صنم باقریان خسروشاهی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۸۷، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی آموزش مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اتیسم پیش دبستانی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه شهید بهشتی

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی عمومی

عنوان:

اثر بخشی آموزش مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اتیسم پیش دبستانی

استاد راهنما:

دکتر حمید رضا پور اعتماد

اساتید مشاور:

دکتر محمود حیدری

دکتر کتایون خوشابی

پژوهشگر:

صنم باقریان خسروشاهی

شهریور ماه ۱۳۸۷

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول

مقدمه

بیان مسأله

ضرورت و اهمیت تحقیق

هدف تحقیق

فرضیه های تحقیق

متغیرها و تعاریف مفهومی آن ها

تعریف عملیاتی متغیر ها

فصل دوم

بیان جامع نظریه ها

تاریخچه

معیارهای تشخیصی

توصیف بالینی اتیسم

همه گیر شناسی

سن شروع

توزیع در دو جنس

سیر تحول و پیامدهای دراز مدت بیماری

تشخیص های افتراقی و اختلالهای همزمان

سبب شناسی

درمان

بخش دوم: مداخلات زود هنگام

تاریخچه

ضرورت مداخلات زود هنگام

انواع مداخلات زودهنگام

مداخلات از طریق والدین

ضرورت انجام مداخلات از طریقی والدین

برنامه های تحلیل رفتار کاربردی برنامه آموزش و درمان کودکان مبتلا به اتیسم و معلولیت های ارتباطی مرتبط

مانن

الگوی گزین اسپن

برنامه مشاوره بازی خانگی

رویکرد ارتباط اجتماعی عملی

برنامه نوباوگان والدن

نظام ارتباطی از طریقی مبادله تصویر

رویکرد استار

اسپل

برنامه ی پرنده کوچولو

فصل سوم

طرح تحقیق

جامعه ی تحقیق

نمونه ی تحقیق

روش نمونه گیری

مراحل اجرای پژوهش

ابزار تحقیق

فصل ۴

تحلیل کیفی

تحلیل کیفی انفرادی اعضای گروه آزمایش

تحلیل کمی نتایج

تحلیل گروهی اعضای دو گروه در چهار مرحله

تحلیل کمی تغییرات گروه آزمایش و کنترل در هر مرحله

تفاوت گروه آزمایش و کنترل پیش از شروع آموزش

تفاوت گروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون

تفاوت گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیگیری

فصل ۵

مقدمه

محدودیت ها

پیشنهادات

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین میزان اثربخشی آموزش بسته آموزشی پرنده کوچولو به مادران کودکان مبتلا به اتیسم سنین پیش دبستانی در کاهش علائم رفتاری این کودکان بود. برای این کار ابتدا ۲۴ نفر از مادران کودکان مبتلا به اتیسم که در سال ۸۵-۸۶ به مرکز ساماندهی درمان و توانبخشی اختلالات اتیستیک مراجعه کرده بودند، به صورت در دسترس و از میان مادرانی که رضایت خود را برای شرکت در این برنامه اعلام کرده بودند، انتخاب شدند. سپس از نظر سن و جنسی کودک و سن و میزان تحصیلات مادر با هم همنا شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر، مقیاس نمره گذاری اتیسم گارز و سیاهه ارزیابی درمان اتیسم بود که یک هفته پیش از شروع آمرزش بر روی هر دو گروه اجرا شد و آموزش شامل ۸ جلسه عمومی و ۴ جلسه انفرادی بود، جلسات انفرادی به صورت خانگی و پس از دو جلسه آموزشی عمومی اجرا می شد. آزمون بار دوم پس از دومین جلسه آموزش عمومی سومین جلسه آموزش اجرا شد و بار سوم پس از اتمام جلسات و در نهایت یک ماه پس از آخرین جلسه بر روی هر دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. در انتها نتایج با استفاده از آزمون فریدمن و u مان ویتنی تحلیل شد که نشان داد دو گروه پیش از شروع آموزش از نظر متغیر های وابسته تفاوت معناداری نداشتند. در جلسه آخر و پس از پیگیری تفاوت آن ها در پنج متغیر معنادار بود. فقط متغیر بهداشت جسمی و رفتاری بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت. یافته های پژوهش حاضر می توانند به عوان کمک درمان اتیسم کاربردهای بالینی داشته باشند

کلید واژه ها: برنامه آموزش مادران پرنده کوچولو، مشکلات رفتاری، طیف اختلالات اتیسم

فصل اول

مقدمه

امروزه توجه به کودکان و مشکلات آنها بیش از هر زمان دیگر مورد توجه متخصصین قرار گرفته است و خانواده به عنوان اولین و مهمترین فضای رشدی کودک که فرد بیشترین زمان زندگی خود را در آن می گذراند، مطرح می باشد. در این میان، نقش والدین و معلمان، آموزش دانش آموز به حرکت موفق در مراحل مختلف رشد تا رسیدن به استقلال در بزرگسالی می باشد. مراقبت و آموزش هر کودک نیازمند مهارتهای بسیاری است و کار با کودکی که انواعی از ناتوانی با نیاز های خاصی دارد، پیچیده تر خواهد بود (هاجدن ، ۱۳۸۶).کودکان دارای مشکلات رفتاری چالش های فراوانی را برای والدینشان به وجود می آورند. این کودکان رفتارهایی از خود نشان می دهند که تاثیر منفی بر اطرافیانشان می گذارد و واکنشهای ناخوشایند اطرافیان در پاسخ به رفتار آنها نیز به خودشان باز می گردد (یلوم کیست ، ۱۳۸۳). چنین مشکلاتی را می توان در اختلالات بسیاری مشاهده کرد. اتیسم یکی از این اختلالات است که در طی تحول کودک و از همان سنین کودکی خود را نشان میدهد. این اختلال اولین بار توسط لو کانر در سال ۱۹۴۳، در یک مقاله ی کلاسیک توصیف شد که شامل ۱۱ مطالعه ی موردی بود (کورسلو، ۲۰۰۵). اتیسم در اصل یک طیف است نه یک مقوله مجزا و معمولا از آن با عنوان پیوستار یاد می شود که در آن کودکان شدت های متفاوتی از مشکلات را در حوزه های ارتباط ، تعامل اجتماعی و تمایل به رفتارهای تکرار شونده و نقص در تجسم نشان می دهند (دیگل و همکاران، ۲۰۰۵). از آنجا که این نوع از اختلالات گروهی از مسائل را در بر می گیرند که به صورت آشفتگی ها وجوه چندگانه ی زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می دهند، به آنها فراگیر با نافذ اطلاق می گردد (رافعی، ۱۳۸۶). دراختلالات فراگیر رشد، تخریب در مهارت های تعامل اجتماعی، رشد زبان و طیف ذخائر رفتاری دیده می شود (سادوک و سادوک، ۱۳۸۲)، اختلال اتیسم مشهور ترین اختلال این گروه می باشد (کورسلو، ۲۰۰۵). مطالعات همه گیری شناسی اخیرا” میزان شیوع اختلالات فراگیر رشد را ۶۶ نفر در هر ۱۰۰۰۰ نفر گزارش کرده اند (فوم بون ، ۲۰۰۲). دلایل حقیقى اختلالات اتیسم ناشناخته می باشد (دیلنبرگر و همکاران، ۲۰۰۲). امروزه متخصصین می توانند اختلالات اتیسم را پیش از دو سالگی تشخیص دهند (لورد ، ۱۹۹۵). در نتیجه کسانی که با کودک مبتلا به اتیسم کار می کنند بر نقش حیاتی مداخلهی زودهنگام تاکید دارند (کورسلو، ۲۰۰۵). اما به علت طیف وسیعی از رفتارها که در گروه اتیسم می توان مشاهده کرد، تشخیص قطعی زود هنگام دشوار می باشد و بیشتر والدین طی فرایند طولانی تشخیص و تصمیم گیری نهایی برای مداخله احساس ناتوانی می کنند، در نتیجه انرژی دادن به والدین به موفقیت درمانی کمک خواهد کرد (دیلنبرگر، ۲۰۰۲). از نظر متخصصین، جنبه های مهم برای تمامی شیوه های مداخله در این حوزه عبارتند از: فشرده بودن آن، میزان درگیر شدن خانواده در فرایند مداخله و توجه به تعمیم موارد آموخته شده و نیز وجود شواهد تجربی قاپید کننده ی شیوهی مداخله کورملو، ۲۰۰۵). کورسلو (۲۰۰۵)، درمان و توانبخشی کودکان مبتلا به اتیسم را در سه گروه طبقه بندی کرده است: مداخلات رفتاری ، مداخلات رشدی و مداخلات شناختی رفتاری ، شواهد بدست آمده از کلیه این سه گروه مداخله نشان می دهند که به طور کلی مداخلات زودهنگام نتایج بهتری را در پی دارند و هر چه کودکان در سنین پایین تر در این برنامه ها شرکت کنند، نتایج بهتری می گیرند. هرچند معمولا” مداخلهی زیر سنین ۴-۵ سال به عنوان مداخلهی زودهنگام پذیرفته می گردد، اما کودکان زیر سنین مدرسه را نیز می توان جزو این گروه حساب کرد.از آن جهت که تعاملات والد- کودک، بافت اجتماعی مهمی را برای پرورش رفتارهای مشکل دار و تیز رفتارهای سازگارانه در کودکان مبتلا به اتیسم ایجاد می کند و آموزش شیوه های تعامل متنوع به والدین منجر به ایجاد الگوهای رفتاری مثبت در کودکانشان می گردد، بررسی ها نشان داد که وقتی کودکان توسط والدینشان آموزش دیدند، نسبت به زمانی که توسط درمانگر متخصص با کارکنان بیمارستان آموزش دیدند، کاهش بیشتری را در مشکلات رفتاری نشان دادند (سینگ و همکاران، ۲۰۰۶) .اهمیت آموزش والدین به عنوان برنامه مداخله ای برای کودکان مبتلا به اتیسم اولین بار توسط لوواس و همکاران مورد توجه قرار گرفت. لوواس نتیجه می گیرد. کودکانی که والدینشان برای اعمال مداخله آموزش دیده بودناله در پی درمان فشرده، نسبت به کودکانی که فقط درمان موسسه ای را دریافت می کردند مهارتهای بیشتری را کسب کردند و این مهارتها را بهتر حفظ کردند (لوواس، ۱۹۸۷).به طور کلی آموزش والدین دارای مزایای زیادی است. نخست اینکه والدین بیشترین تماس را با فرزندانشان دارند، بنابراین می توانند بیشترین تاثیر را در تغییر رفتار فرزندشان داشته باشند. به علاوه برای فراهم کردن یک محیط درمانی ثابت، والدین می توانند جنبه هایی از رفتار کودک را هدف قرار دهند و مشارکت والدین در درمان کودکان مبتلا به اتیسم می تواند تعمیم دهی بهره های درمانی را تسهیل کند، همچنین چون مدارس و درمانگاه ها از لحاظ اوقات درمانی محدود هستند والدین می توانند درمان دائمی ارائه کنند (کراتوچوویل و موریس، ۱۳۸۴). در نتیجه امروزه آموزش والدین به عنوان یکی از بهترین گزینه های مداخله ای برای اختلالات طیف اتیسم مطرح می باشد. برنامه های آموزشی متنوعی برای والدین دارای کودک مبتلا به اتیسم وجود دارد. تعدادی از آنها شامل موارد زیر می باشند برنامه هائن ، برنامه هلپ ، أسیل و برنامه زود هنگام انجمن ملی اتیسم (مارشال ، ۲۰۰۲). برنامه پرنده کوچولو برگردانی از برنامه زودهنگام انجمن ملی اتیسم است که در سال ۱۹۹۷ ایجاد شده است. “پرنده کوچولو یک برنامه وال مدار می باشد که هدف آن کمک به والدین برای درک و کار با کودک مبتلا به اتیسم آنها می باشد. اهداف برنامه عبارتند از: حمایت والدین در دوره بین تشخیص و جایگزینی در مدرسه، نیرومند سازی والدین و کمک به آنها در تسهیل ارتباط اجتماعی و رفتار مناسب کودک با محیط طبیعیش، برای کمک به والدین برای تمرین برخورد با کودکشان به نحوی که از رشد رفتارهای نامناسب جلوگیری کنند، برنامه پرنده کوچولو” جلسات آموزش گروهی را با ملاقات های فردی خانگی و پسخوراند ویدئویی همراه می کند (انجمن ملی اتیسم، ۲۰۰۶). در تحقیق حاضر، برنامه پرنده کوچولو، به گروهی متشکل از ۸ مادر آموزش داده می شود و تاثیر آن بر متغیرهای رفتارهای کلیشه ای، مهارتهای ارتباطی، گفتار و زبان و ارتباط، معاشرت، آگاهی حسیا شناختی و بهداشت جسمی، رفتاری کودکان این مادران با متغیرهای مذکور در کودکان ۸ نفر از مادرانی که آموزش حاضر را دریافت نکرده اند، مقایسه می شود.

بیان مساله:

از سال ۱۹۶۷ که اولین بار اختلال اتیسم مورد توجه هنری مودزلی فرار گرفت (رافعی، ۱۳۸۹). این اختلال تا کنون طی تحقیقات و مشاهدات گستردهای دگرگونی های زیادی را از نظر طبقه بندی و تعریف پشت سر گذاشته است. در حال حاضر اختلال اتیسم در IV -DSM (۱۹۹۴) و ۱۰-ICD (۱۹۹۳)، به صورت نقص های کیفی در تعاملات اجتماعی و ارتباط و الگو های محدود، تکراری و کلیشه ای رفتار و فعالیت ها با شروع قبل از ۳ سالگی دست کم در یکی از حوزه های یاد شده مشخص می شود (کورسلو، ۲۰۰۵) و به همراه اختلال آسپرگر، اختلال رت، اختلال فرو پاشتده دوران کودکی و اختلال فراگیر رشد که به گونه دیگری مشخص نشده است، تحت عنوان اختلالات فراگیر رشد طبقه بندی می شود (رافعی، ۱۳۸۶). امروزه پیشرفت های زیادی در زمینه شناسایی کودکان مبتلا به اتیسم صورت گرفته است و بیشتر این کودکان در سنین پیش دبستانی شناسایی می شوند (درو و همکاران، ۲۰۰۲).اگر چه فرض بر این است که اختلال اتیسم اساس عصب شناختی دارد اما هنوز درمان مناسبی بر این اساس برای اختلال اتپم یافت نشده است (وبستر و همکاران، ۲۰۰۴) و گزینه های آموزشی و درمانی گوناگونی که از رویکردهای نظری مختلفی ناشی می شوند برای اختلال اتیسم مطرح می باشند (هاولین ، ۱۹۹۸). در این میان مداخلات رفتاری بیشترین تاثیر را بر این اختلال داشته اند (شریبمن ، ۲۰۰۰).امروزه خانواده به عنوان منبع با ارزشی در طراحی مداخلات رفتاری برای کودکان با نیازهای خاص مطرح می باشد (مونس و فرى ، ۲۰۰۰). کودکان مبتلا به اتیسم اغلب رفتار های چالش برانگیزی بروز می دهند که در توانایی آنها برای یادگیری تداخل ایجاد می کند و زندگی روزمره خانواده را مختل می کند (بریستول و اسکاپلر ، ۱۹۸۳)، از همین رو از آموزش والدین استفاده می شود تا به خانواده این کودکان کمک کند که مشکلات رفتاری کودک را مدیریت کرده، مهارتهای اجتماعی او را افزایش دهند (مونس و فری، ۲۰۰۰). کودکان مبتلا به اتیسم علاوه بر مشکلات یاد شده دارای نقص های کار کردی ویژهای از جمله حساسیت حاد حسی، ناتوانی در تشخیص الگوها با ویژگی های برجسته محیط و در بعضی مواقع کمبود مهارت های ارتباط کلامی نیز می باشند که این مشکلات می تواند منجر به افزایش اضطراب، اصرار بر رویه ها و رفتارهای کلیشه ای در این کودکان بشود و به شکل مشکلات رفتاری از جمله قشقرق ها، رفتارهای مخرب و خود جرحی و در برخی مواقع رفتارهای پرخاشگرانه و خاموشی حسی در خانواده و مدرسه بروز پیدا کند (بیرکین ، ۲۰۰۳). چنانچه سینگ و همکاران در سال ۲۰۰۶ عنوان کرده اند، مشکلات رفتاری کودکان از جمله پرخاشگری، خود آسیب زنی و کلیشه ها برای خانواده به صورت مشکلی منحصر به فرد و عامل ایجاد استرس مطرح می باشد، به ویژه اگر کود کشان برچسب نوعی اختلال همچون اتیسم را دریافت کرده باشد، این استرس تشدید خواهد شد. کودکان مبتلا به اتیسم به دلیل نقص در مهارت های ارتباطی، مشکلات رفتاری بیشتری را بروز می دهند که استرس والدین را باز هم بالاتر می برد (سینگ و همکاران، ۲۰۰۶).علاوه بر آن، از آنجا که دلیل اصلی طیف اختلالات اتیسم ناشناخته می باشد، تشخیص عموما” بر اساس رفتارهای تفریطی ویژه از جمله مهارت های ارتباطی، زبان، بازی با همسالان و رفتارهای افراطی از جمله کلیشه ها، رفتار های تکراری، قشقرق ها و تثبیت ها صورت می گیرد؛ در نتیجه تشخیص زود هنگام به دلیل تنوع رفتارهایی که می توان در کودکان مختلف مشاهده کرد دشوار می گردد و معمولا با مشکلات شنیداری با تاخیر گفتاری مطرح می شود. به دلیل همین دشواری تشخیص، والدین در دوره طولانی بین تشخیص اولیه و اقدام برای درمان احساس بی پناهی می کنند (دیلنبرگر و همکاران، ۲۰۰۲).در نتیجه، مداخلات زود هنگام و از جمله آموزش والذین هم برای کاهش استرس آن ها و هم کمک به کودک مفید می باشد. زیرا هم آموزش والدین و تجهیز آن ها به ابزارهایی جهت تغییر روابط فعلی والد-کودک که منجر به حفظ یا تشدید مشکلات رفتاری می گردد از استرس والدین خواهد کاست (سینگ و همکاران، ۲۰۰۶) و هم مطالعات گوناگون نشان داده اند که آن دسته از کودکان مبتلا به اتیسم که قبل از ۵ سالگی مداخله ای دریافت می نمایند (به میزان معنا داری)، نسبت به آن دسته از کودکان که چنین مداخله ای را قبل از ۵ سالگی دریافت نمی کنند نتایج بهتری را نشان می دهند (هیوم و همکاران، ۲۰۰۵). علاوه بر این همانطور که ذکر شد روایط فعلی والد-کودک می تواند در حفظ یا تشدید مشکلات رفتاری کودک دخیل باشد و در نتیجه تغییر این رابطه منجر به تغییر و کاهش این مشکلات رفتاری خواهد گردید. بنابراین در راستای احساس نیاز به ایجاد تغییرات با دوام در کیفیت و کمیت روابط والد-کودک، در این مطالعه اثر برنامه آموزشی والدینی پرنده کوچولو مورد آزمون قرار می گیرد تا بدین طریق گامی در جهت رفع مشکلات رفتاری کودکان و اصلاح تعاملات ناصحیح والدین و کودکان برداشته شود.

ضرورت و اهمیت تحقیق

همان طور که ذکر شد، خانواده یک نظام اجتماعی است که اختلال در هر یک از اعضاء آن کل نظام را مختل می کند و این نظام مختل شده به نوبه ی خود، اختلالات مربوط به اعضاء را تشدید و مشکلات جدیدی ایجاد می نماید (شریعتی، ۱۳۷۵).اختلال اتیسم یکی از شایع ترین اختلالات رشدی است که تقریبا در ۵/۴ مورد از هر ۱۰۰۰۰ تولد زنده رخ می دهد (کراتوچوویل و موریس، ۱۳۸۴). تمامی این کودکان از رسیدن به وابستگی معمول نسبت به پدر و مادر و سایر افراد ناتوان هستند، در شیرخوارگی از لبخند اجتماعی محروم هستند و غالبا تماس چشمی نابهنجار دارند (سادوک و سادوک، ۱۳۸۲). به علاوه الگوی خوردن و خوابیدن نابهنجار، رفتارهای خود جرحی، پرخاشگری و قشقرق های خلقی و نقص های زبانی در این کودکان قابل مشاهده می باشد (دومینیک و همکاران، ۲۰۰۶)، چنین رفتار هایی در صورت حل نشدن می تواند مشکلات جدی برای کودک ایجاد نماید؛ مثلا الگوی نا بهنجار خوردن موجب می گردد کودک تغذیه ناکافی داشته باشد و الگوی خواب نابهنجار منجر به خواب ناکافی و نامناسب می گردد که علاوه بر خود کودک والدین وی را نیز دچار مشکل خواهد نمود. رفتارهای خود جرحی، پرخاشگری و قشقرق نیز در صورت تداوم و با افزایش سن کودک مشکلات بیشتری را در پی خواهد داشت. به طور کلی، می توان گفت که کودکان مبتلا به اتیسم جهان را به شکل متفاوتی تجربه می کنند و درک چنین تفاوت های زیر بنایی مهم می باشد. اختلال اتیستیک مسیر مزمن و پیش آگهی نامساعد دارد. از میان این کودکان آن هایی که بهره هوشی ۷۰ و بالاتر دارند، بهترین پیش آگهی را دارند. گرچه اکثر این گروه اخیر با گذشت زمان تغییرات مثبتی را در روایط و زمینه های اجتماعی نشان می دهند، اما حتی در آن ها نیز علائم رفتاری و بویژه رفتارهای تکراری و کلیشه ای به قوت خود باقی می ماند (سادوک و سادوک، ۱۳۸۲). همانطور که اشاره شد عدم آگاهی والدین بر این اختلال تاثیر می گذارد و اگر والدین در مورد اختلال و نحوه مقابله با آن اطلاع کافی داشته باشند این آگاهی به آن ها احساس کنترل خواهد داد و نیز موجب حذف بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان خواهد گشت. زیرا مشکل اصلی این کودکان از عدم توانایی آن ها در برقراری ارتباط با دیگران ایجاد می شود. در نتیجه آن ها از این قشقرق ها و مشکلات رفتاری برای بیان خواسته خود استفاده می کنند و اگر والدین بیاموزند که چگونه به دنیای فرزندانشان نفوذ کنند و چگونه از تقویت برای کاهش مشکلات رفتاری استفاده نمایند بسیاری از این مشکلات حل می شود.بنابراین شیوع مشکلات رفتاری و تداوم آن ها با گذشت زمان و هزینه ای که این مشکلات برای خانواده و جامعه در پی دارد و نیز پیش آگهی ضعیف آنها حاکی از لزوم پیشگیری اولیه و مداخلات زودهنگام می باشد. بر اساس آنچه گفته شد آموزش خانواده جهت افزایش اطلاعات مادر و در نتیجه در جامعه امری ضروری است تا گامی در جهت تسهیل درمان این کودکان برداشته شود و از این لحاظ برنامه والد گری پرنده کوچولو یک برنامه موفق علمی است که اطلاعاتی را درباره این بیماری، مهارت های فرزند پروری و حل مساله ارائه می دهد. هر چند نمی توان ادعا کرد که با چنین شیوه هایی کودک درمان می شود اما می توان به مادر به عنوان عامل اصلی در ایجاد تغییراتی در روند بیماری اذعان داشت. بر این اساس، مطالعه حاضر اثر بخشی برنامه آموزشی والدین پرنده کوچولو را در کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اتیسم مورد آزمایش قرار دهد.

هدف تحقیق

همانطور که ذکر شد، شیوع انیسم طی ۲۰-۳۰ سال گذشته افزایش یافته است (بیرد و اسلوتیمز ، ۲۰۰۳). به همین دلیل نیز درمان های گوناگونی برای این اختلال مطرح شده است و هر کدام شواهدی در تعیین میزان اثربخشی برنامه ی مداخلاتی خود ارائه نموده اند، اما از آنجا که امروزه تشخیص اتیسم زودتر و معمولا تا دو سالگی صورت می گیرد (لورد، ۱۹۹۵)، درمانهای زودهنگام که شکاف بین تشخیص اولیه و ارائه ی درمان قطعی را پر می کنند، رواج زیادی یافته اند. یکی از این درمان ها که از طریق آموزش به والدین ارائه می گردد، برنامه ی آموزشی پرنده کوچولو” می باشد. هدف اصلی از پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی برنامه ی آموزشی پرنده کوچولو در کاهش علائم رفتاری کودکان مبتلا به اتیسم و افزایش مهارت های ارتباطی و تعاملی و نیز آگاهی حسی و شناختی این کودکان می باشد. به همین منظور این برنامه پس از ترجمه و هماهنگ سازی با جامعه ی ایرانی بر روی گروه آزمایش اجرا می گردد.