خاطره اربابی هستم، فارغ التحصیل مشاوره و راهنمایی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال ۱۳۸۷، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی رابطه بین سازگاری کلی والدین، رابطه ولی-فرزند و نگرش مذهبی خانواده با رضایت مندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد مرودشت

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته مشاوره و راهنمایی

عنوان:

بررسی رابطه بین سازگاری کلی والدین، رابطه ولی- فرزند و نگرش مذهبی خانواده با رضایت مندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران

استاد راهنما:

دکتر کیانوش زهرا کار

اساتید مشاور:

دکتر اذرمیدخت رضایی

نگارنده:

خاطره اربابی

۱۳۸۷

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت تحقیق

اهداف تحقیق

سئوال تحقیق

فرضیه های تحقیق

تعاریف عملیاتی واژه ها

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

رضایتمندی زناشویی

تعریف رضایت

تعریف رضایت زناشویی

تغییرات رضایت زناشویی

عوامل موثر در رضایت زناشویی

پیش بینی کننده های اصلی رضایت زناشویی

بنیادهای ارتباط زناشویی

سازگاری والدین و تاثیر آن بر فرزندان

الگوهای ارتباطی والدین با یکدیگر

تاثیر کیفیت الگوهای ارتباطی والدین بر فرزندان

نظریه های مربوط به تاثیر خانواده بر فرزندان

تاثیر روابط والدین بر فرزندان

رابطه ولی – فرزند و تاثیر آن بر فرزندان

نقش مادر به عنوان هسته اصلی در ارتباط با فرزند

نظریه های مربوط به شیوه های فرزند پروری و تاثیر آن بر فرزندان

الگوی شیفر

الگوی ویتریانتوم

الگوی سپرز، مک کویی و لوین

الگوی بامریند

نظریه های رابطه ولی – فرزندی

تاثیر رابطه ولی – فرزند بر فرزندان

نظریه های مربوط به ارتباط سازگاری والدین رابطه ولی – فرزند بر فرزندان

نگرش مذهبی خانواده

تاثیر نگرش مذهبی خانواده بر فرزندان

تحقیقات انجام شده

تحقیقات خاج از کشور

تحقیقات داخل کشور

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

جامعه آماری

نمونه و روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری

روش جمع آوری اطلاعات

روش آماری

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

توصیف داده ها

تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه تحقیق

یافته های تحقیق

محدودیت های تحقیق

منابع

پیوست ها

چکیده:

تحقیق حاضر به بررسی روابط و نگرشهای درون خانواده و تاثیر آن بر آینده فرزندان پرداخته است و جامعه آماری در این تحقیق ، کلیه دختران متاهل، فراگیر زبان، موسسه زبان کیش در شهر تهران می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، نمونه ای به حجم ۱۶۰ نفر (دختران متاهل) به عنوان نمونه از جامعه فوق الذکر انتخاب گردیده اند. در این تحقیق ۱۱ فرضیه در مورد رابطه و همبستگی سازگاری کلی والدین و مؤلفه های آن توافق دو نفری ، همبستگی دو نفری ، ابراز محبت و رضایت زناشویی و رابطه ولی – فرزند( مادر و فرزند او مؤلفه های آن (عاطفه مثبت ارتباط گفت و شنود ، همانند ساری سردر گمی در نقش و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر مطرح شد. برای جمع آوری اطلاعات از آزمون سازگاری زن و شوهر ،رابطه ولی فرزند نگرش مذهبی و رضایتمندی زناشویی انریچ استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از تحقیق از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون معنا داری آن استفاده شده است. و برای بررسی سوال تحقیق از روش رگرسیون گام به گام استفاده شده که بر اساس آن مؤلفه همبستگی دو نفری بیشترین قدرت پیش بینی کنندگی تغییرات رضایت زناشویی فرزندان را دارد و مؤلفه ابراز محبت دارای کمترین قدرت پیش بینی کنندگی است. او همچنین نتایج تحقیق بیانگر وجود همبستگی مثبت بین سازگاری کلی والدین و مؤلفه های آن توافق دو نفری همبستگی دو نفری ، ابراز محبت و رضایت زناشویی رابهله ولى – فرزند و مؤلفه های آن (عاطفه مثبت همانند سازی و ارتباط گفت و شنود، سردر گمی نقش و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران می باشد. به عبارت دیگر نتایج تحقیق بیانگر این است که سازگاری کلی بالای والدین و مؤلفه های آن توافق دو نفر بالا ، همبستگی دو نفری بالا و ابراز محبت بالا ، رضایت زناشویی بالا و نگرش مذهبی مثبت بالا خانواده سبب افزایش رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر متاهل در شهر تهران و همچنین رابعله مثبت ولی به فرزندو مؤلفه های آن (عاطفه مثبت بالا و ارتباط گفت و شنود مثبت همانند سازی و سردرگمی نقش بالا) سبب افزایش رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر متاهل در شهر تهران می گردد.

واژه های کلیدی : سازگاری ، رابطه ولی – فرزند نگرش مذهبی، رضایتمندی زناشویی.

فصل اول:

مقدمه:

ازدواج یک رابطه تأیید شده اجتماعی بین دو بزرگسال است که این امر نقش های مشخصی را برای زن و شوهر معین می کند و مستلزم تعهدات ، وظایف و حقوق دو جانبه است (ثنایی، ۱۳۷۰)، یک عهد و پیمان عباس اجتماعی و عامل پیدایش خانواده، که با توجه به ساخت جامعه شکل می گیرد و در خود شادمانی ها ، نابسامانی ها ، ارزش های مطلوب و نامطلوب و به طور کلی تمام ویژگی های جامعه را منعکس می سازد (نوابی نژاد ، ۱۳۷۹)، رضایت زناشویی در واقع نگرشی است مثبت و لذت بخش که زن و شوهر از جنبه های مختلف روابط زناشویی خود دارند و نارضایتی زناشویی در واقع نگرشی منفی و ناخشنودی از جنبه های مختلف روابط زناشویی است (سلیمانیان، ۱۳۷۳) رضایت افراد از ازدواجشان زمینه ساز و هسته اصلی رضایت از زندگی است به عبارتی می توان گفت سلامت جامعه و خانواده در گرو رضایت افراد از ازدواجشان است. با بالا بردن رضایتمندی از زندگی زناشویی می توان انتظار داشت وضعیت افراد جامعه از جهات مختلف روانی ، اجتماعی و تحصیلی رشد داده شود و افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتری به ارائه خدمات مختلف بپردازند و در نتیجه جامعه نیز از این پیشرفت منتفع می شود (اولسون و به نقل از جاسبی، ۱۳۸۴ ) یکی از عوامل موثر بر رضایتمندی زناشویی زوجین ، خانواده است انسان در درون خانواده متولد می شود ، رشد می بالید و بسیاری از امور و مفاهیم را از خانواده یاد می گیرد و همواره با آن سر و کار دارد بنابراین مهمترین تجربیات انسانی که اساسی ترین عوامل شکل دهنده شخصیت محسوب می شوند در درون خانواده شکل می گیرد ، ما هیچ بنیادی را نمی شناسیم که در جنبه سرنوشت سازی و تربیت از خانواده موثرتر باشد ، کودک درسهای اصلی و اساسی خود را از خانواده می گیرد هر سازندگی با اشتباهی که در آن واقع گردد مستقیما در کودک اثر می گذارد (قائمی ۱۳۷۴). سرنخ تمام آسیب های اجتماعی را باید در خانواده جستجو کرد (ساروخانی :۱۳۷۴). خانواده به عنوان یک سیستم در حال تعامل ضمن نیازهای سایر زیر منظومه ها ، فرهنگ و ارزش های خود را نیز از طریق اعصابش به سایر فرا منظومه ها انتقال می دهد (ثنایی ،۱۳۷۵). نقش ارتباط در حفظ روابط سالم خانواده یکی از مسائل مهم است. ارتباط در چارچوب خانواده به عنوان یک نیروی حیاتی پویاست و رشد و تکامل خانواده سالم و رضامند را سهولت می بخشید (پیرسون و کارل۱۹۹۱ ، به نقل از سعیدیان، ۱۳۸۲). شواهد متعددی وجود دارد که کودک می کوشد رفتاری همچون رفتار والدین خویش داشته باشد. کودک آیینه ای تمام نما از معجون و ترکیب شخصیت والدین است شرایط عادی و یا بحران های خانوادگی در او شدیدا اثر گذارده و رشد آنان را تحت نفوذ قرار خواهد داد (کاگان۱۹۶۴ به نقل از قائمی ، ۱۳۷۴). در این بین روابط ولی – فرزند یکی از مباحث عمده روانشناسی امروز محسوب می شود به طوری که گروهی معتقدند که الگوهای رفتار والدین و محیط خانه تاثیر بسیار زیادی روی رفتار نوجوان دارد (اسپرتینال و کولینر ، ۱۹۸۸، به نقل از زهراکار ،۱۳۸۴). خصوصیات و نحوه رفتار والدین و شیوه های فرزند پروری آنان می تواند به تکامل شخصیت فرد کمک کند و یا جلوی رشد طبیعی او را بگیرد و هر یک از شیوه های فرزند پروری در خانواده طبعا در روابط اعضای خانواده تاثیر می گذارند و روابط بین فردی اعضا نیز آثار دیر پایی بر شخصیت آنان می گذارد(مهر افروز ۱۳۷۸).از عوامل موثر بر رضایتمندی زناشویی می توان به نگرش مذهبی خانواده اشاره کرد. تحقیقات زیادی همبستگی مثبتی را بین اعضا به مذهب والدین و احساس خرسندی ، مقید بودن و منطقی بودن و سازگاری شخصیتی در فرزند را نشان داده اند ( مک و تیر و روتینگتن ۱۹۸۹، به نقل از کریمی، ۱۳۸۱). دین موجب افزایش مشارکت کلامی ، کاهش پرخاشگری کلامی و تعارض زناشویی شده و در نهایت موجب افزایش رضایتمندی زناشویی می شود ( ماهائی و دیگران، ۲۰۰۲ به نقل از نیکوی، ۱۳۸۳ ، با توجه به مباحث فوق الذکر ، تحقیق حاضر به بررسی رابطه سازگاری کلی والدین، رابطه ولى و فرزند مادر و فرزند ) و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران پرداخته است.

بیان مسئله :

همان طور که ذکر شد در رابعله سالم ، زن و شوهر نسبت به رعایت نظم و اصول تعهد، دارنده ، هر کدام برای خود اصولی دارند مایلند که این نظم را به درون ارتباط خویش راه دهند. ازدواج سالم ازدواجی است که در جهت صمیمی شدن باشد این فرایند مراحل زیر را طی می کند دوست داشتن ، حل و فصل اختلافات ، مصالحه ، تفرد و صمیمیت (حسینیان ،۱۳۸۲)، رضایت زناشویی به طور کلی در احساسات مثبت ، دوست داشتن ، رضایت جنسی و توافق در خصوص دخل و خرج خانه داری و تربیت کودکان می باشد (راف ،۱۹۸۹، به نقل از زمان پور ، ۱۳۸۱). در ایجاد با از بین رفتن حالت رضایت زناشویی در زوجین عوامل متعددی نقش دارد که یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر آن خانواده است ، خانواده نخستین پایگاهی است که بین کودک و محیط اطراف پیوند بوجود می آورد کودک در خانواده پندارهای اولیه را فرا می گیرد . از لحاظ جسمی و ذهنی رشد می یابد ، شیوه سخن گفتن را می آموزد ، هنجارهای اساسی رفتار را یاد می گیرد و سر انجام نگرش و اخلاق در روحیاتش شکل می گیرد و به عبارتی اجتماعی می شود خانواده یکی از گروههایی است که رفتار فرد را تا حدود بسیار قابل توجه معنی می کند و به آن شکل می دهد بنابراین اگر اعضای خانواده درست تربیت یافته باشند ممکن است موجب گرایش او به کج روی شوند. خانواده می تواند عامل سازندگی با ویرانی و نابودی اعضای خود مخصوصا کودکان شود می تواند سلامت و شرافت و با انحراف و اختلال در فرد ایجاد کند. خانواده ، همچنین در تذهیب اخلاقی ، حفظ سلامت جسمی و روانی و تربیت افراد تشکیل دهنده خود موثر است در صورت موجود بودن، کانون گرم خانوادگی همراه با سلامت و تربیت صحیح ، می تواند عامل پیشرفت و تکامل هر یک از اعضای خود باشد (گلوک و گلوک ۱۹۸۹ به نقل از نجاتی، ۱۳۷۱). جو کلی خانواده، رفتار والدین با هم و همچنین روابط خواهر و برادر با یکدیگر به خصوص در دوره میانی نوجوانی در ساخت شخصیت کودک و نوجوان اثر فوق العاده مهمی را بر جا می گذارد (لایبتز، به نقل از اکبر زاده ۱۳۷۶ ). فرد، تعارضات اعضای خانواده اصلی و خصوصا تعارضات والدین خود را با خود حمل می کند و همچنین تعارضات والدین را در زندگی زناشویی خود تکرار می کند (جاسبی، ۱۳۸۴). کیفیت ازدواج های والدین زن و شوهر و همچنین کیفیت روابط ولی – فرزندی در خانواده اصلی پیش بینی کننده ثبات و رضایت زناشویی زوجین هستند( لارسن و هولمن ، ۱۹۹۴). در زمینه نگرش مذهبی خانواده – روانشناسان اظهار می دارند که کودکان از هجده ماهگی شروع به بازنمایی های ذهنی در مورد اخلاقیات و عقاید و خلق و خوی از والدین خود می کنند (ماسینی و مک نین ،۱۹۸۴ به نقل از کریمی ،۱۳۸۱). اختلافات دینی در خانواده ها موجب بروز مشکلات برای ازدواج می شود که منجر به کاهش رضایتمندی و افزایش تعارضات زناشویی و طلاق می شود (شرکات ،۲۰۰۴، به نقل از نیکوی، ۱۳۸۳). لذا مهمترین سئوال پیش روی محقق در تحقیق حاضر این است که آیا بین سازگاری کلی والدین ، رابطه ولی – فرزند ( مادرو فرزند و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر رابطه وجود دارد ؟

اهمیت تحقیق:

همانطور که ذکر شد رضایتمندی زناشویی یکی از مباحث و موضوعاتی است که اهمیت بسیار زیادی دارد و همچنین در مورد بررسی رابطه متغیر هایی چون سازگاری کلی والدین، رابطه ولی – فرزند( مادر و فرزند و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر با توجه به ضرورت آن در ایران تحقیقات کمی وجود دارد و همین، ضرورت تحقیق حاضر را بیان می دارد و تحقیقات انجام شده در کشورمان ، عمدتا مربوط هستند به رابطه بین رضایت زناشویی و بعضی از ویژگی های فردی زوجین از نبیل سلامت روان ، که از این میان می توان به میر خشتی (۱۳۷۴) وملکی (۱۳۷۹) اشاره نمود و اینکه عوامل مؤثر بر رضایتمندی زناشویی را در گروههای مختلف زوجین بررسی نموده اند از جمله موسوی (۱۳۷۴) و وکیلی (۱۳۶۷) تعدادی دیگر از پژوهش ها نیز تاثیر آموزش تعدادی از مهارت های ارتباطی را بر رضایتمندی زناشویی بررسی نموده اند از جمله مرادی (۱۳۷۹) و مهدویان (۱۳۷۹) ،تحقیقات انجام شده در زمینه خانواده اصلی (یا والذین) روی خانواده فرزندان در ایران عبارتند از بررسی رابطه مشکلات خانوادگی والدین با مشکلات خانوادگی فرزندان که محمدیان (۱۳۷۳) آن را انجام داد، بررسی تاثیر کارایی خانواده نسل اول بر خانواده نسل دوم که رضایی (۱۳۷۸)آن را به ثمر رساند و بررسی ارتباط بین الگوهای ارتباطی زن و شوهران دانشجو با الگوهای ارتباطی والدین آنها که رسولی ( ۱۳۸۰ ) آن را انجام داد و بررسی رابطه بین سلامت خانواده اصلی با رضایتمندی زناشویی زنان شاغل کرج که جاسبی(۱۳۸۴)آت را انجام داد؛ غالب تحقیقاتی که در این زمینه در خارج از کشور تاکنون انجام گرفته اند پدیده انتقال بین نسلی فرایند های تعاملی زوجین را فقط در مورد بعضی از جنبه های منفی روابط زناشویی مورد بررسی قرار داده اند به عنوان مثال مولر و پوپ (۱۹۷۷) پدیده انتقال بین نسلی را فقط در مورد ناپایداری زناشویی مورد بررسی قرار داده اند کالموس (۱۹۸۴) و هالفورد (۲۰۰۰) نیز این پدیده را در مورد خشونت زناشویی بررسی نموده اند. لارسون وهولمن (۱۹۹۴) نیز بیان کردند که کیفیت ازدواج های والدین زن وشوهر و همچنین کیفیت روابط ولی – فرزندی در خانواده اصلی پیش بینی کننده ثبات و رضایت زناشویی زوجین هستند. لذا با توجه به اهمیت رضایتمندی زناشویی بررسی عواملی که آن را تداوم بخشد و یا عواملی که خانواده های بسیاری را در معرض نابسامانی و از هم پاشیدگی قرار می دهد از جمله تعیین ارتباط بین سازگاری کلی والدین رابطه ولی – فرزند( مادر و فرزند ونگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

اهداف تحقیق :

هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی رابطه سازگاری کلی والدین، رابطه ولی – فرزند (مادر – فرزند و نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان دختر در شهر تهران می باشد، به عبارت دیگر هدف این تحقیق بررسی و تعیین دقیق:

الف ) تعیین رابطه بین سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۱ – ۱ ، تعیین رابطه بین مؤلفه همبستگی دونفری سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۱ – ۲، تعیین رابطه بین مؤلفه توافق دو نفری سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۱ – ۳، تعیین رابطه بین مؤلفه رضایت زناشویی سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۴-۱٫ تعیین رابطه بین مؤلفه ابراز محبت سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان

ب) تعیین رابطه بین رابطه ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۲ – ۱، تعیین رابطه بین مؤلفه عاطفه مثبت ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۲ – ۲، تعبین رابطه بین مؤلفه همانند سازی ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۲ – ۳، تعیین رابطه بین مؤلفه سردرگمی در نقش ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان

۲ – ۴، تعیین رابطه بین مؤلفه گفت و شنود/ ارتباط ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان

ج) تعیین رابطه بین نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان

سئوال تحقیق:

١- سهم هر کدام از مؤلفه های سازگاری کلی والدین (رضایت زناشویی، توافق دو نفری ، همبستگی دو نفری ، ابراز محبت) ، راپله ولی – فرزند عاطفه مثبت، همانندسازی، سردرگمی در نقش ارتباط /گفت و شنود) و نگرش مذهبی خانواده در تبیین واریانس رضایتمندی زناشویی فرزندان چقدر است ؟

فرضیه های تحقیق:

فرضیه های مطرح شده در این تحقیق عبارتند از

۱٫ابین مؤلفه رضایت زناشویی سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد. _

۲. بین مؤلفه توافق دو نفری سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

۳، بین مؤلفه هم بستگی دونفری سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد. .

۴بین مؤلفه ابراز محبت سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد .

۵٫بین سازگاری کلی والدین با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد .

۶٫یین مؤلفه عاطفه مثبت ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد

۷بین مؤلفه همانند سازی ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

۸٫بین مولفه سردرگمی تنش ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

۹٫بین مؤلفه گفت و شنود ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

۱۰. بین رابطه ولی – فرزند با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

۱۱، بین نگرش مذهبی خانواده با رضایتمندی زناشویی فرزندان رابطه وجود دارد.

تعاریف عملیاتی واژه ها :

واژه های کلیدی این تحقیق سازگاری والدین ، رابطه ولی فرزند بنگرش مذهبی و رضایتمندی زناشویی می باشد.

الف ) سازگاری والدین؛ تطبیق با وفق دادن شخص نسبت به محیط یا در گروهی که به آن تعلق دارد رستگاران، ۱۳۷۲). منظور از سازگاری رابطه ای است که میان فرد و محیط او به ویژه محیط اجتماعی وجود دارد و به او امکان می دهند تا انگیزه های کمبود فراروی خود را ارضا کند (آخوندی ، ۱۳۶۷).

منظور از سازگاری والدین در تحقیق حاضر تمره ایست که والدین افراد مورد مطالعه از آزمون سازگاری زن و شوهر کسب می کنند در این آزمون ۴ خرده آزمون (۱، رضایت زناشویی ۲. توافق دو نفری ۳ همبستگی دو نفری ۴ ابراز محبت ) وجود دارد، که محقق در این آزمون آن ها را هم محاسبه کرده است.

ب) رابطه ولی – فرزند به مجموعه رفتار ها و روش های گفتاری که والدین نسبت به فرزندان خود به کار می گیرند و اطلاق می گردد ( زهرا کار ، ۱۳۸۵).

-منظور الى رابعلا ولی فرزند در این تحقیق نمره ایست که افراد جامعه مورد مطالعه از آزمون رابعله رابطه ولی – فرزند کسب می کنند . در این آزمون ۴ خرده مقیاس (۱,عاطفه مثبت ۲ سردرگمی نقش همانند سازی در گفت و شنود ارتباط وجود دارد که محقق در این آزمون آن ها رائیز محاسبه کرده است.

ج) نگرش مذهبی : نگرش مذهبی، نگرش نظام داری از باورها و اعمال نسبت به امور مقدس است. نگرش مذهبی گرایش و تمایلی است که معطوف به معطوف به امرقدسی در دو بعد دین شناسی و دین آوری می شود (کریمی، ۱۳۸۱).

– منظور از نگرش مذهبی در تحقیق حاضر ، نمره ایست که والدین افراد جامعه مورد مطالعه از آزمون نگرش مذهبی کسب می کنند.

د) ضایتمندی زناشویی احساسات عینی از خشنودی ، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن یا مرد موقعی که تمام جنبه های ازدواجشان را در نظر می گیرند (سلیمانیان ۱۳۷۳).

به منظور از رضایتمندی زناشویی در تحقیق حاضر نمره ایست که افراد جامعه مورد مطالعه از آزمون رضایت زناشویی انریچ کسب می کنند.