من شیرین معزالدینی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مدل یابی ارتباط بین رگههای شخصیتی و استفاده پر خطر از اینترنت با میانجیگری مولفه های سبک زندگی” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

تعریف و بیان مسأله: اینترنت ماتریس پیچیده ای از شبکههاست که اواخر سال ۵۴۹۱ میلادی با انگیزه همکاری و دسترسی چندسویه به منابع و مهارتهای محاسباتی و امکان تعامل میان رشتهای علوم و مهندسی ایجاد گردید و از
اواسط دهه ۴۱ میلادی به صورت شبکهای همگانی و جهان شمول درآمد. گزارشهای پژوهشی حاکی از این
.) است که استفاده مفرط برخی افراد در مواردی پیامدهای منفی به دنبال دارد. در دنیای امروز با گسترش فرهنگ عضویت در شبکههای اجتماعی اینترنتی به ویژه در میان جوانان، زندگی به
سبک شبکههای اجتماعی اینترنتی، به سرعت در حال گسترش است. این وضعیت در اثر افزایش روزافزون
کاربران اینترنت و شبکههای اجتماعی اینترنتی به وجود آمده است. کسب رتبه ۹ توسط تارنمای فیس بوک از
نظر میزان بازدید کننده در میان کلیه تارنماهای جهان به استناد آمار الکسا شاهدی بر این مدعا است. امروزه
رشد کاربران اینترنت پیدایش سبک جدیدی از زندگی به نام سبک زندگی مجازی را در بین جوانان در پی داشته است )بشیر،افراسیابی، ۵۳۴۵ (. در حال حاضر بر اساس آمار الکسا ۵، شبکههای اجتماعی اینترنتی کلوب پر
مخاطبترین شبکه اجتماعی اینترنتی ایرانی است و شبکه اجتماعی فیس بوک جدا از آنکه شبکهای غیر بومی
است، از نظر میزان استفادهی کاربران ایرانی از آن نیز در رتبه پس از کلوب قرار دارد جذابیتها و قابلیتهای فضای مجازی شکل دیگری از جهان واقعی است. بنابراین این دو جهان دارای عناصر
اولیه مشترک هستند و تنها چگونگی، جنس و نقش این عناصر با یکدیگر متفاوت است. پس اصول حاکم و
مهارتهای فنی و رفتاری لازمهی تعامل در این محیطهاست و با وام گرفتن از فضای واقعی وارد این فضا خواهد
شد. قطعا نداشتن برخورد و رفتار مناسب و هنجارمند و قانونمند و مهمتر از همه اخلاقمند ارتباط میان افراد را
.) دچار چالش خواهد کرد. ۴ ( خاطر نشان میکند که استفاده از اینترنت سبب ایجاد احساس بدبختی، انزوای ( مطالعات افونسو ۹
اجتماعی، تنهایی، دوری از خانواده و به طور کلی کاهش سلامت روانی میشود.
اینترنت به خودی خود ابزار بی ضرری است، اما استفاده بیش از حد و نادرست از آن خطر اعتیاد به آن را به
دنبال دارد که این پدیده مشکل عمدهای را برای بهداشت روانی جامعه ایجاد کرده است. اعتیاد به اینترنت
انسانها را به افرادی رها شده تبدیل کرده و بر روابط اجتماعی آنان تاثیر میگذارد. در نتیجهی استفاده بیش از
.) حد از اینترنت بهرهوری و بازدهکاری کاربران اینترنت پایین میآید) شواهد تجربی مختلف نشان دادهاند که استفادهی پر خطر از اینترنت به مثابهی یک عامل تهدید کننده سلامت
عمومی نوجوانان و جوانان روند روبه رشدی دارد)لاو،یوئن، ۹۱۵۳ ، به نقل از شکری(. رفتارهای پر خطر مهمترین
عامل به تاخیر افتادن سلامت جامعهاند. امروزه شیوع رفتارهای پر خطر بخصوص در نوجوانان و جوانان به یکی
از مهمترین و گستردهترین دل نگرانیهای بشری تبدیل شده، علیرغم فعالیتهای سه دهه گذشته رفتارهای مخاطرهآمیز در سراسر جهان دارای رشد تصاعدی بوده است)ملکشاهی، ۵۳۹۹ (. علت رشد شاید این باشد که
هنوز جهان و کشورهای در حال توسعه به این نتیجه نرسیدهاند که باید انژری بیپایان و جاهطلبی جوانان را
درک نمایند و به خلق فرصتهای واقعی برای جوانان بپردازند)امینی پور، ۵۳۹۹ (. مفهوم گسترده رفتار پرخطر،
سلسلهای از رفتارها را دربر میگیرد که نه تنها برای فرد درگیر در این رفتار و افراد مهم زندگی وی زیانهای
جدی به بار میآورد، بلکه باعث صدمه غیرعمدی به افراد بیگناه دیگر نیز میشود. رایجترین رفتارهای پرخطر
عبارتند از: مصرف زیاد مشروبات الکلی، سوء مصرف مواد، آمیزش جنسی ناایمن، رانندگی بیپروا، فعالیتهای
جسمانی خطرناک، قماربازی، اعمال بیبند و بار و غیرقانونی و اعتیاد به اینترنت است)بایر ۹۱۱۹،۵ (. تحقیقات
نشان میدهد که متداولترین وقوع این رفتارهای پر خطر در محیط دانشگاه است)بیلتاگیت، ۹۱۵۹ ، به نقل از
شکری. یاسمی نژاد، آزادی و امویی) ۵۳۴۱ ( در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که فضای مجازی میتواند امنیت
اجتماعی را مورد تهدید قرار دهد، اینترنت میتواند به عنوان ابزاری قدرتمند در عرصهی اطلاع رسانی به کار
گرفته شود تا آنجا که گاهی از آن به عنوان انفجار اطلاعات هم نام برده می شود. ولی این فناوری مدرن با تمام
فوایدی که دارد، تهدیدها و خطرهایی نیز برای جامعه و بشر داشته است. به طوری که امروزه بخش عمدهای از
جرایم مربوط به حوزه کامپیوتر، اینترنت و فضای مجازی است که امنیت اجتماعی را هدف قرار داده است.
به نظر میرسد که یکی از عواملی که میتواند در وابستگی به اینترنت نقش داشته باشد ویژگیهای شخصیتی
است. ویژگیهای شخصیتی صفات پایداری هستند که از موقعیتی به موقعیت دیگر چندان تغییر نمیکنند. آنها
گرایشهای با ثبات و با دوام پاسخدهی به شیوه یکسان به محرکهای مختلف می باشند این ویژگیها میتوانند
فرد را در برابر برخی اختلالات آسیبپذیر سازند )فتحی،سهرابی،سعیدیان، ۵۳۴۵ (. با وجود آنکه نمیتوان از نظر
دور داشت که استفاده از اینترنت در دنیای امروز یک ضرورت است، اما، این ابزار، علاوه بر به کارگیری درست و
به جا، میتواند به صورت نادرست و نابجا نیز مورد استفاده قرار بگیرد و شرایطی را فراهم آورد که ترک آن مشکلاتی را برای کاربر به وجود آورد. چگونگی استفاده میتواند به ویژگی های شخصیتی، عاطفی و شناختی
.) کاربران مرتبط باشد)حسن زاده، بیدختی، رضایی، رهایی، ۵۳۴۵
کرمشایی، پناهی، صادق نیا و زبدی) ۵۳۴۱ ( مشکل اعتیاد اینترنتی را از عوارض زندگی در دنیای متمدن
دانستهاند و در پژوهش آنها تفاوت میانگین اعتیاد به اینترنت در بین پاسخگویان دختر و پسر معنادار بود، بدین
صورت که میانگین اعتیاد به اینترنت در بین پاسخگویان دختر بیشتر از پسر بود. همچنین ۳۹ درصد
.) پاسخگویان در معرض ریسک اعتیاد اینترنتی قرار داشتند) میرزاییان، با عزت، خاکپور، ۵۳۴۱
۹۱۱۹ ( روی ۳۱۱ دانشجوی پزشکی که ۵۱۱ نفر آنها مجارستانی ) ۷۱ مرد و ۷۱ ( نتایج تحقیقات واس و گامبر ۵
زن( و ۵۱۱ نفر از آنها اسراییلی ) ۷۱ مردو ۷۱ زن( بودند نشان داد که ویژگیهای شخصیتی تاثیر مهمی بر
استفاده از اینترنت دارد. در این تحقیق ارتباط مثبت و معناداری میان برون گرایی و خوشایندی با استفاده
مفرط از اینترنت در مردان اسراییلی وجود داشت. همچنین نتایج ارتباط مثبت و معناداری با وظیفه شناسی و
نوروزگرایی با استفاده مفرط از اینترنت در میان زنان اسراییلی نشان داد. علاوه بر این استفاده مفرط از اینترنت
ارتباط مثبت و معناداری با وظیفه شناسی و نوروزگرایی در آنها نشان داد و ارتباط مثبت و معنادار میان
مقیاسهای آزمون نئو و استفاده مفرط از اینترنت در زنان مشاهده شد) ۱۱۱ ( تفاوتهای فردی در پنج عامل شخصیت را به عنوان یکی از عوامل موثر در اعتیاد به ( هامبرگر و ارتزی ۹
اینترنت میدانند و اشاره میکنند که نوروزگرایی، یکی از خصوصیات فردی است که به احتمال زیاد پیشبینی
کننده استفاده از اینترنت به خصوص در زنان است و نیز اشاره میکنند زنانی که درونگرا و کمرو هستند از
.) طریق اینترنت ارتباط اجتماعی برقرار می کنند). ۱۵۵ ( ویژگیهای شخصیتی ۳۱ نوجوان را که به شدت به اینترنت معتاد بودند با ۹۳ نوجوان ( ینگ و نبین ۵
غیرمعتاد مقایسه کردند نوجوان معتاد حمایت اجتماعی کمی را احساس میکردند، برای زندگی هدفی نداشتند
.) و تمایل پیشرفت در آنان کم بود)به نقل از سپهریان، جوکار، ۵۳۴۵
۹۱۱۳ ( در تحقیقی روی ۹۱۱ نفر از دانش آموزان ۵۹ تا ۵۹ ساله دبیرستانی در هندوستان با ( اناند و نالوا ۹
استفاده از تست اعتیاد به اینترنت ۵۱۱ نفر از دانش آموزان معتاد به اینترنت را جدا کردند و به بررسی دو گروه
پرداختند. از نظر رفتاری و ویژگیهای شخصیتی و عملکرد تفاوت معناداری بین دو گروه وجود داشت. در این
تحقیق احساس بیارزشی و افسرگی و مشکلات شخصیتی به طور معناداری در گروه معتاد به اینترنت بالاتر
.) بود)به نقل از فتحی، سهرابی، سعیدیان، ۵۳۴۵
استفاده از اینترنت و بروز رفتارهای پر خطر اینترنتی در میان جوانان امروز بسیار رایج شده است همانطور که از
نتایج تحقیقات بر میآید ویژگیهای شخصیتی یکی از عواملی است که سبب همه گیر شدن این نوع رفتارها در
میان افراد جامعه است. اما بررسی این موضوع که چرا بعضی شخصیتها گرایش بیشتری به استفاده پرخطر از
اینترنت دارند امری است که به نظر میرسد علت آن را باید در عوامل سبک زندگی جست و جو کرد. سبک
زندگی بخشی از زندگی است که عملا در حال تحقق یافتن است و در بردارندهی طیف کامل فعالیتهایی است
که افراد در زندگی روزمره انجام میدهند. طیف فعالیت های افراد درهر عرصه از زندگی می تواند سازندهی
سبک زندگی آنها در آن عرصه باشد. رسانهها با حضور در زندگی روزمره می توانند آن را دگرگون کنند؛ به
طوری که حوزههای خصوصی را به عمومی و عمومی را به خصوصی تبدیل نمایند. رسانهها در زندگی نقشهایی
را ایفا میکنند مثل: هویت سازی، معنایابی، لذت بردن و نظم دهی)رضوی زاده، ۵۳۹۹ (. رسانهها و الگوهای
استفاده از آنها و نیز انواع محتوای رسانهای مورد استفاده با هویت ما پیوند میخورند. از این طریق روابط ما با
رسانهها بر اساس سبک مصرف رسانهای تعریف میشود. اگرچه ترجیح رسانهای و محتوایی ما ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد اما به طور یقین رسانهها هم چون مطبوعات، تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، کتاب،
تئاتر و … امروز بخشی جداناپذیر از زندگی روزمره هستند و جایگاه استفاده یا بهره مندی از رسانهها در زندگی
روزمره به طور قطع مهم است زیرا هر روز دقایق یا ساعاتی از زندگی ما به رسانهها اختصاص دارد و آنها بخشی
.) از زندگی اجتماعی ما را تشکیل میدهند )مقدس،سرمدی، ۵۳۹۹
آنچه زمینهی بروزانحرافات و اختلالات روانی را فراهم میکند، سبک زندگی فرد و ناتوانی وی در مواجهه با
مشکلات زندگی است)دادستان، ۵۳۷۴ (. بر این اساس در پژوهش حاضر با استناد تجربی و نظری، نقش با
اهمیت مولفههای سبک زندگی به عنوان منبع حفاظت کننده سلامت و بهزیستی در افراد، در تبیین علل
گرایش بیشتر یا کمتر بعضی شخصیتها به استفاده پر خطر از اینترنت مورد بررسی قرار میگیرد. به طور کلی
این پژوهش در صدد است در بررسی الگوی رابطه بین رگه های شخصیتی و استفاده پر خطر از اینترنت نقش
عوامل سبک زندگی را مورد بررسی قرار دهد. در همین راستا سوال اساسی مورد نظر در مطالعه حاضر این است
که آیا این مدل ارتباطی بین رگههای شخصیتی و استفاده پر خطر از اینترنت با میانجیگری مولفههای سبک
زندگی با تکیه بر ادبیات موجود برازش مناسبی دارد؟

ضرورت و اهمیت پژوهش: مدتی است که موضوعی با عنوان آسب های نوپدید به ویژه آسیب های ناشی از اینترنت، تلفن همراه، ماهواره،
شبکههای اجتماعی، از سوی مسئولان و کارشناسان ذیربط مطرح شده است و بر لزوم برنامهریزی و سیاست-
گذاری در حوزه ی پیشگیری از این آسیب ها تاکید می شود. آسیب شناسی را می توان شناسایی مجموعه
عوامل و شرایطی دانست که موجب عدم سازگاری فعالیت ها و اعمال اجتماعی و روانی فرد با هنجارهای
اجتماعی و روانشناسی می گردند. آسیب های نوپدید در کشور به دلیل توسعه فناوری ها رو به گسترش است و
در بسیاری از کشورها با در نظر گرفتن افزایش این فناوری ها برای پیشگیری و مقابله با آسیب های نوپدید
برنامه ریزی شده است؛ اما در ایران با توجه به سرعت گسترش فناوری ها و توسعه ی اینترنت و فضای مجازی
برنامه ریزی و راهکار موثری برای مقابله با این گونه آسیب ها تدبیر نشده است و این موجب افزایش دامنهی این
گونه آسیبها در سراسر کشور شده است. بروز آسیبهای نوپدید میتواند زمینه ساز نوع جدیدی از آسیبهای
.) اجتماعی و روانی باشد) پورکومله،خزایی، ۵۳۴۵
به همین دلیل برنامهریزی برای شناسایی، پیشگیری و کاهش آسیبهای نوپدید لازم و ضروری می نماید.
آسیبهای نوپدید، آسیبهای مرتبط با فناوریهای جدید است که آسیبهای ناشی از استفاده از ماهواره، بازی-
های رایانهای، تلفن همراه و اینترنت میتوانند در این مجموعه قرار گیرند. استفاده از اینترنت دارای آثار مثبت
بسیاری است اما به موازات آن گرایش جوانان به چت رومها، عشقهای مجازی، سوء استفادهها از دختران و
پسران با ارائه شخصیتهای دروغین و … رشد بیشتری داشته است. افراد همیشه به دنبال راههای کوتاه و سریع برای رفع نیازهای خود هستند و به درست بودن راهکار چندان
توجهی ندارند. به همین علت وقتی افراد در اینترنت جواب سوالات خود را در کمترین زمان ممکن به دست می
آورند به صورت ناخودآگاه و حتی افراطی به استفاده از این ابزار ارتباطی روی میآورند. آسیبهای نوپدید و از
جمله آسیبهای اجتماعی در دنیای مجازی به دلیل عدم وجود موانع، امکان برخورد با هرگونه پیام، به ویژه پیامهایی که برای افراد آسیبهای جدی روحی و روانی و اجتماعی به بار می آورند، وجود دارد ) پورکومله،
.) خزایی، ۵۳۴۵
استفاده از اینترنت و بروز رفتارهای پرخطر اینترنتی در میان جوانان امروز بسیار رایج شده است و برای بررسی
دلایل این گرایشها باید عواملی مانند ویژگیهای شخصیتی جوانانی که بیشتر به سوی این نوع امکانات مجازی
میل دارند مورد تحقیق قرار گیرد. هدف اصلی هر جامعه داشتن جوانانی سالم، متفکر، مخترع و اندیشمند است
چراکه جوانان عناصر اساسی و مهم در هر جامعه ای هستند که می توانند جامعه را در رسیدن به اهداف نهایی
کمک کنند پس باید برای بهزیستی آنان برنامه ریزی و تلاش شود. سبک زندگی جوانان ما در این زمانه بسیار
.) دگرگون شده و شاید بتوان گفت از هدفهای کلان و اساسی دور شده است) پورکومله، خزایی، ۵۳۴۵
آنچه ضرورت توجه به رابطه میان عضویت و حضور در اینترنت و سبک زندگی جوانان را بیشتر می کند، علاقه-
ای است که قشر جوان به دلیل جذابیت ساختار این جوامع و ارضای نیازهایش به عضویت در سایتهای
اینترنتی دارد.
نجفی سولاری) ۵۳۹۴ ( درباره این موضوع معتقد است: شبکههای اجتماعی اینترنتی با ارضای همزمان نیازهای
عقلی، منطقی و عاطفی جوانان و نوجوانان، گروههای سنی مذکور را به سمت خود جذب کرده و مؤسسان
جوامع مجازی از این فرصت برای انتقال مفاهیم فرهنگی و سیاسی و اجتماعی مد نظر خود در قالب نرم و
پنهان، نهایت استفاده را می برند. در دنیای امروز با گسترش فرهنگ عضویت در شبکههای اجتماعی اینترنتی به ویژه در میان جوانان زندگی به
سبک شبکههای اجتماعی اینترنتی به سرعت در حال گسترش است. این وضعیت در اثر افزایش روزافزون
کاربران اینترنت و شبکههای اجماعی اینترنتی به وجود آمده است. به نظر می رسد امروزه رشد کاربران اینترنت
و شبکههای مجازی پیدایش سبک جدیدی از زندگی به نام سبک زندگی جوامع مجازی را در بین جوانان در پی
داشته است.