بهمن زارع زادگان هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال ۱۳۹۱، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “تأثیر آموزش فرزند پروری مثبت بر مشکلات سلوک کودکان ۴ تا ۶ سال مهد های کودک اهواز و تنیدگی مادران آن ها” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه شهید چمران اهواز

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی بالینی

عنوان:

تأثیر آموزش فرزند پروری مثبت بر مشکلات سلوک کودکان ۴ تا ۶ سال مهد های کودک اهواز و تنیدگی مادران آن ها

پژوهشگر:

بهمن زارع زادگان

استاد راهنما:

دکتر ایران داودی

استاد مشاور:

دکتر سودابه بساک نژاد

دی ماه ۱۳۹۱

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: موضوع پژوهش

مقدمه

بیان مساله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف مفهومی و عملیاتی

تعریف مفهومی

برنامه ی فرزند پروری مثبت گروهی

تعریف عملیاتی برامدی فرز ناله پروری مثبت گروهی

تعریف مفهومی مشکلات سلوک

تعریف عملیاتی مشکلات سلوک

تعریف مفهومی تنیدگی والدینی

تعریف عملیاتی تنیدگی والدینی

فصل دوم: پیشینه ی پژوهش

مشکلات سلوک

دیدگاه قانونی

دیدگاه روان شناختی

دیدگاه روان پزشکی

دیدگاه سلامت عمومی

شیوع و همه گیری شناسی

تفاوت های جنسیتی

سیر و پیش آگهی ویژگی های همراه

نقص های شناختی و کلامی

مشکلات تحصیلی و یادگیری

عزت نفس پایین

مشکلات با همسالان

مشکلات خانوادگی

مشکلات مربوط به سلامتی

اختلال و نشانه های همراه

اختلال نقص توجه و بیش فعالی

اضطراب و افسردگی

سبب شناسی

عوامل ژنتیکی

عوامل جنینی و دشواری های تولد

عوامل عصبی زیستی

عوامل اجتماعی شناختی

عوامل خانوادگی

عوامل اجتماعی

تنیدگی والدینی

تاثیر مشکلات سلوک بر بهداشت روانی والدین

عوامل موثر در استرس والدگری درمان مشکلات سلوک و فرزند پروری مثبت

درمان های دارویی

درمان های روانی اجتماعی

مداخلات شناختی رفتاری

آموزش مهارت های حل مساله

درمان چند سیستمی.

آموزش مدیریت والدین

برنامه ی فرزندپروری مثبت

پیشینه پژوهشی

نقد و بررسی پیشینه پژوهش

فصل سوم: پیشینه ی پژوهش

جامعه آماری

نمونه و روش نمونه گیری

ویژگی های جمعیت شناختی نمونه مورد پژوهش

ابزار پژوهش

پرسشنامه ی اختلالات رفتاری راتر (فرم معلم)

شاخص تنیدگی والدینی

شرح اجرای جلسات آموزشی فرزند پروری مثبت گروهی

طرح پژوهش

روش اجرا

روش های تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

یافته های توصیفی

یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش

مفروضه های تحلیل کوواریانس

خطی بودن

هم خطی چندگانه

همگنی واریانس ها

همگنی شیب رگرسیون

یافته های جانبی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری مربوط به فرضیه های پژوهش

محدودیت های پژوهش

پیشنهادات پژوهش

منابع

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه

کودکان قشر عمده ای از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، به طوری که در کشورهای در حال توسعه سهم این قشر از جمعیت تقریبا به ۵۰ در صد از جمعیت کلی می رسد. (کوشان و وشانی، ۱۳۸۱). دوران کودکی از مهمترین مراحلی است که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد. اغلب ناسازگاری ها و اختلالات رفتاری در نوجوانی و بزرگسالی، از بی توجهی به مسائل و مشکلات عاطفی و رفتاری دوران کودکی و عدم هدایت صحیح در روند رشد و تکامل ناشی می شود. با پذیرش این واقعیت اخیر توجه فزاینده ای به پیشگیری و درمان مشکلات و اختلالات دوران کودکی معطوف شده است (کارت رایت هاتون، ۲۰۰۵). در این بین مشکلات سلوک یکی از متداول ترین اختلالات دوران کودکی و نوجوانی است که مراجعات خاص به مراکز بالینی گستردگی این مشکلات را تایید می کند. برآوردها نشان می دهد که مراجعات به درمانگاه های سرپایی برای مشکلات سلوک از یک سوم تا نیمی از کل موارد مراجعه کودکان و نوجوانان را شامل می شود (کراتوچویل و موریس ۲۰۰۲، نقل در هاشمی، اقبالی و محمود علیلو، ۱۳۸۸). میانگین فراوانی مشکلات سلوک در جمعیت کلی را بین ۸/ ۱۵ و میانه آن را ۷/ ۱۳ درصد گزارش کرده اند (رابرت، اتکینسون و ابراهام ، ۱۹۹۸). میزان شیوع این اختلال در بین کودکان مقطع پیش دبستانی بین ۵ / ۲ تا ۷ درصد گزارش شده است (وبستر- استراتون و هاماند ، ۱۹۹۸). در یک تحقیق انجام شده در ایران میزان شیوع این مشکلات در یک نمونه گیری انجام شده در شهر شیراز حدود ۵ درصد گزارش شده است (نجفی، فولادچنگ، علیزاده و محمدی فر، ۱۳۸۸).مشکلات سلوک به اعمال و نگرش های نامرتبط با سن گفته می شود که به نقض انتظارات خانوادگی، هنجارهای اجتماعی و حقوق شخصی دیگران می انجامال. کودکانی که دچار مشکلات سلوک هستند گستره ای از رفتارهای هنجار گسیخته، از جیغ زنان، ناسزا گفتن و قشقرق به راه انداختن گرفته تا تخریب شدید، دزدی و تجاوز از خود نشان می دهند (ولف و مش، ۲۰۰۸، ترجمه ی مکی آبادی، مظفری، فروع الدین عدل، ۱۳۸۹). در سبب شناسی این مشکلات عوامل گوناگونی مطرح می گردد. در این راستا، داج (۲۰۰۰) از تعدادی عوامل خطرزا در بروز این اختلال نام می برد. این عوامل خطرزا به طور خلاصه شامل عوامل زیست شناختی، زمینه اجتماعی – فرهنگی و تجربه های زندگی است. به طور کلی بدیهی است که مطالعه رشد و تحول کودک و شکل گیری مشکلات رفتاری و سلوکی در کودکان بدون در نظر گرفتن الگوهای تربیتی و شیوه های فرزندپروری امری نارساست. خانواده اولین پایه گذار شخصیت، ارزش ها و معیارهای فکری و رفتاری کودکان است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و زندگی آنها دارد. در جریان رشد کودک، محیط و شرایط خانواده می تواند یک عامل مثبت و مهیا کننده و با یک عامل مخل و بازدارنده باشد (کمیجانی و ماهر، ۱۳۸۶). تأثیر نابسامانی های خانوادگی در ایجاد و تداوم اختلال های رفتاری و عاطفی کودکان پژوهشگران را به مطالعه تنیدگی والدینی به عنوان یکی از عوامل تأثیر گذار در این زمینه ترغیب کرده است، تنیدگی والدینی ، اصطلاحی است که مشخص کنندهی ادراک تنیدگی در نظام والد-کودک است. این موضوع هم ویژگی های تنیدگی زای کودک و هم پاسخهای والدین به این ویژگی ها را در بر می گیرد (ابیدین ، ۱۹۹۰). تنیدگی والدینی نه تنها آثار منفی بر سلامت مادر، بلکه تاثیر مخربی بر کودک می گذارد (مک گایر و گلاس ۲۰۱۲). همچنین استرس بالای والدین احتمال ابتلای کودکان به اختلالات رفتاری عاطفی را افزایش می دهد (اوستیرک، هاچیکولی و هاجلین ، ۲۰۰۷).با توجه به اهمیت محیط خانواده و تاثیرات متقابل والد و کودک در شکل گیری مشکلات عاطفی و سلوکی در خلال چهل سال گذشته برنامه های فرزند پروری در محیطهای گوناگون به خانواده هایی که با این مشکلات مواجه بوده اند ارائه شده است (بر نازانی و ترمیلای ، ۲۰۰۷). در این راستا تحقیقات انجام شده ثابت کرده اند که مداخلات خانوادگی رفتاری بر مبنای اصول یادگیری اجتماعی در درمان و پیشگیری طیف وسیعی از مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان موثر بوده است (ساندرز، پیت گون، گراو سوگ، کانرز ، براون ، ۲۰۰۴).

بیان مسئله:

مشکلات سلوک به اعمال و نگرش های نامرتبط با سن گفته می شود که به نقق انتظارات خانوادگی، هنجارهای اجتماعی و حقوق شخصی دیگران می انجامد. کودکانی که دچار مشکلات سلوک هستند گستره ای از رفتارهای هنجار گسیخته، از جیغ زدن، ناسزا گفتن و قشقرق به راه انداختن گرفته تا تخریب شدید، دزدی و تجاوز از خود نشان می دهند (ولف و مش، ۲۰۰۸، ترجمه مکی آبادی، و همکاران ۱۳۸۹). مطالعات انجام شده در فرهنگ های مختلف نشان داده است درصد قابل توجهی از کودکان سنین مدرسه و قبل از مدرسه دچار مشکلات رفتاری هستند که باعث اختلال در کارکرد کودک و خانواده شده (هارلند رجنیولد، بروگمن، ورلو، ورهو لست ، ۲۰۰۲) و آثار منفی بر یادگیری، ارتباط و کارایی اجتماعی آنان دارد (اسفند آباد، امامی پور و صدر السادات، ۱۳۸۱). از این رو، در ۲۵ سال اخیر مسائل روانی و رفتاری کودکان به عنوان یکی از موضوعات عمده روانپزشکی و روانشناسی در آمده است (کوشان و وشانی، ۱۳۸۱ )در گذشته برخی از پژوهشگران بر این باور بودند که مشکلات رفتاری کودکان ناشی از نارسایی های تحول است که با گذشت زمان پشت سر گذاشته خواهد شد. واقعیت این است که اگر چه این فرایند تحول و تغییرات سریع همراه آن نمی تواند فاقد ناپایداری رفتاری باشد، اما باید توجه داشت بسیاری از کودکانی که در سال های نخستین کودکی واحد مشکلات عاطفی و رفتاری هستند نه تنها به سادگی از آن عبور نمی کنند، بلکه ممکن است تا دوران بلوغ و بزرگسالی این مشکلات دوام پابند همچنین مطالعات مختلف بیانگر آن است کودکانی که مشکلات رفتاری آنان در سنین پایین تری شروع شده است بیشتر احتمال دارد که پیش آگهی بدتر و اختلال پایدارتری را در طول عمر نشان دهند (گیمیل و هالند ، ۲۰۰۲). بی توجهی به این مشکلات در دوران کودکی می تواند با پستعمال های طولانی مدت و منفی زیادی از جمله افت تحصیلی (بیدرمن، کانرز، استیفن و فارن ، ۲۰۰۵)، سوء مصرف مواد و فعالیت های جنایت کارانه در دوران بزرگسالی همراه گردد (فایرچیلد، ون گوزن، استولری و اتیکن ، ۲۰۰۹). علاوه بر این، در مطالعات طولی انجام شده مشخص شده است که یک پیامد بلند مقالات ناشی از مشکلات سلوکی کودکان برای افراد خانواده، دوستان، جامعه و حتی نسل بعدی آنان به دنبال می آید ( اینگولدسبی، کوهل، مک ماهان، لنگوا ،۲۰۰۶). در این بین والدین کودکان دچار مشکلات سلوکی بیشترین فشار و تنیدگی را تجربه می کنند. تجربه شنیدگی در دو والد تنیدگی زاست، اما مادران بیش از پدران تنیدگی والدینی را تجربه می کنند (کریزی و جارویس ، ۲۰۰۳، به نقل از دادستان، ازغندی و حسن آبادی، ۱۳۸۵). و این به سبب ساعت های طولانی است که مادران با کودک در ارتباطند و توجه و نظارت بیشتری به کودک دارند که این توجه و نظارت همیشگی خود می تواند منبع تنیدگی برای مادران باشد (شک و سانگ ، ۱۹۹۳، به نقل از دادستان، و همکاران، ۱۳۸۵). تنیدگی نه تنها آثار منفی بر سلامت مادر، بلکه تاثیرات نامطلوبی بر کودک می گذارد (مک گایر و همکاران، ۲۰۰۳).اغلب والدین کودکان دارای مشکلات سلوک احساس می کنند بسیاری از موقعیت های زندگی کودکشان  خارج از کنترل آنان است، در صورتی که با آموزش مناسب، والدین قادرند تربیت کودکانشان در موقعیت های مختلف زندگی را به دست گیرند، مهارتهای اجتماعی خود را افزایش دهند و آگاهی در روابط بین فردی خود را رشد دهند (کریستو فرسون و مرتویت ، ۲۰۰۷). اختلالات برون سازی شده نتیجه ی شکست در اعمال قوانینی است که دارای سه ویژگی می باشد. قوانین بی ثبات، نظارت کم و مهارت های ضعیف حل مسأله، این نوع سبک فرزندپروری کودکان را به سمت نافرمانی سوق می دهد (پترسون ۱۹۹۳، به نقل از جلالی، پوراحمدی، باباپور خیر الدین، و شعیری، ۱۳۸۸). در همین راستا، کویست (۲۰۰۵) بیان می کند که  والدین کودکان مبتلا به مشکلات رفتاری در برخوردهای انضباطی شان والدینی خشن، ناهماهنگ و ناتوان هستند( به نقل از جلالی و همکاران، ۱۳۸۸).مشکلات سلوک در طیف اختلالات موسوم به اختلالات برون سازی شده قرار می گیرد. اختلالات برون | سازی شده در دو گروه رفتارهای قانون شکنانه و پرخاشگرانه است که در قالب سه اختلال نارسایی توجه فزون کششی، اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال سلوک در DSM IV IR آمده اند (ماش و بار کلی، ۲۰۰۲). این اختلالات مشکلات متعددی را برای کودکان در جهان بیرون ایجاد می کنند. کودکان با این اختلالات به عنوان کودکانی شناخته می شوند که در انطباق خود با انتظارات والدین، معلمان با قانون ناتوان هستند ( اولتمانس و امرای ، ۲۰۱۲).به طور کلی، می توان ماله اخلات مربوط به اختلالات روان سازی شده را در سه قلمرو درمان گری های کودک محور (اروین و همکاران، ۲۰۰۰) درمان گری مادر سه محور (پیفتر و بارکلی، ۱۹۹۸) و درمان گری های خانواده محور (ساندرز ، ۲۰۰۳) قرار داد (نقل در ساندرز، ۲۰۰۳). با توجه به اینکه تحقیقات نشان می دهد که عوامل خطر ساز خانوادگی مثل فرزندپروری ضعیف، تعارضات خانوادگی و جدایی های زناشویی، پیش بینی های کشنده های نیرومندی برای ایجاد و تداوم مشکلات سلوکی و رفتاری در کودکان و نوجوانان هستند (ساندرز، ۲۰۰۳). لذا روش مداخله ای که شیوه های فرزندپروری والدین را مورد هدف قرار دهد از جمله روش های مؤثر پیشگیری از اختلالات مزمن رفتاری می باشد (وبستر و استراتون ، ۱۹۹۷).بدین منظور ساندرز و همکاران (۲۰۰۴) بر اساس مداخلات رفتاری و فرزندپروری برنامه ی فرزند پرروی مثبت را به وجود آوردند که در قلمروی درمان گری های خانوادگی رفتاری بر اساس اصول یادگیری اجتماعی قرار دارد. این برنامه یک مداخله چند سطحی است که عوامل محافظتی کودکان را غنا می بخشد و عوامل خطر سازی را که با مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان در ارتباط است کاهش می دهد (ساندرز، ۲۰۰۳). اثربخشی برنامه فرزند پروری مثبت در مطالعات مختلف مورد تأیید قرار گرفته است. این برنامه از پشتوانه تجربی خوبی در درمان اختلالات رفتاری و شیوه های فرزندپروری ناکارآمد افسردگی، اضطراب، تنیدگی و خشم والدین برخوردار بوده است (لئونگ و ساندرز، ۲۰۰۳).با توجه به تحقیقات بیان شده در مورد تاثیر تعاملات منقی والد-کودک و شیوه های فرزند پروری ناکارآمد والدین در ایجاد مشکلات سلوکی کودکان، اعمال مداخلاتی جهت تغییر در شیوه های فرزندپروری ناکارآمد والدین و در نتیجه کاهش مشکلات رفتاری کودکان لازم به نظر می رسد. با توجه به مطالب گفته شده در این پژوهش در پی پاسخ به این سوال هستیم که آیا آموزش فرزندپروری مثبت گروهی می تواند تاثیری بر مشکلات سلوکی و تنیدگی مادران در کودکان ۴ تا ۶ ساله، مهدهای کودک شهر اهواز داشته باشد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

کودکان قشر آسیب پذیر جامعه را تشکیل می دهند، و با توجه به فراوانی مشکلات عاطفی و رفتاری در کودکان و پذیرش این واقعیت که مشکلات عاطفی و رفتاری اغلب به طور طبیعی کاهش نخواهد یافت توجه فزاینده ای به پیشگیری و درمان این مشکلات شده است (کارت رایت هاتون، ۲۰۰۵ به نقل از جلالی ، شعیری، طهماسبیان و پوراحمدی، ۱۳۸۷). به طور کلی شواهد نشان می دهد بسیاری از موارد مشکلات روانی و رفتاری در کودکان وجود دارد که به دلیل عدم تشخیص و درمان به موقع منجر به عواقب نامطلوب در سنین کودکی نظیر افت عملکرد تحصیلی ، عدم تبعیت از والدین و مشکلات تعاملی و در زندگی بزرگسالی، مشکلاتی نظیر بزهکاری، حادثه پذیری و سوء مصرف مواد می شود (بیدر من و همکاران، ۲۰۰۵). همچنین مشکلات رفتاری و ناسازگاری های تحولی در کودکان منجر به بروز تنیدگی و مشکلات روانپزشکی دیگری نظیر اضطراب و افسردگی در والدین این کودکان می شود که به پیچیده تر شدن موضوع می انجامد (باکستر، کامینز و پولتیس ، ۲۰۰۰). مشکلات رفتاری و ناسازگاری های تحولی در کودکان منجر به به بروز شئیدگی و مشکلات روانپزشکی دیگری نظیر اضطراب و افسردگی در والدین این کودکان می شود که به پیچیده تر شدن موضوع فی الجهاد (باکستر، کامینز و پولتیس ۲۰۰۰۰). همچنین شیوع رو به افزایش مشکلات سلوک در کودکان موجب شده است که این اختلالات جزء اصلی بیماری های کودکان قرار گیرد. از سوی دیگر، هزینه های اقتصادی، اجتماعی و روانی ناشی از چنین مشکلاتی و نیز جوان بودن و شرایط در حال توسعه کشور ما، لزوم توجه به این مشکلات را بیشتر می کند. مشخصه های خاص این کودکان موجب شده است که والدین و به ویژه مادران آنها فشارهای والدینی بیشتری از سایر مادران متحمل شوند و اثرات مخرب چنین استرسی بر بهداشت روانی و من جمله احساس صلاحیت والدگری آنها، موجب تشدید مشکلات سلوک خواهد شد. به طوری که این مساله خانواده را در چرخهای معیوب و دائمی گرفتار می کند.در راستای درمان مشکلات رفتاری و سلوکی کودکان با توجه به اهمیت محیط خانوادگی و روابط والده کودک ثمر کز صرف بر کودک به تنهایی کافی نیست. یافتن روش های مداخله ای کار آمد که والدین را مد نظر قرار دهد، می تواند یک ابزار توانمند در درمان زود هنگام مشکلات کودکان و پیشگیری از وخامت مشکلات آنان و یا تداوم آن تا بزرگسالی باشد. در این راستا آموزش والدین از طریق آموزش تعامل مثبت با کودک، فرزند پروری کارآمد و درک صحیح از رفتار کودک ممکن است کمک بزرگی به کاهش مشکلات سلوکی در کودک و کاهش تنیدگی حاصل از این مشکلات برای مادرانی باشد که بیشترین تعامل را با کودک در این سنین دارند. در صورت کارایی این نوع روش آموزشی در کاهش مشکلات سلوکی کودکان و همچنین تنیدگی مادرانشان، این روش می تواند در مراکز مختلف مشاوره ای و روانشناختی به کار گرفته شود.

اهداف پژوهش

پژوهش حاضر در صدد دستیابی به اهداف زیر می باشد:

۱٫­تعیین تأثیر آموزش فرزندپروری مثبت بر مشکلات سلوک کودکان ۴ تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز

٢. تعیین تأثیر آموزش فرزندپروری مثبت بر تنیدگی والدینی مادران کودکان ۴ تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز

سؤالات پژوهش

۱-آبا آموزش فرزند پروری مثبت می تواند بر مشکلات سلوک در کودکان ۴ تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز و تنیدگی والدینی مادران آنان تاثیر داشته باشد؟

فرضیه های پژوهش

۱٫­آموزش فرزند پروری مثبت بر مشکلات سلوک در کودکان ۴ تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز و تنیدگی والدینی مادران آنان در مرحله پس آزمون تاثیر دارد

۲ – ۱٫ آموزش فرزند پروری مثبت بر تنیدگی والدینی در مادران کودکان ۴ تا ۶ سال با مشکلات سلوک مهدهای کودک اهواز در مرحله پس آزمون تاثیر دارد.

۲. آموزش فرزند پروری مثبت بر مشکلات سلوک در کودکان ۴ تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز و تنیدگی والدینی مادران آنها در مرحله پیگیری یک ماهه تاثیر دارد.

۱-۲، آموزش فرزندپروری مثبت بر مشکلات سلوک در کودکان ۴تا ۶ سال مهدهای کودک اهواز در مرحله پیگیری یک ماهه تاثیر دارد

۲ – ۲. آموزش فرزند پروری مثبت بر تنیدگی والدینی در مادران کودکان ۴ تا ۶ سال با مشکلات سلوکی مهدهای کودک اهواز در مرحله پیگیری یک ماهه تاثیر دارد

تعریف مفهومی برنامه فرزند پروری مثبت گروهی

برنامه فرزند پروری مثبت گروهی در قلمرو درمانگری های خانوادگی رفتاری بر مبنای اصول یادگیری اجتماعی قرار دارد . این برنامه یک مداخله چند سطحی است که عوامل محافظتی کودکان را غنا می بخشد و عوامل خطر سازی را که با مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان در ارتباط است کاهش می دهد (دیویسون، ۲۰۰۵، به نقل از جلالی و همکاران ۱۳۸۸). برنامه آموزش مذکور به دنبال افزایش دانش ، مهارت، اعتماد به نفس، خودکارآمدی والدین در تربیت کودکشان ، ارائه درمان به وسیله یادگیری آموزشی ، حل مسئله به واسطه الگو پردازی، و ایجاد محیط هایی با تعارض کمتر برای کودکان و افزایش کارآمدی رفتاری کودکان از طریق مهارت فرزند پروری مثبت است (ساندرز، ۲۰۰۳).

تعریف عملیاتی برنامه فرزند پروری مثبت گروهی

در این پژوهش برنامه فرزند پروری مثبت برنامه آموزشی است که توسط ساندرز و همکاران (۲۰۰۳) تهیه شده است و شامل ۸ جلسه آموزش گروهی است که به صورت هفتگی و به مدت زمان ۹۰ دقیقه انجام خواهد شد.

تعریف مفهومی مشکلات سلوک

مشکلات سلوک به اعمال و نگرش های نامتناسب با سن گفته می شود که به نقض انتظارات خانوادگی، هنجارهای اجتماعی و حقوق شخصی دیگران می انجامد. کودکانی که دچار مشکلات سلوک هستند گستره ای از رفتارهای هنجار گسیخته، از جیغ زدن، ناسزا گفتن و قشقرق به راه انداختن گرفته تا تخریب شدید، دردی و تجاوز از خود نشان می دهند (ولف و مش، ۲۰۰۸، ترجمه ی مکی آبادی، مظفری، فروع الدین عدل ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی مشکلات سلوک

نمره ای است که فرد در پرسشنامه اختلالات رفتاری فرم معلم راتر (۱۹۶۷) می گیرد.

تعریف مفهومی تنیدگی والدینی

تنیدگی والدینی بیانگر ادراک تنیدگی در نظام والد-کودک است که هم ویژگی های تنیدگی زای کودک و هم پاسخ های والدین به این ویژگی ها را در بر می گیرد (ایدین، ۱۹۹۰).

تعریف عملیاتی تنیدگی والدینی

نمره ای است که والدین در پرسشنامه شاخص تنیدگی والدینی (ابیدین ۱۹۸۳) می گیرند.

فصل دوم:

مقدمه:

آنچه قبل از قرن هفدهم درباره رفتار کودک وجود داشت شبیه به فرضیه های مربوط به بزرگسالان بود. دلیل این امر، حاکم بودن دیدگاه پیش ساختگی بود. مطابق با این دیدگاه، کودک جدای از بزرگسال نبود. او باید مانند بزرگسالان لباس می پوشید و انتظار می رفت مانند بزرگسال رفتار کند. هیچ گونه سرگرمی، بازی با ادبیات مخصوص کودکان وجود نداشت ( کاکاوند، ۱۳۸۵). فیلیب آریه، مورخ فرانسوی توضیح داده است که این طرز فکر، تا چه حد در قرون وسطی رواج داشته است. مثلا در نقاشی ها و مجسمه های قرون وسطی، به طور معمول، اندام و چهره کودکان و نوزادان را شبیه به بزرگسالان مجسم کرده اند. کودکان تنها با اندازهی اندامهایشان متمایز می شدند. گویی کودک ابتدا در قالب بزرگسال شکل گرفته و سپس به دنیا آمده است (کرین، ۲۰۰۵ ترجمه خوبی نژاد و رجایی، ۱۳۸۴).در اواخر قرن هجدهم بود که برای نخستین بار به رفتار نابهنجار کودک توجه شد. به علت نفوذ شد بد کلیسا رفتارهای اخلال گرانه با نا بهنجار کودکان به طور عمده به ماهیت ذاتا وحشی و شدن آنها نسبت داده می شد. در واقع طی این دوران، توجیه های مذهبی برای اختلالات رفتاری به ندرت بر پایه ادله محکم استوار بود، چون تسلط شیطان با نیروهای شیطانی پر فرد، تنها توجیه کننده رفتار او بود.در قرن نوزدهم، وضعیت کودکان و نوجوانان بهبود یافت و این روند بهبودی در نیمه دوم قرن بیستم سرعت گرفت (مش و وولف، ۲۰۰۸ ترجمه مظفری مکی آبادی و فروع الدین، ۱۳۸۹). نظر به روانکاوی به طور چشمگیری در ارتقای سبک فکری درباره علل و درمان اختلال های روانی موثر بود. به تدریج کلینیک های روان پزشکی و روان شناسی بالینی کودک در اروپا و آمریکا به وجود آمدند و بررسی، تشخیص و درمان کودکان بیمار را آغاز کردند. در سال ۱۹۲۵ میلادی، تحقیقات و مطالعات آرنولد گزل، روانشناس بزرگ کودک، پایه گذار پژوهشهای مربوط به چگونگی تکامل و رشد کودک شد. یک دهه پس از انتشارات گزل، اولین کتاب جدید در روان پزشکی توسط کاتر اتشار یافت و از آن پس، روانپزشکی و روان شناسی کودک به عنوان یک رشته علمی جای خود را در میان علوم باز کرد (شاملو، ۱۳۸۸).