زهرا پیروزمند هستم، فارغ التحصیل راهنمایی و مشاوره در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال ۱۳۸۸، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی رابطه ویژگی های شخصیت، جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و دلبستگی به والدین با میزان تاب آوری و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی شیراز” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد مرودشت

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته راهنمایی و مشاوره

عنوان:

بررسی رابطه ویژگی های شخصیت، جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و دلبستگی به والدین با میزان تاب آوری و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی شیراز

استاد راهنما:

دکتر قاسم نظیری

استاد مشاور:

دکتر ناصر امینی

نگارنده:

زهرا پیروزمند

۱۳۸۸

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت مسئله

اهداف پژوهش

فرضیه ها و سؤالات پژوهش

تعریف نظری و عملیاتی متغیرها

فصل دوم – ادبیات و پیشینه پژوهش

پیشینه نظری پژوهش

تاریخچه تاب آوری

دیدگاه های نظری

مدل های تاب آوری

مدرسه و تاب آوری

ویژگی های شخصیت

دلبستگی به والدین

مذهب و جهت گیری های مذهبی

پیشرفت تحصیلی

پیشینه تجربی پژوهش

ویژگی های شخصیت و تاب آوری

دلبستگی و تاب آوری

مذهب و تاب آوری

پیشرفت تحصیلی و تاب آوری

فصل سوم – روش اجرای پژوهش

روش پژوهش

جامعه آماری

نمونه، روش نمونه گیری و حجم نمونه

ابزارهای گردآوری اطلاعات

پرسشنامه شخصیت نوجوان آیزنک

پرسشنامه دلبستگی به والدین و همسال( IPPA)

آزمون جهت گیری های مذهبی با تکیه بر اسلام

مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون

روش جمع آوری اطلاعات

روش های آماری

فصل چهارم – یافته های پژوهش

نتایج تحلیل های مربوط به آمار توصیفی

یافته های اصلی

یافته های مربوط به بررسی فرضیه اول پژوهش

یافته های مربوط به بررسی فرضیه دوم پژوهش

یافته های مربوط به بررسی فرضیه سوم پژوهش

یافته های مربوط به بررسی فرضیه چهارم پژوهش

یافته های مربوط به بررسی سؤال اول پژوهش

یافته های مربوط به بررسی سؤال دوم پژوهش

یافته های مربوط به بررسی سؤال سوم پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری

بحث و تحلیل یافته های پژوهش

بررسی رابطه ویژگی های شخصیت با تاب آوری

بررسی رابطه دلبستگی به والدین با تاب آوری

بررسی رابطه جهت گیری های مذهبی با تاب آوری

بررسی رابطه تاب آوری با پیشرفت تحصیلی

محدودیت ها

پیشنهادها

پیشنهادهای پژوهشی

پیشنهادهای کاربردی

پیوست ها

منابع فارسی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیت روان رنجور خوبی، روان پریش خویی، برون گرایی)، جهت گیری های مذهبی (اسلامی)، دلبستگی به والدین و پیشرفت تحصیلی با میزان تاب آوری دانش آموزان دبیرستانی و همچنین تعیین اهمیت نسبی هر یک از این متغیرها در پیش بینی تاب آوری و پیشرفت تحصیلی، انجام شد.به همین منظور، از پرسشنامه شخصیت نوجوان ایزنک (JEPQ)، آزمون جهت گیری های مذهبی (با تکیه بر اسلام ) ، پرسشنامه دلبستگی والدین و همسال( IPPA)و مقیاس تاب آوری کانرو دیویدسون -CD RIS) استفاده شد. روایی ابزارها با استفاده از روشهای تحلیل عاملی و بررسی همبستگی نمرات با سایر آزمون های معتبر، تأیید گردیده است، همچنین ضرائب آلفای کرونباخ محاسبه شده، پاپایی قابل قبول پرسشنامه ها را مورد تأیید قرار داد.جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان دبیرستانی شهرستان شیراز در سال تحصیلی ۸۷-۸۶ بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای تصادفی چند مرحله ای از این جامعه آماری، یک نمونه ۳۲۷ نفری (۱۸۱ دختر و ۱۵۶ پسر) انتخاب گردید. در این پژوهش اطلاعات با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیر مون آزمون برای گروه های مستقل و همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتندنتایج حاصل حاکی از این بود که: ویژگی های شخصیت روان رنجورخویی، روان پریش خویی، برون گرایی)، جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و دلبستگی به والدین با تاب آوری همبستگی معنادار(۰۱/۰>P )  دارند. بعلاوه روان رنجورخویی ( ۰۰۰۱/۰>P ) ، برون گرایی ( ۰۰۰۱/۰>P ) و روان پریش خوبی ( ۰۱ / ۰>P ) به ترتیب قوی ترین ویژگی های شخصیت پیش بینی کننده تاب آوری هستند. از میان متغیرهای مورد نظر در این پژوهش ویژگی های شخصیت، جهت گیری مذهبی (اسلامی) و دلبستگی به والدین )؛ روان رنجور خویی ( ۰۰۰۱/۰>P ) برون گرایی ( ۰۰۳/۰>P ) و جهت گیری های مذهبی (اسلامی) ( ۰۰۵/۰>P )  به ترتیب بیشترین اهمیت را در پیش بینی تاب آوری دارند. همچنین قوی ترین متغیرهای پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی، به ترتیب شامل تاب آوری ۰۱/۰>P )  و جهت گیری های مذهبی (اسلام) ( ۰۳/۰>P ) می باشند.

کلیدواژه ها : تاب آوری، ویژگی های شخصیت، مذهب، دلبستگی به والدین

فصل اول:

انسان در طول زندگی با وقایع و اتفاقات متعادی روبروست که برای مواجهه با آنها و ادامه فعالیت خود از سه تصور اساسی بهره می برد:

۱-دنیا اساسا جای خوبی است

۲ – زندگی و اتفاقات آن با معنی و با هدف است

۳ – شخصیت هر فردی دارای ارزش و اهمیت است

این تصورات از آن جهت که اساسی هستند معمولا بصورت آگاهانه مورد توجه قرار نمی گیرند، اما برای بیشتر اتفاقات زندگی با تمام فراز و نشیب ها این تصورات بدون تغییر و غیر قابل انکار باقی می مانند. با این حال گاهی اتفاقاتی که روی می دهند چنان صدمه زننده هستند که دیدگاه اسامی افراد به زندگی را زیر سوال می برند و تغییر می دهند. بنابراین این امکان وجود دارد که در صورت بروز مشکلات و بحران های شدید در زندگی و با تکرار این بحران ها، امکان سازگاری موفق افراد کاهش یابد، أما این نکته نیز قابل توجه است که بحران ها و آسیاها بر تمام افراد با یک شدت و به پک صورت تاثیر نخواهد گذاشت برخی افراد پس از برخورد با درد و رنج و مشکل، نه تنها افسرده، عصبانی و ناتوان پنظر نمی رسند بلکه شرایط را به سمت زندگی طبیعی مدیریت می کنند و حتی شاید به زندگی موفق تری دست یابند. در واقع می توان مثال های فراوانی از افرادی یافت که در شرایط سخت مقاوم می مانند و مشکلات و آسیب ها را سپری می کنند و به سمت موفقیت در خانواده، کار و اجتماعشان پیش می روند چنین افرادی ناپ آور نامیده می شوند که پژوهش های روانشناسی، به خصوص در حوزه روانشناسی مثبت گرا بر روی آنها تمرکز دارند (بولمن ، ۱۹۹۲ به نقل از کاندلی ،۲۰۰۹). پژوهش های اخیر در این حوزه بیشتر به فرایندها و عواملی که منجر به افزایش تاب آوری افراد می شوند، می پردازند. در همین ارتباط مطالعات طولی انجام شده بر روی تاب آوری به عوامل درون فردی، بین فردی و اجتماعی متعددی اشاره می کنند، که مقاومت افراد را در برابر مشکلات افزایش می دهند امیری و همکاران، ۲۰۰۳).از سوی دیگر انسان دارای نیازهای متعددی از قبیل نیازهای فیزیولوژیک، عاطفی، اخلاقی، مذهبی، آموزشی و هدایتی است که زندگی سالم، در پرتو برآورده شدن این نیازها و ایجاد تعادل میان آنها به وجود می آید (لشکری، ۱۳۸۱ به نقل از صیادی تورانلو و همکاران، ۱۳۸۶). چنانکه نظریه دلبستگی که توسط بالبی مطرح شد، دلبستگی را یک نیاز جهانی و متعلق به هر انسانی می داند و معتقد است هر کسی احتیاج دارد روابط صمیمانه ای با دیگران برقرار کند (ماتوس و همکاران، ۱۹۹۹ به نقل از نصرتی، ۱۳۸۵)، دلبستگی ایمن به والدین و همسالان در نوجوانی و بزرگسالی پیامدهای مثبتی در زندگی فرد به ارمغان خواهد آورد چنانکه دلبستگی ایمن نوجوان نسبت به والدین یک عامل مؤثر در حال فعالانه مسائل می باشد و در افزایش عزت نفس نوجوان مؤثر است. سازگاری با برنامه های تحصیلی و سازگاری هیجانی نیز با دلبستگی ایمن والد و نوجوان در ارتباط است (سامولیس و همکاران، ۲۰۰۱ به نقل از نصرتی، ۱۳۸۵).از جمله نیاز های دیگری که به ویژه در مه ده اخیر با گسترش مباحث مربوط به فشارهای روانی، مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است، نیاز انسان به احساس تعلق به منبعی والا، امیدواری به پاری خداوند و بهره مندی از حمایت های اجتماعی و معنوی می باشد که افراد را در کنترل فشارهای هیجانی و حتی ناراحتی های جسمانی یاری می نماید. لذا به اعتقاد روانشناسان، مذهب می تواند نقش مؤثری در کاهش صدمات ناشی از شورایعا نا گوار در زندگی افراد داشته باشد. (الیسون ، ۱۹۹۳؛ به نقل از صیادی تورانلو و همکاران، ۱۳۸۶).در زندگی امروزی افزایش فشارها و تنش ها از یک سو و پیچیده تر شدن درک رفتارها و انگیزه های انسانی از سوی دیگر موجب گردیده است که شناخت ویژگی های شخصیت، چگونگی شکل گیری رفتارها و چگونگی برانگیخته شدن انسان ها در شرایط ناگوار از جمله مباحث مطرح در روانشناسی باشد، در واقع پژوهشگران معتقدند که عواملی شخصیت در تعیین چگونگی سازگاری افراد با فشارهای ناشی از شرایط تنش زا و همچنین در تداوم فشار در زندگی آنها تاثیر گذار هستند (واتسون .۱۹۹۹؛ به نقل از ریولی و همکاران، ۲۰۰۲).بعلاوه از آنجایی که پیامدهای سازگاری مثبت افراد در شرایط ناگوار در حیطه های مختلف از جمله تحصیل، شغل، سلامت روان و غیره قابل مشاهده است می توان برای بررسی تاب آوری از پیامدهای مثبتی مانتال عملکرد مناسب تحصیلی استفاده نمود (واکسمن و همکاران، ۲۰۰۳). همچنین با توجه به اینکه عوامل مؤثر پر پیشرفت تحصیلی و تاب آوری را می توان در دو طبقه کلی فردی و محیطی، جای داده بنابر این با مطالعه متغیرهایی از قبیل دلبستگی به والدین، جهت گیری های مذهبی و ویژگی های شخصیت می توان در جهت شناسایی پیشایندهای تاب آوری و پیشرفت تحصیلی گام برداشت.

بیان مسئله

به اعتقاد بسیاری از محتفین، ورود و خروج از مرحله نوجوانی به چالش و ملر طبیعی برای افراد محسوب می شود. علاوه بر این تغییرات فرهنگی ناشی از صنعتی شدن دنیا و پیشرفت های تکنولوژی در اغلب کشورها، تاثیرات فزاینده ای بر شیوع اختلالات روحی و رفتاری نوجوانان داشته است چنانچه حتی در کشورهای توسعه یافته که با مشکلاتی از قبیل خشکسالی، جنگ، کشتار و قتل عام کمتر مواجه هستند نیز به تغییرات اجتماعی مانند کاهش روابط متقابل خویشاوندی، ارتباط مداوم با محیط های مجازی الکترونیکی و کاهش فعالیت های جمعی، هنری و یا مسابقات ورزشی در مدارس، موجب افزایش فشارها و عوامل خطرزای موثر بر سلامت روان جوانان بوده است. تا جائیکه پژوهشگران معتقدند که بیش از ۰ راز نوجوانان در این دوران درگیر رفتارهای ضداجتماعی خواهند شد. البته برای اغلب آنها این قبیل رفتارها به دوران نوجوانی محدود می شود و برای کمتر از ۳ تا ۵ % به صورت الگوی زندگی در می آید و برای برخی دیگر بخشی از مسیر زندگی است که نتایج و پیامدهای منفی بهمراه دارد (ایانا ، پترسن و کنگر ، ۱۹۹۰ء به نقل از دیوی و همکاران، ۲۰۰۳).بدین جهت است که در میان تحقیقاتی که به بررسی فرایندهای تحولی در ابعاد مختلف وجودی فرد و تاثیر عوامل محیطی بر این فرایند های رشدی می پردازند، موضوعاتی همانند دوران نوجوانی و بلوغ، خانواده و روابط عادلفی و دلبستگی های موجود در آن نحوه سازگاری و شکل گیری ساختار های روانی در مسنین نوجوانی همواره حائز اهمیت بودهاند. ورود، عبور و خروج از دوره نوجوانی، فشار های روانی ناشی از این پدیده در نوجوان و خانواده، همچنین نگرانی اجتماع در باب نحوه برخورد با نوجوان همگی توجیه کننده نیاز به پژوهشی پیرامون این موضوعات می باشند، کما اینکه تاکنون مطالعات متعددی در این زمینه صورت گرفته است. اما نکته قابل تأمل این است که از نظر تاریخی عمده پژوهش های پیشگیرانه و تدوین مداخلات معطوف به مشکلات نوجوانان، بر شناسایی عوامل خطرزال» و جمعیت های پرخطر متمرکز بوده اند. بدین معنا که بهترین شیوه پیشگیری از مشکلاتی همانند مصرف مواد، خشونت، افسردگی و شکست های تحصیلی، تمرکز بر علل پدیدائی آن و افرادی است که بیشترین ویژگی های خطرزا را دارند و این در حالی است که پژوهش های بسیاری نشان داده اند که پیشگیری سرنا متمرکز برخطر، رویکرد مناسبی نیست. از جمله دلایل این ادعا می توان به موارد زیر اشاره نمود: اول اینکه تمرکز صرف بر خطر و مشکل موجب بر چسبه زدن به نوجوانان، خانواده ها و جامعه می شود و در نتیجه خیلی اوقات مطابق همین درک در مورد آینده آن ها قضاوت می شود. در حالیکه افراد زیادی در همین گروه های پرخطر وجود دارند که قادرند علی رغم مشکلات و نابرابری ها به موفقیت های چشمگیری دست یابند. دلیل دوم اینکه تمرکز بر کمبودهای نوجوانان دیدگاهی منفی نسبت به توانائی های نوجوانان در معلمان، والدین و سایر اطرافیان ایجاد می نماید و در نتیجه نوجوانان را از نیروی بنیادی و محافظت کننده حمایت والدین و مربیان و سایر افراد که ناشی از توجه و برجسته کردن استعداد های نوجوان توسط سایرین و نهایتا ایجاد انگیزه بیشتر در نوجوان است، محروم می نماید. سومین دلیلی که که می توان برای مناسب نبودن پژوهش های متمرکز بر خطر مطرح نمود این است که توجه به کمبودها و مشکلات منجر به ایجاد حس درماندگی و ناامیدی در والدین مربیان خواهد شد، چرا که شناسایی فاکتورهای خطر آنها را به یافتن راهکارهای مناسب جهت پیشگیری و فائق آمدن بر این مشکلات رهنمون نمیشود (کانستانتین و همکاران، ۱۹۹۹).از این جهت اخیرا بسیاری از برنامه های پیشگیرانه، بر افزایش فرایندها و عوامل محافلتی تمرکز کرده اند و ارزیابی عوامل خطرزا بیشتر به منظور تعیین وضعیت های پرخطر صورت می گیرد. بنابراین پژوهش در موضوعاتی از قبیل تاب آوری در حوزه روانشناسی مثبت گرا، که بجای تمرکز به کمبودهای و مشکلات بر توانائی ها و دارایی های افراد برای بقا و پیشرفت، حتی در صورت مواجهه با مصیبت تمرکز دارد، به میفلور تدوین برنامه ها، سیاستها و مداخلات معطوف به ارتقاء شایستگی و رشد مثبت جوانان و همچنین محافظت آنها در مقابل درگیر شدن با رفتارهای مخاطره آمیز، آگاهی بخش خواهد بود. (همان منبع).در این راستا از جمله حوزه های مورد توجه برای پژوهش در خصوص تاب آوری شناخت عوامل محافظتی مؤثر و تقویت کننده تاب آوری می باشد و از آنجایی که تاثیر متقابل تمام جنبه های فردی و محیطی در سازگاری مثبت افراد تاثیر گذار است (کامپفر ، ۱۹۹۹)، توجه به هر دو بعد، در جهت شناخت عوامل موثر بر تاب آوری ضروری بنظر می رسد. علاوه بر این تاثیر عواملی مانند فرهنگ، موقعیت تاریخی و جغرافیایی تشخیص مهمترین و برجسته ترین متغیرها را پیچیده تر می کند.بنابراین پژوهش حاضر بر آن است که به بررسی پیشایند ها و پیامد های تاب آوری نوجوانان در بطن فرهنگ خودی و با توجه به ارزش های خاص اسلامی که بخشی از بافت فرهنگی محسوب میشود بپردازد. در واقع سؤال اصلی این پژوهش اینست که آیا بین ویژگی های شخصیت، جهت گیری های مذهبی دلبستگی به والدین و پیشرفت تحصیلی با میزان تاب آوری رابطه ای وجود دارد؟

اهمیت و ضرورت مسئله

نوجوانان که سرمایه های انسانی هر جامعه محسوب می شوند علاوه بر فشارهای ناشی از گذار از دوران نوجوائی، امروزه تحت تأثیر فشارهای فزاینده محیطی از قبیل فقر، خشونت مصرف مواد و غیره قرار دارند. همزمانی این عوامل فشارزای چندگانه موجب خواهد شد نوجوانان عملکرد تحصیلی مناسبی نداشته باشند و احتمال بروز بزهکاری و مشکلات شغلی و خانوادگی در آینده آنها افزایش یابد (گاربارینو ، ۱۹۹۰ نقل از کاندلی، ۲۰۰۶). لذا سرمایه گذاری در جهت دستیابی به سیاست ها، اصول و روشهای مناسب جهت ارتقاء و پیشرفت همه جانبه نوجوانان، از جمله پیشرفت علمی و سلامت روان نوجوانان ضروری بنظر می رسد. بدین لحاظ مطالعه و شناسایی پیشایندهای تاب آوری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و تغییر و تعدیل آنها در جهت مطلوب در دستیابی به اهداف علمی، آموزشی و سلامت نوجوانان مثمر ثمر خواهد بود.نکته قابل توجه اینکه تحقیق در خصوص تاب آوری علاوه بر کاربرد برای نوجوانان و خانواده ها در شرایط عادی، می تواند جوابگوی مداخلات و پیشگیری های لازم در شرایط ناگواری از قبیل خشونت، حوادث اجتماعی، سوء استفاده از کودکان، طلاق و بیماری های مزمن نیز باشید.در واقع در شرایطی که پیشگیری و درمان مشکلات روانی پر تلاش های معطوف پر اجتناب با غلبه بر رفتارها و شرایط منفی استوار است، چنانچه ویژگی های تاب آوری آموخته شود و در دسترسی دیگران قرار گیرد، پیشگیری و درمان بعد دو می می یابد که عبارت است از تقویت ویژگی های مثبت افراد جهت افزایش قدرت تصمیم گیری آنها در برابر اقتضائات محیط. به عبارت دیگر برنامه های پیشگیرانه، چه برنامه های همگانی در برگیرنده همه جوانان و خانواده ها، چه برنامه های گزیده پسرای جوانان در معرض خطر، می توانند به وسیله تلاش برای ارتقاء تاب آوری تقویت شوند. متاسفانه علیرغم افزایش پژوهش درباره مکانیسم های تاب آوری، بکارگیری دانش موجود در برنامه های پیشگیری کمتر به چشم می خورد ( کامپفر،۱۹۹۹)راتر (۱۹۹۹) اهمیت بافته های مرتبط با تاب آوری در دوران نوجوانی را از بعد دیگری نیز مورد توجه قرار داده است. او معتقد است که نوجوانی را می توان زمان تصمیم گیری های متعدد از سوی نوجوان از قبیل انتخاب دو مستان و همسالان، ارتباط با جنس مخالف، استفاده از الکل و مواد، ادامه تحصیل و انتخاب رشته و یا حتی انتخاب شغل دانست؛ از این جهت پژوهش های تاب آوری را در نشان دادن اهمیت توانایی طرح و برنامه ریزی و اعتماد به نفس در چنین تصمیم گیری هایی و همچنین در رئبا این خود پنداره مثبت در نوجوان که توانایی کنترل زندگی خود را دارد، تاثیر گذار می داند، راتر (۱۹۹۹) همچنین تحقیق در موضوع تاب آوری را از این جهت حائز اهمیت می دانند که می تواند اطلاعاتی را در مورد راهکارهای خلی کردن تأثیرات منفی مشکلات و شرایط دشوار در سالهای اولیه زندگی، به منظور کاهش احتمال پایدار ماندن آمیب روانی از کودکی تا نوجوانی، فراهم نماید.پژوهشگران توسعه و گسترش یک دانش جامع و وسیع از تاب آوری در طول زندگی را برای پیشرفت سلامت روان جامعه نیز حائز اهمیت می دانند. چنانکه فریری و همکاران (۲۰۰۵) معتقدند در روانشناسی بالینی با کمک سنجش تاب آوری می توان شواهدی برای عوامل موثر در بازیابی و حفظ سلامت روان بیماران بدست آورد. آن ها همچنین اینگونه سنجش ها را در هدایت های شغلی موثر می دانند.پژوهش حاضر از دیدگاه کاربردی در زمینه های درمان و پیشگیری نیز حائز اهمیت اسنه در یک سیستم ارتقاء دهنده عوامل تاب آور، درمانگران نقشی اساسی را بر عهده دارند. از جمله در تشخیصی و ارزیابی تاب آوری ، آموزش، نظارت و مشاوره و درمان ارزیابی عوامل خطرزاو محافظت کننده و فرمول بنادی زیستی – روانی – اجتماعی بوسیله درمانگر صورت می گیرد. درک چگونگی تأثیرگذاری عوامل خطر را بر فرد و طرح ریزی مداخله جهت ارتقاء عوامل محافظت کننده از اولین وظائف درمانگران بشمار می رود. لذا آگاهی های بدست آمده از چنین پژوهش های درمانگر را قادر می سازد تا مداخلات درمانی محبح نری را برای گروه های هدف طرح نماید. چنین مداخلات درمانی می تواند از شکل فردی تا گروهی دامنه داشته باشد.از دیدگاه نظری نیز پژوهش حاضر حائز اهمیت است زیرا تاب آوری مفهومی جدید بوده و در سایر کشورها حدود دو دهه است که مورد توجه قرار گرفته. بنابراین در کشور ما نیز پژوهش در حوزه تاب آوری فرصتی برای بازنگری نقش تاب آوری در سلامت روان و تعلیم و تربیت و کاربرد عملی اپن اطلاعات را فراهم می نماید.

اهداف پژوهش با توجه به مطالب ذکر شده پژوهش حاضر برای دستیابی به اهداف زیر صورت گرفت.

١- بررسی رابطه ویژگی های شخصیت روان رنجورخویی ، روان پریش خویی و برونگرایی ) جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و دلبستگی به والدین و پیشرفت تحصیلی با میزان تاب آوری نوجوانان

۲- تعیین قدرت نسبی متغیرهای پژوهش در پیش بینی تاب آوری و پیشرفت تحصیلی

فرضیه ها و سوالات پژوهش

۱-­بین ویژگی های شخصیت و تاب آوری رابطه معنی داری وجود دارد.

۲- بین دلبستگی به والدین و تاب آوری رابطه معنی داری وجود دارد.

۳- بین جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و تاب آوری رابطه معنی داری وجود دارد.

۴- بین تاب آوری و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد.

۱-­از میان ویژگی های شخصیت (روان رنجور خویی، روان پریش خویی، و برونگرایی) کدامیک پیش بینی کننده قوی تری برای تاب آوری هستند؟

۲- ویژگی های شخصیت، دلبستگی به والدین و جهت گیری های مذهبی (اسلامی) کدامیک پیش بینی کننده قوی تری برای تاب آوری هستند؟

٣- ویژگی های شخصیت، دلبستگی به والدین، جهت گیری های مذهبی (اسلامی) و تاب آوری کدامیک پیش بینی کننده قوی تری برای پیشرفت تحصیلی هستند؟

تعریف نظری و عملیاتی متغیرها

۱- تاب آوری راتر (۱۹۹۹) تاب آوری را پدیده تحلبه بر فشارهای روانی و شرایط ناگوار تعریف می کند، به عبارتی ناب أوری به معنی توانایی مقابله و بازگشت به تعادل اولیه پس از مواجهه با بحران بکار می رود (ولش ، ۱۹۹۶). منظور از تاب آوری در این پژوهش میزان نمره ای است که آزمودنی ها از مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون» بدست می آورند.

۲- جهت گیری های مذهبی (اسلامی): جهت گیری مذهبی را می توان چنین تعریف کرد: اروی آورد کلی شخص که از مذهب اتخاذ کرده است؛ یعنی در رابطه با موجودی متعالی، مجموعه ای از اعتقادات، اعمال و تشریفات خام را در زندگی دارد، جهت گیری مذهبی را می توان تقریبا معادل دین داری با دین اورزی گرفت (آذربایجانی، ۱۳۸۲؛ به نقل از هاشمی، ۱۳۸۵). منظور از جهت گیری های مذهبی در این پژوهش میزان نمره آزمودنی ها از پرسشنامه جهت گیری های مذهبی (اسلامی) می باشد که در واقع مطابق تعریف فوق معادل دین داری و دی ورزی در نظر گرفته می شود. این پرسشنامه توسط آذربایجانی و دادستان ( ۱۳۸۳) ساخته شده است.

۳- دلبستگی به والدین: دلبستگی عبارت از رابطه عاطفی پایداری است که یک شخص با شخص دیگر برقرار می کند (اینورث ، ۱۹۸۹؛ به نقل از دبلیو و ژندن، ۱۳۷۶). بنابراین دلبستگی از طریق رفتارهایی منعکس می شود که نزدیکی و تماس را مساعد می کنند. در این پژوهش متفظور از دلبستگی به والدین یان نمره آزمودنی از پرسشنامه دلبستگی به والدین و همسال » می باشد که در واقع نشانگر کیفیت پیوندهای عاطفی میان والدین و نوجوان است. این پرسشنامه توسط أرمسان و گرینبرگ (۱۹۸۷) ساخته شده است.

۴- ویژگی های شخصیت: بطور کلی تعریف جامعی که از شخصیت می توان ارائه داد عبارت است از مجموعه سازمان یافته و واحدی متشکل از خصوصیات نسبتا ثابت و مقاوم که بر روی هم یک فرد راز افراد دیگر متمایز می نمایا۔ (شاملو، ۱۳۷۰). در این پژوهشی منظور از ویژگی های شخصیت میزان نمره های آزمودنی ها در مقیاس های آزمون شخصیت آیزنک نوجوانان زروان رنجور خویی N روان پریش خویی P برونگرایی E می باشد

۵- پیشرفت تحصیلی: به طور کلی پیشرفت تحصیلی به موفقیت فراگیران در امور تحصیلی اشاره دارد که بر اساس آزمون ها قابل سنجش باشد (حسینی نسب و اقدام، ۱۳۷۵؛ به نقل از حسینی نسب و وجدان پرست، ۱۳۸۱). منظور از پیشرفت تحصیلی در این پژوهش معدل دانش آموزان در کل دروس می باشد.