سیمین عرب هستم، فارغ التحصیل پرستاری در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال ۱۳۷۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه تحلیل جسمی و روحی پرستاران شاغل در بخش های روانپزشکی و پرستاران بخش های داخلی-جراحی شهر رشت (سال ۱۳۷۳)” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علوم پزشکی کرمان

پایان نامه کارشناسی ارشد پرستاری

مقایسه تحلیل جسمی و روحی پرستاران شاغل در بخش های

روانپزشکی و پرستاران بخش های داخلی- جراحی شهر رشت (سال ۱۳۷۳)

نگارش:

سیمین عرب

استاد راهنما:

سرکار خانم سکینه محمد علیزاده

تابستان ۱۳۷۴

فهرست مطالب

عنوان

تأیید پایان نامه

سپاس

چکیده پژوهش

فهرست مطالب

فصل یک – معرفی پژوهش

زمینه پژوهش

اهداف پژوهش

تعریف واژه ها

پیش فرضهای پژوهش

محدودیتهای پژوهش

فصل دو – دانستنیهای موجود در باره عنوان پژوهش

چهارچوب مفهومی

مروری بر مطالعات انجام شده

فصل سه – روش پژوهش

نوع پژوهش

جامعه پژوهش

نمونه پژوهش

محیط پزوهش

روش گردآوری داده ها

روایی و پایانی ابزار گردآوری داده ها

روش تجزیه و تحلیل دادهها

ملاحظات اخلاقی

فصل چهار – یافته های پژوهش

جداول آماری فصل پنجم – نتایج پژوهش

بحث و بررسی نتایج

نتیجه گیری نهایی

موارد استفاده در پرستاری

پیشنهادات برای پژوهشهای بعدی

فهرست منابع و مآخذ

پیوست ها

چکیده به انگلیسی (پیوست ۱)

پرسشنامه (پیوست ۲)

چکیده:

این پژوهش مطالعه ای توصیفی مقایسه ای است که به منظور مقایسه نحلیل جسمی و روحی پرستاران بخشهای روانپزشکی با پرستاران بخشهای داخلی – جراحی بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی رشت انجام گرفته است.نمونه پژوهش شامل ۶۰ پرستار دارای تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر (اعم از زن و مرد) از پرستاران بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرستان رشت بود. ۳۰ نفر پرستار شاغل در بخشهای روانپزشکی که کل جامعه را تشکیل می داد و ۳۰ پرستار از بخشهای داخلی که بطور تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه سنجش تحلیل جسمی و روحی در کارمندان شاغل بهداشتی استفاده شد. یافته های پژوهش مجموعا در ۳۰جدول توزیع فراوانی خلاصه و با استفاده از آزمون کای اسکوئر تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ۶/۶۶ درصد پرستاران بخشهای روانپزشکی و ۳ / ۴۳ درصد پرستاران بخشهای داخلی – جراحی در حیطه ۱۰۰-۱۱ تحلیل جسمی و روحی قرار گرفتند. مقایسه واحدهای پژوهش در دو گروه با استفاده از آزمون کای دو بر حسب تحلیل جسمی و روحی تفاوت معنی داری را نشان داد. آزمون فیشر و آزمون کای دو بین هر یک از متغیرهای دموگرافیک از جمله جنس ، سن، وضعیت تاهل، تحصیلات و تعداد فرزندان و متغیرهای مربوط به کار مثل سابقه کار، شیفت کاری، سمت شغلی، اضافه کار و اشتغال به شغل دیگر با تحلیل جسمی و روحی بطور کلی و در هریک از بخشها تفاوت معنی داری نشان نداد.

معرفی پژوهش

مبنای اصلی کار در حرفه های کمک رساننده به مردم، ارتباط نزدیکی است که شاغلین این حرفه ها با مردم دارند. گذشت زمان و سپری شدن ماهها و سالها سبب می شود که با مشکلات این مردم بیشتر عجین شده و سختی کار نیز بیشتر در نظر شان جلوه کند. فقر، بیماری، پیری و دست کمک به سوی دیگران دراز کردن، درمان و شفا خواستن، همگی مسائلی هستند که گاه نه تنها خشنودی به بار نمی آورند، بلکه باید برای همیشه فرد ارائه دهندگان این خدمات محرمانه باقی بمانند، صاحبین این حرفه ها پس از مدتی احساس می کنند که دیگر کارآیی قبلی را ندارند و بتدریج از فرسودگی روحی خود صحبت می کنند. گاه عباراتی از قبیل «من نمی توانم بیشتر از این از دیگران مراقبت کنم، و پا ، من نمی توانم مثل گذشته احساس و درک داشته باشم، «من چیزی برای ایثار تدارمی ، و من خسته شدهام، من تحلیل رفته ام و، بیان می کنند. این همان تحلیل ناشی از شغل با تحلیل جسمی و روحی است. (مک کانل ۱۹۸۲ ص ۷۵).لاکمن و سورنسون به نقل از لانزا (۱۹۸۶) می نویسد: از آنجا که اصطلاح تحلیل جسمی و روحی در ارتباط با کار کردن با مردم است و با بهتر بگوئیم، پاسخی است که در نتیجه کشش روحی مزمن در برخورد طولانی مدت با انسانها (بخصوص زمانی که خسته اند، بیمارند، و مشکل دارند) پیشمی آید، پرستاران از اقشار آسیب پذیر می باشند، افرادی که به کار پرستاری تمایل دارند، اغلب افرادی انساندوست و خوش بین هستند. به عنوان مثال اگر از یک پرستار (اعم از زن یا مرد) بپرسید که :« چرا پرستا شده است، پاسخ می دهد: « چون می خواهم به مردم کمک کنم. زمانی که حجم کار زیاد و سنگین و حیطه های آن وسیع می شود، آنگاه تضاد بین واقعیت و ایده آلهای پرستار نمایان می شود. نتیجه چنین تضادهایی به مرور زمان ، نارضایتی شغلی، افت انتظارات و اهداف شخص و فراهم شدن زمینه باری تحلیل جسمی و روحی است. در اولین مرحله پرستار پی می برد که کارهایش با استاندارهای آموخته شده، چندان مطابقتی ندارد اما علتش را نمی فهمد یا به علت توقع زیادی که از خود و کارآیی اش دارد، نمی پذیرد که مشغله زیاد ممکن است او را فرسوده سازد. پرستار در چنین موقعیتی بیشتر خودش را سرزنش می کند با احساس گناه می کند، در حالی که نمیداند گرفتار تحلیل جسمی و روحی شده است. (ص ۵۰).اگر مشکلات کاری حل نشوند، ناچار به محیط خانه نیز کشانده میشوند و به همین دلیل گزارشات زیادی از افزایش کشمکش و درگیری های محیط خانواده اعضای حرفه های کمکی در دست می باشد. (مک کانل ۱۹۸۲ ص ۷۵). در این زمینه لنکسترا (۱۹۸۹) نیز عقیده دارد و شخصی که متحمل این سندرم می شود، مشکلات کاری را به محیط خانه کشانده و حتی همدلی، احترام و خلوص ثبت نسبت به دیگران را نیز از دست داده و در مراحل بعد ممکن است تصمیم به ترک حرفه با آرزوی انتقال به قسمنهای اداری را داشته باشد. (ص ۶۰۴). در تائید این مطلب گران وگری (۱۹۸۷) می نویسند و تحلیل جسمی و روحی سبب انزوای پرستار و کاهش روابط اجتماعی او با دیگران میشود. (ص ۷۵).پرستاری که تحلیل جسمی و روحی را تجزیه می کند، زود عصبانی و آسان برانگیخته می شود، نسبت به دیگران بدبین شده و بیشتر از هر وقت دیگر عیبجو می گردد. قسمت عمده تظاهرات تحلیل جسمی و روحی، اختلالات رفتاری از جمله بی حوصلگی و غیر منطقی شدن ، می باشد. پرستار برای سازگاری با این مشکلات ناخود آگاه سعی میکند برخورد فیزیکی و ارتباط عاطفی خود با دیگران را کمتر و فاصله اش را با آنان هرچه بیشتر کند (مک کانل ۱۹۸۲ ص ۷۲ و ۷۱)، این تغییر رفتار ناشی از تحلیل جسمی و روحی بخصوص در مورد پرستاران بخشهای روانپزشکی از نظر کاهش بخشیدن به مراقبتهای پرسنای برای مددجویانشان، حائز اهمیت می باشد. بروکلیگا و همکاران (۱۹۹۲) در این باره می نویسد: « پرستاران بخشهای روانپزشکی از لحاظ درمان در موقعیت پائین تری نسبت به سایر پرستاران قرار دارند، بسیاری از روان پریشان وضعیتهای آشفته و مشکلات غیر قابل علی دارند و اصولا شاید طی سالها هم درمانی اساسی برای آنها نباشد. این مسئله بخصوص برای پرستارانی که سابقه کار در بخشهای عمومی را داشته اند، بسیار روشن است که بیماری و درمان این بیماران مطابق با الگوهای پزشکی معمول نمی باشد. مداخلات پرستاری پرستاران بخشهای روانپزشکی کمتر از سایرین قابل مشاهده بوده و بیشتر جنبه انتزاعی و عاطفی دراد؛ به همین دلیل باز خورد مثبت کمتری نیز از جانب دیگران دریافت می کنند و در مجموع رضایت شغلی کمتری نیز دارند (ص ۱۳)، هنری و همکاران (۱۹۸۹) می نویسند: و تعامل معنی دار و ارتباطات موثر از اصول حیاتی فرآیند درمان در بیمارستانهای روانپزشکی است، مسخ شخصیت ناشی از تحلیل جسمی و روحی سبب می شود که مددجو در نظر پرستار نه به عنوان یک انسان ارزشمند بلکه نوعی بیماری با شماره اتاق تلقی شده و فاصله بین پرستار و مددجو روزبروز بیشتر شود (صفحه ۵۰۱)بلیر و نیو( ۱۹۹۱) عنوان کردند: « پرستاران بخشهای روانپزشکی در مقایسه با سایر پرستاران به علت وجود خطر بالقوۀ مورد حمله بیماران قرار گرفتن، همواره مشکلات و سختی بیشتری متحمل شده و این تهدیدهای محیط کار سبب ضربه پذیری بیش از حد آنها میشود. (ص ۲۹ و ۲۵) تحقیقات بلیر (۱۹۹۱) نیز نشان داد وحمله و تعدی از سوی بیماران روان پریش و مبتلایان به زوال عقل که کنترلی روی پیام های مغزی خود ندارند، بزرگترین صدمه و مشکل کاری است که تنها پرستاران و کارمندان بیمارستانهای روانپزشکی بیشترین صدمه را از این بابت متحمل می شوند.مطالعات مختلف و متعدد بخصر طی سالهای (۱۹۸۰) تاکنون و استناد به رساله آستروم نحن عنوان نگرش، همدلی و تحلیل جسمی و روحی در پرستاران بخشهای مراقبت از سالمندان و سالمندان روانی و روشنگر این مطلب است که پرستاران به موجب ارتباط و تعامل کاری و درگیری ها نزدیک با مشکلات مددجویان در معرض ابتلا به تحلیل جسمی و روحی می باشند. این مسئله در بخشهای روانی و در ارتباط کاری پرستار با بیماران مبتلا به آشفتگی های خلقی و رفتاری، مبتلایان به زوال عقل و فراموشی بویژه زمانی که آموزشهای لازم و کافی در این مورد را نیز دریافت نکرده اند بیشتر از سایر بخشهای قابل توجه و بررسی می باشد. مشکلات سازمانی و عدم وجود ارتباطات مناسب حرفه ای، غفلت پرستاران از انگیزشهای حرفه ایشان، ساعات کار طرلانی، انتظارات دور از واقعیت آنها در مورد ناتوانی بیماران، عدم تطابق بین آموزش های تئوری و عملکرد حرفه ای، نبودن سیستم های حمایتی و مشاوره ای عوامل عمده ابتلا و پیشرفت این سندرم در بین این قشر می باشد. طبق گزارشات متعدد پرستاران جوان و نازه فارغ التحصیل شده نسبت به پرستاران مسن تر به مراتب ضربه پذیرتر می باشند و در جایگاه تعامل با بیماران روانی و شناخت و درک این بیماران کمتر موفق بوده اند. تغییر الگوهای آموزشی، حمایتهای موثر بین همکاران، اشتراک تجارب از طریق مشاوره و آگاهی از خویشتن قدم اساسی هستند که به پرستاران کمک های بی نظیری در جهت مقابله و پیشگیری با سندرم تحلیل جسمی و روحی خواهند نمود. قشر جوان و کارآمد پرستاری بواسطه قابلیت ضربه پذیری نه تنها نمی توانند بازدهی داشته باشند بلکه به میزان قابل توجهی از کمیت و کیفیت کاریشان کاسته می شود. با شناخت صحیح این سندرم و آموزش آن به پرستاران و سایر اقشار اجتماع می بایست در تحقیقات آینده مورد توجه بیشتر فرار گیرد. (آستروم ۱۹۹۰ ص ۳۴ و ۲۷-۲۹).جاندیسیک و دیویس (۱۹۸۹) می نویسند: تحلیل جسمی و روحی عاملی مخرب در ارتباط پرستار و مددجوست. مهمترین تاثیر آن کاهش کیفیت مراقبت پرستاری است. پرستاران مبتلا اغلب تصور می کنند که بیماریا ناتوان هستند و براحتی در انجام وظایفشان اهمال می کنند. این اهمال و سهل انگاری سبب بحث و درگیری بین گروه پرستاران شده و گاه مددجویان نیز به یک الگوی ارتباطی کاملا نادرست و غیردرمانی کشانده می شوند. وقتی یک با دو پرستار در یک بخش به این پدیده مبتلا می شوند، حجم کار و مسئولیت همکارانشان افزوده می شود و همین مسئله سبب افزایش احتمال ابتلا در سایر پرستاران می شود (ص ۹۰۰). در این رابطه کمپ” و همکاران (۱۹۹۲) عقیده دارند و دیر آمدن به محل کار، زودتر از موعد محل کار را ترک کردن و غیبتهای بی دلیل و مکرر از نشانه های تحلیل جسمی و روحی هستند تا سبب نارضایتی همکاران از یکدیگر نیز می شود، تحلیل جسمی و روحی پدیده ای مسری است و اثر تخریبی بر حرفه پرستاری دارد. احساسات منفی و دلسرد کننده نسبت به کار ناشی از این پدیده خیلی زود در بین همکاران منتشر می شود و نهایتا عزت نفس، ارزش کاری و نقش مثبت را در همه آنها زیر سئوال می برده (ص ۲۴۵ و ۲۴۴).تحلیل جسمی و روحی از عوامل موثر در ترک حرفه پرستاران می باشد و ضروری است که مدیران پرستاری به علل بوجود آورنده، نشانه ها و علائم و روشهای پیشگیری و درمان آن آگاهی و وقوف کامل داشته باشند. این سندروم مسئله مشترک در حرفه های کمک رساننده به مردم است و البته در هر مکان یا هر شخص امکان بروز آن وجود دارد. ریشه های این پدیده در موقعیتهایی دیده می شود که شخص به نوعی دچار احساس ناکامی، درماندگی مکرر بوده، یعنی احساسی که سبب می شود او دائما از خود بپرسد: چرا چنین کمک و مراقبتی برای دیگران انجام می دهد، «فایده آن چیست؟ و حالتهایی از ناامیدی، خستگی، اندوه، فراموشکاری، بی قراری، اتلاف وقت بیهوده، انزوای اجتماعی و موارد مختلف دیگر است که در فرد مبتلا دیده شده است (مکینک و مکینک ۱۹۱۰ می ۲۴۷)در زمینه اهمیت توجه و لزوم گسترش تحقیقات بیشتر نسبت به پدیده تحلیل جسمی و روحی، ساندرز (۱۹۸۰) می نویسد: و مدیران پرستاری به عنوان عاملین قدرتمند باید تحلیل جسمی و روحی و مشکلات ناشی از آن را به عنوان یک مسئله زوال بخش و مخدوش کننده مراقبتهای پرستاری و عامل کاهش دهنده ارزش اجتماعی این حرفه به عرصه شناسایی، آزمون و تحقیق بگذارند. رابطه تحلیل جسمی و روحی با بهداشت و سلامت افراد و همچنین معرفی آن به عنوان یک بیماری حرفه ای باید در بعدی گسترده و جهانی مطرح و مطالعه شود، (ص ۳۳). و در جای دیگر به قول رابینسون می نویسد: و تحلیل جسمی و روحی پدیده ای متاثر از بیگانگی بین پرستار و مددجو می باشد. بیگانگی که محیط اجتماعی امروز بدلیل پیشرفت تکنولوژی وضعیت و زندگی ماشینی برای انسانها به فراهم آورده است و راههای بیمارگونه ای برای سازگاری آدمیان به ارمغان آورده است. پرستار از این زندگی ماشینی و بیگانگیهای موجود در آن متأثر شده و دستخوش از خودبیگانگی می شوند، ناچار متقابلا مددجو نیز به یک رابطه ماشینی و خالی از عاطفه کشانده میشود. در این اجتماع متلاطم بانورم اقتصادی حاکم بر آن زنان به عنوان اکثریت پرستاران متحمل سختی و فشار بیشتری نسبت به مردان میباشند چرا که در حیطه ایفای نقش، وظایف سنگین تر و بیشتری نسبت به قبل بر دوششان نهاده شده است. این مسئله نشان می دهد زنان در برابر ابتلا به تحلیل جسمی و روحی بسیار ضربه پذیر تر می باشند.