من سیده سلیل ضیائی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی در مقطع دکترا از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۵، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “آزمون مدل فراشناختی اضطراب اجتماعی در جمعیت بالینی و غیر بالینی” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

بیان مسئله: طی سالهای اخیر، اختلال اضطراب اجتماعی مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته است و چهارچوبهای
۲۰۰۸ (. گزارشها در ، شناختی رفتاری بیشترین سهم را در مطالعۀ این اختلال داشتهاند )شولتز ۱ و هایمبرگ ۲
مورد خجالت و اضطراب اجتماعی بسیار قدیمی هستند و به زمان بقراط، ۴۰۰ سال قبل از میلاد برمیگردند
۲۰۱۰ (. باوجوداین تا هنگام پیدایش نسخۀ سوم راهنمای آماری و تشخیصی ، )اوسوریو ۳، کریپا ۴، لوریرو ۵
که فوبی اجتماعی را در زمرۀ اختلالهای اضطرابی قرارداد، در روانپزشکی )DSM6-III( اختلالهای روانی
فوبی اجتماعی ۷ بهعنوان اختلال متمایز در نظر گرفته نشده بود )نسخۀ سوم راهنمای آماری و تشخیصی
برای )DSM_IV( اختلالهای روانی، ۱۹۸۰ (. نسخۀ چهارم راهنمای آماری و تشخیصی ا ختلالهای روانی
اولین بار ، ا صطلاح “اختلال اضطراب اجتماعی ۸” را معرفی کرد تا بر نافذ بودن علائم اضطرابی و آسیبهای
گستردهای که افراد مبتلا تجربه میکنند، تأکید شود )سادوک ۹ و سادوک، ۲۰۰۳ ؛ ترجمه رضاعی، ۱۳۸۷ (. قبل
.)۲۰۰۲ ، از آن فقط از اصطلاح فوبی اجتماعی استفاده میشد )هایمبرگ و بکر ۱۰
که جدیدترین ویراست آن است، )DSM- نسخۀ پنجم راهنمای آماری و تشخیصی اختلالهای روانی ) ۵
عنوان میکند پیشرفتهای اخیر در حیطههای داروشناسی روانی ۱۱ و روانشناسی منجر به یافتههایی شده که
تغییر میدهد )نسخۀ پنجم راهنمای آماری و DSM مفهوم اختلال اضطراب اجتماعی را در نسخۀ جدید
تشخیصی اختلالهای روانی، ۲۰۱۳ (. برای مثال، دانشمندان زیادی پیشنهاد کردند که نیاز است به مفهوم ابعادی
اضطراب اجتماعی توجه داشت و طیفی از نشانههای اضطراب اجتماعی را در نظرگرفت که شامل اختلال اضطراب
اجتماعی زیر آستانهای ۱۲ نیز میشود )فیلهو ۱۳ و همکاران، ۲۰۱۰ (. برخی پژوهشگران بر این باورند که اضطراب
اجتماعی را باید بهصورت پیوستاری از شدت نشانههای اضطراب اجتماعی دید که نمیتوان هیچ مرز دقیقی
برای آن ترسیم کرد )هایمبرگ و بکر، ۲۰۰۲ (. به دلیل آنکه با افزایش تعداد موقعیتهای هراسآور بهطور
۲۰۰۰ ( این پیشنهاد را ( منظمی بر میزان ناتوانیها و ناکارآمدیهای فرد افزوده میشود، استین ۱۴ و کین ۱۵
مطرح کردند که اضطراب اجتماعی اگر بهصورت پیوستاری از نشانههای اضطراب اجتماعی با شدت متنوع در
نظر گرفته شود، بهتر مفهومپردازی خواهد شد تا اینکه بهصورت یک اختلال ناپیوسته و بر اساس آستانههای
قراردادی مورد توجه قرار گیرد.
شامل یک ساختار پیشنهادی سلسله مراتبی کمی در مورد DSM- درواقع، پیشرفت اخیر در مورد ۲۰۰۵ ؛ تکت ۳ ، آسیبشناسی درونیسازی ۱ است که دارای شواهد حمایتکننده و اساسی است )واتسون ۲
۲۰۰۸ (. علت توجه به رویکرد ابعادی، برخی کاستیهایی است که در رویکرد ، کیلتی ۴، سلبوم ۵، رکتور ۶ و بگبی ۷
۲۰۰۲ (؛ بنابراین، به نظر میرسد دیدگاه ، های پیشین دیدهشده است )کروئگر ۸ و پایسکی ۹ DSM مقولهای
ابعادی بهعنوان رویکرد غالب در مورد بیشتر اختلالهای روانی درآید.
مسئله دیگری که بحث اضطراب اجتماعی را پیچیدهتر میکند این است که باوجود درماندگی و آسیب
همراه با این اختلال، بعید است که افراد مبتلا در جستجوی درمان برآیند. مطالعات نشان میدهد تنها ۱۹ % از
افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی که غیر از این اختلال همابتلایی با سایر اختلالهای روانپزشکی داشتند و
%۲۱/۵ از افرادی که تنها به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا بودند، در طول زندگیشان در جستجوی کمک
حرفهای برمیآیند )هایمبرگ و بکر، ۲۰۰۲ (. موارد مطرحشده اهمیت توجه به نمونههای غیربالینی را بیشازپیش
برجسته میکند زیرا میزان قابلتوجهی از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در جامعه برای ارزیابی و درمان
مراجعه نمیکنند.
تنها معرفی مفهوم اختلال اضطراب اجتماعی و تلویحات تشخیصی آن برای درک کامل این بیماری کافی
نیست، بلکه به مفهومپردازی دقیقی احتیاج است که چگونگی شکلگیری، ابقا و تشدید این اختلال را توضیح
دهد تا بتوان بر اساس آن به تلویحات درمانی دستیافت. دانشمندان معتقدند اگر درمانهای روانشناختی برای
اختلال اضطراب اجتماعی بر پایه مدل فرایندهای شناختی دخیل در نگهداری این اختلال باشد، بیشتر مؤثر
.) خواهد بود )کلارک ۱۰ و ولز، ۱۹۹۵ ؛ ولز ۲۰۰۹،۱۱
در حال حاضر، دو مدل نظری برتر در مورد اضطراب اجتماعی وجود دارد که بر شناخت تأکید میکند؛ مدل
اول را کلارک و ولز ) ۱۹۹۵ ( مطرح کردند و پسازآنها رپی ۱۲ و هایمبرگ ) ۱۹۹۷ ( مدل شناختی خود را در
مورد اضطراب اجتماعی ارائه دادند. مدل شناختی رفتاری اضطراب اجتماعی رپی و هایمبرگ ) ۱۹۹۷ ( بهطورکلی
همسان با نظریۀ کلارک و ولز ) ۱۹۹۵ ( است. طبق این مدل، افراد مضطرب اجتماعی بازنمایی منفی از خوددارند
و معتقدند دیگران هم آنها را به همان شیوه میبینند. تخصیص توجه و پیشبینی عملکرد اجتماعی نیز همسان
با این بازنمایی ذهنی تنظیم میشود.
بهطورکلی، بیمار در زمان مواجهه با تجارب اجتماعی برانگیزانندۀ اضطراب و یا تهدید ادراکشده در
محیط، درگیر افکاری میشود که به تمرکز بر جنبههای منفی برجسته از تصویر خود می انجامد. تفاوت این نظریه با مدل کلارک و ولز ) ۱۹۹۵ ( در آن است که رپی و هایمبرگ ) ۱۹۹۷ ( بر گوشبهزنگی افراد مضطرب
اجتماعی نسبت به سرنخهای تهدید و جمعآوری انتخابی اطلاعات از محیط در جهت تائید بازنمایی ذهنی منفی
تأکید دارند. علیرغم تفاوتهای نظری، هر دو مدل حمایت قابلتوجه و تمرکز عمدهای بر محتوی افکار
تحریفشده، تفسیر شناختی برانگیختگی فیزیولوژیک و تخصیص توجه دارند.
باوجوداینکه مدلهای شناختی مطرح در مورد اختلال اضطراب اجتماعی، توصیفی از محتوای شناختی در
بیمار مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مطرح میکند، اما این مدلها به جزئیات فرآیندهای شناختی که بهطور
بالقوه با تفکر متمرکز بر خود مرتبط هستند، نمیپردازد. درمان سنتی شناختی رفتاری یک درمان محتوا محور
است، به این معنی که بیشتر به باورها و نگرشهای ناکارآمد توجه میکند. درحالیکه اکثر مردم این باورها و
نگرشها را دارند، اما تنها تعدادی از آنها به اختلال مبتلا میشوند. از طرفی، باوجود ثابت شدن کارآمدی
درمان شناختی رفتاری )تیلور، ۱۹۹۶ ؛ هایمبرگ و جاستر، ۱۹۹۵ به نقل از ولز و پاپاجورجیو، ۲۰۰۱ (، این سبک
، درمان طولانی بوده، نرخ خروج از درمان و عدم بهبودی فراوانی دارد )انگ ۱ و همکاران، ۲۰۰۱ ؛ کلارک، فسک ۲
۱۹۹۷ به نقل از ولز و پاپاجورجیو، ۲۰۰۱ ؛ هایمبرگ و همکاران، ، ماسیا ۳، اسپالدینگ ۴، براون ۵، مامن ۶ و شیر ۷
.) ۱۹۹۰ به نقل از ولز و پاپاجورجیو، ۲۰۰۱
باوجوداین، بعضی از پروتکلهای درمان شناختی رفتاری، مانند شناختدرمانی کلارک و ولز ) ۱۹۹۵ (، نرخ
، بهبود و اندازه اثر بزرگتری نشان دادهاند )بورگ ۸، هوفارت ۹، سکتون ۱۰ ، کلارک، مارکویتز ۱۱ ، مک مانوس ۱۲
۲۰۰۸ (. بعضی از پژوهشگران معتقدند اثربخشی بهتر درمان شناختی رفتاری کلارک و ولز ) ۱۹۹۵ ( به دلیل آن
است که آنان درنتیجۀ تحقیق بر سازوکارهای پردازش اطلاعات در اختلالهای اضطرابی در پژوهشهای خود
کوشیدند تا نظریۀ شناختی خود را در مورد اضطراب اجتماعی بر پایۀ الگوی فراشناختی مدل کارکرد اجرایی
، خودنظمبخش ۱۳ )ولز و ماتیوز، ۱۹۹۴ ( تنظیم کنند )ولز، کلارک، سالکویکس ۱۴ ، لادگیت ۱۵ ، هک من ۱۶ ، گلدر ۱۷٫) ۲۰۰۱ ؛ ولز، ۲۰۰۷ ، ۱۹۹۵ ؛ ولز و پاپاجورجیو، ۲۰۰۱ ؛ ولز و کارتر.