من فاطمه عباسی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۳، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مفاهیم یادگیری و راهبردهای شناختی و فراشناختی در یادگیرندگان فضای مجازی و واقعی” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

بیان مسئله:
۸۶۸۸ (. یادگیری ، است )السون و هرگنهان ۸ » یادگیری « از ویژگیهای مهم انسان برخورداری از توانایی
یکی از مهمترین مسائل روانشناسی است که نظریهپردازان حوزههای مختلف روانشناسی یادگیری و
روانشناسی تربیتی را وادار به تحقیق در خصوص عوامل شکلگیری، تسهیل، تداوم و پایداری آن نموده است
۲۱۱۵ (. یکی از اهداف مشترک مطالعات تحقیقاتی که امروزه در زمینه یادگیری انجام می- ، )هانتر و لیندر ۲
گیرد تحقیق در مورد عواملی است که بر بهبود یادگیری یادگیرندگان تأثیر میگذارد. بخصوص مطالعات
اخیر بر روی موضوعاتی مانند اثر متغیرهای شناختی، راهبردهای یادگیری و برداشت یادگیرندگان از مفهوم
.)۲۱۸۴ ، یادگیری انجام شده است، زیرا این عوامل باعث بهبود یادگیری میشوند )سعدی ۶
، از طرفی محیطی که در آن آموزش صورت میگیرد تأثیر عمدهای بر یادگیری دارد )فرگوسن ۴
۲۱۸۸ (. تغییرات بوجود آمده توسط فناوری روشن میسازد که یادگیری محدود به یادگیری واقعی نیست.
و به همان اندازه آشکار است که فضایی که در آن یادگیری صورت میگیرد، فقط محدود به فضای فیزیکی
۲۱۸۱ (. بنابراین ضروری به ، و واقعی کلاس درس نیست بلکه فضای مجازی را نیز در بر میگیرد )توماس ۵
نظر میرسد که راهکارهایی همچون راهبردهای شناختی و فراشناختی و برداشت یادگیرندگان از مفهوم
یادگیری که باعث بهبود یادگیری هستند، در هر دو فضای یادگیری واقعی و مجازی مورد بررسی قرار
بگیرند. از زمان ظهور فضای مجازی ۸ در اواخر ۸۲۷۱ تا اوایل ۸۲۸۱ ، مفهوم فضای مجازی دستخوش تغییرات
زیادی شده است. فضای مجازی شامل هر مکانی است که افراد میتوانند از طریق دستگاههای دیجیتال
۲۱۸۲ (. سازگاری با کامپیوتر و تکنولوژی اطلاعاتی و ، متصل به شبکه باهم ارتباط برقرار کنند )اسکولد ۲
ارتباطی، قابلیت اتصال سریع و مقرون به صرفه به اینترنت و رایانههای شخصی، اجازه داده است فضای
؛۲۱۱۸ ، مجازی نه تنها در آموزشگاه بلکه در منازل، مدارس و محل کار هم قابل دسترس باشد )اسپنس ۶
۲۱۱۲ (. فضای مجازی اولین بار در سال ) ۸۲۸۱ ( برای حمایت از یادگیری به ، ۲۱۱۲ ؛ واربورتن ۵ ، سالمون ۴
۲۱۱۸ (. از آن به بعد، استفاده از فضای مجازی تبدیل به یک عنصر نسبتاً شایع در ، کار گرفته شد )کرن ۳
۲۱۸۱ (، که ، ۲۱۸۱ ؛ دلگوران و لی ۸ ، آموزش و پرورش شده است )سالمون، ۲۱۱۲ ؛ سلیب و دیفالس ۷
یادگیرندگان میتوانند بدون حضور فیزیکی کسب تجربه کنند و به دور از نگرانی و اضطراب نتایج کار خود
را ببینند. پژوهشگران یادگیری در محیطهای مجازی را آن نوع یادگیری میدانند که در آن محتوا میتواند
۲۱۱۸ (. محیط یادگیری مجازی از ، از طریق رایانه، اینترنت و اینترانت در دسترس باشد )تسای و کوئو ۲
مجموعهای از امکانات و ابزارها تشکیل شده است که قابلیتها و ویژگیهای خاصی به این محیط میبخشد
۲۱۸۱ ، به نقل از سراجی، ۸۶۸۳ (. این قابلیتها و ویژگیهای محیط یادگیری مجازی را می- ، )کار و برن ۸۱
توان به شش دسته زیر طبقهبندی کرد: ویژگیهای اطلاعاتی، ویژگیهای ارتباطی، ویژگیهای چند رسانهای
و ابر رسانهای محیط مجازی، ویژگیهای شخصیسازی، ویژگیهای هر زمانی و هر مکانی، ویژگیهای
تعاملی.
تحقیقات در زمینۀ استفاده از فضاهای سه بعدی مجازی در زمینه یادگیری، در دو دهه گذشته افزایش
۲۱۱۲ (. برخی محققان در تحقیقات خود نشان دادند که مربیان از محیط ، یافته است )دلوسیا، فرانسس ۸۸
۲۱۱۸ (. بررسیهای دیگری ، مجازی سه بعدی به عنوان فضاهای تجربی استفاده میکنند )هیو و چیونگ ۸۲
نشان میدهد که یادگیرندگان، استفاده از فضای مجازی را برای یادگیری، بسیار جذاب و آموزنده میدانند
۲۱۱۷ ( صورت گرفت که نشان داد، استفاده از فضای ( ۲۱۱۷ (. تحقیق دیگری توسط هلمز ۸۴ ، )کوپر مجازی سه بعدی باعث بهبود فرآیند یادگیری میشود. محققان دیگر نشان دادند که استفاده از فضاهای سه
.)۲۱۱۷ ، بعدی مجازی در جهت یادگیری، موجب افزایش تعامل یادگیرندگان با یکدیگر میشود )پترسون ۸
یادگیرندگان در فضاهای سه بعدی مجازی توانایی کشف، ساخت و دستکاری اشیاء مجازی را نیز دارند
۲۱۱۳ (. در دیدگاههای جدید یادگیری، بر ماهیت اجتماعی ساخت دانش تأکید شده است و )د فریتاس، ۲
یادگیری به وسیله مشارکت فعال فرد در فعالیتهای اجتماعی شکل میگیرد. در نتیجه، تمایل به دیدگاه-
۸۲۷۸ (، یادگیری مبتنی بر همیاری و مشارکت، محور اصلی یادگیری ( های فرهنگی اجتماعی ویگوتسکی ۶
در فضای مجازی است. همینطور شیوههای اجتماعی کار کردن موجب خلق محیطهای یادگیری مؤثر برای
۲۱۱۵ (. از آنجایی که این پژوهش بر موقعیتهایی تأکید ، بیان، کشف و ساخت دانش میشود )تامپسون ۴
دارد که ماهیتی اجتماعی دارند و متشکل از یادگیرندگان در فضای یادگیری مجازی و واقعی هستند
ساختنگرایی ۵ اساس روش تحقیق این پژوهش بوده است. در نظریههای یادگیری اجتماعی و ساختنگرایی
اجتماعی، می توان از طریق طراحی و به کار بردن ابزار و محیطهایی که معناسازی و گفتمان را بین اجتماع
۸۲۲۳ ؛ ویگوتسکی، ، یادگیرندگان ترویج میکنند، فرآیند یادگیری را به بهترین نحو تسهیل کرد )جوناسن ۳
۸۲۲۵ ( نشان میدهد که محیطهای یادگیری مجازی سه بعدی، ( ۸۲۷۸ (. تحقیقات انجام شده توسط دد ۷
محیط امنی را فراهم میکند که به موجب آن یادگیرندگان میتوانند با ساختن دانش، یاد بگیرند. مطابق با
استدلال دد با استفاده از محیطهای مجازی فراگیران میتوانند در محیطهای ساختگی فرو روند، به تشریک
مساعی مجازی بپردازند و با انجام کارهای تصنعی به ساخت دانش بپردازند.
یادگیری درفضای مجازی، بر مبنای این واقعیت ساده و اساسی شکل گرفته است که یادگیری تا حد
قابل قبول و قابل ملاحظهای مبتنی بر پردازش اطلاعات )شناخت( است. پردازش اطلاعات به عنوان یکی از
جنبههای یادگیری، استفاده از محیط مجازی را به عنوان ابزار، در تمام فرآیندهای یادگیری مورد تأکید قرار
میدهد )یادگارزاده، ۸۶۸۳ (. بنابراین هر تدبیری که به پردازش اطلاعات کمک کند، در واقع به یادگیری و
یادآوری کمک خواهد کرد. تدابیری که به این منظور ابداع شده با نام راهبردها یا استراتژیهای یادگیری
.) نامگذاری شدهاند )سیف، ۸۶۸۱
با توجه به نظریههای شناختی و دانش فراشناختی، امروزه در امر یادگیری، فردی موفق است که شیوۀ
آموختن را فراگرفته باشد. در جامعه پیشرفتۀ کنونی این ادعا که وظیفۀ نظام آموزش، انتقال معلومات از نسل گذشته به نسل آینده است، دیگر معنایی ندارد، بلکه اساس نظام آموزش در قرن بیست و یکم فراهم
ساختن زمینۀ تجربی فعالیتهای آموزشی و آموزش چگونه فکر کردن و چگونه یاد گرفتن )یاد گرفتن
یادگیری( است. با این فرض یادگیرندۀ ماهر، کسی است که از راهبردهای صحیح یادگیری و مطالعه آگاهی
دارد و از آنها به طور صحیح استفاده میکند. در خصوص راهبردهای شناختی و فراشناختی تعاریف زیادی
ارائه شده است. راهبردهای شناختی به هر گونه رفتار، اندیشه یا عمل یادگیرنده گفته میشود که او در
ضمن یادگیری مورد استفاده قرار میدهد و هدف آن کمک به فراگیری، سازماندهی و ذخیرهسازی دانشها
۸۲۲۸ (. راهبردهای شناختی ، و مهارتها و نیز سهولت بهرهبرداری از آنها در آینده است )واینستاین و هیوم ۸
به روشهایی مربوط میشوند که مستقیماً روی موضوعات یادگیری کار میکنند و موجبات تمایل به افزایش
تفسیر، فهم و کسب اطلاعات را فراهم میکنند. فرآیندهای شناختی باعث تقویت فرآیند تفکر میشوند و
، برای دستیابی به اهداف شناختی مانند درک مطلب و حفظ کردن کمککننده هستند )اسلیفر و دال ۲
.)۲۱۱۲
برای یادگیری بهتر و عمیقتر غیر از استفاده از راهبردهای شناختی راهها و روشهای دیگری نیز وجود
دارند که راهبردهای فراشناختی نامیده میشوند. یادگیرندگان همه راهبردهای شناختی را به خدمت می-
گیرند تا به پیشرفت شناختی دست یابند و از راهبردهای فراشناختی استفاده میکنند تا بر آن پیشرفت
۸۲۷۲ (. راهبردهای فراشناختی فرد را برای کنترل مهارتهای ، نظارت و کنترل داشته باشند )فلاول ۶
.)۲۱۱۸ ، شناختیاش توانمند میکند بنابراین عنصری ضروری برای یادگیری ماهرانه است )برونینگ ۴
راهبردهای فراشناختی، تدابیری هستند جهت انتخاب هوشیارانۀ روشهای مناسب، نظارت بر اثربخشی آنها،
، اصلاح اشتباهها و در صورت لزوم تغییر راهبردها و جانشینسازی آنها با راهبردهای جدید )گود و برافی ۵
۸۲۲۵ (. راهبردهای فراشناختی روشهایی هستند که یادگیرندگان از آنها برای طراحی یادگیری، نظارت بر
فعالیتهای یادگیری و ارزیابی نتایج یادگیری مطلوب استفاده میکنند، و موجب تنظیم استراتژیهای
.) شناختی میشوند )اسلیفر و دال، ۲۱۱۲
پژوهشهای انجام شده دربارۀ راهبردهای شناختی و فراشناختی نشان داده است که استفاده از این تدابیر به افزایش یادگیری یادگیرندگان منجر میشود.