من سعید قدرتی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد از پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۵، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “عملکرد زندگی روزمره، کیفیت زندگی و آسیبهای شناختی در افراد مبتلا به اچآیوی” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

مقدمه و بیان مسئله: نشانگان نقص ایمنی اکتسابی ۱ یا ایدز در اثر عفونت با ویروس اچآیوی ۲ باه وجاود مای آیاد و اماروزه
، تبدیل به بیماری همهگیری شده است که جامعه جهانی را تهدید مای کناد )سالقورن، ریتاز، پوپوویاک، گاالو ۳
۱/ ۲۰۰۵ (. در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۵ میلیون نفر دچار بیماری ایدز در ساطح جهاان گازارش شادند و حادود ۵
میلیون نفر نیز در اثر ای بیماری جان باختند. تخمی زده میشود که در ایران در سال ۲۰۱۳ حدود ۷۰ هزار نفر
دچار بیماری ایدز باشند و حدود ۴۴۰۰ نفر نیز براثر ای بیماری جانباخته باشند )برنامهی سازمان ملال متحاد
۲۰۱۴ (. همهگیرشناسی اچآیوی در ایران در فاز متمرکز است اما پتانسیل آن را دارد که به فاز فراگیار ، در ایدز ۴
تبدیل شود. )برنامهی سازمان ملل متحد در ایدز، ۲۰۱۴ (. راههای انتقال ای بیماری شامل تماس جنسی، خون و
فرآوردههای خونی و از مادر به فرزند است و در حال حاضار اساتفاده از سارن هاای آلاوده توسا معتاادی
.) تزریقی، از مهمتری راههای انتقال در کشورهایی مانند ایران محسوب میشود )سلقورن و همکاران، ۲۰۰۵
اگرچه استفادهی گسترده از درمان بسیار فعال ضدرتروویروسی ۵ میزان هماه گیرشناسای بیمااری ایادز را
بهبود بخشیده و وقوع دمانس شدید ناشی از اچآیوی را کاهر داده است، اما تخریبهای شاناختی دیگار در
ای افراد مانع مهمی هم برای درمان مؤثر درمان بسیار فعال ضدرتروویروسی و هم برای مدیریت ایا بیمااری
.)۲۰۱۰ ، به شمار میرود )آناند، اسپرینگر، کوپنهاور و آلتیس ۶
اختلال نقص عصبشناختی مربوط به ویروس اچآیوی ۷، از درجات شدید )دمانس ناشای از ایادز( تاا
درجات خفیفتر )اختلال عصبشناختی خفیف و تخریب عصبشناختی بدون نشاانگان( را شاامل مای شاود.
اختلال نقص عصبشناختی مربوط به ویروس اچآیوی شامل تخریب شناختی که خود شامل پردازش کناد و نقص حافظه و توجه است ونیز نشانگان حرکتی مانند فقدان کنترل حرکتی مناساب و تغییارات رفتااری مانناد
۱( رابطاه دارد )گونزالزاساکارانو و ماارتی – CD4( T بیتفاوتی و خستگی میشود و با ساطح لنفوسایت هاای
.)۲۰۰۵ ، گارسیا ۲
ویروس اچآیوی از موانع خونی-مغزی عبور کرده و معمولاً به تغییرات آسیبشناسی عصبی منجر می-
شود که در ابتدا گرههای پایه ۳، نوقشر پیشانی ۴، اسبک مغز ۵ و مادهی سفید سربرال ۶ را تحت تأثیر قرار مای دهاد
)گونزالزاسکارانو و مارتی گارسیا، ۲۰۰۵ (. حدود نیمی از افاراد مباتلا باه تخریاب عصاب شاناختی مارتب باا
اچآیوی مشکلاتی را درزمینهی مدیریت مستقل خویشت درزمینهی فعالیتهای ابزاری زندگی روزاناه تجرباه
میکنند )هیتون ۷ و همکاران، ۲۰۰۴ (. عملکرد زندگی روزمره که بر انجام فعالیات هاای روزماره و مهاارت هاای
زندگی مستقل دلالت دارد، شامل هشت زمینهی عملکرد بهقرار تهیهی غذا، خانهداری، شسات لبااس، تواناایی
استفاده از تلف ، حملونقل، توانایی مدیریت تجاری، خرید و درنهایت تبعیت دارویی میشود که البته مردان در
.)۱۹۸۸ ، سه زیرمقیاس اول که شامل وظایف زنانه است نمرهگذاری نمیشوند )لاوتون و برودی ۸
کیفیت زندگی بهعنوان یک مفهوم چندبعدی که رفاه عمومی یک فرد را نشاان مای دهاد شاامل کاارکرد
۱۹۹۵ (. افاراد دچاار ویاروس اچآیوی ، اجتماعی، فیزیکی، روانی و عاطفی میشود )پیت، واچتل، مر و ماایر ۹
کیفیت زندگی پایی تری از جمعیت کلی دارند )منهیمار ۱۰ و همکااران، ۲۰۰۵ (. مطالعاات اخیار مجموعاه ای از
عاملهای مؤثر بر کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به اچآیوی را تعیی کرده است. افازایر میازان اچآیوی در ناتوانی جسمی و خستگی بیرازحد بر میزان کیفیت زندگی مؤثر اسات )کاودری و ،CD خون، کاهر سطح ۴
.)۲۰۰۰ ، ۲۰۰۱ ؛ وینفاورت، ویلکاه، گلیاک، فریماوس، اساکولم ۴ ، ۲۰۰۲ ؛ کال ۲ و همکاران، ۲۰۰۰ ؛ الار ۳ ، پسا ۱
عوامل روانی- اجتماعی مرتب با کیفیت زندگی پایی شامل حمایت اجتماعی ضاعیف، مناابع محادود ماالی و
۱۹۹۹ ؛ هکما ، ساوملای، ، دسترسی کم به خدمات سلامت روان میشود )سویندلز، موهر، جوستیک و بارم ۵
۱۹۹۶ (. درنهایت کیفیت زندگی در میان افرادی که مشکلاتی در زمینههای اندازه- ، کلی، استونسون و کالدابینی ۶
گیریهای شناختی مانند سرعت روانی-حرکتی و انعطافپذیری شناختی از خود نشان میدهند پایی تار اسات
.) )اوسوویکی ۷ و همکاران، ۲۰۰۰
تخریب عصبروانپزشکی باعث نقص در مقیاسهای عملکرد زندگی روزمره شامل تواعیف مادیریت
دارویی )آلبرت ۸ و همکاران، ۱۹۹۹ (، راننادگی خاودرو ) ماارکوت و همکااران(، کاارکرد شاغلی )ون گاور ،
۱۹۹۹ (، حتی پس از در نظر گارفت تاأثیرات شادت بیمااری اباتلا باه ، بائروالد، فراندو، مک الهینی و رابکی ۹
اچآیوی و اندوه روانپزشکی )افسردگی( منجر میشد. نقص در حافظهی رویدادی ۱۰ یکی از قویتری پایر –
؛ بی های نقص در عملکرد زندگی روزمره در بیمااران مباتلا باه اچآیوی اسات )آنادراد ۱۱ و همکااران، ۲۰۰۵
۲۰۰۰ ؛ ون گور و همکاران، ۲۰۰۷ (. نقص در حافظهی رویدادی تقریباا در ، بندیکت، مژیر، والر و هویت ۱۲
نیمی از افراد مبتلا به اچآیوی )هیتون و همکاران، ۱۹۹۵ ( بهطور آشکاری وجود دارد و بهوسا یلهی اساتراتژی کدگذاری سطوح بالاتر ۱ )موجری ۲ و همکاران، ۲۰۰۳ ( و استراتژی بازگشتی ۳ )دلیس ۴ و همکاران، ۱۹۹۵ ( تعیی
میشود. درحالیکه ادبیات تحقیق رابطهی آشکاری میان تخریب حافظهی رویدادی مرتب با اچآیوی و نقاص
در عملکرد زندگی روزمره را نشان میدهد، ای تحقیقات به ساازه ی حافظاه ی گذشاته نگار مرباوط مای شاود.
برخلاف تحقیقات گذشته، ارتباط حافظهی آیندهنگر )که یک جنباه ی دیگار از حافظاه ی رویادادی اسات( باه
عملکرد زندگی روزمره در بیماران مبتلا به عفونت اچآیوی بهطور کامل ارزیابی نشده اسات. تحقیقاات اخیار
شروع به توضیح حافظهی آیندهنگر در بیماران اچآیوی کرده است. شکایات خودگزارشی از حافظهی آیندهنگر
در بیماران اچآیوی بخصوص درزمینهی وظایف روزانه شدت گرفته است که نیازمناد آشکارساازی سارن و
۲۰۰۷ (. کارکرد عینی حافظهی آیندهنگر در اثر اباتلا باه عفونات ، فراخوانی آن است )وودز، تامسون و هاموند ۵
اچآیوی تخریب میشود که با نقایص متوس و نیز نقایص شدید در هردوی زیرمقیا اس حافظاه ی آیناده نگار
زمانمحور )کاری ۶ و همکاران، ۲۰۰۸ ( و حافظهی آیندهنگر واقعه محور )وودز و همکاران، ۲۰۰۸ ( آشکار مای –
شود. نقایص حافظهی آیندهنگر مربوط به عفونت اچآیوی تنها به میزان متوسطی با تخریب حافظهی گذشاته –
نگر همبستگی دارد )کاری و همکاران، ۲۰۰۸ ( و همچنی شکایات مارتب باا حافظاه ی آیناده نگار بایر تار و
شدیدتر از شکایات مرتب با حافظهی گذشتهنگار در میا ان افاراد مباتلا باه ویاروس اچآیوی اسات )وودز و
همکاران، ۲۰۰۸ (. با توجه به شواهد وجود تفاوت میان حافظاه ی گذشاته نگار و حافظاه ی آیناده نگار، )مانناد
شکایات فراوان مرتب با مشکلات در عملکرد زندگی روزمره که نشاندهندهی مشکلات در توانایی کدگاذاری
و فراخوانی است( مشهود است که حافظهی آیندهنگر نقر متفاوت و احتمالاً بسایار اساسا یتار ی از حافظاه ی
گذشتهنگر در عملکرد زندگی روزمره دارد )وودز و همکاران، ۲۰۰۸ (. بهعناوان مثاال ، یاادآوری زماان صاحیح
مصرف دارو در طول روز که به حافظهی آیندهنگر مرتب است ممک است بسیار مهمتر از یاادآوری ناام دارو پس از پرسیدن آن باشد که توانایی دوم همان حافظهی گذشتهنگر است. بهعبارتدیگر، یاک ارزیاابی جاامع از
حافظهی آیندهنگر و ارتباط آن با عملکرد زندگی روزمره ممک است دریچهی جدید و با یهمتاا یی درزمیناه ی
مهمی از شناخت باز میکند که در زندگی روزانهی افراد تکرار میشود و برای زندگی مستقل حیاتی اسات اماا
.) هیچگاه توس اندازهگیریهای سنتی و بالینی یادگیری و حافظه سنجیده نشده است )وودز و همکاران، ۲۰۰۸
تحقیقات فراوانی گزارش دادهاند که نقص در نواحی خاص عصبشناختی شامل سرعت روانی حرکتی،
عملکردهای اجرایی و حافظه، پیربی کیفیت زندگی پایی تر در میان جوانان و افراد میانساال دچاار عفونات
اچآیوی است )توزی ۱ و همکاران، ۲۰۰۳ ؛ اوسویکی و همکاران، ۲۰۰۰ (. ای یافتهها احتماال ایا را افازایر
میدهد که حافظهی آیندهنگر )که یکی از جنبههای مرتب بومشناختی حافظه به شامار مای رود و باا مشاکلات
عملکردی فراوان همراه میشود( ممک است یک پیربی قوی برای کیفیت زندگی در بیماران دچاار اچ آیوی
باشد. دویله ۲ و همکاران ) ۲۰۱۲ ( نیز، گزارش دادند که شا کایات خودگزارشای در ماورد حافظاه ی آیناده نگار
پیربی کیفیت زندگی پایی تر در بیماران دچار اچآیوی است.
۲۰۱۴ ( انجام شاد، کیفیات زنادگی باا ( همچنی در مطالعهای که توس اندرسون، مارکوسون و ورسل ۳
کاهر عملکرد زندگی روزمره کاهر پیدا میکرد. افراد دچار اچآیوی میزان بالاتر افسردگی نسبت به جمعیت
۲۰۰۵ (. از ساویی دیگار افساردگی در افاراد دچاار ، عمومی از خود نشان میدهند )باسو، چواستیاک و بروس ۴
.) اچآیوی با افزایر شکایات شناختی مارتب اسات )ساادک، ویجیال، گرانات، هیتاون و گاروه اچ انآرسای ۵
همچنی تیت و همکاران در سال ۲۰۰۳ گزارش کردند که افسردگی به میزان زیادی باعاث کااهر در کیفیات
زندگی بیماران دچار عفونت اچآیوی میشود. بدی ترتیب هدف ما در ای پژوهر ای بود که یک مدل معادلات ساختاری از مدل معادلات ساختاری عملکرد زندگی روزمره افراد مبتلا به اچآیوی را بر اساس عاملهای ذکرشده شامل کیفیت زندگی و آسیبهای شناختی اجرا کنیم.

اهمیت و ضرورت پژوهش: ایدز یک بیماری کشنده در عصر معاصر است که تقریباً مشکل بهداشتی تماامی کشورهاسات. ویاروس
نقص ایمنی در جهان بهسرعت در حال گسترش است و باعث توعیف و مرگ بسیاری از بزرگسالان در اوایل
زندگی و آلودگی افراد مختلف میشود )رایسلر ۱ و همکاران، ۲۰۰۵ (. ایران و سایر کشورهای شرق میانه با رشد
.) سریع ای ویروس مواجهاند )برنامهی سازمان ملل در ایدز، ۲۰۱۴
تخریب عصبروانی مرتب با ایدز میتواند توانایی فرد را برای انجام گسترهی وسایعی از فعالیا تهاا ی
روزانه شامل اشتغال )هیتون و همکاران، ۱۹۹۴ (، راننادگی )ماارکوت ۲ و همکااران، ۱۹۹۹ (، مادیریت دارویای
)آلبرت و همکاران، ۱۹۹۹ ؛ هینکی و همکاران، ۲۰۰۲ ( و فعالیتهاا ی ابازاری چندگاناه ی مرباوط باه زنادگی
روزانه )هیتون و همکاران، ۲۰۰۴ ( تحت شعاع قرار دهد.
حدود نیمی از افراد مبتلا به تخریب عصبشناختی مرتب با اچآیوی مشاکلاتی را درزمیناه ی مادیریت
.) مستقل خویشت درزمینهی فعالیتهای ابزاری زنادگی روزاناه تجرباه مای کنناد )هیتاون و همکااران ، ۲۰۰۴
عاملهای مؤثر بر گزارشهای شخصی عملکرد زندگی روزمره باوجوداینکه عواقب جدیای برای بیماران مای –
تواند داشته باشد در چهارچوب اچآیوی هنوز بهطور کامل مطالعه نشده است، بنابرای نیاز بسیار شدیدی برای
تعیی عاملهای مؤثر بر دقت تعیی گازارش هاا ی شخصای عملکارد زنادگی روزماره وجود دارد. همچنی کیفیت زندگی در میان بیماران مبتلا به اچآیوی اهمیت بالایی در کاربرد بالینی و نتایج درماانی
دارد و دارد همانطور که پژوهر تیت و همکاران ) ۲۰۰۳ ( نشان داد که کیفیت زندگی میاان بیمااران مباتلا باه
اچآیوی یک مؤلفهی حیاتی در مراقبت از بیمار محسوب میشود. با توجه به دانر ما تا به امروز هیچگونه تحقیقی درزمینهی مدلیابی کیفیت زنادگی و عملکارد زنادگی
روزمره در افراد مبتلا به اچآیوی با توجه به نقر حافظهی آیندهنگر صورت نگرفته است و تحقیقات بومی نیز
در ای زمینه در ایران بسیار اندک میباشد.

اهداف پژوهش: هدف کلی؛ و )CD بررسی نقر میانجی حافظهی آیندهنگر بی سطح پیشرفت عفونت اچآیوی )تغییار در ساطح ۴ متغیرهای کیفیت زندگی و عملکرد زندگی روزمره، اهداف ویژه؛ بررسی رابطهی بی عملکرد زندگی روزمره و آسیبهای شناختی حافظاه ی آیناده نگار در بیمااران مبتلا به اچآیوی، بررسی رابطهی بی عملکرد زندگی روزمره و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به اچآیوی، بررسی رابطهی بی کیفیت زندگی و آسیبهای شناختی حافظهی آیناده نگار در بیمااران مباتلا به اچآیوی، بررسی رابطهی بی عملکرد زندگی روزمره و سطح پیشرفت ویروس اچآیوی، بررسی رابطهی بی کیفیت زندگی و سطح پیشرفت ویروس اچآیوی، بررسی رابطهی بی آسیبهای شناختی حافظهی آیندهنگر و سطح پیشرفت ویروس اچآیوی.

فرضیه های پژوهش: فرضیه ی اصلی، و )CD حافظهی آیندهنگر نقر میانجی را میان سطح پیشرفت عفونت اچآیوی )تغییر در سطح ۴ متغیرهای کیفیت زندگی و عملکرد زندگی روزمره را ایفا میکند. فرضیه های ویژه، بی عملکرد زندگی روزمره و آسیبهای شناختی حافظهی آیندهنگر در افراد مبتلا به عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد. بی کارکرد زندگی روزمره و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد. بی آسیبهای شناختی حافظهی آیندهنگر و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد. بی آسیبهای شناختی حافظهی آیندهنگر و سطح پیشرفت عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد. بی کیفیت زندگی و سطح پیشرفت عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد.

سؤال پژوهش: آیا بی عملکرد زندگی روزمره و سطح پیشرفت عفونت اچآیوی رابطه وجود دارد؟

تعاریف متغیرها: تعاریف مفهومی متغیرها؛ در ادامه به تعاریف مفهومی متغیرها میپردازیم. ای متغیرهاا شاامل عملکارد زنادگی روزماره، کیفیات زندگی، حافظهی آیندهنگر و سطح پیشرفت ویروس اچآیوی میشود.