سرور سام دلیری
مشاور خانواده
آمار این متخصص
دقت
مفید بودن
دانش و مهارت
رفتار بالینی
وقت شناسی
هزینه اقتصادی
سرور سام دلیری هستم، فارغ التحصیل روانشناسی خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد از پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی نقش میانجی خودتنظیمی و عزت نفس در رابطه با دلبستگی به والدین و همسالان و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشکده خانواده
پایان نامه
جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد
در رشته روانشناسی خانواده درمانی
عنوان:
بررسی نقش میانجی خودتنظیمی و عزت نفس در رابطه با دلبستگی به والدین و همسالان و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان
استاد راهنما:
دکتر لیلی پناغی
استاد مشاور:
دکتر پریسا سادات موسوی
اساتید داور:
دکتر فریبا زرانی دکتر علی زاده محمدی
دانشجو:
سرور سام دلیری
مهرماه ۱۳۹۴
چکیده
دوره نوجوانی که با تغییرات جسمانی، روانشناختی و اجتماعی گسترده همراه است بدلیل خودمحوری و عدم درک صحیح نوجوانان از رفتارهای خود، مرحله مهمی برای شروع رفتارهای پرخطر محسوب میشود و با توجه به اهمیت این دوران و آسیبپذیری نوجوانان در موقعیتهای تنشزا پیش بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان بر اساس مولفههایی چون نوع دلبستگی آنها به والدین و دوستان و ویژگیهای روانشناختی فرد چون عزت نفس و خودتنظیمی بعنوان خصیصههایی که از همان دوران کودکی پایهگذاری شدهاند، میتواند نگرش جدیدی در باب این موضوع باشد. هدف از اجرای این پژوهش، بررسی نقش میانجی خودتنظیمی و عزت نفس در رابطه با دلبستگی به والدین و همسالان و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان بوده است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی به روش همبستگی است. جامعهی آماری پژوهش متشکل از کلیه دانشآموزان دختر و پسر (۱۵-۱۸ ساله) مشغول به تحصیل در مقطع دبیرستان (متوسطه) شهر کرج بود که ۳۵۵ نفر از آنها با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی، در ابتدا، انتخاب مدارس و سپس از هر مدرسهی منتخب، دانش آموزان به صورت در دسترس، گزیده شدند. برای گردآوری دادهها از مقیاس خطرپذیری نوجوانان (IARS)، پرسشنامه تجارب روابط نزدیک – ساختار رابطه (ERCRS)، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه خودتنظیمی نوجوانان (ASRI) استفاده شد برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف استاندارد و آمار استنباطی رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر استفاده شد. یافتههای بدست آمده نشان داد، عزت نفس در رابطه با دلبستگی به مادر و گرایش به رفتارهای پرخطر در موارد گرایش به سیگار، خشونت،الکل، مواد مخدر و رابطه جنسی اثر میانجی دارد، اما در رانندگی پرخطر و گرایش به قلیان و دوستی با جنس مخالف عزت نفس نقش میانجی نداشته است. همچنین عزت نفس در رابطه با دلبستگی به پدر و گرایش به رفتارهای پر خطر در
موارد خشونت، مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار کشیدن نقش میانجی دارد، اما در بقیه موارد (گرایش به رانندگی پرخطر، مصرف قلیان، دوستی با جنس مخالف و گرایش به رابطه جنسی) عزت نفس اثر معناداری نداشته است.این در حالیست که عزت نفس در دلبستگی به دوستان، گرایش به رانندگی خطرناک ، مصرف قلیان و دوستی با جنس مخالف را میانجیگری نمود، اما در سایر خرده مقیاسهای خطرپذیری نقش میانجی نداشته است. همچنین نتایج حاکی از آن است که خودتنظیمی در رابطه با دلبستگی به مادر و گرایش به رفتارهای پرخطر در همه خرده مقیاسها نقش میانجی دارد. بطوریکه در دلبستگی به پدر خودتنظیمی در همه ی خرده مقیاس ها، جز در موارد مصرف سیگار و گرایش به رابطهی جنسی، نقش میانجیگری داشته است. همچنین نتایج یافتهها نشان داد که میانجیگری خودتنظیمی در رابطه با دلبستگی به دوستان و گرایش به رفتارهای پرخطر در هیچ یک از خرده مقیاسها معنادار نشد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که سبکهای دلبستگی با تأثیری که بر روی عزت نفس و خودتنظیمی گذاشتند توانستند بطور غیرمستقیم گرایش به رفتارهای پرخطر را تبیین کنند. بطوریکه در اکثر خرده مقیاسهای خطرپذیری، دلبستگی ناایمن به پدر و مادر و همسالان از طریق کاهش عزت نفس و خودتنظیمی، با افزایش گرایش به رفتارهای پرخطر همراه بوده ست. بطور کلی در نتیجهگیری از پژوهش میتوان گفت که دلبستگی ناایمن به والدین و همسالان از طریق کاهش عزت نفس و خودتنظیمی با گرایش بیشتری به رفتارهای پرخطر در فرد همراه است. البته به استثنای اینکه در دلبستگی ناایمن به دوستان، خودتنظیمی هیچ تغییر و تأثیری بر گرایش به رفتارهای پرخطر نداشته است. همچنین نتایج مطالعه حاکی از آن است که نقش میانجی عزتنفس و خودتنظیمی در دلبستگی ناایمن به والدین نسبت به همسالان بارزتر است. بنابراین برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر، احتمالاً با تقویت عزت نفس و خودتنظیمی در نوجوانانی که دلبستگی ناایمن دارند، شاید بتوان به کاهش و پیشگیری از خطرپذیری کمک کرد.
واژههای کلیدی: خودتنظیمی، دلبستگی، رفتارهای پرخطر، عزت نفس، نوجوان
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده و
فصل اول: کلیات پژوهش ۲
مقدمه ۲
۱-۱ بیان مسئله ۳
۱-۲ ضرورت پژوهش ۱۴
۱-۳ اهداف پژوهش ۱۷
۱-۳-۱هدف کلی ۱۷
۱-۳-۲ اهداف ویژه ۱۷
۱-۴ پرسش های پژوهش ۱۸
۱-۵ متغیرها و اصلاحات پژوهش ۱۸
۱-۵-۱ نوع متغیرهای پژوهش ۱۸
۱-۵-۲ تعریف مفهومی متغیرها ۱۸
۱-۵-۳ تعریف عملیاتی متغیرها ۱۹
فصل دوم: ادبیات پژوهش ۲۲
مقدمه ۲۲
۲-۱ خطرپذیری ۲۲
۲-۱-۱ نظریه های مرتبط با خطر پذیری ۲۵
۲-۱-۲ ادراک خطر در نوجوانان ۳۵
۲-۲ دلبستگی ۳۷
۲-۲-۱ تعریف دلبستگی ۳۷
۲-۲-۲ تاریخچه تحول نظریه دلبستگی ۴۱
۲-۲-۳ نظریه دلبستگی ۴۵
۲-۲-۴ انواع دلبستگی در دوران کودکی ۴۶
۲-۲-۵ دلبستگی در دوران نوجوانی ۴۹
۲-۲-۶ الگوهای متعدد دلبستگی و تأثیرات آنها در نوجوان ۵۱
۲-۲-۷ عوام مؤثر در رشد دلبستگی ۵۶
۲-۳ عزت نفس ۵۷
۲-۳-۱ انواع تعاریف و مبانی نظری در حوزه عزت نفس ۵۹
۲-۳-۲ منابع عزت نفس ۷۰
۲-۳-۳ پیشروهای کودی در مورد عزت نفس ۷۲
۲-۳-۴ کودکی میانی و ظهور عزت نفس در نوجوانی ۷۳
۲-۳-۵ عزت نفس در دوران نوجوانی ۷۴
۲-۳-۶ عزت نفس و جنسیت و رفتارهای پرخطر ۷۵
۲-۳-۷ دلبستگی و عزت نفس ۷۹
۲-۴ خود تنظیمی ۸۱
۲-۴-۱ تعریف خود تنظیمی ۸۲
۲-۴-۲ دیداهها و تئوریهای مختلف مربوط به خود تنظیمی ۸۳
۲-۴-۳ فرآیندهای خود تنظیمی ۸۸
۲-۴-۵ خود تنظیمی خلقی نوجوان و رفتارهای پرخطر ۹۰
۲-۴-۶ دلبستگی و خود تنظیمی ۹۲
۲-۵ پیشینه تحقیق ۹۵
۲-۵-۱ پیشینه تحقیقات داخلی ۹۵
۲-۵-۲ پیشینه تحقیقات خارجی ۹۹
۲-۶ جمع بندی ۱۰۳
فصل سوم: روش شناسی ۱۰۵
۳-۱ روش تحقیق ۱۰۵
۳-۲ جامعه آماری ۱۰۵
۳-۳ نمونه آماری و روش نمونه گیری ۱۰۵
۳-۴ فرآیند اجرای پژوهش ۱۰۶
۳-۵ ابزار جمع آوری اطلاعات ۱۰۶
۳-۶ روش تجزیه و تحلیل داده ها ۱۱۱
فصل چهارم: یافته های پژوهش ۱۱۲
مقدمه ۱۱۳
۴-۱ یافته های توصیفی ۱۱۳
۴-۲ یافته های استنباطی ۱۱۶
۴-۲-۱ روابط دو متغیره ۱۱۶
۴-۲-۲ یافته های مربوط به سوالهای پژوهش ۱۱۸
۴-۲-۲-۱ سوال اول پژوهش: آیا عزت نفس در رابطه دلبستگی به مادر و خطرپذیری نقش میانجی دارد؟۱۱۸
۴-۲-۲-۲ سوال دوم پژوهش: آیا عزت نفس در رابطه دلبستگی به دوستان و رایش به خطرپذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۲۷
۴-۲-۲-۳ سوال سوم پژوهش: آیا عزت نفس در رابطه دلبستگی به دوستان و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۳۵
۴-۲-۲-۴ سوال چهارم پژوهش: آیا خود تنظیمی در رابطه دلبستگی به مادر و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۳۵
۴-۲-۲-۵ سوال پنجم پژوهش: آیا خود تنظیمی در رابطه دلبستگی به پدر و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۴۳
۴-۲-۲-۶ سوال ششم پژوهش: آیا خود تنظیم یدر رابطه دلبستگی به دوستان و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۵۹
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری ۱۶۰
مقدمه ۱۶۱
۵-۱ سوال اول: آیا عزت نفس در رابطه با دلبستگی به مادر و خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۶۱
۵-۱-۲ سوال دوم: آیا عزت نفس در رابطه با دلبستگی به پدر و گرایش خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۶۱
۵-۱-۳ سوال سوم: آیا عزت نفس در رابطه با دلبستگی به دوستان و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۶۱
۵-۱-۴ سوال چهارم: آیا خود تنظیمی در رابطه با دلبستگی به مادر و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۷۲
۵-۱-۵ سوال پنجم: آیا خود تنظیمی در رابطه با دلبستگی به پدر و گرایش به خطر پذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۷۵
۵-۱-۶ سوال ششم: آیا خود تنظیمی در رابطه با دلبستگی به دوستان و گرایش به خطرپذیری نقش میانجی دارد؟ ۱۷۷
۵-۲ بحث و نتیجه گیری ۱۷۸
۵-۳ محدودیت های پژوهش ۱۷۹
۵-۴ پیشنهادات پژوهش ۱۸۰
منابع فارسی ۱۸۱
منابع انگلیسی ۱۸۷
پیوست ها ۲۲۰
ABSTRACT ۲۲۵
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل ۴-۱ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رانندگی پرخطر با واسطه عزت نفس ۱۱۹
شکل ۴-۲ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به خشونت با واسطه عزت نفس ۱۲۰
شکل ۴-۳ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به سیگار با واسطه عزت نفس ۱۲۱
شکل ۴-۴ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به مواد مخدر و روانگردان با واسطه عزت نفس ۱۲۲
شکل ۴-۵ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به الکل با واسطه عزت نفس ۱۲۳
شکل ۴-۶ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به قلیان با واسطه عزت نفس ۱۲۴
شکل ۴-۷ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به دوستی با جنس مخالف با واسطه عزت نفس ۱۲۵
شکل ۴-۸ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رابطه جنسی با واسطه عزت نفس ۱۲۶
شکل ۴-۹ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رانندگی پرخطر با واسطه عزت نفس ۱۲۷
شکل ۴-۱۰ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به خشونت با واسطه عزت نفس ۱۲۸
شکل ۴-۱۱ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به سیگار با واسطه عزت نفس ۱۲۹
شکل ۴-۱۲ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به مواد مخدر و روانگردان با واسطه عزت نفس ۱۳۰
شکل ۴-۱۳ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به الکل با واسطه عزت نفس ۱۳۱
شکل ۴-۱۴ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به قلیان با واسطه عزت نفس ۱۳۲
شکل ۴-۱۵ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به دوستی با جنس مخالف با واسطه عزت نفس ۱۳۳
شکل ۴-۱۶ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رابطه جنسی با واسطه عزت نفس ۱۳۴
شکل ۴-۱۷ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رانندگی پرخطر با واسطه عزت نفس ۱۳۵
شکل ۴-۱۸ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به خشونت با واسطه عزت نفس ۱۳۶
شکل ۴-۱۹ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به سیگار با واسطه عزت نفس ۱۳۷
شکل ۴-۲۰ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به مواد مخدر و روانگردان با واسطه عزت نفس ۱۳۸
شکل ۴-۲۱ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به الکل با واسطه عزت نفس ۱۳۹
شکل ۴-۲۲ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به قلیان با واسطه عزت نفس ۱۴۰
شکل ۴-۲۳ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به دوستی با جنس مخالف با واسطه عزت نفس ۱۴۱
شکل ۴-۲۴ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رابطه جنسی با واسطه عزت نفس ۱۴۲
شکل ۴-۲۵ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رانندگی پرخطر با واسطه خود تنظیمی ۱۴۳
شکل ۴-۲۶ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به خشونت با واسطه خود تنظیمی ۱۴۴
شکل ۴-۲۷ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به سیگار با واسطه خود تنظیمی ۱۴۵
شکل ۴-۲۸ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به مواد مخدر و روانگردان با واسطه خود تنظیمی ۱۴۶
شکل ۴-۲۹ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به الکل با واسطه خود تنظیمی ۱۴۷
شکل ۴-۳۰ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به قلیان با واسطه خود تنظیمی ۱۴۸
شکل ۴-۳۱ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به دوستی با جنس مخالف با واسطه خود تنظیمی ۱۴۹
شکل ۴-۳۲ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به مادر و گرایش به رابطه جنسی با واسطه خود تنظیمی ۱۵۰
شکل ۴-۳۳ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به رانندگی پرخطر با واسطه خود تنظیمی ۱۵۱
شکل ۴-۳۴ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به خشونت با واسطه خود تنظیمی ۱۵۲
شکل ۴-۳۵ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به سیگار با واسطه خود تنظیمی ۱۵۳
شکل ۴-۳۶ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به مواد مخدر و روانگردان با واسطه خود تنظیمی ۱۵۴
شکل ۴-۳۷ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به الکل با واسطه خود تنظیمی ۱۵۵
شکل ۴-۳۸ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به قلیان با واسطه خود تنظیمی ۱۵۶
شکل ۴-۳۹ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به دوستی با جنس مخالف با واسطه خود تنظیمی ۱۵۷
شکل ۴-۴۰ تحلیل مسیر متغیرهای دلبستگی به پدر و گرایش به رابطه جنسی با واسطه خود تنظیمی ۱۵۸
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول ۴-۱ قراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب ویژگیهای جنس، سن و مقطع ۱۱۳
جدول ۴-۲ فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب ویژگیهای خانوداگی ۱۱۴
جدول ۴-۳ میانگین و انحراف معیار متغیر وابسته (خره مقیاسهای خطرپذیری) ۱۱۵
جدول ۴-۴ میانگین و انحراف معیار متغیرهای میانجی (دلبستگی به مادر، پدر و دوستان) ۱۱۵
جدول ۴-۵ میانگین و انحراف معیار متغیرهای میانجی (عزت نفس و خود تنظیمی) ۱۱۶
جدول ۴-۶ رابطه همبستگی دلبستگیو خطرپذیری ۱۱۶
جدول ۴-۷ رابطه همبستگیعزت نفس و خود تنظیمی با خطر پذیری ۱۱۷
جدول ۴-۸ رابطه همبستگیبه مادر، پدر و دوستان با عزت نفس و خودتنظیمی ۱۱۷
جدول ۴-۹ رابطه همبستگی دلبستگی به مادر، پدر و دوستان ۱۱۸
جدول ۴-۱۰ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به رانندگی پرخطر” ۱۱۹
جدول ۴-۱۱ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به خشونت” ۱۲۰
جدول ۴-۱۲ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به سیگار” ۱۲۱
جدول ۴-۱۳ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به مواد مخدر” ۱۲۲
جدول ۴-۱۴ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به الکل”۱۲۳
جدول ۴-۱۵ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به قلیان” ۱۲۴
جدول ۴-۱۶ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به دوستی با جنس مخالف” ۱۲۵
جدول ۴-۱۷ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← عزت نفس ← گرایش به رابطه جنسی” ۱۲۶
جدول ۴-۱۸ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به رانندگی پرخطر” ۱۲۷
جدول ۴-۱۹ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به خشونت” ۱۲۸
جدول ۴-۲۰ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به سیگار” ۱۲۹
جدول ۴-۲۱ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به مواد مخدر” ۱۳۰
جدول ۴-۲۲ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به الکل”۱۳۱
جدول ۴-۲۳ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به قلیان” ۱۳۲
جدول ۴-۲۴ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به دوستی با جنس مخالف” ۱۳۳
جدول ۴-۲۵ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به پدر ← عزت نفس ← گرایش به رابطه جنسی” ۱۳۴
جدول ۴-۲۶ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به رابطه جنسی” ۱۳۵
جدول ۴-۲۷ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به رانندگی پرخطر” ۱۳۶
جدول ۴-۲۸ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به خشونت” ۱۳۷
جدول ۴-۲۹ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به سیگار” ۱۳۸
جدول ۴-۳۰ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به مواد مخدر” ۱۳۹
جدول ۴-۳۱ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به الکل”۱۴۰
جدول ۴-۳۲ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به قلیان” ۱۴۱
جدول ۴-۳۳ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به دوستان ← عزت نفس ← گرایش به دوستی با جنس مخالف” ۱۴۲
جدول ۴-۳۴ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به رانندگی پر خطر” ۱۴۳
جدول ۴-۳۵ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به خشونت” ۱۴۴
جدول ۴-۳۶ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به سیگار” ۱۴۵
جدول ۴-۳۷ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به مواد مخدر” ۱۴۶
جدول ۴-۳۸ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به الگل” ۱۴۷
جدول ۴-۳۹ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به قلیان” ۱۴۸
جدول ۴-۴۰ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به دوستی با جنس مخالف” ۱۴۹
جدول ۴-۴۱ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به رابطه جنسی” ۱۵۰
جدول ۴-۴۲ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به رانندگی پر خطر” ۱۵۱
جدول ۴-۴۳ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به خشونت” ۱۵۲
جدول ۴-۴۴ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به سیگار” ۱۵۳
جدول ۴-۴۵ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به مواد مخدر” ۱۵۴
جدول ۴-۴۶ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به الگل” ۱۵۵
جدول ۴-۴۷ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به قلیان” ۱۵۶
جدول ۴-۴۸ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به دوستی با جنس مخالف” ۱۵۷
جدول ۴-۴۹ رگررسیون مربوط به تحلیل مسیر ” دلبستگی به مادر ← خود تنظیمی ← گرایش به رابطه جنسی” ۱۵۸
جدول ۴-۵۰ رگرسیون خود تنظیمی به دلبستگی به دوستان ۱۵۹
فصل اول
کلیات پژوهش
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه
از آنجا که نوجوانان و جوانان یک کشور از با ارزشترین منابع آن کشور محسوب میشوند، ضروری است تا از این قشر عظیم و سلامت آن مراقبت و مداخلات لازم صورت گیرد. در این راستا، شناخت عمیق از رفتارهای نوجوانان و شناسایی و اولویتبندی رفتارهای مخاطرهآمیز آنها برای طراحی مداخلات اثربخش و پیشگیری جهت تامین سلامت جسمی و روانی آنها در جهت سلامت جامعه ضرورت دارد.
دوره نوجوانی که با تغییرات جسمانی، روانشناختی و اجتماعی گسترده همراه است بدلیل خودمحوری و عدم درک صحیح نوجوانان از رفتارهای خود، مرحله مهمی برای شروع رفتارهای پرخطر محسوب میشود (بویر[۱]، ۲۰۰۶). رفتارهای پرخطر به هر واکنش یا رفتاری دلالت دارد که بالقوه میتواند ابعاد سلامت جسمانی، انجام تکالیف بهنجار رشدی، اجرای نقشهای اجتماعی مورد انتظار، اکتساب مهارتهای اساسی، دستیابی به احساس کفایت، سلامت و شایستگی و آمادگی مناسب برای دورههای بعدی رشد را به خطر اندازد (خوشخوی، ۱۳۹۲). غالباً مهمترین رفتارهای پرخطر به ترتیب، مصرف الکل، مصرف دخانیات، مصرف مواد، روابط جنسی ناایمن و درگیری و خشونت عنوان میشود (کلوئپ، گونی، کاک و سیم سک، ۲۰۰۹)[۲]. نوجوانان با افزایش سن در چندین فعالیت مخاطرهآمیز مشارکت میکنند و تمایلشان برای انجام متوالی این قبیل رفتارها افزایش پیدا میکند، به گونهای که این مشارکت و گرایش آنها به انواع رفتارهای پرخطر، به یکی از اصلیترین منابع عمده نگرانی تبدیل شده است، زیرا نوجوانانی که به مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل گرایش دارند، پیشرفت تحصیلی کمتری دارند، بیشتر ترک تحصیل میکنند و کمتر وارد دانشگاه میشوند و در عین حال مصرف این قبیل مواد با افزایش وقوع خودکشی، مرگ و میر زود هنگام، درگیری و ابتلا به بیمارهای قلبی در ارتباط است (میشل و بن زور، ۲۰۰۷)[۳]. در پژوهش محمدخانی (۱۳۸۸)مصرف سیگار با ۷/۱۴ درصد و مشروبات الکلی با ۸/۹ درصد شایعترین رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان ایرانی بود. نظریههای مختلف در بروز رفتارهای پرخطر عوامل مختلفی را دخیل دانستهاند. بیشک آگاهی از این عوامل میتواند در جهت پیشگیری، تشخیص و درمان رفتارهای پرخطر بسیار مثمر ثمر واقع شود. لذا پژوهش حاضر در جهت دستیابی به ارتباط متغیرهای رفتارهای پرخطر و دلبستگی به والدین و دوستان و بررسی نقش میانجی مشتقات خود مانند عزت نفس و خودتنظیمی که در تخفیف و یا تشدید این رفتارها تأثیرگذار می باشند، میپردازد.
۱-۱ بیان مسأله
با توجه به اهمیت دوران نوجوانی و آسیبپذیری نوجوانان در موقعیتهای تنشزا پیش بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان بر اساس مؤلفههایی چون نوع دلبستگی آنها به والدین و دوستان و ویژگیهای روانشناختی فرد چون عزتنفس و خودتنظیمی بعنوان خصیصههایی که از همان دوران کودکی پایهگذاری شدهاند، میتواند نگرش جدیدی در باب این موضوع باشد. به این ترتیب شدت و ضعف این متغیرها (عزت نفس و خودتنظیمی)، تأثیری که بر دلبستگی و رفتارهای پرخطر دارند و اینکه یافتههای پیشین مبین چه واقعیاتی هستند، موضوعاتی است که در ادامه به آن پرداخته شدهاست.
نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی است و انتقال از یک دوره تحول به دوره دیگر معمولاً با فشار، تعارض و مشکلاتی همراه است. وجود تغییرات در دوره نوجوانی، مستلزم سازش یافتگیهای جدیدی است که در آن فرد با تزلزل و ناامنیهای بسیاری روبرو میگردد. این تحولات در روابط نوجوان با همسالانش اثر میگذارد، بعلاوه انتظاراتی را که نوجوان از خود دارد تغییر میدهد و روابط خانوادگی او را دگرگون میسازد که معمولاً افت اعتماد به نفس و اهمیت دادن به تأیید و پذیرش از سوی همسالان در نتیجه تغییرات تجربه شده در نوجوان شکل میگیرد (برگمن و اسکات، ۲۰۰۱)[۴].
این دوره زمانی است که نوجوان نقشها و مسئولیت های جدید را میپذیرد و مهارتهای اجتماعی را برای عهده گرفتن آن نقشها فرا میگیرد (هریس، دانکن، بوسیجولی، ۲۰۰۲)[۵] ولی از آنجا که مدل و الگویی دقیق، روشن و همه جانبه در زمینه رفتار مناسب برای او تعریف نشده است، او به سبک سنگین کردن رفتارها، آزمایش نقشها، اعلام تمایز از بزرگسالان و در برخی موارد به نادیده گرفتن قواعد دست میزند (شفرز[۶]، ۲۰۰۴). نوجوانان آسیبپذیرترین قشر در برابر رفتارهای پرخطرند ، و بواسطه ویژگیهای تحولی این دوره بیش از سایر گروهها دست به رفتارهایی میزنند که سلامت حال یا آیندهشان را در معرض خطر قرار میدهد (سلیمانینیا، ۱۳۸۶). برای همین این دوره، دورهای پرخطر برای شروع مصرف سیگار، مواد مخدر، الکل و سایر مواد غیرمجاز محسوب میشود (ملشیور، چاستنگ، گلدبرگ، فوم بون، ۲۰۰۸)[۷].
رفتارهای پرخطر به رفتارهایی گفته که سلامت بهزیستی نوجوانان و جوانان یا افراد جامعه را در معرض خطر قرار میدهند. این رفتارهای پرخطر به دو دسته تقسیم میشوند:
- رفتارهایی مانند مصرف الکل، روابط جنسی غیرمطمئن، مصرف سیگار و مواد که بروز سلامت فرد را به خطر میاندازند.
- رفتارهایی مانند رفتارهای ضد اجتماعی مثل دزدی، پرخاشگری، گریز از مدرسه، فرار از خانه، رفتارهای جنسی و غیره که سلامت و تندرستی دیگر افراد جامعه را تهدید میکنند (شاملو، ۱۳۸۳).
از این رو دوره نوجوانی و جوانی اغلب با خطر پذیری هممعنی شده و فرد به عنوان موجودی خطرپذیر تعریف میشود. کارگرگ و گرور (۲۰۰۳)[۸] خطرپذیری را به رفتارهایی اطلاق میکنند که احتمال نتایج منفی و مخرب جسمی، روان شناختی و اجتماعی را برای فرد افزایش دهد. بررسی رفتارهای پرخطر از حیث نتایجی که برای زندگی، سلامتی و رشد روانی و اجتماعی نوجوان به همراه میآورد از قبیل: بیماریهای روحی و روانی همچون افسردگی، ناخوشی و حتی مرگ (ایروین، ۱۹۳۹)، ایدز و بیماریهای جنسی (مارکوییز و گالبن، ۲۰۰۴)[۹]، ترک تحصیل، فرار از مدرسه، عدم موفقیت تحصیلی و شغلی (جسور[۱۰]، ۱۹۹۲) و درگیری در جرائم مختلف دارای اهمیت است. مصرف مواد مخدر، خشونت و رفتارهای جنسی عامل بسیاری از مرگومیرهای سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی است (لیندبرگ، بوگست، ویلیامز، ۲۰۰۰).[۱۱] بطوریکه بسیاری از رفتارهای پرخطر از قبیل سیگار، الکل، موادمخدر و روابط جنسی نامطمئن در سنین قبل از ۱۸ سالگی اتفاق میافتند (برگمن و اسکات، ۲۰۰۱).
در بررسی رفتارهای خطرپذیری نوجوانان نیز دیدگاهها و مدلهای زیادی مطرح شده است. برخی نظریهها در تبیین اینگونه رفتارها، بر جنبههایی از خود (شخص) تمرکز کردهاند و برخی دیگر جنبههایی از (محیط) را مورد تأکید قرار دادهاند. تئوریهای دیگری نیز وجود دارند که ترکیب جنبههایی از شخص و محیط را در رفتارهای پرخطر نوجوانان دخیل میدانند. عوامل شناختی (مثل ادارک خطر)، عوامل زیستی (مثل تأثیرات هورمونی) عوامل شخصیتی (مثل گرایش های هیجان خواهی) و عوامل تأثیرات محیطی (مثل والدین و گروه همسال) همه از مواردیاند که به منظور درک چگونگی و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در نوجوانان و عواقب منفی آنها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتهاند (جسور، ۱۹۹۲؛ ایروین[۱۲]، ۱۹۹۳، و کالیچمن[۱۳]، ۲۰۰۰).
طبق تحقیقات گسترده والدین و همسالان دو گروهی هستند که بر خطرپذیری جوانان تأثیر بسزایی دارند (سیم[۱۴]، ۲۰۰۰). در میان عوامل تأثیرگذار، خانواده به عنوان اولین نهاد جامعهپذیری و والدین به عنوان اولین الگوهای رفتاری که نقش مهمی را در هدایت تجربههای نوجوانان از طریق آموزش مستقیم و غیرمستقیم و حمایت از آنها برعهده دارند (رافائلی و اونتای، ۲۰۰۱)[۱۵]؛ میتوانند در کاهش و پیشگیری از رفتارهای پرخطر مطرح گردند. یکی از موضوعات مهمی که در ایجاد و تحکیم روابط انسانی نقش مؤثری دارد، احساس امنیت است. ویفن و همکارانش که با نظریه دلبستگی کار میکنند معتقدند عدم وجود امنیت، روابط اصلی افراد را آشفته میسازد و موجب فشارهای هیجانی وآسیبهای روانی میشود (جانسون و ویفن ، ۲۰۰۹)[۱۶].
دوره نوجوانی فرصت مغتنمی برای مطالعه اهمیت دلبستگی ایمن در برههای است که تحولات مهم اجتماعی و شخصی روی میدهد (مورتی و هالند، ۲۰۰۲)[۱۷] . از دیدگاه دلبستگی این تغییر سریع در بافت و ارتباطات اجتماعی که با تغییرات شناختی در توانایی بازنمایی همراه میشود، نه تنها تنگنایی شناختی- هیجانی جهت حل آن برای نوجوان ایجاد میکند- به این ترتیب که او باید غرایز و تجارب متعارض را در مورد خود در بافتهای اجتماعی مختلف یکپارچه کند- بلکه معضلی را نیز برای دلبستگی ایجاد مینماید. این معضل، حفظ احساس پیوستگی و پایگاهی امن در روابط دلبسته به والدین از یک طرف و اشتیاق زیاد برای کشف راههای جدید برای تجربه کردن خود و دیگران میباشد(مورتی و هالند ، ۲۰۰۳).
توجه به این نکته ضروری است که از دیدگاه دلبستگی گذر موفق از نوجوانی با جدا شدن نوجوان از والدینش تعریف نمیشود (لمبورن و اشتاینبرگ،[۱۸]۱۹۹۳؛ ریان، دسی و گرولنیک،[۱۹] ۱۹۹۵)،
مشخصات
- جنسیت زن
- وابسته به کلینیک
- تجارب / مهارت ها
- دانشگاه دانشگاه شهید بهشتی
- رشته تحصیلی روانشناسی خانواده درمانی
- گواهینامه ها
- پست های مدیریتی
- مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد
- کلمات کلیدی سرور سام دلیری روانشناس، سرور سام دلیری مشاور، سرور سام دلیری روان درمانگر، سرور سام دلیری روانپزشک، سرور سام دلیری متخصص اعصاب و روان
تخصص ها
- روانشناسی خانواده