سپیده قاضی زاده هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۵، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و بهبود نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان مبتلا به سو استفاده جنسی: پژوهش مورد منفرد” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه فردوسی مشهد

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی بالینی

عنوان:

اثر بخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و بهبود نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان مبتلا به سو استفاده جنسی: پژوهش مورد منفرد

استاد راهنما:

دکتر علی مشهدی

اساتید مشاور:

دکتر زهرا طبیبی

دکتر عاطفه سلطانی فر

پژوهشگر:

سپیده قاضی زاده

بهمن ۱۳۹۵

فهرست مطالب

عنوان:

چکیده

فصل اول: مقدمه پژوهش

بیان مسئله

فرضیه های پژوهش

تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش

کودکی

سوء استفاده از کودکان

انواع سوء استفاده از کودکان

سوء استفاده جسمی

سوء استفاده هیجانی

غفلت

سوء استفاده جنسی

تاریخچه سوء استفاده جنسی از کودکان

شیوع پیامدهای سوء استفاده از کودکان

افسردگی و اختلال های خلقی

برانگیختگی و نشانه های شبه اختلال نقص توجه بیش فعالی (نوع تکانش گرا )

اجتناب، اختلال شخصیت، واکنش های تجزیه ای

اختلال در دلبستگی

مشکلات جسمی

مشکلات رفتاری

پیامدهای عصبی- زیستی

علایم اضطرابی

اختلال تنیدگی پس از سانحه

تشخیص و خصوصیات بالینی اختلال تنیدگی پس از سانحه

ملاک های تشخیصی تنیدگی پس از سانحه براساس ۵-DSM

شیوع اختلال تنیدگی پس از سانحه ناشی از سوء استفاده جنسی

سبب شناسی اختلال تنیدگی پس از سانحه

عامل فشار

عوامل اجتماعی

عوامل روانشناختی

عوامل زیستی

مداخلات درمانی تروما و سوء استفاده جنسی در کودکان

الف. درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (CBT – TF)

ب. درمان حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد( EMDR)

ج- درمان دلبستگی، خود گردانی و کفایت (ARC)

د. درمان مبتنی بر آموزش یادآوری خاص

ه. درمان شمارش تصاعدی

و. دارو درمانی

نظم جویی هیجان

نظم جویی شناختی هیجان

راهبردهای سازگارانه نظم جویی شناختی هیجان

راهبردهای ناسازگارانه نظم جویی شناختی هیجان

نقش نظم جویی شناختی هیجان در تنیدگی پس از سانحه و سوء استفاده جنسی

جمع بندی نهایی

فصل سوم: روش پژوهش

طرح پژوهش

شرکت کنندگان ابزارهای پژوهش

فرم رضایت نامه

نحوه غربال مراجعین

مقیاس علایم تنیدگی پس از سانحه در کودکان

مقیاس گزارش والدین از تنیدگی پس از سانحه در کودکان

پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان فرم کودک

روش اجرای پژوهش

مراحل درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما

روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

فصل چهارم: یافته های پژوهش

بررسی جمعیت شناختی

شرح حال مراجعین پژوهش

مراجع اول

مراجع دوم

مراجع سوم

بررسی یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش

فرضیه اول پژوهش

فرضیه دوم پژوهش

فرضیه سوم پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری در مورد فرضیه های پژوهش

فرضیه ی اول پژوهش

فرضیه ی دوم پژوهش

فرضیه ی سوم پژوهش

نتیجه گیری نهایی

محدودیت های پژوهش

پیشنهاد های پژوهشی

منابع

پیوست ها

پیوست الف: فرم رضایت آگاهانه

پیوست ب: پروتکل درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (فیدر و روتان، ۲۰۱۰)

پیوست ج: مقیاس علایم تنیدگی پس از سانحه در کودکان، قوا، جانسون، فنی و تردول (۲۰۰۱)

پیوست د: مقیاس گزارش والدین از علایم تنیدگی پس از سانحه در کودکان گرین والد و رابین

پیوست ه که پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان فرم کودک کار تفسکی و همکاران (۲۰۰۲)

Abstract

چکیده:

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و بهبود نشانگان اختلال نشیدگی پس از سانحه در کودکان مبتلا به سوء استفاده جنسی بود. این پژوهش شبه آزمایشی از نوع مورد منفرد A – B-  A ، با طرح خط پا به چند گانه و با پیگیری یک، دو و سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کودکان مبتلا به سوء استفاده جنسی ۹ تا ۱۲ سال مشهد بود که به مراکز معاینات بالینی پزشکی قانونی در سال ۱۳۹۴ مراجعه کردند و به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در مرحله غربالگری ۷ نفر مراجعه کردند و در نهایت ۳ نفر در درمان شرکت کردند. شرکت کنندگان پژوهش در موقعیت های خط بایه، جلسات ۴-۸-۱۲-۱۶ مداخله و یک، دو و سه ماه بعد از مداخله به پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان – فرم کودک، پرسشنامه نشانگان نشیدگی پس از سانحه، مقیاس گزارش والدین از نشانگان تنیدگی پس از سانحه کودکان، پاسخ دادند. درمان به صورت انفرادی در ۱۶ جلسه اجرا شد، تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل دیداری نمودار، درصد بهبودی، اندازه اثر و درصد دادههای غیرهمپوش (PND) انجام شد. نتایج نشان داد درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بطور معناداری منجر به بهبودی و کاهش شدت نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه و همچنین بهبودی راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه نظم جوبی شناختی هیجان مراجعین، هم در پایان درمان و هم در پیگیری یک، دو و سه ماهه شده است، بنابراین می توان بیان کرد که این درمان در بهبود نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه و بهبود راهبردهای سازگارانه و ناسازگار نظم جوہی شناختی هیجان در کودکان مبتلا به سوء استفاده جنسی مؤثر است و لازم است تا درمان این کودکان آسیب پذیر مورد توجه متخصصان بالینی قرار گیرد.

کلید واژه ها: درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروماء نظم جویی شناختی هیجان، نشیدگی پس از سانحه، سوء استفاده جنسی، کودک.

فصل اول: مقدمه پژوهش

در فصل اول پژوهش حاضر ابتدا در مورد سوء استفاده جنسی از کودکان و پیامدهای آن، اختلال تنیدگی پس از سانحه نظم جویی شناختی هیجان و ارتباط آنها با سوء استفاده جنسی از کودکان بحث خواهد شد و در ادامه توضیحاتی دربارهی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما داده می شود و در نهایت فرضیه ها و تعاریف عملیاتی متغیرها بیان می گردد.

بیان مسئله

کودکان سرمایه های پربرکت امروز و فردای هر جامعه ای هستند، سلامت روان کودکان و نوجوانان از ارکان اصلی هر جامعه ای است و بسیاری از کودکان در طول تحول خود با حوادث تنیدگی زای مختلفی مثل طلاق والدین، فوت یک خویشاوند مورد علاقه شان مواجه می شوند با این حال این تجارب معمولا آسیب زا در نظر گرفته نمی شود اما اگر این حوادث و تجارب آسیب زا ماهینی تکرار شونده، ناگهانی، مثل مواجهه با جنگ با شاهد با قربانی خشونت های خانگی شدن، داشته باشند و باعث تهدید زندگی با سلامت جسمانی، با تحمل کردن سوء استفاده جسمی یا جنسی شوند می توانند باعث بروز مشکلات مختلفی در روند تحول طبیعی کودک شوند (محمودی قرایی، زرگری نژاد و علیرضابی ۱۳۹۳، گیل ،۲۰۰۶)سوء استفاده جنسی از کودک به، به کار گرفتن کودک، استفاده ترغیب، تشویق، تطمیع و با استفاده از زور برای شرکت دره با کمک به هر فردی برای شرکت در هر گونه رفتار جنسی آشکار با تظاهر به این نوع رفتارها با هدف تولید مضامین پورنو گرافی یا عمل تجاوز جنسی با در رابطه با سرپرست کودک و یا روابط درون خانوادگی، تجاوز قانونی با آزار و المس جنسی، فحشا و یا هرنوع بهره کشی جنسی از کودک و یا زنای با محارم اطلاق می شود (گودیر براون ، ۲۰۱۲). بنابراین هر نوع تماس جنسی یک فرد بزرگسال (بالای ۱۸ سال) با یک کودک (کمتر از ۱۸ سال) که به اشکال مختلف نظیر لمس بدن از روی لباس، بوسیدن، تماس جنسی تناسلی، مقعدی با دهانی و با به روش های غیر تماسی مثل نمایشگری جنسی، عکس برداری با تصویر بردای جنسی و با انتشار تصاویر کودکان در اینترنت باشد را سوء استفاده جنسی از کودک مینامند (محمودی قرایی، ۱۳۹۲).در یک فراتحلیل بر روی ۲۱۷ مطالعه در مورد برآورد شیوع سوء استفاده جنسی از کودکان که بر اساس جمع آوری داده ها از طریق فرایند خود-گزارشی توسط استولتنبورگ ، ون آیجزندورن ، یوزر و باکرمنز (۲۰۱۱) انجام شده نتایج نشان دهنده شیوع ۷/۱۲ % تا ۱۸ % در دختران و ۶/۷ % در پسران بود که نشان دهنده سوء استفاده جنسی بیشتر از دختران در سرتاسر جهان است. هم چنین در یک فرا تحلیل دیگر از ۶۵ مطالعه در مورد شیوع جهانی سوء استفاده جنسی از کودکان در ۲۲ کشور جهان نتیجه نشان دهنده شیوع ۱۹. ۷ در زنان و ۷ .۹ در مردان بود. در این تجزیه تحلیل شیوع در قاره آسیا بین ۱۵ , ۱۰ تا ۲۳٫۹ %گزارش شد (پیریدا، گیلرا ، فورنز و گومز بیت ، ۲۰۰۹) همچنین بر اساس مطالعات انجام شده در جامعه آمریکا ۱۰ تا ۲۵ درصد دختران قبل از رسیدن به ۱۸ سالگی به شکلی قربانی سوء استفاده جنسی می شوند و در سال نزدیک ۰۰۰ , ۹۰ کودک قربانی سوء استفاده جنسی شناسایی می شوند. سن قربانیان سوء استفاده جنسی از شیر خوارگی تا ۱۸ سالگی متفاوت است اما بیشترین دوره سنی که این مشکل در آن اتفاق می افند بین سنین ۸ تا ۱۱ سالگی است و معمولا سن متوسط فربانیان حدود ۹ سال است و به ترتیب حدود ۲۰ و ۵۰ درصد قربانیان سنین کمتر از ۸ و ۱۲ سال داشته اند. براساس برخی تحقیقات سوء استفاده جنسی از کودکانرا می توان در تمام طبقات اجتماعی دید و منحصر به طبقه اجتماعی تحصیلی خاصی نیست. در ایران مطالعه و تحقیق در مورد سوء استفاده جنسی از کودکان اندک است و در مورد شیوع این اختلال در ایران و مشخصات قربانیان و مهاجمان اطلاعات دقیق و رسمی با علمی در درست نیست، با این حال شواهد نشان می دهد این مساله از شیوع قابل توجهی برخوردار است و اکثر قربانیان را دختران تشکیل می دهند (محمودی قرایی، ۱۳۹۲).سوء استفاده جنسی از کودکان پیامدهای مختلفی برای کودکان در بر دارد. از جمله پیامدهای ناشی از سوء استفاده جنسی دوران کودکی میتوان به افسردگی، ترس، اختلال های اضطرابی، اجتناب، علایم تجزیه ای، پرخاشگری و بیش برانگیختگی، مشکلات جسمی، مشکلات رفتاری، اختلال در دلبستگی، بی اشتهایی عصبی ، پر اشتهایی عصبی ، مشکلات خواب رفتارهای آشفته جنسی نامتناسب با مرحله تحولی تاثیرات نورولوژیکی بر مغز و اختلال تنیدگی پس از سانحه اشاره کرد. لازم به ذکر است این پیامدها و علایم به صورت صرف تشخیص گذار نیستند و در کودکانی هم که قربانی سوء استفاده جنسی نشده اند ممکن است این علایم و رفتارها بروز کند (برک ، ۱۳۹۴; پرنیکانو ، ۱۳۹۵؛ سادوک ، سادوک ، روئیز، ۱۳۹۴ و سیمسک ، کاپلان ، یوسال ، یوکسل – آلاکا .۲۰۱۶ کرنی،۱۳۹۲; فیدر ، رونان ۲۰۱۰: گیل، ۱۳۹۳; لینینگ ، کیارتی ، ۲۰۰۴: محمودی قرایی، ۱۳۹۲; مک کولوم ۲۰۰۶).یکی از اختلال های و پیامدهای شایع در کودکانی که در معرض رویدادهای آسیب زا به ویژه سوء استفاده جنسی بوده اند، نشیدگی پس از سانحه است که درد و رنج روانی فراوانی را در زمانی طولانی بر آنها تحمیل می کند. اختلال تنیدگی پس از سانحه به رغم شیوع بالا، کمتر مورد توجه درمانگران قرار گرفته و در بسیاری موارد که این اختلال شناسایی می شود با شیوه های درمانی به کار رفته نامناسبند و یا به دلیل سن پایین کودک انجام مداخلات درمانی دشوار است (محمودی قرایی و همکاران، ۱۳۹۳).تنیدگی پس از سانحه اختلال کمیابی نیست. بیش از ۲۵ % کودکان قبل از رسیدن به ۱۸ سالگی دست کم تجربه یک واقعه ی أسیمیه زای مهم را دارند. این آسیب (تروما) ها ممکن است وقایع طبیعی نظیر سیل، زلزله، باشند با وتابع انسانی مثل سوء استفاده جسمی، جنسی یا جنگ باشد هرجند همه کودکانی که تجربه وقایع تروماتیک را دارند دچار مشکلات روانشناختی نمی شوند اما برخی دیگر به مشکلات سلامت روان نظبر بروز علایم اختلال تنیدگی پس از سانحه یا اختلال افسردگی اساسی دچار می شوند (محمودی قرایی و همکاران، ۱۳۹۳).تنیدگی پس از سانحه اولین بار در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی انجمن روانپزشکی آمریکا – ویراست سوم ( DSM – III ) به عنوان یک اختلال ناشی از تنیدگی که در نتیجه عوامل مختلف تنیدگی را بروز می کند، طبقه بندی شد. در ویراست پنجم راهنمای تشخیصی آماری اختلال های روانی انجمن روانپزشکی آمریکا ۵-DSM دو تغییر مهم در طبقه بندی رخ داده است ، اولین تغییر جابه جایی تشخیصی و گسترش معیارهای تشخیص می باشد. اختلال تنیدگی پس از سانحه از طبقه اختلال های اضطرابی جدا و در طبقه جداگانه و جدیدی تحت عنوان ” طبقه اختلال های مرتبط با تروما و عوامل تشیدگی را ” همراه با اختلال های دلبستگی واکنشی به استرس حاد و اختلال های انطباقی قرار گرفته شده است. در ۵-DSM ملاکهای تشخیص اختلال تنیدگی پس از سانحه اینطور بیان شده است که به عنوان نشانه های اصلی این اختلال شمرده می شوند. شخص به طور مستقیم در معرض یک رویداد آسیب رسان قرار گرفته باشد، یا شاهد یک رویداد آسیب رسان باشد. پاسخ فرد به این تجربه آسیب زاء شدید با ترس و درماندگی است. این تجربه آسیب زا به طور مستمر از طریق ۴ نشانه کلی عجنادر تجربه می شود: تطیر یادآوری مکرر واقعه هم چنین اجتناب از یادآورهای واقعه به اشکال مختلف، بیش برانگیختگی پایدار در موارد مختلف شامل رفتارهای خود تخریبی، پرخاشگرانه، بی پروا و تحریک پذیر، به علاوه معیاری جدید نیز برای تشخیص بیان شده است و به عنوان دسته ۲ اضافه شده است که تغییرات منفی و مداوم شناخت ها و خلق و خو شامل احساسات شدید در رابطه با سرزنش خود با دیگران کاهش قابل ملاحظه علاقه با شرکت در فعالیت های مهم. تاتوانی در به یاد آوردن جنبه های مهمی از رویداد آسیب رسانه را در بر می گیرد. عطول اختلال باید بیش از ۱ ماه باشد و باعث تخریب در عملکرد تحصیلی، خانوادگی، شغلی با سایر زمینه های مهم گردد (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).از جمله مهم ترین متغیرهایی که کودکان آزار دیده با آن درگیر هستند، ناتوانی در نطم جویی هیجانات منفی شان است، نظم جویی هیجانی، دامنه وسیعی از پاسخ های شناختی رفتاری، هیجانی و فیزیولوژیک می باشد که برای در ک رفتارهای نشیدگی را و حالات عاطفی منفی ضروری است (حسنی، ۱۳۹۰). نظم جویی هیجانی موثر و کارآمد، کاملا با سلامت روان کودکان و بزرگسالان مرتبط است (لانگوین ، هبرت ، کاست ، ۲۰۱۶)، شواهد نشان می دهند که نظم جویی هیجانی ناکارآمد یکی از ویژگی های اصلی اختلال های اضطرابی است، بدین شکل که افراد در هنگام مواجهه با هیجانات منفی در به کار گیری راهبردهای مدیریت هیجان با مشکل مواجه می شوند. تحقیقات موید این نکته اند که نظم جویی هیجائی ناکارآمد با دامنه ای از اختلال های رفتاری نظیر سو مصرف مواد، افسردگی، اضطراب، اختلال تنیدگی پس از سانحه رابطه دارد. به نظر میرسد کودکان و نوجوانان مضطرب بیشتر از راهبردهای ناسازگار برای نظم جویی هیجاناتشان استفاده می کنند . شواهد نشان می دهد که خود ملامت گری، تشخوار فکری، و فاجعه سازی با اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان و نوجوانان ارتباط مثبت معنی دار دارد. پژوهش ها به استفاده بیشتر افراد مبتلا به اختلال تنیدگی پس از سانحه از راهبردهای بارداری و سوگیری توجه به عنوان راهبردهای ناکارآمد در نظم جویی هیجانی اذعان دارند. (ربیعی، زره پوش، پالاهنگ و زارعی محمود آبادی، ۱۳۹۲). لانگوین و همکاران، (۲۰۱۶) در مطالعه خود گزارش کردند که دختران سن مدرسه که سایفه سوء استفاده جنسی از آنها بوده از راهبردهای نظم جویی هیجانی پایین استفاده می کنند. از سن ۸ سالگی کودکان توانایی این را دارند که افکارشان بعد از یک تجربه آسیب زا را مدیریت کنند. بررسی های مختلف نشان می دهد که دختران نشانه های اضطرابی را بیشتر از پسران گزارش می کنند و از راهبردهای نگرانی و تشخوارگری فکری برای مقابله با افکارشان استفاده می کنند که خود باعث تشدید اضطر ایشان می شود (ربیعی و همکاران، ۱۳۹۲) استفاده از راهبردهای منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان و عدم توانایی تنظیم مناسب از عوامل مهم و زمینه ساز خطر ابتلا به اختلال های روانی و رفتاری است (گارتفسکی – ریف ، جلسما ، تارووت ، کراج ، ۲۰۰۷: به نقل از محمدی و موسوی، ۱۳۹۴). از میان رویکردهای مختلف درمانی امروزه درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما خط اول درمان رویداد های آسیب زا (تروما) نظیر سوء استفاده جنسی و اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان است و نسبت به درمانهای غیر مستقیم ارجح تر و از بیشترین حمایت تجربی برخوردار است. این درمان برای کودکان دارای اختلال تنیدگی پس از سانحه و اختلال های همراه آن نظیر افسردگی اساسی و اضطراب طراحی شده است و دارای اجزا و مولفه های مختلفی است که جلساتی را مختص کودک و جلساتی را برای والدین دارد. اثربختی این درمان نسبت به درمانهای کودک محور بیشتر بوده است. در این رویکرد درمانی هدف ایجاد مهارت های که در کودک است تا بتواند استرس خود را مدیرت کند و بر سرنخ های واقعه آسیب را از طریق مواجه سازی مسلط شود. اجزای درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما شامل این موارد است، آموزش روانشناختی در مورد واقعه آسیب زا، مهارت های تن آرامی، تنطیم عواطف، پردازش و سازگاری شناختی روایت و بیان واقعه آسیب زا، تسلط بر سر نخ های واقعه، جلسات مشترک کودک – والد، تقویت ایمنی کودک و پیشگیری از عود مشکلات (محمودی قرایی، ۱۳۹۲).درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما معمولا ۱۲ جلسه ۹۰ دقیقه ای است و برای کودکان در محدوده سنی خاص ۳ تا ۱۸ سال مناسب است. از آنجایی که این کودکان اغلب افکار مزاحمی دارند که باعث ایجاد اضطراب و عدم آرامش آنها می شود و درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما یا استفاده از مولفه های مختلف و تکنیک های تمدد اعصاب می تواند به کودک کمک کند که چگونه افکار و عواطف انسان می تواند بر آرامش روان موثر باشد (بیگ فوت ، اشمیت ، ۲۰۱۰)، این مداخله در درمان علایم درونی سازی و رفتارهای جنسی کودکان پیش از سن مدرسه موثرتر از درمان حماینی غیر مستقیم است، همچنین از آنجایی که تعداد زیادی از این کودکان نشانه های اختلال تنیدگی پس از سانحه را بروز می دهند، بررسی ها موید این بوده که کاهش نشانه های اختلال تنیدگی پس از سانحه با درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما مرتبط است (دیلینگر ، لیپمن ، استیر، ۱۹۹۶).برنامه درمانی شناختی رفتاری متمرکز بر تروما که توسط فیدر و رونان (۲۰۱۰) تدوین شده است شکلی از الگو اصلی این درمان (کوهن ، دیلینگر، برلینیر و مانارینو ، ۲۰۰۰ ) است که برای کودکان ۹ تا ۱۵ ساله دارای اختلال تنیدگی پس از سانحه مرتبط با آسیب های روانی و سوء استفاده به کار میرود. این برنامه رویکردی گام به گام بین ۸ تا ۱۶ جلسه درمانی ۹۰ دقیقه ای دارد. اگرچه این رویکرد در قالب درمانی فردی طراحی شده، اما جلساتی نیز برای والدین و مراقبان در آن گنجانده شده است (فیدر، ۲۰۰۷).با توجه به مطالب بیان شده ضرورت انتخاب این گروه از کودکان این است که در جامعه امروز تعداد کودکانی که از آنها سوء استفاده جنسی می شود کم نیست و مشکلات رفتاری آنها چالش بزرگی برای خود، خانواده هایشان و جامعه ایجاد می کند، این گروه از کودکان اگر درمان نشوند در طی بحرانهای دوره نوجوانی دچار مشکلات بیشتری خواهند شد. بنابراین شناسایی زود هنگام این کودکان و طراحی برنامه های درمانی مناسب در پیشگیری از عود مشکلات آنها و پیامدهای آن موثر است. از آنجایی که تحقیقات اندکی در ایران در حوزه اثربخشی مداخلات شناختی رفتاری که به آسیب های دوران کودکی و به طور خاص مساله سوء استفاده جنسی از کودکان می پردازد. صورت گرفته است. بنا براین در این پژوهش اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر ترومایر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و بهبود نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان مبتلا به سوء استفاده جنسی با استفاده از پروتکل درمانی فیدر، رونان (۲۰۱۰) صورت گرفت.

فرضیه های پژوهش

۱-درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما منجر به بهبودی نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه شرکت کنندگان از موقعیت خط پایه به موقعیت آزمایش مداخله) و پیگیری شد.

۲ -درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما منجر به بهبودی راهبردهای سازگارانه نظم جویی شناختی هیجان شرکت کنندگان از موقعیت خط باید به موقعیت آزمایش (مداخله) و پیگیری شد.

-۳ درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما منجر به بهبودی راهبردهای ناسازگارانه نظم جویی شناختی هیجان شرکت کنندگان از موقعیت خط پایه به موقعیت آزمایش (مداخله) و پیگیری شد.

تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش

درمان شناختی رفتاری متمرکز بر ترومان به مراحلی اطلاق می شود که براساس برنامه درمانی فیدر و رونان (۲۰۱۰) در ۱۶ جلسه به صورت فردی اجرا گردید (پیوست ب).

نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه: در پژوهش حاضر از طریق مقباس علایم تنیدگی پس از سانحه در کودکان (‘CPSS) سنجیده شد (پیوست ج).

شدت نشانگان تنیدگی پس از سانحه: نصره ای که شرکت کننده در این پژوهش در مقیاس گزارش والدین از تنیدگی پس از سانحه PROPS) ) (۱۹۹۹)بدست آورد. در واقع این آزمون در کنار مقیاس علایم تنیدگی پس از سانحه دید عمیق تری نسبت به مساله فرد و شدت آن ارایه داد و یک گزارش تکمیلی را برای متغیر مذکور فراهم آورد (پیوست د).

نظم جویی شناختی هیجان: نمره ای که کودک در پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (K – P – CERQ) فرم کودک (۲۰۰۷)، کسب کرد. این پرسشنامه راهبردهای تم جویی شناختی هیجان را در کودکان ۹ تا ۱۱ سنجید (پیوست ه).

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش

در این فصل به مرور اجمالی بر موضع گیری های نظری در خصوص مقاهیم مورد توجه پژوهش، ارتباط این مفاهیم با یکدیگر و یافته های دیگر مطالعات پیرامونشان پرداخته می شود. در ابتدا سوء استفاده جنسی از کودکان تشریح می شود و به بررسی پیامدهای آن پرداخته می شود و در ادامه به بررسی اختلال تنیدگی پس از سانحه به عنوان یکی از پیامدهای سوء استفاده جنسی از کودکان پرداخته می شود و درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما معرفی شده و اثربخشی آن مورد بحث قرار میگیرد. همچنین به نظم جویی شناختی هیجان به عنوان یکی از سازه هایی که در اختلال تنیدگی پس از سانحه ناشی از سوء استفاده جنسی نقش مهمی دارد، پرداخته می شود.کودکیقالب شخصیت انسان در دوره کودکی ریخته می شود زیرا دوران کودکی یکی از مهمترین مراحل رشد و تکامل انسان است که می تواند با آسیب پذیری زیادی همراه باشد و در طول تاریخ کودکان به عنوان یکی از آسیب پذیر ترین گروه های جامعه همواره در معرض خطرات بیشماری بوده اند، به همین علت همواره هدف مداخلات پیشگیرانه ی بهداشتی و درمانی بوده اند، به علاوه از آنجایی که رشد و تکامل جسمی و روانی انسان از دوران کودکی شروع می شود و بسیاری از جنبه های رشدی و تکاملی در این دوره بدست می آید. بنابر این هر گونه آسیب در این دوران می تواند پیامدهای طولانی مدنی را در طول زندگی ایجاد کند. در کشور ما که حداقل ۲۰ درصد جمعیت آن کمتر از ۱۵ سال و ۳۰ درصد کمتر از ۳۰ سال هستند نمیتوان انکار کرد که مسئله بزرگ بهداشت روانی کودکان مسئله ای نیست که به آن توجه نشود و مورد غفلت قرار گیرد. (درخشان پور، ۱۳۸۹; محمودی قرایی. ۱۳۹۰; گودمن، اسکات، ۲۰۱۲).سوء استفاده از کودکاندر ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ۵-DSM ، سوء استفاده و غفلت از کودکان در بخش سایر حالاتی که ممکن است کانون توجه بالینی قرار گیرد آورده شده است که شامل هر نوع آسیب جسمی، جنسی، هیجانی و غفلت از کودکان می شود. سوء استفاده از کودکان یک مشکل جهانی با عواقب جدی و مادام العمر است که موجب درد و رنج کودکان و خانواده شده و می تواند تاثیرات و عواقب طولانی مدت بر جای بگذارد و به عنوان یک تهدید …