سمیرا رستمی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی-خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه علم و فرهنگ در سال ۱۳۸۹، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی اثر بخشی خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر اضطراب کودکان، عملکرد خانواده و شیوه فرزند پروری مادران” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علم و فرهنگ

پایان نامه

جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته روان شناسی بالینی- خانواده درمانی

عنوان:

بررسی اثر بخشی خانواده درمانی شناختی – رفتاری بر اضطراب کودکان، عملکرد خانواده و شیوه فرزند پروری مادران

استاد راهنما:

دکتر علی فتحی آشتیانی

استاد مشاور:

دکتر علیرضا مرادی

پژوهشگر:

سمیرا رستمی

شهریور ۱۳۸۹

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: گستره مسأله پژوهش

بیان مسأله

ضرورت انجام پژوهش

هدف های پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف متغیرهای پژوهش

تعریف مفهومی

تعریف عملیاتی

فصل دوم: مروری بر یافته های نظری و پژوهشی قبلی در قلمرو مسأله پژوهش

اضطراب کودکان

شیوع

همبودی

سبب شناسی

عوامل شناختی عوامل ژنتیکی

عوامل تریست شناختی

عوامل خانوادگی

درمان اضطراب کودکان

مداخله محیطی مداخله مرتبط با جندهای پزشکی بهداشتی

درمان شناختی – رفتاری _

خانواده درمانی

خانواده درمانی رفتاری-

خانواده درمانی شناختی- رفتاری

خانواده درمانی رفتاری و شناختی- رفتاری

عملکرد خانواده

شیوه های فرزند پروری

فرزند پروری قاطع و اطمینان بخش

فرزند پروری استبدادی

فرزند پروری سهل گیرانه

پیشینه پژوهش

پیشینه پژوهش در جهان

پیشینه پژوهش در ایران

فصل سوم: روش پژوهش

طرح پژوهش

جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری

شیوه اجرای پژوهشی

ابزار گردآوری دادها

مقیاس اضطراب کودکان اسپ ((SCAS فرم کودکان

مقیاس اضطراب کودکان ((SCAS- فرم والدین

ابزار سنجش خانواده (FAD)

پرسشنامه سبک های فرزند پیروزی بامریند

برنامه درمانی

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

داده های جمعیت شناسی

یافته ها در چارچوب قرضیه های پژوهشی

یافته های جانبی پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث در چارچوب قرضیه های پژوهش

نتیجه گیری

محدودیت ها

پیشنهادهای کاربردی

پیشنهادهای پژوهشی

(

ضمیمه – مقیاس اضطراب کودکان اسپنس (SCAS)- فرم کودکان

ضمیمه ۲- مقیاس اضطراب کودکان اسپنس (SCAS) فرم والدین

۳- ابزار سنجش خانواده (FAD)

ضمیمه ۴- پرسشنامه فرزنایر وری بامرینا

چکیده انگلیسی

چکیده:

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی خانواده درمانی شناختی رفتاری پر اضطراب کودکان، عملکرد خانواده و شیوه فرزند پیروزی مادران اجرا شد.

روش: در یک مطالعه شبه آزمایشی، پس از غربالگری از ۱۲۰ دختر ۱۰ و ۱۱ ساله یک مرکز آموزشی با استفاده از مقیاس اضطراب کودک اسپ (SCAS) -فرم کودکان، ۲۴ کودک که نمره اضطراب آنها بالاتر از نقطه برش بود، به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مادران آنها نیز مقیاس اضطراب اسپن فرم والدین و همچنین ابزار سنجش خانواده (FAD) و پرسشنامه فرزندپروری بامریند را تکمیل کردند. گروه آزمایش (۱۲ خانواده) مجله خانواده درمانی شناختی رفتاری (برنامه درمانی Cool Kids) را به مدت ۸ هفته دریافت کردند. در نهایت هر دو گروه آزمایشی و کنترل) بعد از دو ماه بار دیگر توسط فرم مقباس اضطراب کودکان اسپنس فرم کودکان و والدین، FAD و پرسشنامه شیوه فیزتان پر وری بأمر پند مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های به دست آمده با روش آماری کوواریانس (ANCOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: نتایج نشان داد که در ارزیابی کودکان، تفاوت معناداری بین میزان اضطراب کلی، اضطراب جدایی، اضطراب فراگیر، فوبیا، اضطراب اجتماعی، پانیک همراه با گذر هراسی و اختلال وسواسی-اجباری در کودکان گروه آزمایش و کنترل وجود دارد و میزان اضطراب به طور معنی داری در گروه آزمایش کاهش یافته است. در ارزیابی مادران، تفاوت معنی داری بین میزان اضطراب کلی، اضطراب فراگیر، فوبیا، پانیک همراه با گذر هراسی، اضطراب جدایی، اضطراب اجتماعی و اختلال وسواسی-اجباری فرزندان آنها وجود دارد. یافته ها تفاوت معناداری بین شیوه فرزند پروری قاطع و استبدادی مادران در گروه آزمایش و کنترل نشان دادند در حالی که در مورد شیوه فرزند پروری سهل گیر، نتایج معنی دار نبود. بین عملکرد کلی خانواده و زیر مقیاس های حل مشکل، نقش ها، کنترل رفتار، ارتباط مشارکت عاطفی و واکنش عاطفی، تفاوت بین گروه آزمایش و کنترل معنادار بود.

نتیجه گیری: با توجه به بافت های این پژوهش می توان روش خانواده درمانی شناختی رفتاری را به عنوان یک روش موثر در کاهش اضطراب کودکان، بهبود عملکرد خانواده و شیوه فرزندپروری مادران پیشنهاد داد.

کلیدواژه ها: خانواده درمانی شناختی رفتاری، اضطراب، عملکرد خانواده، فرزندپروری، کودکان

بیان مسأله

اختلالات اضطرابی از جمله شایع ترین تشخیص های گزارش شده در مطالعه های همه گیری شناسی کودکان و نوجوانان می باشند (سیکلتاده ترین و دیاموند : ۲۰۰۶). در مروری بر نظر خواهی های اجتماعی، کاستلو (۲۰۰۶ به نقل از کازر، ۲۰۰۹) دریافت که نرخ میانگین شیوع برای اختلالات اضطرابی ۱/۸ درصد، با دامنه ای از ۲ تا ۴۵ درصد بود.اختلالات اضطرابی در کودکان و نوجوانان شامل اضطراب جدایی، ترس خاص، اختلال اضطراب فراگیر”، اختلال وسواسی اجباری و اختلال استرس پس از سانحه می باشد (APA ، ۲۰۰۰ )، همگی به وسیله ترس مفرط از تجربه های درونی با موقعیت های بیرونی خاص و اجتناب از این تجربه ها، مشخص می شوند (کارر، ۲۰۰۹).محیط خانوادگی برجسته ترین و بی واسطه ترین زمینه ای که در آن کودکان رشد می کنند را تشکیل می دهد (هرمن، توماس” و آمرمن”، ۲۰۰۹). به عقیده بسیاری از روانشناسان و جامعه شناسان، باید ریشه بسیاری از انحراف های شخصیت و بیماری های روانی را در پرورش اولیه خانواده جستجو کرد شیوه های انضباطی والدین عالیا برحسب تعامل بین دو بعد رفتاری آنها، در تغییر است. بعد تخست به بررسی رابطه عاطفی با کودک می پردازد و حدود آن از رفتاری پاسخ ده، پنیر و کودک محور آغاز می شود و به رفتاری بی توجه و طرد کننده که مرکزیت آن به نیازها و امیال والدین گذاشته شده است، ختم می شود. بعد دوم، کنترل والدین بر کودک را در بر می گیرد و از رفتاری محدود کننده و مطالبه کننده تا روشی آسان گیر و بی ادعا، متغیر است و در آن برای رفتار کودک، محدودیت های مختصری منظور شده است. از ترکیب این دو بعد مهم یعنی پذیرش در برابر طرد شدن» و «سختگیری در برابر آسان گیری»، الگوهای قاطع و اطمینان بخش، خودکامه و مستبد، مساوات طلب و سهل گیر و بی بند و بار شکل می گیرد. والدین قاطع و اطمینان بخش، هم برای رفتار خودمختارانه و هم رفتار منضبط اعتبار قائلند، آنان روابط کلامی را تشویق می کنند و وقتی از اقتدار خود به عنوان والدین استفاده می کنند و کودک را از چیزی منع می کنتقاد یا از او انتظاری دارند، برایش دلیل می آورند. والدین خودکامه و مستیان بر خلاف والدین دموکرات، تحریک پذیر، انعطاف ناپذیر، زورگو، خشن و نسبت به نیازهای کودکان بی توجهتند. به نظر آنان اطاعت بی چون و چرا یک فضیلت است. والدین مساوات طلب، سهل گیر و بی بند و بار نیز نمی توانند نیازهای کودکان با نوجوانان را برآورده کنند. بعضی از والدین اجازه می دهند کودک هر کاری که می خواهد بکند، شاید به این دلیل که کاری به کودک ندارند و یا اینکه اهمیتی نمی دهند. والدین اینگونه خانواده ها، بین خودشان و کودک فاصله ای ایجاد و آن را حفظ می کنند و نیازهای خودشان را به جای نیازهای کودک مد نظر قرار می دهند (قرضی گلقزائی، محمد اسماعیل و رئوفیان مقدم،۱۳۸۲ ).بررسی های رفتار والد گری به طور مشترک، تشخیص داده اند که والدگری کنترلی و پیش حمایتی ۱۴ با اختلالات اضطرابی ارتباط دارد. برای نمونه کاگن ، اسنپدمن، آرکوس” و ورزنیک (۱۹۹۶ به نقل از هرسن؛ توماس و آمرمن، ۲۰۰۶) گزارش کردند درجه ای که مادران کودکانشان را حمایت می کردند در حالی که فرزندانشان احتیاجی به کمک نداشتند، ترس و اضطراب را در کودکان در یک سال بعد، پیش بینی می کرد. تحقیقات نشان می دهند که مادران نوجوانان مضطرب هنگامی که کودکانشان یک تکلیف پر از استرس را انجام می دهند، نسبت به مادران نوجوانان غیر مضطرب، دخالت کننده تر و بیش از اندازه در گیر هستند. در خانواده هایی که کودک مضطرب دارند باورهای خانواده در مورد والدگری و اضطراب می تواند به طور جدی روی توانایی نوجوان برای مقابله با چالش های زندگی تأثیر بگذارد. بسیاری از والدین به اضطراب به عنوان یک عامل تھا۔ یاد کننده که باید از آن اجتناب شود می نگرند. متعاقبه، أنها تلاش می کنند نوجوانشان (و خودشان را در مقابل این تجارب حفاظت کنند. این امر منجر به بروز رفتارهای والدینی ای می شود که وابستگی و اجتناب را افزایش می دهند. احتمالا پیچیده تر آن است که والدین از کنترل روان شناختی استفاده می کنند. در اینجا والدین نظرها، احساسات و تجربه های متفاوت مخصوصا راجه به عاطفه منفی (مانند خشم یا غمگینی) را در خانواده سرکوب می کنند. این خانواده ها اغلب معتقال تناد که بیان تفاوت ها و با تعارض به روابط صمیمانه شان آسیب می رساند. بنابر این مذاکره آزاد در مورد تعارض را منع می کنند که تکلیف تحولی استقلال را مختل می سازد. این کارها وابستگی نوجوان به والدین را تقویت می کند و خودپنداره بی کفایتی را تقویت می نماید. متأسفانه تو جوانان مضطرب آنقدر به والدین وابسته می شوند که به اندازه والدینشان در نگه داشتن این پویایی ها (وابستگی ها)، شرکت می کنند (لیبو، ۲۰۰۵).خانواده می تواند به عنوان واحدی از شخصیت های تعامل گر دیده شود، که در یک ساختار در حال پیشرفت از طریق تعامل های حفظ شده و اصلاح شده، با هم رابطه خوبشی دارند. در سال ۱۹۷۶، مینو چین استعاره اصلی ساختار خانواده شامل مرزهای میان فردی و زپر سیستمی، دامنه ای از مرزهای پراکنده ( که او در هم تنیده» می نامید) تا مرزهای واضح و در انتهای دیگر پیوستار تا مرزهای به طور نامناسب انعطاف ناپذیر (که او «گسسته» می نامید)، را ایجاد کرد. مطابق با نظر مینوچین، مرزهای واضح، پیوند کار کردی و سازگاری موفقی را برای تغییر تقاضاهای درون خانوادگی و برون خانوادگی ایجاد می کرد. علاوه بر این، السون”، راسل” و اسپرنکل (۱۹۸۳ به نقل از بوگلز و بر چمن- تو ساینت، ۲۰۰۶) به هم پیوستگی و انطباق پذیری را به عنوان بنیادی ترین ابعاد کار کرد خانواده شناسایی کردند. پس از آن، تعدادی از مطالعه ها، با استفاده از پرسشنامه های سنجش خانواده (برای مثال، ابزار سنجش خانواده FAD)، مصاحبه های ساخت یافته با تست سیستم خانوادگی، برای تحقیق کردن درباره ساختار خانواده و کارگرد در خانواده هایی با اختلالات اضطرابی و مشکلات مربوط به آن هدایت شدند. کودکان ۸تا ۱۲ ساله با اضطراب بالا، خانواده هایشان را تا متعادل تر (که آن به هم پیوستگی زیاد با سلسله مراتب ضعیف و یا به هم پیوستگی کم یا زیاد با سلسله مراتب خشک است) از کودکان با اضطراب متوسط توصیف کردند. پلنگ پوپکو” و دار ۲ (۲۰۰۱) ثابت کردند که به هم پیوستگی خانوادگی بیشتر، با هراس اجتماعی کودک و ترس از ارزیابی مربوط می شد، در حالی که کمبود انطباق پذیری خانوادگی با ترس از غریبه ها ارتباط داشت و همچنین ارتباط خانوادگی فقیر و کمبود ترغیب خانوادگی برای خود مختاری، وابسته به تست اضطراب کودک بود. کارکرد خانوادگی ناکارآمد، حالت و رگه اضطراب کودک را در کودکانی که زلزله را تجربه کردند، پیش بینی می کرد و کمبود جامعه پذیری خانوادگی، هراس اجتماعی کودک را در یک نمونه ترکیبی بالینی و بهنجار پیش بینی می کرد عباسی و همکاران (۱۳۸۸) نیز در پژوهشی کار کرد خانواده بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی، افسردگی و خانواده های غیر بالینی را مقایسه کردند و نتایج نشان دهستانه این بود که تفاوت معنی داری در نمرات میانگین مقیاس FAD وجود داشتp≤۰/۰۰۱)،۹ /۲=F). در زیر مقیاس های FAD بین گروه غیر بالینی، بیماران مبتلا به افسردگی و اختلالات اضطرابی در حوزه های کار کرد کلی، حل مسأله و نقش ها، و بین گروه غیر بالینی و گروه اختلالات اضطرابی در حوزه آمیختگی عاطفی تفاوت معناداری وجود داشت (۰۵/۰:p) و در تمام حوزه های کار کرد خانواده، گروه های بالینی نسبت به گروه غبر بالینی به طور معناداری عملکرد پایین تری داشتند (عباسی، یزدخواستی، منصوری و دهقانی، ۱۳۸۸).بافته ها، حوزه های خاص تعاملات خانوادگی را برای هدف قرار دادن با استفاده کردن رویکردهای والدین محور، پیشنهاد می دهند (سیکلند، رین و دیاموند، ۲۰۰۴). چند بن تحقیق فواید حمایت مشارکت گروهی بیماران و اعضای خانواده را خاطر نشان کرده اند (سارتوریس ؛ لف ؛ لوپز – ایبوز؛ ماج و اکاشا”، ۲۰۰۵)، شیوه شناختی رفتاری که تأکید زیادی روی شناخت و رفتار دارد، بر عمق الگوهای تعاملی خانواده تمرکز دارد. روابط خانوادگی، شناخت ها، هیجان ها و رفتارها در این نظر به بر یکدیگر تأثیرات دو جانبه دارند. بنابراین یک استنتاج شناختی می تواند هیجان با رفتاری را برانگیزد و یک هیجان یا رفتار می تواند بر شناخت تأثیر بگذارد. رویکرد خانواده درمانی شناختی رفتاری با نظر به تظامها در این موضوع که اعضای خانواده به طور همزمان بر یکدیگر تاثیر گذاشته و از هم تأثیر می گیرند، همخوانی دارد. در نتیجه رفتار یک عضو خانواده باعث می گردد که این به نوبه خود باعث ایجاد رفتار، هیجان و شناخت های واکشی فرد شود. همچنان که فرایند ادامه پیدا می کند، التهاب در پویایی های خانواده بالا می گیرد و خانواده را نسبت به گرداب های منفی تعارض، آسیب پذیر می کند (نیکولز،  شوارتز به نقل از دهقانی، گنجوی، تجاریان، رسولی، زاده محمدی و طهماسیان، ۱۳۸۷).با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده در حوزه خانواده درمانی شناختی رفتاری برای کودکان مضطرب، از جمله تحقیق داد و همکاران (۱۹۹۲). بارت و همکاران (۱۹۹۹) هاوارد و کندال  (۱۹۹۶) و وود و همکاران (۲۰۰۶): درمان شناختی رفتاری خانواده محور بهبود بیشتری در علائم اضطرابی کودکان نسبت به درمان شناختی رفتاری فردی ایجاد می کند. مندلو یتز” و همکاران (۱۹۹۹)، CBT گروهی والد- کودک و گروه درمانی با والدین را مقایسه کردند و داده ها نشان دهنده این بود که کودکان در CBT گروهی والد-کودک بهبود بیشتری نسبت به درمان دیگر داشتند. کویهام (۱۹۹۸) در مطالعه ای نشان داد که تفاوتی بین اثر گذاری CBT فردی و درمان خانوادگی CBT وجود ندارد. ماشاسیس و همکاران (۲۰۰۲) درمان خانوادگی فردی را با درمان خانوادگی گروهی مقایسه کردند. نتایج نشان دهنده تفاوت معنی داری بین این دو درمان نبود. در پژوهش راپی (۲۰۰۰) نتایج اثر گذاری خانواده درمانی شناختی- رفتاری گروهی و CBT فردی، یکسان بودند. دگروت و همکاران نیز قالب های فردی و گروهی مداخله شناختی رفتاری خانواده محور را در پژوهشی مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که بین این دو قالب درمانی تفاوت معنی داری وجود ندارد.و با توجه به نتایج پژوهش های فوق و با توجه به اینکه (تا جایی که بررسی شده است) طرح درمانی خانواده درمانی شناختی رفتاری برای کودکان مضطرب تا کنون در ایران انجام نشده است، در این پژوهش در صدد پاسخگویی به سؤال های زیر هستیم:

۱- نقش خانواده درمانی شناختی- رفتاری در کاهش علائم اضطرابی کودکان چقدر است؟

۲- نقش خانواده درمانی شناختی رفتاری در بهبود کار کرد خانواده چقدر است؟

۳-نقش خانواده درمانی شناختی- رفتاری در تغییر شیوه فرزند پروری مادران چقدر است؟

ضرورت انجام پژوهش

اختلالات اضطرابی از جمله شایع ترین اختلالات روانشناختی کودکی و نوجوانی هستند. کودکانی که مضطرب هستند تمایل به مضطرب ماندن در نوجوانی و بزرگسالی دارند، ولو اینکه آنها به مدت طولانی ملاک های تشخیصی برای یک اختلال اضطرابی را نداشته باشند (سیچتی و کوهن ۲۰۰۶).بسیاری از کودکان دارای اختلالات اضطرابی با اعتماد به نفس پایین، انزوای اجتماعی و مهارت های اجتماعی نایستاده، اختلال در کار آکادمیک و مشکلات فیزیکی (مانند سر دردها و دل دردها) دست به گریبان هستند (سیکلتاد، رین و دیاموند، ۲۰۰۴)اختلالات اضطرابی علی رغم رشد سراسری شابع وسبع، نسبتا از چند دهه اخیر شناسایی شده اند، اگر چه این اختلالات معمولا با شدتی کمتر نسبت به دیگر شکل های آسیب شناسی روانی درک می شوند، تحقیقات اخیر نشان داده اند اختلالات اضطرابی با گستره ای از پیامدهای مضر، شامل ترک مدرسه، رشد دیگر اختلالات روانپزشکی از قبیل افسردگی عمده و خودکشی می باشد. پژوهش های اخیر نشان داده اند که اکثریت بزرگسالائی که از اختلال خلقی با اضطرابی گسترش یافته، رنج می برند علائم اولیه بیمار پشان در طول کودکی با نوجوانی، به عنوان یک اختلال اضطرابی آشکار می شود. اختلالات اضطرابی همچنین هزینه مالی بزرگی بر اجتماع تحمیل می کنند (سیچتی و کوهن، ۲۰۰۶).با توجه به اینکه کودکان تقریبا ۵۰ درصد جمعیت کشورهای در حال توسعه را تشکیل می دهند، به ویژه در کشور ما که از نظر بافت جمعیتی از کشورهای جوان دنیا به شمار می رود، شناخت مسائل و مشکلات روانی و عاطفی این قشر عظیم از جمعیت و کوشش در جهت یافتن شیوه های درمانی مؤثر و پایدار و گسترش آن دارای اهمیت بسیار است. مداخله های درمانی مؤثر، خود نوعی اقدام پیشگیرانه محسوب میشود (موسوی، ۱۳۸۴) و تحقیقات روی عامل های خانوادگی نشان می دهد که مشخصات و الگوهای تعاملی خانوادگی خاص ممکن است نقشی در رشد یا نگهداری اضطراب کودکی داشته باشند (سیگلند؛ وین و دیاموند، ۲۰۰۶). لذا مداخله در خانواده ضرورت دارد.

هدف های پژوهش

هدف کلی

تعیین اثربخشی خانواده درمانی شناختی رفتاری بر کاهش علائم اضطرابی در کودکان، بهبود عملکرد خانواده و شیوه فرزند پروری مادران

اهداف جزئی

١- مقایسه اضطراب کودکان قبل و بعد از مداخله درمانی در گروه آزمایش و کنترل.

۲- تعیین اثربخشی خانواده درمانی شناختی رفتاری بر بهبود کار کرد خانواده قبل و بعد از مداخله در مانی در گروه آزمایش و کنترل.

٣- تعیین اثربخشی خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر تغییر شیوه فرزندپروری مادران قبل و بعد از مداخله درمانی در گروه آزمایش و کنترل

فرضیه های پژوهش

خانواده درمانی شناختی رفتاری اضطراب گلی کودکان را کاهش می دهد.

۲- خانواده درمانی شناختی رفتاری عملکرد کلی خانواده را بهبود می بخشد.

٣- خانواده درمانی شناختی رفتاری شیوه فرزند پروری قاطع و اطمینان بخش را افزایش می دهد.

۴- خانواده درمانی شناختی – رفتاری شیوه فرزند پروری مستبدانه را کاهش می دهد.

۵- خانواده درمانی شناختی – رفتاری شیوه فرزند پروری سهل گیرانه را کاهش می دهد.

تعریف متغیرهای پژوهش

تعریف مفهومی

خانواده درمانی شناختی رفتاری شیوه شناختی رفتاری که تأکید متعالی روی شناخت و رفتار دارد، بر عمق الگوهای تعاملی خانواده تمرکز دارد. روابط خانوادگی، شناخت ها، هیجانات و رفتار در این نظریه بر یکدیگر تأثیرات دو جانبه دارند. بنابراین یک استنتاج شناختی می تواند هیجان با رفتاری را برانگیزد و یک هیجان با رفتار می تواند پر شناخت تأثیر بگذارد (نیکولز و شوارتز به نقل از دهقانی؛ گنجوی؛ نجاریان؛ رسولی ؛ زاده محمدی و طهماسیان، ۱۳۸۷).اضطراب اضطراب تشو یشی فراگیر، ناخوشایند و مبهم است که اغلب علائم خود کار نظبر سر درد، تعریق، تپش قلب، احساس تنگی در قفسه سینه، ناراحتی مختصر معده، و بیقراری که توسط ناتوانی در تشستن با ایستادن به مدت طولانی نشان داده می شود (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).عملکرد خانواده: قابلیت و توانایی عملکرد خانواده در چهار حوزه مهم است: ۱) عملکرد فردی؛ نظیر رضایت از خود در خانواده، ۲) عملکرد زناشو بی نظیر توجه کردن و مورد توجه واقع شدن با ارضای نیازهای جنسی، ۳) عملکرد مشارکتی؛ نظیر استفاده از قدرت والدینی و اجتماعی کردن کودکان، ۴) عملکرد اجتماعی اقتصادی؛ نظیر برنامه ریزی اقتصادی خانواده (تبریزی، دیبائیان، کاردانی و جعفری، ۱۳۸۵). مدل مک مستر برای درک ساختارها و سازماندهی خانواده و الگوهای تعاملی مرتبط با مشکلات خانوادگی، پر ارزیابی و فرمول بندی شش بعد از زندگی خانوادگی تمرکز می کند. حل مسأله، ارتباط، نقش ها، پاسخدهی عاطفی، مشارکت با درگیری عاطفی و کنترل رفتار (میلر ، ریان کیتنر، بیشاب و اپشتاین، ۲۰۰۰). _شیوه فرزند پروری: روش هایی هستند که والدین در برخورد با فرزندان خود اعمال می کنند و در شکل گیری و رشد آنان در دوران کودکی و خصایص بعدی شخصیتی و رفتاری او تأثیر فراوان و عمیقی دارند (فرضی گلقزانی و همکاران، ۱۳۷۹)

تعریف عملیاتی

خانواده درمانی شناختی رفتاری خانواده درمانی شناختی- رفتاری برای کودکان مضطرب آن درمانی است که توسط طرح درمانی «Cool Kids » اجرا می شود.

اضطراب: اضطراب نمره ای است که فرد از مقیاس اضطراب کودکان اسپنس دریافت می کند.

عملکرد خانواده: عملکرد خانواده ثمره ای است که فرد از ابزار سنجش خانواده (FAD) می گیرد

شیوه فرزند پروری: آن چیزی است که توسط پرسشنامه فرزند پروری بامر پند سنجیده می شود.

فصل دوم:

اضطراب کودکان

رشد هیجانی برای همه انسانها نوعی چالش است. کودکان در طی دورهای کمتر از یک دهه از درک هیجائی محدود به افرادی با شبکه هیجائی پیچیده تبدیل می شوند. با بالا رفتن سن تعداد و پیچیدگی تجارب هیجانی و همینطور مطالبات برای نحوه ابراز هیجانی همگی افزایش می یایتال؛ تعجب آور نیست که برخی از کودکان در رویارویی با این چالش ها در هم می شکنند و دچار اختلال های هیجانی می شوند؟ اختلال های هیجانی سیری مزمن دارد و می توانند به شدت مزاحم روند عادی زندگی در دوران بزرگسالی شوند ( کندال به نقل از تجاریان و داوودی، ۱۳۸۹).به طور کلی در کودکان نشانه های مرتبط با اختلالات اضطرابی، از جمله تظاهرات فیزیولوژیایی، رفتاری و شناختی، شبیه به نشانه هایی است که در بزرگسالان دیده می شود. هر چند نشانه های اختلالات اضطرابی ممکن است به صورت دل درد، سر درد، تنش عضلانی، تعرق، رفتارهای دلواپسانه، احساس خفقان با نفس تنگی مشاهده شود، اما همه بچه ها این واکنش های بالتی را مربوط به اضطراب نمی دانند. کودکان مضطرب از لحاظ شناختی نگرانند و این نگرانی ها اغلب مبتنی بر سوء تعبیر مطالبه های محیطی و دست کم گرفتن توانایی های مقابله خودشان است (همان منبع). کودک گاهی به طور مستقیم به بیان حالت خود می پردازد ولی اغلب ادراک جسمانی وی در رفتارش آشکار می شود، به این معنا که با بزرگسال را جستجو می کند تا در کنار او بر خود مسلط شود و یا برعکس با توسل به برون اریتری هیجانی، کوشش می کند تا خود را از دلشوره و رفتار ناشی از اضطراب رها سازد شیوه های مختلف بیان اضطراب کودک براساس مشاهده های بالینی به قرار زیر است:

1. در رفتار های ظاهری پاره ای از کودکان هیچ گونه ترس یا اضطرابی مشاهده نمی شود اما مکانیزم های دائم اجتناب و گریز مبین اضطراب عمیق آن هاست.