهومی و عملیاتی پژوهش و غیره را شرح و تفسیر می نماییم.

مقدمه

کودکان موجوداتی معصوم، آسیب پذیر و متکی هستند که باید به شادی، بازی و فراگیری دانش بپردازند. عدم توجه به نیاز های کودکان و درگیر نمودن آن ها با مشکلات مخنص بزرگسالی از همان سنین ابتدایی آن ها را از شکوفایی استعداد هایشان محروم و دچار مشکلات بسیار جسمی و روانی می گرداند که اثرات آن بر کل جامعه مشهود خواهد بود. کودکان کار ناگزیر در خیابان ها طی ساعت های طولانی به مردم پیاده و سواره چشم می۔ دوزند و التماس می کنند تا اجناس خود را بفروشند با در ازای گرفتن پول خدمتی انجام دهند. این کودکان معصوم در این راه گاه به هدف خود رسیده و گاه تحقیر و طرد می شوند که در هر دو صورت، این سبک زندگی به خصوص در سن پایین که تمامی تأثیرات محیطی، شکل دهنده ی شخصیت کودک هستند، مهم و نیازمند بررسی است.اهمیت مسئله ی کار کودکان صرفا به علت غیراخلاقی بودن آن نیست. بلکه به خاطر تأثیر مهمی است که بر رشد کودکان دارد (لی و هامل ، ۲۰۱۴)، متأسفانه امروزه در دنیا به ویژه در کشور های عقب ماندهی صنعتی، تعداد کودکان بسیاری به ناگزبر مشغول به کار می شوند تا راه نجاتی از بن بست فقر و گرسنگی خود و خانواده بیابند (صفارزاده، ۱۳۹۳). قدمت تاریخی کار کودکان، برابر با پیدایش جوامع انسانی، نبود عدالت اجتماعی و توزیع نابرابر ثروت است (مبارکی، ۱۳۹۴). کودکان کار بخشی از جامعه انسانی هستند که زیر ۱۵ سال سن دارند و دوره ی رشد جسمی و ذهنی آن ها هنوز به پایان نرسیده است. این کودکان به دلایل مختلف از جمله خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی مجبور به کار می شوند و روند رشد جسمی و ذهنی آن ها به خطر می افتد (صفارزاده،۱۳۹۳). مرت و کادیو گلو (۲۰۱۴) علل کار کودکان را فقر، مهاجرت و مسائل فرهنگی می دانند. کار کودکان گاه طی ساعت های طولانی و تحت شرایط سخت جسمی و روحی انجام می گیرد. در حال حاضر طبق آمار سازمان ملل، حدود ۲۵۰ میلیون کودک در سرتاسر جهان مشغول به کار هستند (صفارزاده، ۱۳۹۳) کودکان کار مجبورند به جای صرف زمان خود به تحصیل و بازی به کار مشغول شوند و زندگی کاری آن ها مانع عملکرد درست آن ها در مدرسه می شود. اکثر این کودکان از خانواده های فقیر و بی سواد هستند که از روستا ها به شهر ها مهاجرت نموده اند (بلتکین و رادمند، ۲۰۱۴).اشنایدر (۲۰۰۶–۱۹۳۵) ملقب به سلطان امید برای نخستین بار نظربه ای در باره ی امید مطرح کرد و آن را ترکیبی از فدرت اراده، قدرت راه یابی، داشتن هدف و تشخیص موانع دانست (اشنایدر و همکاران، ۱۹۹۱؛ به نقل از سفیری، از قدرت اراده، قدرت راه یابی، داشتن هدف و تشخیص موانع دانست (اشنایدر و همکاران، ۱۹۹۱؛ به نقل از سفیری، ۱۳۹۳). امید در بردارنده ی تصورات و توجه افراد نسبت به آینده است و باعث تلاش فرد می شود که نتایج مثبت حاصل شود (مک کلمنت و چوکنیوف ، ۲۰۰۸؛ به نقل از علیزاده اقدام، ۱۳۹۱). افراد امیدوار باور دارند که آینده ی آن ها به واسطه ی توانایی هایی که دارند، موفقیت آمیز خواهد بود (آلارکان و همکاران، ۲۰۱۳؛ به نقل از فولر و همکاران ، ۲۰۱۷)، تغییراتی که کارکرد خانواده را هدف می گیرند مثل طلاق یا فوت والدین می تواند فقدان ها و ناامیدی هایی را به همراه داشته باشد که در زندگی کودکان تأثیرات پایدار دارد (ریکر، ۲۰۰۷؛ به نقل از صنعت نگار، ۱۳۹۰).پژوهش ها نشان می دهند که شرایط درون خانواده ی کودکان کار خیابانی، شامل: رفتار انحرافی درون خانواده، تغییر ساختار خانواده، روابط درون خانواده و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده بر امید به آینده کودکان کار تأثیر منفی می۔ گذارد (سفیری و همکاران، ۱۳۹۳). کودکان کار در شرایط سختی زندگی می کنند و هر روز با مشکلات مالی، خانوادگی، تحصیلی و اجتماعی روبه رو می شوند. در صورتی که این کودکان ناامید باشند، نمی توانند در برابر این مشکلات فد علم کنند. در نتیجه تسلیم شده و دچار انواع بیماری های روحی و جسمی می شوند، اما در صورتی که بتوانند با امید به آینده و فردای روشن تر با این مشکلات مبارزه کنند و برای به دست آوردن حقوق خود بجنگند، مسلما در تمامی مراحل زندگی موفق تر خواهند بود. امیدواری یا نا امیدی کودکان می تواند تعیین کنندهی سرنوشت آن ها باشد و بر اهدافی که انتخاب می کنند تأثیر بگذارد. کودکان در صورتی که مراحل رشد خود را با ناامیدی سپری کنند، اعتماد به نفس کافی و قدرت تصمیم گیری در برابر چالش های زندگی نخواهند داشت؛ بنابراین پژوهش در مورد این متغیر در کودکان به خصوص در کودکان کار که در شرایط نامساعدی به سر می برند، به منظور رسیدگی به آن ها، امری ضروری است.بالبی (۱۹۶۹، ۱۹۷۳، ۱۹۸۰ و ۱۹۸۸) مطرح می کند که نیاز دلبستگی، یک نیاز نخستین بوده و از هیچ نیاز دیگری مشنق نمی شود. این نیاز یک نیاز اساسی برای تحول شخصیت است که پیوند های هیجانی و عاطفی نخستینی که بین مادر و کودک در قالب مدل های ذهنی درون سازی می شوند و روابط بین شخصی کودک را در آینده شکل می دهند. این روابط یعنی سبک های دلبستگی در طول زندگی نسبتا پایدار هستند (سلیمانی و همکاران، ۱۳۹۳). بالبی، دلبستگی را ارتباط و پیوند روانی پایدار بین دو انسان می داند (بالبی، ۱۹۶۹؛ به نقل از حسین زاده و عسگری، ۱۳۹۴). دلبستگی طی برقراری رابطه بین والدین و فرزند شکل می گیرد. دلبستگی کودک از محیط تأثیر می پذیرد، اما این دلبستگی در کودکان ثابت نیست و می تواند تحت شرایط مختلف تغییر کند. در صورت پاسخگو بودن والدین این دلبستگی به صورت ایمن و در صورت بی توجهی والدین این دلبستگی به صورت نابمن شکل می گیرد و تأثیرات منفی بسیاری بر سلامتی ذهن و روان کودک می گذارد (فیرون و رویزمن ، ۲۰۱۷).محیط های پرخطر زندگی و کار کودک (مانند خیابان ها)، والدین بی مسئولیت، رفتار های متناقض و غیر قابل پیش بینی مراقب کودک، سبک دلبستگی ناایمن را در کودک شکل می دهند (کایر و همکاران ، ۲۰۱۰ به نقل از لانگ و همکاران ، ۲۰۱۶). همچنین کودکانی که مورد بدرفتاری با بی توجهی قرار می گیرند، اکثرا از سبک دلبستگی ناایمن رنج می برند (استروناک و همکاران ، ۲۰۱۱؛ به نقل از لانگ و همکاران، ۲۰۱۶). در صورت عدم شکل گیری دلبستگی ایمن در کودک و عدم توجه به موقع والدین به نیاز های کودکان آن ها دچار تنیدگی می شوند که پیامد های آن اضطراب، افسردگی، پرخاشگری، بیش فعالی و … است (ریس، ۲۰۱۶). کودکان کار از سنین بسیار پایین که هنوز نیازمند توجه و مراقبت به منظور رفع نیاز های اساسی خود و تکمیل مراحل رشد هستند، ناگزیر به خیابان ها می روند تا بتوانند در تأمین نیاز های مالی خانواده کمک کنند. در سنی که کودک به بیشترین توجه و محبت نیاز دارد، با انواع تنیدگی، تحقیر، تهدید و تمسخر در خیابان مواجه می شود. مسلما چنین کودکی مستعد برخورداری از انواع سبک های دلبستگی آسیب دیده خواهد بود. همچنین والدینی که به جای توجه به کودکان و نیاز هایشان، آن ها را در خیابان های پرخطر رها می کنند. فرصت ایجاد رابطه ی گرم و صمیمی و تشکیل دلبستگی در کودک را از او دریغ می نمایند. بدون شک این امر مشکلات غیر قابل جبرانی را به دنبال دارد که نیازمند تحقیق و تفحص بیش تر است. اختلالات هیجانی- رفتاری به شرایطی گفته می شود که در آن پاسخ های هیجانی و رفتاری در مدرسه با هنجار های فرهنگی، سنی و قومی تفاوت داشته باشد. به طوری که بر عملکرد تحصیلی، مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازش۔ بافنگی فردی، رفتار در کلاس و سازش بافتگی در محیط کار تأثیر منفی بگذارد. این اختلالات شامل پاسخ های قابل قبول کودک و نوجوان به عوامل تنش آور محیطی نمی شود و باید دست کم در دو موقعیت متفاوت که یکی از آن ها مدرسه است ظهور کند (شورای کودکان استثنایی ، ۱۹۹۱؛ به نقل از غباری و همکاران، ۱۳۸۸). محققان دریافتند که اختلالات رفتاری معمولا نخستین بار در سال های آغازین دوره ی ابتدایی مشاهده می شوند و بین سنین ۸ تا ۱۵ سالگی به اوج خود می رسند و در عملکرد تحصیلی و حرفه ای کودکان و نوجوانان تأثیر منفی می گذارند و احتمال ابتلای فرد به بیماری های روانی را در بزرگسالی افزایش می دهند (پاندینا و همکاران، ۲۰۰۷؛ به نقل از فرامرزی و همکاران، ۱۳۹۰). شناسایی افراد در معرض خطر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین دلیل تنها تمرکز بر خود کودک کافی نیست؛ زیرا اختلال رفتاری حاصل تعامل کودک با محیط اطراف است و باید در این زمینه بافت خانواده ، همسالان، مدرسه و جامعه مورد بررسی قرار گیرند (شمس اسفندآبادی و همکاران، ۲۰۰۳؛ به نقل از خدام و همکاران،(۱۳۸۸).کار کودکان در خیابان ها با تنیدگی فراوانی همراه است (کارپنتر و همکاران، ۲۰۱۱؛ به نقل از ملو و همکاران، ۲۰۱۵). مطالعات زیادی نشان می دهند که تجارب تنیدگی زای کودکی خطر ابتلا به اختلال های مغزی و مشکلات رفتاری را در بزرگسالی افزایش می دهند (لوخماتکینا ، ۲۰۱۳ به نقل از ملو همکاران، ۲۰۱۵) به همین دلیل احساس تنهایی، افسردگی، عدم شایستگی، مشکلات روانشناختی، مشکلات هیجانی- رفتاری، رفتار های آسیب به خود و خودکشی به طور قابل توجهی در کودکان کار بیشتر از سایر کودکان است (مایبورگ و همکاران ، ۲۰۱۵؛ به نقل از واترز و اوکالجان ، ۲۰۱۶). ایوکی و همکاران (۲۰۱۷) نیز معتقدند که احتمال ابتلا به اختلالات ذهنی و مشکلات هیجانیرفتاری در کودکان کار بیشتر از سایر کودکان است؛ زیرا شروع کار در سن پایین، سختی های زندگی و شرایط نامطلوب در محیط کار، مشکلات ذهنی را افزایش می دهند (سایفتسی و همکاران ، ۱۳۰۱۳ به نقل از آیوکی و همکاران ۲۰۱۷). بدون شک کودکانی که ساعات طولانی زندگی خود را در خیابان های سرد و تاریک به دنبال لقمه ای نان به دست فروشی می گذرانند و با انواع تحقیر ها و تهدید ها از سوی عابران و مفسدان روبه رو می شوند، در صورت عدم رسیدگی به موقع مستعد ابتلا به انواع مشکلات روانشناختی خواهند شد.با توجه به موارد مذکور هدف از این پژوهش مقایسه ی سه متغیر امید به آینده، سبک های دلبستگی، مشکلات هیجانی- رفتاری بین کودکان کار و سایر همسالان است به این امید که بتوانیم با پی بردن به کمبود ها و نواقص موجود در زندگی این دسته از کودکان گامی در جهت رفع آن ها برداریم و کودکان را از دنیای پرتلاطم و پرحادثه ی بزرگسالی دور به دنیای شاد و بی دغدغه ی کودکی باز گردانیم.

بیان مسئله

یکی از معضلات دنیای امروزه کار کردن کودکانی است که شاید هر روز و حتی هر ثانیه نگران آیندهی نامعلوم خود هستند. کودکانی که نگاه پرامیدشان به نگاه بی تفاوت انسان های دل مشغول روزمرگی خبره است. کودکانی که کودکی شان در شلوغی های دنیای پرتلاطم امروز گم شده است.این دسته از کودکان که رده ی سنی آن ها زیر ۱۸ سال است، در خیابان و با در کارگاه ها مشغول به کار هستند و نسبت به خانواده و تأمین مایحتاج آن، احساس تعلق دارند. پدیده های کار کودک در سال های اخیر از گسترش چشم گیری برخوردار است که آسیب های متعددی به دنبال آن برای کودکان ایجاد می گردد که از جمله می توان به انواع مشکلات جسمی، روانی، اخلاقی و اجتماعی اشاره نمود (فرمانی، ۱۳۸۷) یافته ها نشان می دهند که کسب درآمد برای کمک به معاش خانواده، علت اصلی کار کودکان در خیابان است؛ اما دسترسی نداشتن به آموزش و شرایط نابسامان خانواده مانند خشونت، اعتماد و نگرش های فرهنگی نیز در این امر نقش دارند . کودکان، در معرض آسیب های متعدد جسمی، جنسی و روانی، به ویژه خشونت در خیابان قرار دارند. بدین جهت، در برنامه ریزی برای گروه های مختلف کودکان، باید بر کار کودکان در مکان هایی به جز خیابان متمرکز شوند (وامقی و همکاران، ۱۳۹۴). کار کردن کودکان به خصوص در خانواده های کشاورز و زمین داران رایج است (لیما، مسکوتا و وانامیکر، ۲۰۱۵). کار کودک یک پدیده ی اجتماعی – اقتصادی است که متأثر از خود کودک، خانواده ی او و جامعه می باشد (جیبیو، مولات، دیرج و آباوا ، ۲۰۱۶).ابهام ها و تفاوت های موجود در تعاریف کودکان کار و خیابان باعث به وجود آمدن اختلاف در آمار های مربوط به آن ها شده است. طبق آمارهای سازمان ملل حدود ۲۵۰ میلیون کودک در دنیا مشغول به کار هستند و کشور های اندونزی، تایلند، فیلیپین، مالزی، هند و پاکستان جز کشور هایی هستند که بالاترین آمار مربوط به کار کودکان را دارند (صفارزاده، ۱۳۹۳). قاره ی آسیا با سهم ۶۱ درصدی، شامل بالاترین میزان کودکان کار است. همچنین طبق برخی آمار – ها در کشور ایران ۴۰۰ هزار کودک مشغول به کار هستند (آقائی، ۱۳۸۴؛ به نقل از فرمانی، ۱۳۸۷). توزیع برابر ثروت جامعه و بالا رفتن کارایی کار بزرگسالان می تواند به پایین آمدن درصد کودکان کار کمک شایانی نماید (گاتو ، ۲۰۱۱). از طرفی عدم رسیدگی دولت می تواند باعث رشد روزافزون کودکان کار گردد (لطیف، علی، اوان و کاتاریان، ۲۰۱۶). طبق تحقیقات، افت تحصیلی دختران در اثر کار کردن از پسران بیشتر است (لی و هامل، ۲۰۱۴). در نتیجه فراهم کردن امکان تحصیل برای کودکان کار می تواند پلی به سوی پیشرفت در آینده برای آن ها ایجاد نماید و تا حدی از رشد این بحران در جامعه جلوگیری کند (ییلدیریم، بیدیلی و گورگولو ، ۲۰۱۴). گرایش به مدرسه، از شرکت کردن کودکان در کار های پرخطر جلوگیری می نماید (ادموندز و شرستا ، ۲۰۱۴).به علاوه، سبک زندگی این کودکان به طور ویژه ای بر امید و آرزو های آن ها اثر می گذارد. امید به آینده یکی مهم ترین متغیر های مؤثر در کیفیت زندگی انسان ها به ویژه کودکان است که تأثیر عمیقی بر شادابی، پویایی و پیشرفت آن ها دارد (علیزاده، ۱۳۹۱). امید، ادراک فرد از راهبرد های رسیدن به هدف و حفظ انگیختگی تا رسیدن به آن را نشان می دهد و ارتباط تنگاتنگی با خوش بینی دارد (اشنایدر، لوپز و همکاران، ۲۰۰۳؛ به نقل از علیزاده اقدام ۱۳۹۱). اشنایدر (۱۹۹۱) برای اولین بار نظریه ای در باره ی امید مطرح نمود و امید را ترکیبی از قدرت اراده، قدرت راه یابی، داشتن هدف و تشخیص موانع دانست (اشنایدر، هریس و همکاران ، ۱۹۹۱؛ به نقل از سفیری و همکاران، ۱۳۹۳) افرادی که از سطوح بالای امید برخوردارند، به اندازه ی سایرین شکست هایی را تجربه می کنند، اما می توانند با چالش ها سازش کنند و با ناملایمات کنار بیایند (گروال و پورتر . ۲۰۰۷؛ به نقل از سفیری و همکاران، ۱۳۹۳). امید می تواند از ۴ مورد نشأت بگیرد: خود، خانواده، همسر و معنویات (دو، برناردو و یونگ ،۲۰۱۵). فقدان امید به آینده در کودکان به ویژه کودکان کار با توجه به شرایط خاص زندگی آن ها پیامد های بسیاری به دنبال دارد که از جمله می توان به افسردگی، بی تفاوتی، تمایل به خودکشی و ترک تحصیل اشاره نمود (شمس و همکاران، ۱۳۸۶؛ به نقل از علیزاده، ۱۳۹۱). انحرافات درون خانواده، تغییر ساختار خانواده، نوع روابط درون خانواده و پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده از عوامل تأثیرگذار بر میزان امید به آینده در کودکان کار است (قاضی نژاد،۱۳۹۳). امید به آینده یکی از ابعاد مهم سلامت روانی انسان ها است و آیندهی کودکان آینده جامعه را می سازد. در نتیجه لازم است، این معضل اساسی که مورد بی توجهی جدی قرار گرفته است، مورد بازبینی قرار گبرد (سفیری و همکاران، ۱۳۹۳).همچنین، شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی کودکان کار شکل دهنده ی سبک دلبستگی آن ها از همان ماه های اولیه ی زندگی نیز هست. دلبستگی پیوند عاطفی عمیق فرد با دیگران است که باعث به وجود آمدن تعامل، نشاط و آرامش می شود. نیاز دلبستگی، یک نیاز نخستین بوده و از هیچ نیاز دیگری، مشتق نمی شود. این نیاز یک نیاز اساسی برای تحول شخصیت است که پیوند های هیجانی و عاطفی نخستینی که بین مادر و کودک در قالب مدل های ذهنی درون سازی می شوند و روابط بین شخصی کودک را در آینده شکل می دهند. این روابط یعنی سبک های دلبستگی در طول زندگی نسبتا پایدار هستند (سلیمانی و همکاران، ۱۳۹۳). رابطهی مادر با فرزندش در دوران کودکی به عنوان مهم ترین زمان رشد بر ایجاد سبک های دلبستگی و شکل گیری شخصیت فرزند تأثیر زیادی می گذارد. مادری که با محبت از فرزند خود مراقبت می کند، موجب ایجاد سبک ایمن در کودک می شود و مسئولیت پذیری، اعتماد به خود و سازش بافنگی اجتماعی را در کودک شکل می دهد و برعکس مادری که موجب شکل گیری سبک دلبستگی ناایمن می گردد، گوشه گیری و اضطراب اجتماعی را در کودک خود به وجود می آورد (حسین زاده جلودار و عسگری، ۱۳۹۴). ایجاد دلبسنگی برای رشد شناختی و عاطفی کودک ضروری است و خانواده زمینه ی اصلی ایجاد آن می باشد. طی تحقبقات بین روش فرزند پروری مقتدرانه و سبک دلبستگی ایمن، رابطهی معناداری بافت شده است (دواینیتا و ماریا ، ۲۰۱۵). کودکان با سبک دلبستگی ایمن رفتار های اجتماعی پخته تری نشان می دهند و برعکس کودکان با سبک دلبستگی ناایمن پرخاشگری و اضطراب بیشتری را در آینده تجربه خواهند نمود (اوگلمن و سون ، ۲۰۱۲). افراد با سبک دلبستگی ایمن در زندگی از جهت گیری بهتری برخوردارند و راحت تر می توانند بر پیشرفت خود تمرکز نمایند (بلالاک، فرانزیس، میچل و استرامن ، ۲۰۱۵). سبک غالب دلبستگی کودکان کار در خیابان در مقایسه با سایر همسالان اجتنابی است. این کودکان به دلیل فقر مالی و عاطفی در خانواده و اجتماع، عدم دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی کافی و تجربه کردن خطرات بسیار خیابانی، در مراحل رشد و تحول بهنجار دچار مشکل می شوند و به شکل گیری دلبستگی آن ها آسیب وارد می شود. (جلالی، ۱۳۸۹). در مورد این کودکان به سبب آن که از سنین پایین مجبور به حضور در جامعه برای ایفای نقش ثان آوری خانواده می باشند و زمان کافی برای شکل گیری رابطه گرم و صمیمی با مادر وجود ندارد، نیاز به تحقیق بیشتر در مورد سبک های دلبستگی، مشهود است.علاوه بر موضوعات ذکر شده، باید اشاره نمود که حضور این دسته از کودکان در خیابان ها از همان سنین پایین که زمان شکل گیری نهاد و شخصیت آن ها است، می تواند اختلال های بسیار دیگری از جمله اختلال های هیجانی- رفتاری را شکل دهد. اختلالات هیجانی- رفتاری به شرایطی گفته می شود که در آن پاسخ های هیجانی و رفتاری در مدرسه با هنجار های فرهنگی، سنی و فومی تفاوت داشته باشد. به طوری که بر عملکرد تحصیلی، مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازش یافتگی فردی، رفتار در کلاس و سازش بافتگی در محیط کار تأثیر منفی بگذارد. این اختلالات شامل پاسخ های قابل قبول کودک و نوجوان به عوامل تنش زای محیطی نمی شود و باید دست کم در دو موقعیت متفاوت که یکی از آن ها مدرسه است ظهور کند. این اختلال ها می توانند به طور همزمان با سایر معلولیت ها نیز ظاهر شوند. این اختلالات اسکیزوفرنی، نارسایی توجه و سازش نایافتگی را نیز در بر می گیرند (شورای کودکان استثنایی ، ۱۹۹۱، به نقل از غباری و همکاران، ۱۳۸۸). همچنین دانش آموز مبتلا به اختلال رفتاری به دانش آموزی گفته میشود که با وجود داشتن هوش منوسط پا بالاتر، رفتار اجتماعی و عاطفی او از نظر فراوانی، شدت، مداومت و شرایط ظهور، تفاوت معناداری با دیگر همسالان خود دارد. اختلالات هیجانی در نوجوانان اشاره به مشکلات سلامت روان دارد که این اختلالات، زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد (خدا کرمی و همکاران، ۱۳۹۲). مشکلات هیجانی- رفتاری در همه ی کودکان به خصوص کودکانی که در خانواده ها و جوامع پرخطر زندگی می کنند، مانع انجام فعالیت ها به صورت عادی در کودک می شوند. از انواع دیگر این مشکلات می توان به مشکلات خواب و تغذیه، خودتنظیمی و اضطراب اشاره نمود (آکادمی تخصصی کودک آمریکا ، ۲۰۱۶). کودکان دارای مشکلات هیجاتی- رفتاری از حمایت عاطفی و تحصیلی کمتری از طرف خانواده های خود برخوردارند که این حمایت به منظور رشد ذهنی و روانی کودک لازم و ضروری است (هارلی و همکاران، ۲۰۱۶). سوء استفاده ی فیزیکی و عاطفی پدر و مادر ها از کودکانشان و یا بی توجهی آن ها می تواند باعث ایجاد مشکلات هیجانیرفتاری در کودکان شود. طبق تحقیقات تأثیر این نوع سو استفاده نسبت به اعمال بی توجهی گسترده تر است؛ اما رفتار معلم و با دوستان کودک تا حدی می تواند این فقدان را جبران نماید (بن و اوه ، ۲۰۱۶). کودکانی که زندگی خود را در خیابان ها سپری می کنند، مشکلات روانی بسیاری را تجربه می نمایند و شیوع مشکلات هیجانی- رفتاری در این کودکان به دلیل شرایط سخت زندگی بسیار بالاتر است؛ اما می توان با مراقبت پزشکی زودهنگام در مورد این کودکان و خانواده های آن ها و فراهم کردن امکان تحصیل برای آن ها تا حد زیادی از این مشکلات جلوگیری نمود (رز و همکاران، ۲۰۱۶). یکی از پژوهش ها در زمینه ی ارتباط بین امید به آینده و سبک های دلبستگی نشان میدهد که بین سبک دلبستگی ایمن و افزایش امیدواری به آینده و افزایش حرمت خود رابطه ی مستقیم وجود دارد (ایزدی طامه و همکاران، ۱۳۹۲). والدین با پاسخگویی مناسب و به موقع به کودکان باعث ایجاد احساس امید در آن ها می شوند، کودکان امید پیدا می کنند که به محض ایجاد شرایط دشوار، مرافی وجود دارد که از آن ها محافظت کند و مشکلاتشان را برطرف نماید. در نتیجه رفته رفته دلبستگی ایمن در کودکان شکل می گیرد. کودکان با دلبستگی ایمن با امیدواری عمل می کنند و در آینده می توانند نقش رهبری را بپذیرند و در فعالیت ها پیش قدم شوند. این کودکان مشتاق یادگیری هستند و در برخورد با مشکلات با صبر و حوصله عمل می کنند (گلدنر و همکاران ، ۲۰۱۵). همچنین در مورد رابطه ی موجود بین شاخص امید و انواع بیماری ها مشخص شده است که در صورت از بین رفتن امید، ریشه ی بسیاری از بیماری های روانی، جسمی و اختلال های هیجانی- رفتاری شکل خواهد گرفت، به این دلیل که امید، آخرین دستاویز فرد برای مقابله با تمامی مشکلات و اختلالات احتمالی است (علیزاده، ۱۳۹۱). همچنین طبق تحقیقات کودکان دارای دلبستگی ناایمن دارای مشکلات رفتاری پیش تری هستند و رابطهی بین این دو متغیر از لحاظ آماری معنی دار است (خانجانی، ۱۳۸۷). همچنین تحقیقات نشان می دهند کودکانی که فاقد الگوی صحیح دلبستگی هستند دارای مشکلات رفتاری، مشکل ارتباطی با همسالان، مشکلات تحصیلی، روابط نامناسب با معلم، مشکلات هیجانی- عاطفی، مشکلات عصبی، بیش فعالی و مشکلات سلوک هستند (ونتا و همکاران ، ۲۰۱۴؛ به نقل از سلیمانی و همکاران، ۱۳۹۳)؛ بنابراین می توان گفت بین دلبستگی ایمن، رشد شناختی بهتر و کاهش مشکلات رفتاری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد (دینگ و همکاران ، ۲۰۱۴). به علاوه طی پژوهش های انجام شده، بالاترین میزان مشکلات رفتاری در دو سبک اجتنابی و دوسوگرا یافت شده است (خانجانی، ۱۳۸۸). کودکانی که سبک دلبستگی ایمن دارند الگوی مراقبت از خود بهتری دارند و از مراقبشان انتظار دارند در دسترس و پاسخگو باشد . این کودکان در برابر تنیدگی مقاوم ترند و بهتر می توانند تجارب نامناسب زندگی خود را مدیریت کنند. از طرفی، کودکانی که سبک های دلبستگی ناایمن (اجتنابی، دوسوگرا یا آشفته) دارند. انتظار در دسترس بودن مراقب را ندارند. این کودکان در مخاطره بالاتری برای ابتلا به انواع مشکلات روانشناختی و مشکلات بین فردی هستند (پیرزادی و شریفی اردانی.(۱۳۹۵).با توجه به موارد مطرح شده شاهد وجود مشکلات فراوان در کودکان کاری هستیم که مظلومانه در پی لقمه نانی، در سرما و گرما با دستان کوچک خود کار می کنند و ناجوانمردانه از تحصیل، بازی و کودکی محروم می شوند که در صورت عدم توجه به موقع به این غنچه های تازه روبیده، پژمرده شده و گل استعداد هایشان برای همیشه نابود خواهد