حسین عبدالله زاده هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود در سال ۱۳۹۶، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه اختلال های رفتاری درونی سازی شده در بین دانش آموزان دختر با و بدون لکنت زبان” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد شاهرود

دانشکده علوم انسانی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی بالینی

عنوان:

مقایسه اختلال های رفتاری درونی سازی شده در بین دانش آموزان دختر با و بدون لکنت زبان

استاد راهنما:

دکتر پرویز شریفی درآمدی

دانشجو:

حسین عبدالله زاده

تابستان ۱۳۹۶

فهرست مطالب

عنوان

مقدمه

بیان مساله

اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه ها

تعاریف متغیرها و اصطلاحات

فصل دوم: پیشینه نظری پژوهش

مقدمه

تعریف اختلال رفتاری

اختلال در رفتار

طبقه بندی اختلال های کودکی

نظریه های مختلف در مورد اختلالات رفتاری

نظریه عوامل بیولوژیکی ( زیستی یا ریستی شناختی )

نظریه رفتاری با نظریه یادگیری

نظریه بوم شناسی لاکولوژیکال و جامعه شناسی

اختلالات رفتاری

اختلال رفتاری کودکان و نوجوانان

چگونگی بروز اختلال در رفتار از نظر شناخت گرایان

انواع اختلالات

طبقه بندی اختلالات بر اساس DS MV

اختلالات افسردگی

آیا بدون فشار روانی دچار افسردگی می شوم

چند نوع افسردگی وجود دارد ؟

اختلال وسواس

پرخاشگری

انواع پرخاشگری و رفتار ضد اجتماعی

گوشه گیری اجتماعی

تشخیص بالینی و ارزیابی گوشه گیری اجتماعی

عوامل و زمینه اختلال رفتاری

دسته بندی اختلالات رفتاری

گروه بندی از دیدگاه های مختلف آموزش و پرورش

اصول کلی رفتار درمانی اختلالات رفتاری

برآورد در صد شیوع اختلالات رفتاری

رابطه میزان شیوع کلی اختلالات رفتاری با عوامل جمعیت شناختی

تعریف لکنت زبان

همه گیر شناسی

سبب شناسی

دانش آموزان مبتلا به لکنت زبان

ویژگی های بالینی

تشخیص ملاک های تشخیص در V – TR – DSM برای لکنت زبان

شیوع

درمان

روش های زبانی یا تلفظی

روش های روان درمانی

روش روان درمانی

عوامل تشدید لکنت توسط خانواده ها

نتایج تحقیقات در داخل کشور

نتایج تحقیقات خارج از کشور

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه

روش تحقیق

متغیرهای پژوهش

جامعه آماری

نمونه آماری و روش نمونه گیری

ابزارهای پژوهش

روش اجرای تحقیق

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها

تجزیه و تحلیل استتباطی داده

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه

بحث و نتیجه گیری

محدودیت های پژوهش

پیشنهاد های پژوهش

پیشنهاد های کاربردی

پیشنهاد برای تحقیقات آتی

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف شناسایی اختلال ها رفتاری درونی سازی شده در بین دانش آموزان دختر با و بدون لکنت زبان انجام شد. روش این پژوهش على مقایسه ای بود. جامعه مورد مطالعه کلبه دانش آموزان ابتدایی دختر شهر شاهرود که در سال تحصیلی ۹۶ – ۱۳۹۵ مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش ۲۰ نفر از دانش آموزان عادی ابتدایی از مدارس دولتی که به شیوه تصادفی ساده و ۲۰ نفر دانش آموزان لکنتی که به صورت هدفمند انتخاب شدهاند . ابزار جمع آوری اطلاعات فهرست رفتاری کودک آخنباخ بود که سال ساخت این پرسشنامه ۲۰۰۱ میلادی می باشد. داده ها با استفاده از امستقل در سطح معناداری P≤۰/۰۵ و تحلیل شده است .یافته ها نشان دهنده مشکلات رفتاری درون سازی شده کودکان دارای لکنت و دانش آموزان عادی از لحاظ آماری اختلاف معناداری داشتند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که اختلال های رفتاری درونی سازی شده در بین دانش آموزان لکنتی بیشتر است و توجه به مشکلات آنان ضروری است.

واژه های کلیدی: اختلال های رفتاری درون سازی شده – دانش آموزان لکنتی دانش آموزان عادی

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه:

اختلال رفتاری معمولا به این معنا است که کودک برای دیگران مشکل می آفریند. تقریبا همه کودکان در برهه هایی از زمان رفتار نامناسب سن خود را نشان می دهند. رفتار کودک تنها متغیری نیست که رده بندی در این طبقه را تعیین می کند، بلکه کسی هم که رفتار کودک را نامناسب تشخیص می دهد در این تصمیم گیری، نقش کلیدی دارد بدیهی است که برخی رفتارها، مثل حمله ی فیزیکی، گربه دائم با غم، و بیش فعالی شدید در هر زمینه ای غیر قابل قبول هستند. اما قابل قبول بودن بسیاری از رفتارهای دیگر نیز به نگرش بیننده وایسته است ( سهیلا ترابی ۱۳۹۴ )اختلال های رفتاری، اختلال های شایع و ناتوان کننده ای هستند که برای معلمان و خانواده و خود کودکان مشکلات بسیاری را ایجاد می کند و با نرخهای بالایی از معضلات اجتماعی همراه هستند. تعاریف گوناگونی از اختلال های رفتاری ارایه شده که هر تعریفی بر جنبه های ویژهای تاکید می کند. محققان دریافته اند که اختلال های رفتاری نخستین بار در سالهای آغازین دوره ابتدایی مشاهده می شوند و بین ۸ تا ۱۵ سالگی به اوج خود می رسد (شکوهی یکتا و پرند، ۱۳۸۴).در الگوی جدید طبقه بندی اختلال های دوران کودکی، دو طبقه اختلال های رفتاری که یکی درونی سازی شده و دیگری برونی سازی شده می باشد مشخص شده اند که نشانگان اضطراب، افسردگی، گوشه گیری چز، اختلال های رفتاری درونی سازی شده می باشند و مشکلات مربوط به قانون شکنی، پرخاشگری، بیش فعالی و اختلال سلوک را در جزء اختلال های برونی سازی شده می باشد ( ثمانه فراسویی ، ۱۳۹۴).اکثر کودکان در سن ۲ تا ۵ سالگی که دامنه وازگانی لغات آنها به سرعت در حال گسترش است، ممکن است نوعی اختلال در گفتار را تجربه می کنند. این اختلال هنگامی اتفاق می افتد که کودک، در کنار هم قرار دادن صدا ها به منظور تولید کلمات دچار مشکل می شود. لکنت زبان یکی از چندین اختلال روانی گفتار است که در فرد باقی مانده و مزمن می شود. نسبت آن در کودکی و هنگام شروع در پسران ۲ برابر دختران است، اما به دلیل این که در صد بهبودی دختران بیش از پسران می باشد، نسبت پسر به دختر در بزرگسالی ۴ به ۱ می شود (پور فریب، ۱۳۸۷)

بیان مساله

اختلالات رفتاری شامل طیف وسیعی از اختلالات کودکان و نوجوانان است، که از رفتار های پرخاشگرانه و تکانشی تا رفتار های افسرده گونه و گوشه گیری در تغییر است. اختلالات رفتاری کودکان، اختلالات شایع و ناتوان کننده ای هستند که برای معلمان، خانواده و خود کودکان مشکلات بسیاری را ایجاد می کنند و با شیوع بالایی از مشکلات و پیامد های منفی اجتماعی همراه هستند. پژوهشگران در بافته اند که اختلالات رفتاری معمولا نخستین بار در سالهای آغازین دوره ابتدایی مشاهده می شود و در ۱۵-۸ سالگی به اوج خود می رسد (شکوهی و پرند، ۲۰۱۰). اختلالات رفتاری به عنوان یک پیش آگهی منفی برای سال های بعدی زندگی محسوب می شوند. اختلالات رفتاری به طور قابل ملاحظه ای بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و حرف های کودکان و نوجوانان تأثیر منفی می گذارد و احتمال ابتلاء به بیماری های روانی در دوره بزرگسالی را افزایش می دهد ( وود و همکاران ،۲۰۱۳) بررسی ها نشان می دهد تنها معدودی از دانش آموزانی که با اختلالات رفتاری مواجه هستند، در تحصیل موفق هستند و اغلب در مقایسه با سایر دانش آموزان در امتحانات نمره های کمتری می گیرند. آنان از همسالان خود در مدرسه ضعیفتر هستند و این امر باعث می شود اعتماد به نفس پایینتری داشته باشند (پاندان .۲۰۱۰). در صورت عدم تشخیص و درمان زودهنگام، احتمال بروز مشکلات رفتاری جدی، مهارتهای اجتماعی ضعیف و مشکلات تحصیلی در زندگی آتی این کودکان بالا است.تمییز مفهوم نابهنجار از بهنجار کار دشواری است اگرچه ملاک های متعددی برای این تمییز مطرح شده، ولی کافی نیستند. در واقع می توان گفت که بهنجاری و نابهنجاری روی یک پیوستار قرار دارند و همین امر است که تمایز روشن بین این دو مقوله را دشوار می سازد. نابهنجاری، همان بهنجاری است اما دچار افراط یا تفریط شده است. با وجود مسائل مطرح شده، معیار هایی وجود دارد که اگر چه نا کافی هستند ولی به این تمایز کمک می کنند. یکی از ملاک ها این است که آیا رفتار باعث درد و رنج می شود یا خیر. معمولا رفتار نا بهنجار باعث ناشادی افراد می شود. ملاک دیگر این است که بررسی شود یک رفتار تا چه حد ناسازگارانه است، به این معنا که آیا این رفتار با بهروزی فرد و جامعه تداخل می کنند یا خیر. ملاک سوم، بررسی این وضعیت است که آیا رفتار بر اساس زمان و مکان قابل توجیه عقلانی است یا خیر میگنا دات آی آر. ملاک چهارم، بررسی میزان کنترلی است که فرد بر رفتارش دارد. معمولا رفتارهای نابهنجار در کنترل و احاطه فرد قرار ندارند. ملاک بررسی این موضوع این است که آیا رفتار حاضر، از جمله رفتارهایی است که با قراردادهای اجتماعی (هنجار اجتماعی) در تضاد است و این رفتار توسط گروه اقلیت با اکثریت مورد توجه است یا نه. رفتار هایی که با ارزش های جامعه تطابق ندارند و توسط اقلیتی از جامعه بروز می کنند، می توانند نابهنجار تلقی شوند.اختلال های رفتاری به طور چشمگیری بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و حرفه ای کودکان و نوجوانان تأثیر می گذارند و احتمال ابتلا به بیماری های روانی در دوره بزرگسالی را افزایش می دهند. اختلال های رفتاری احتمال ابتلای افراد به سوء مصرف مواد، فعالیت های بزهکارانه، اختلال های اضطرابی و خلقی، ناتوانی یادگیری، اختلال های عصبی- روان شناختی و اختلال شخصیت مرزی را افزایش می دهد (پاندینا و همکاران، ۲۰۰۷)کودکان با اختلال های رفتاری مشکلات گوناگونی دارند این کودکان دارای فراخنای توجه کوتاهی هستند، عزت نفس پائینی دارند، در ارتباط با اعضای خانواده، اطرافیان و مردم مشکل دارند و به آسانی ناکام می شوند. تکانشگری، بی قراری و بیش فعالی، پرخاشگری، دروغگویی و دزدی، عملکرد تحصیلی ضعیف و ادراک ضعیف از خودکارآمدی و شایستگی اجتماعی نیز از ویژگیهای کودکان و نوجوانان دارای اختلال های رفتاری هستند، همچنین خودآزاری، دیگر آزاری، تخریب محیط، نافرمانی، حرکات و گفتار کلیشه ای و گوشه گیری از دیگر ویژگی های کودکان و نوجوانان دارای اختلال های رفتاری است (انجمن روان پزشکی آمریکا، ۱۹۹۴). لکنت زبان نوعی نقص در گفتار است که در جریان گفتار توسط تکرارهای غیر ارادی و امتداد آوا ها، هجا ها، لغات با گروه ها و انسداد ها و مکث های غیر ارادی مختل می شود و گوینده از تولید آوا ها ناتوان می گردد (پور قریب، ۱۳۸۷).در تعریف گفته شده است لکنت زبان یک مشکل گیج کننده و خسته کننده برای گوینده و شنونده است که نشانه های آن عبارتست از: تکرار سریع اولین حرف کلمات، کشیدن بیش از حد صداهایی مانند «یی، آ، او» در وسط کلمات و توقف و ایست کامل روی کلمات ( معصومه اسدی ، ۱۳۹۵).یک صدا، بخش، کلمه، حتی یک عبارت ممکن است چندین بار تکرار شود لکنت زبان معمولا یک رخدادتکاملی موقتی در میان کودکان دو تا پنج سال است که با روان شدن کودک در استفاده از زبان مادری از بینمی رود . لکنت این کودکان در هنگام ناراحتی، خستگی با هیجان زدگی افزایش پیدا می کند.از میان کودکانی که پس از ۵ سالگی لکنتشان برطرف نشده است، ۸۰ درصد آنها تا انتهای دوره بلوغ بهبود می یایند.یک کودک زیر ۷ سال که به لکنت دچار است، ممکن است برای پشت سر گذاشتن وقفه هایی که در جریان صحبت کردن با آنها روبه رو می شود در کنار لکنت، حرکات همراهی نظیر پیچ و تاب دادن صورت، چشمکزدن، حرکت دادن بازوها، تنفس تامنظم با حرکاتی دیگر را داشته باشد.در واقع وقتی لکنت آغاز می شود، مانند سایر عادت ها، به صورت یک الگوی طبیعی رفتار درمی آید. در این حالت، این عادت به طور ناخود آگاه بر پایه مجموعه ای از رفتارهای وابسته به صحبت کردن و تنفس، ماندگار می شود که در برخی از افراد لکنت زبان تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا می کند این عارضه در تمام فرهنگ ها و در تمام مناطق دنیا و تمام اقوام مشاهده می شود و ظاهرا به قشر خاصی تعلق ندارد و در میان اقشار غنی، فقره افراد عقب مانده ذهنی و باهوش یافت می شود.بر اساس انجمن روان پزشکی آمریکا (۲۰۱۳) اختلال سیالی بهنجار و آهنگ سخن گفتن – که با سن فرد نامناسب است. ویژگی اصلی لکنت زبان را تشکیل می دهد. این اختلال با تکرار ها و تطویل ها، صوت ها و هجا ها و هم چنین دیگر اختلال های سیالی گفتار همراه استلکنت زبان عمدتا و به طور کلی جز در موارد استثنایی در دوران خردسالی آغاز شده و یک پدیده خاص دوران کودکی است، معمولا از سنین ۲ تا ۴ سالگی شروع می شود. لکنت زبان از مهمترین و متداول ترین اختلالات تکلمی است. در سنین ۶ تا ۷ سالگی نیز که مصادف با زمان آغاز مدرسه می باشد. به لحاظ ویژگی های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره موقعیت مناسبی است برای بروز لکنت زبان در میان کودکانی که بیشتر مستعد چنین، اختلالی می باشند گاهی از موارد در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلا به نحوی لکنت زبان داشته اند، دچار لکنت زبان می شوند (علیزاده، ۱۳۸۵)در الگوی جدید طبقه بندی اختلال های دوران کودکی، دو طبقه اختلال های رفتاری که یکی درونی سازی شده و دیگری اختلال های برونی سازی شده مشخص شدهاند نشانگان افسردگی، اضطراب، کناره گیری، افسردگی و شکایات جسمانی در طبقه مشکلات دورن ساز ، که معمولا خود فرد را آزار می دهند و مشکلات مربوط به قانون شکنی و پرخاشگری با آزار و اذیت دیگران در ارتباط هستند، در طبقه مشکلات برون تمود قرار می گیرند (هالاهان، کافمن ؛ به نقل از علیزاده و همکاران، ۱۳۸۸)مشکلات درونی سازی شده، نشانگان مؤمن و فراگیری هستند که آسیب های فراوانی را در روابط کودک و والدین پدید آورده است و تنیدگی بین والدین و همچنین خطر نتایج ضعیف در زندگی آینده کودک را افزایش می هند. مشکلات جسمانی و سلامت روانی، گوشه گیری، اضطراب و … جز این گروه هستند (مش و ولف؛ به نقل از مظفری و عدل، ۱۳۸۹).به طور خلاصه مشکلات رفتاری و اختلال های گفتار و زبان خصوصا لکنت زبان همه جنبه های زندگی فردی و اجتماعی این کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد، بنابراین عدم توجه کافی به مسائل بهداشت روان کودکان می تواند به شیوع بیشتر و مزمن شدن اختلال های آن ها منجر شود. با توجه به اهمیت این مسائل، هر گونه تلاشی که در راستای شناسایی بررسی، تشخیص و پیشگیری صورت گیرد ارزشمند است و محقق در این تحقیق در پی این سوال هست که آیا بین دانش آموزان دختر با و بدون لکنت زبان از نظر اختلال های رفتاری درونی سازی شده تفاوتی وجود دارد؟

اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش

کودکان قشر عمده ای از جمعیت جهان را تشکیل می دهند؛ در کشورهای در حال توسعه، سهم این قشر از کل جمعیت تقریبا به ۵۰ درصد می رسد و شناخت صحیح این قشر از جمعیت و کوشش در راه تامین شرایط مادی و معنوی لازم برای رشد جسمی، روانی و شناختی آنان واضح تر از آن است که احتیاج به تاکید داشته باشد از طرفی هر جامعه ای برای پیشرفت و رشد در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیاز به افرادی دارد که از نظر روانی و جسمانی سالم باشند (کوشان و واشانی، ۲۰۱۲) با توجه به اینکه کودکان امروز، صاحبان آینده جامعه هستند، سلامتی و بیماری آنان در سلامتی و بیماری جامعه فردا و نسلهای آینده اثراتی قابل توجه خواهد داشت . بنابراین، لازم است به سلامت روانی – جسمانی این قشر عظیم بیشتر توجه شود و گام هایی اساسی در جهت پیشگیری و درمان بیماری ها و اختلالات روانی و رفتاری آنان برداشته شود. توجه به اختلال های روانی و رفتاری کودکان از آن جهت حائز اهمیت است که تقریبا همهی مکاتب فکری حاکم بر روان شناسی و روان پزشکی قرن حاضر، تجارب و یادگیری های دوران کودکی و نقش خانواده را به عنوان مهم ترین عوامل تعیین کشنده ی شخصیت و سلامت روانی افراد مورد نظر و تأکید قرار می دهد (غیاثی و همکاران، ۲۰۱۳). هر جامعه ای برای پیشرفت در همه ی ابعاد مستلزم داشتن افرادی سالم از نظر جسمی و روانی است و با توجه به این که کودکان امروز صاحبان بلافصل آینده ی جامعه خواهند بود، سلامتی و بیماری آنان در سلامتی و بیماری جامعه ی فردا و نسل های آینده اثرگذار است پس به جاست به سلامت جسمی و روانی کودکان بیشتر توجه شود و گام های اساسی جهت پیشگیری و درمان اختلالات رفتاری آنها مبذول شود. پس شناخت دقیق و علمی مشکلات رفتاری کودکان اولین گام در جهت پیشگیری و درمان آنهاست ( رضا درویشی ، ۱۳۹۴).از دیدگاه بهداشت روانی، این نکته حائز اهمیت است که مشکلات رفتاری کودکان اگر در سنین اولیه تشخیص داده شود، عوامل همراه با این گونه مشکلات راحت تر شناسایی می شود. در نتیجه پیشگیری های اولیه و روش های درمانی زودتر اعمال می شود و در نهایت از توسعه مشکلات روانی کودکان جلوگیری می شود.اگر این مشکلات بموقع درمان نشود، به اختلالات روانی بزرگسالان در آینده تبدیل می شود برای مثال مشخص شده است که تعداد زیادی از بزرگسالان مبتلا به اختلال های اضطرابی، در کودکی نیز اختلال های اضطرابی داشته اند.باتوجه به اهمیت مطالعه اختلال های رفتاری، نتایج این تحقیق می تواند هم سطوح آگاهی والدین را در زمینهی آشنایی با اختلال های رفتاری را افزایش دهد و هم بتواند گامی در راه سلامت کودکان و نوجوانان بردارد.کودک با اختلال های رفتاری را گود گی می دانند که رفتارهایش به اندازهای نامناسب است که شرکت او در کلاس درس، باعث از هم گسیختن حواس یا آشفتگی ذهنی سایر همکلاسان باشد و نیز فشاری بیش از حد به معلم وارد کند ( ثمانه محمدی فراسویی ، ۱۳۹۲).کودکان با اختلال های رفتاری مشکلات گوناگون دارند. الگوهای رفتاری در کودکان مبتلا به اختلال های رفتاری در خانه، مدرسه و در برخورد با همسالان دیده می شوند. اگر این الگو ها مثل (عزت نفس پایین، پرخاشگری، بیش فعالی، دروغ گویی و توام یابند ممکن است منجر به مشکلات عمده ای در سازگاری شوند و از کیفیت زندگی یکاهند (شکوهی یکتا و پرند، ۱۳۸۴).گستره ادبیات پژوهشی مربوط به عوامل خطرساز مشکلات رفتاری کودکان، عمدتا روی همبسته های خانواده به عنوان پیش بینی کننده مشکلات رفتاری یکی از مهمترین عوامل در تحول این مشکلات است (گوردن؛ به نقل از فیروز بخت، ۱۳۸۶)از آنجایی که در پژوهش های زیادی میزان شیوع اختلال های رفتاری دوران کودکی را بین ۱۴ % تا ۲۲%گزارش شده و در پژوهش های دیگر میزان شیوع را از ۶ % تا ۲۵% برآورد کرده اند. (فلوری و بوچان، ۲۰۰۰؛ به نقل از سید موسوی و همکاران، ۱۳۷۸).شناسایی روابط بین متغیرهای مورد نظر می تواند در ملاحظات اولیه برای پیشگیری از مشکلات آینده مهم باشد که در نهایت به سلامت فرد در جامعه کمک خواهد نمود.با توجه به اهمیت مسائل گفتار و زبان و اختلالات رفتاری درونی سازی شده و پرونی سازی شده و تأثیر آنها بر بهداشت و روان خود کودک و خانواده و جامعه، هر گونه تلاشی که در راستای شناسایی، تشخیص و پیشگیری کنترل و درمان اختلال های رفتاری و روانی و اختلال های گفتار و زبان صورت گیرد و بهداشت روانی جامعه را ارتقاء بخشد، ارزشمند است.

اهداف پژوهش

الف: اهداف کلی

۱-شناسایی اختلال های رفتاری درونی سازی شده دانش آموزان دختر عادی