فاطمه ابراهیمی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی کودکان استثنایی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم اجتماعی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال ۱۳۹۲، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی شن بازی بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به سندرم داون” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران مرکزی
دانشکده روان شناسی و علوم اجتماعی
پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی کودکان استثنایی
عنوان:
اثر بخشی شن بازی بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به سندرم داون
استاد راهنما:
دکتر پریسا تجلی
استاد مشاور:
دکتر الهه محمد اسماعیل
پژوهشگر:
فاطمه ابراهیمی
زمستان ۱۳۹۲
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
فصل اول: معرفی پژوهش
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
سوالات پژوهش
اهداف پژوهش
تعاریف نظری و عملیاتی متغیر ها
فصل دوم: پیشینه ی پژوهش
تعریف عقب ماندگی ذهنی
علل عقب ماندگی ذهنی
سندرم داون
پرخاشگری
دیدگاه روانکاری در مورد پرخاشگری
سایر متخصصان
کلینیک روانشناسی و مرکز مشاوره خانواده ستاره زندگی تهران مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی ستاره زندگی با فراهم کردن فضایی استاندارد به صورتی طراحی شده است که تمامی خدمات مشاوره فردی، گروه درمانی، برگزاری کارگاه روانشناسی، خانواده درمانی و اتاق بازی برای مشاوران فراهم است. اتاقی مخصوص برای خانواده درمانی برای مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره خیانت، مشاوره طلاق…
کلینیک مشاوره نوید کلینیک مشاوره نوید شیراز (مرکز مشاوره شیراز) تحت نظارت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و با همکاری تعدادی از روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان فعالیت خود را آغاز کرده است. "درمان های نوین روانشناسی در شیراز" مدیریت کلینیک نوید شیراز قابل ذکر می باشد که مدیریت این کلینیک را آقای…
مرکز مشاوره و روان شناسی ستاره ایرانیان مرکز مشاوره و روان شناسی ستاره ایرانیان با مدیریت جناب دکتر یاسر دادخواه و همراه با برجسته ترین و مجرب ترین متخصصان اعصاب و روان، روانسنج، مشاور و روان شناس آماده ی ارائه ی مؤثرترین و بهترین خدمات به شما هموطنان گرامی می باشد. مرکز مشاوره و روانشناسی ستاره ایرانیان…
جواد صادقی ویدیو آموزشی جواد صادقی روانشناس در مورد ریلکسیشن جکوبسنمن جواد صادقی روانشناس بالینی با سال ها تجربه و تخصص در زمینه روابط عاطفی و زوج درمانی و روانشناسی هستم که سوابق پژوهشی، علمی و تخصصی بنده شامل: جواد صادقی روانشناس بالینی دانشجوی دکترای روانشناسی بالینی، ارشد روانشناسی بالینی با سابقه…
دکتر یاسر دادخواه دکتر یاسر دادخواه مشاور و مدرس دانشگاه، مدرس کارگاه های مشاوره ای فردی و گروهی، مدرس دوره های زوج درمانی و خانواده درمانی شناختی، مشاوره و استعدادیابی تحصیلی و شغلی و مدرس کشوری نرم افزارهای نوروسایکولوژیک می باشد. سوابق علمی دکتر دادخواه دکترای علوم اعصاب شناختی از پژوهشکده علوم شناختی (IRICSS (Institute for Cognitive Science Studies…
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثر بخشی شن بازی بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به سندرم داون بوده است، بیان به منظور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای تعداد ۴۰ کودک ۱۴-۷ساله با مشکلات رفتاری انتخاب شدند و از میان آن ها ۳۲ کودک که با توجه به پرسشنامه فی آخنباخ در ۲ فرم معلم و والدین بیشترین مشکل رفتاری را داشتند، در ۴ گروه ۸ نفری شامل گروه پرخاشگر آزمایش و گروه اضطراب آزمایش، گروه پرخاشگر کنترل و گروه اضطراب کنترل قرار گرفتند. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود. با اجرای برنامه ی شن بازی در ۱۲ جلسه ی ۳۰ دقیقه ای اثربخشی شن بازی بر کاهش پرخاشگری و اضطراب گروه نمونه بررسی شد. ابزار پژوهشی در این پژوهش پرسشنامه ی آخناخ بود که معلمان و والدین به آن در دو مرحله ی (قبل از شروع جلسات شن بازی و بعد از اتمام جلسات پاسخ دادند. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کو وار پسانس استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که شن بازی در کاهش پرخاشگری و اضطراب کودکان مبتلا به سندرم داون موثر است.
اختلالات رفتاری دانش آموزان عقب مانده ذهنی یکی از مشکلاتی است که برخی از والدین و گروهی از معلمان و مربیان از آن شکوه دارند. کودک دچار اختلال رفتاری رانا آرام، نا مرتب و غیر قابل تحمل می داند و داشتن کودک با اختلال رفتاری را عذابی سخت می پندارند (محمدی، ۱۳۸۴).موسسه ی ملی سلامت روانی تخمین زده که حدود ۲۰ درصد از کل بچه های مقطع ابتدایی تحت تاثیر اختلالات روحی، رفتاری و حسی هستند. افرادی با این اختلالات عملکرد های اجتماعی و رفتار های نا مناسب دارند. این رفتار ها اغلب برای بچه ها منبع استرس اند و باعث مشکلات رفتاری در خانه و مدرسه می شوند ( انجمن روانشناسان آمریکا ، ۲۰۰۰ ترجمه ی نیکخو و همکاران، ۱۳۸۸). کودکان با اختلال رفتاری نقابی را در مهارت های حل مسئله از خود نشان می دهند. در نتیجه ان ها راه حل های جانشینی کمتری از مسائل اجتماعی دارند. اطلاعات کم تری جست و جو می کنند و نسبت به کودکان فاقد این اختلال سطح موفقیت پایین تری برای خود پیش بینی می کنند (کمیجانی، ۱۳۸۴).همچنین در عرصه ی اموزش و پرورش امروز متخصصان، معلمان و مربیان با دانش آموزائی با اختلالات رفتاری مواجه می شوند. اختلالات رفتاری تا حد زیادی وضعیت تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان را تحت الشعاع خود قرار می دهد، تا آنجا که کودکان نمی توانند به در سنی مسیر سالم و تکاملی رشد را طی کند و به همین دلیل باید به درمان آن ها پرداخت. (هالاهان و کافمن بی تا: ترجمه جوادیان، ۱۳۸۴). روان درمانی، نوعی درمان برای مشکلات هیجانی است که شخصی آموزش دیده با بیمار آگاهانه رابعله ای حرفه ای برقرار میکنند تا نشانه های موجود در بیمار و الگو های رفتاری مخرب او برطرف شوند با کاهش یابند و زمینه ی رشد کامل شخصیتی وی قراهم آید. امروزه به منظور درمان اختلالات روانی شیوه های گوناگونی در روان درمانی به تنهایی یا به موازات درمان دارویی مورد استفاده قرار میگیرد( گلدارد ، ۱۹۸۰ ترجمه ی ارجمندی، ۱۳۸۴).بازی یک وسیله ی کاملا پیشرفته برای بیان است که برای کودکان همانند کلام برای بزرگسالان است، بازی وسیله ای است که کودکان برای بیان احساسات برقراری روابط. توصیف تجربه ها.اشکار کردن ارزوها و خود شکوفایی خود از آن استفاده میکنند. (لندرث بی تا؛ ترجمه ی ارین، ۱۳۸۴). از طرف دیگر بازی می تواند نقش درمانی نیز داشته باشد که به یاری کودکان پر مشکل می شتابد تا اینکه بتوانند مسائل خود را به دست خویشتن و از طریق بازی خود حل کنند. در این روش به کودکان فرصت داده میشود تا احساسات ازار دهنده و مشکلات درونی خود را از طریق بازی بروز دهند و آن ها را به نمایش بگذارند. (اکسلاین ، ۱۹۷۰ ترجمه ی حجاران، ۱۳۶۹). یکی از روش هایی که در مجموعه ی بازی درمانی مطرح است شن بازی است. شن بازی یک روش درمانی، یک ابزار مشاوره ای موثر برای مشکلات می باشد. (بهنادی نسب، ۱۳۸۶). به علاوه تکنیک شن درمانی ایزاری بالقوه با ارزش برای روانشناسان و مشاوران راهنمایی است که در مدارس چالش برانگیز کار می کنند. این روش به خصوص برای کار با کودکان و نوجوانان مناسب است به دلیل اینکه فرصت های مناسب تحولی و رشدی بی نظیری را برای آن ها فراهم می کند( کمبل ،۲۰۰۴).
بیان مسئله
کودکان با نشانگان داون گروهی از کودکان عقب مانده ذهنی هستند که در روابط اجتماعی با همسالان با مشکل مواجه می شوند و دارای رفتار های سازش تایاقته و قابل توجهی هستند و از سوی همسالان طرد شده و منزوی می شوند ( افروز، ۱۳۸۵).. .به علت نا آگاهی و روش نادرست ابراز وجود و ناتوانی در انجام کار های ساده مانند در خواست مذاکره ، غالبأ موجب نارضایتی دوستان و آشنایان می شوند. ( پور افکاری ، ۱۳۷۶) و بعضی از مواقع رفتار هایی از قبیل سرخوردگی ، گوشه گیری و انزوا ، خشونت ، پرخاشگری و گاه سرسختی و خودرایی در این کودکان دیده می شود( نیوتن ، ۱۹۹۳ ترجمه پوشسنه ، ۱۳۸۱). باید به خاطر داشته باشیم که نافرمانی ، مقابله جوبی و پرخاشگری در کودکان می تواند باد گرفته شود یعنی برخی از رفتار های آزار دهنده ی کودک را می توان عادات بد تصور کرد اما باید گفت که عادات رفتارهای بد را می توان در زیر رفتار های جدید یاد گرفته مدفون کرد ( هاشمیان، ۱۳۹۰). مشکلات رفتاری در اوایل دوره ی کودکی و بعد از آن اغلب نشان دهنده ی مشکلاتی در استاندارد های درونی شده مثل نافرمائی، بیش فعالی، پرخاشگری به همسالان، مخالفت ورزی در برابر اقتدار بی توجهی و توانایی محدود در تحمل ناکامی هستند( کمبل،۱۹۹۹ ترجمه ی صیاد لو، ۱۳۸۷). کادسون (۱۹۹۷) پیشنهاد کرده است که به جای عبارت فروید “درمان از راه صحبت “به ویژه زمانی که سخن از درمان کودکان به میان می آید، بهتر است از درمان از راه بازی استفاده کنیم (رادولف و تامپسون ،۱۹۹۴: ترجمه ی طهوریان، ۱۳۸۴). در موت (۲۰۰۴) تکنیک شن درمانی را روی کودک مبتلا به فلج مغزی انجام داد. نتایج نشان داد که شن درمانی در برون ریزی هیجانات و تقویت دقت و شناخت دختر مبتلا به فلج مغزی سودمند بوده است. دایک و ویسدیس (۲۰۰۱) این تکنیک را روی کودکان پیش دبستانی و به منظور بهبود مشکلات هیجانی آن ها به کار گرفتند. در این پژوهش که کودکان در گروه سنی کودکستان تا ۸ سالگی قرار داشتند به نتایج جالبی دست یافتند. شن بازی در واقع به منظور کاهش دادن مشکلات هبجائی کودکان و نیز شکل دهی منبت به دنیای درونی کودکان در این تحقیق بسیار موثر بوده است. دی و همکاران (۲۰۰۱) تاثیر بازی درمانی را بر مشکلات رفتاری کودکان مورد بررسی قرار دادند، ۹۶ پژوهش مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج نشان داد استفاده از فنون بازی در مائیتوانسته است در اکثر موارد تاثیر مثبتی در درمان این مشکلات رفتاری داشته باشد. آکی موتو (۱۹۹۵) شن بازی درمانی را بر روی سالمندان مبتلا به فلج مغزی انجام داد. نتایج نشان داد که شن بازی درمانی به بیماران کمک می کند تا تصادفات، شوک ها و اتفاقات ناگوار را در جعبه ی شن خلق کنند و از این طریق هیجانات درونی خود را تخلیه کنند. در دهه ی ۱۹۲۰شن درمانی برای نخستین بار معرفی شد و در پایان این دهه تجدید حیات یافت. این روش نوعی از بازی درمانی غیر مستقیم است و درمانگر نقش تسهیل گر را دارد و مراجعان می توانند از ادائه هیجانات و تصویر های ذهنی خود را با استفاده از جعبه ی شن و اشیا مینیاتوری مختلف در جعبه ی شن خلق کندبوک و گودوین ذکر می کنند که نقاشی با استفاده از شن و بازی با شن جنبه ی درمانی دارد زیرا انرژی روانی را فعال می کنند و معبری بین یک مرحله ی ذهنی به مرحله ی دیگر را فراهم می کند (بویک و گودوین، ۲۰۰۰). شن و ماسه نقش مهمی را در بازی های کودکان ایفا می کند و وسیله ای مناسب برای پاسخگویی به طیف گسترده تخیلات کودک است . در شن بازی فرد اجازه دارد تا تصویر سه بعدی را در جعبه می شن همراه اسباب بازی های نشان دهد و بدون صحبت کردن احساسات درونی خویش را بیان کند. شن احساسات علمی و جنبشی را تحریک می کند و باعث بروز احساسات کودک می شود مشاور باید با دقت به پاسخ های کلامی و غیر کلامی کودک در هنگام بازی با شن به مشکلات و احساساتاو پی ببرد( زارعی ، ۱۳۹۰).آنچه در این پژوهش مهم است کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به سندرم داون از طریق شن بازی است زیرا پژوهش های مختلف نشان داده است که کودکان هنگام بازی با شن و سنگ ریزه احساس آرامش می کنند و این بازی به رشد و پرورش کودک کمک می کند و مهارت ها را افزایش می دهد ( هاشمیان، ۱۳۹۰). پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا شن بازی بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به سندرم داون تاثیر دارد یا خیر؟
اهمیت و ضرورت پژوهش
براساس تحقیقات انجام شده حدود ۱۵ درصد از کودکان مبتلا به سندروم داون به طور جدی دارای اختلافات رفتاری هستند. بی تردید اختلافات رفتاری در بین کودکان سندرم داون که در مراکز شبانه روزی به سر می برند به طور کاملا محسوسی بیش از آنهایی است که با خانواده زندگی می کنند . ( افروز ، ۱۳۸۳). رایج ترین مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا به سندرم داون عصبانیت و کج خلقی ( لیلااکرمی، ۱۳۸۹ )، پرخاشگری لفظی یا بدنی ، اضطراب ( یوسف هاشمی ، افروز میرزمانی ، ۱۳۸۸) وغالبا لجبازی ( نیوتن، ۱۹۸۳؛ ترجمه پوشته، ۱۳۸۱) گزارش شده است.با توجه به شیوع مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا به سندرم داون انجام پژوهش هایی از این دست به منظور کاهش مشکلات رفتاری این کودکان از جمله کاهش پرخاشگری و …
