فرزانه لطفعلیان هستم، فارغ التحصیل مشاوره مدرسه در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال ۱۳۹۳، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران بر سلامت روان مادران و نشانگان اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی در کودکان” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد مرودشت
دانشکده علوم ترببتی و روانشناسی، گروه مشاوره
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مشاوره مدرسه
.عنوان:
اثر بخشی آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران بر سلامت روان مادران و نشانگان اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی در کودکان
استاد راهنما:
دکتر مژگان امیریان زاده
استاد مشاور:
دکتر صغری استوار
نگارش:
فرزانه لطفعلیان
تابستان ۱۳۹۳
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه
بیان مسأله
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف پژوهش
اهداف کلی پژوهش
اهداف جزیی پژوهش
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی پژوهشی
فرضیه های جانبی
تعاریف نظری و عملیاتی
متغیرهای پژوهش
تعاریف نظری
سایر متخصصان
کلینیک مشاوره نوید کلینیک مشاوره نوید شیراز (مرکز مشاوره شیراز) تحت نظارت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و با همکاری تعدادی از روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان فعالیت خود را آغاز کرده است. "درمان های نوین روانشناسی در شیراز" مدیریت کلینیک نوید شیراز قابل ذکر می باشد که مدیریت این کلینیک را آقای…
مشاوره خانواده در مرودشت فارس برای آگاهی از برترین مرکز مشاوره خانواده در مرودشت فارس در استان فارس که توانسته است کیفیت های لازم را تامین کند و به صورت تخصصی مشاوره های زیر را ارائه می دهد. مشاوره خانواده مشکلات والدین با فرزندان مشاوره ازدواج مجدد رفتار با کودکان و تربیت آن ها آموزش…
دکتر یاسر دادخواه دکتر یاسر دادخواه مشاور و مدرس دانشگاه، مدرس کارگاه های مشاوره ای فردی و گروهی، مدرس دوره های زوج درمانی و خانواده درمانی شناختی، مشاوره و استعدادیابی تحصیلی و شغلی و مدرس کشوری نرم افزارهای نوروسایکولوژیک می باشد. سوابق علمی دکتر دادخواه دکترای علوم اعصاب شناختی از پژوهشکده علوم شناختی (IRICSS (Institute for Cognitive Science Studies…
کلینیک روانشناسی و مرکز مشاوره خانواده ستاره زندگی تهران مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی ستاره زندگی با فراهم کردن فضایی استاندارد به صورتی طراحی شده است که تمامی خدمات مشاوره فردی، گروه درمانی، برگزاری کارگاه روانشناسی، خانواده درمانی و اتاق بازی برای مشاوران فراهم است. اتاقی مخصوص برای خانواده درمانی برای مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره خیانت، مشاوره طلاق…
دکتر فردوس قماشچی زمینه فعالیت فردوس قماشچی: - مشاوره ازدواج - مشاوره فردی - روان درمانی - مشاوره خانواده خدمات مطب خدمات روانشناختی:- زوج درمانی- خانواده درمانی- گروه درمانی- تغییر و اصلاح رفتارهای نابهنجار سلامت و بهداشت روان- کودکان و نوجوانان (درمان بیش فعالی، ناسازگاری، شب ادراری، لکنت زبان، بحران بلوغ، بحران هویت)-…
سیر و پیش آگاهی اختلال کمبود توجه – بیش فعالی ADHD
درمان اختلال کمبود توجه – بیش فعالی
ادبیات پژوهش
تحقیقات انجام شده در داخل کشور
تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
جمع بندی
فصل سوم: روش پژوهش
مقدمه
روش پژوهش
جامعه آماری
نمونه و روش نمونه گیری
ابزارهای پژوهشی
شیوه ی اجرا
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
ملاحظات اخلاقی
فصل چهارم: یافته های پژوهش
مقدمه
بخش اول تحلیل اطلاعات توصیفی
توزیع گروه های مورد مطالعه بر حسب گروه
میانگین و انحراف استاندارد نمرات سلامت روان و مولفه ها
میانگین و انحراف استاندارد نمرات نشانگان بیش فعالی – کمبود توجه و مولفه ها
بخش دوم: یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش
فرضیه اول پژوهش: آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران پر سلامت روان مادران تاثیر معنی داری دارد
فرضیه دوم پژوهش: آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران پر نشانگان اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی کودکان تأثیر معنی داری دارد
فرضیه سوم پژوهش: آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران پر ابعاد سلامت روان (نشانگان جسمانی، اضطراب، افسردگی و اختلال در کارکرد اجتماعی) مادر آن تأثیر دارد.
فرضیه چهارم پژوهش: آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران بر نشانگان اختلال نارسایی توجه بیش فعالی (بی توجهی، بیش فعالی و تکاشگری کودکان تاثیر دارند
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
مقدمه
خلاصه پژوهش
بحث و نتیجه گیری
محدودیت های پژوهش
پیشنهاد های کاربردی
پیشنهاد های پژوهشی
منابع و مآخذ
پیوست
چکیده
هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش مدیریت رفتار به مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی – کمبود توجه به نشانگان کمبود توجه بیش فعالی کودکان و سلامت روان مادران بود. با استفاده از طرح پیس آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، مادران ۳۴ کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی – کمبود توجه، به صورت در دسترس انتخاب و بطور تصادفی به دو گروه ازمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت ۸ جلسه تحت آموزش برنامه گروهی مدیریت رفتار کودکان قرار گرفت. آزمودنی ها به وسیله پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه علائم مرضی کودکان در دو مرحله قبل و بعد از مداخله) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که اجرای برنامه آموزشی منجر به افزایش معنادار سلامت روان مادران گروه آزمایش در مقایسه با مادران گروه کنترل شده است. همچنین برنامه آموزشی منجر به کاهش نشانگان سیش فعالی – کمبود توجه شده است. در نتیجه برنامه مدیریت رفتاری کودکان در ارتفاء سلامت روان مادران دارای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی – کمبود توجه موثر است. لذا پیشنهاد می گردد در مسانگران از این روش برای کمک به مادران این گروه کودکان استفاده نمایند.
کلید واژه: آموزش مدیریت رفتار کودکان سلامت روان، اختلال کمبود توجه پیش فعالی.
مقدمه
اختلال بیش فعالی – نارسایی توجه یکی از شایع ترین علل مراجعه به روانپزشک و روانشناسی است. این اختلال در بر گیرنده نشانه های تحولی نامناسب از جمله: بیش فعالی، بی۔ توجهی و زودانگیختگی می باشد (سادوک و سادوک، ۲۰۰۵). این احتمال وجود دارد که در صورت همبودی با سایر اختلالات همچون اختلال سلوک و اختلال یادگیری بر روابط والد. کودک تأثیر گذارد (به پژوه، مشوانی پور، فرزاد، رستمی، حیی عسکر آباد، ۲۰۱۰) هنری ماسن، پاول، کیگان، جووم، هوستون، آلاکار ولی، وی کاتجر، جان جبن (۲۰۰۳، به نقل از یاسایی، ۱۳۷۷) معتقدند، والدین و کودکان با یکدیگر کنش متقابل دارند، به سخن دیگر پر یکدیگر تأثیر دو سو به می گذارند. بررسی تعامل های کودکان دارای اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی نشان دهنده آن است که رفتار کودک، به عنوان محرک تنش زا عمل می کند و به توبه خود بر رفتار والد و تعامل میان والد به ویژه مادر و کودک مؤثر است (یوسفی، سلطانی فر و تیموری، ۲۰۰۹)، کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی در مقایسه با کودکان عادی، رفتارهای نامناسب بیشتری نشان می دهند؛ کمتر نبعبت می کنند و والدین آنها بیشتر منفی گرا هستند و کمتر در فعالیت های اجتماعی شرکت می کنند (مک بارنت و پیفبفنر، ۲۰۰۸). این روابط نامناسب و تنیدگی زا بین والد و کودک بیش فعال، در یک چرخه معیوب ترار می گیرد (لیفور، هارلود و چاپار ،۲۰۰۸). بنابر این، اشکال در روابط والد کودک در خانواده های دارای فرزند مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی از ویژگیهای این قبیل خانواده ها به شمار می رود (متولی پور و رشیدی، ۲۰۰۹). چنان که کیمیایی و بیگی (۲۰۱۰) بعد از سال ها کار با خانواده ها، موفق به شناسایی چرخه معیوب در روابط والد کودک در خانواده هایی با کودک مشکل دار (همچون کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی شدند و آن را ” چرخه معیوب رفتار ناسازگار ” نامیدند. بر اساس این چرخه، وقشار ناسازگارانه کودک، احساس نامناسبی در والدین به وجود می آورد و بر نحوه واکنش و رفتار آنها با کودکان تأثیر می گذارد بدین ترتیب در بسیاری از موارد می توان برخورد نادرست والدین را به عنوان عامل اصلی در افزایش مشکلات رفتاری کودکان در نظر گرفت جانستون (۱۹۹۶) نیز در تحقیقی تعامل بین والدین و کودکان با اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی را مورد بررسی قرار داد و مشاهده کرد که والدین این گروه از کودکان، واکنشهای منفی تری در برخورد با کودکان نشان می دادند و کمتر از شیوه های مثبت استفاده می کردند. به طور کلی ، نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که تعاملات درون خانوادگی در خانواده های دارای فرزند مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، با سطوح بالایی از ناسازگاری و ناهماهنگی همراه است. زیرا این کودکان، از دستورات والدین و سایر اعضا خانواده پیروی می کنند، تکالیف را انجام نمی دهند و رفتار های منفی بیشتری نسبت به همسالان خود دارند در مجموع، چنین شرایطی، موجب بی کفایتی در کارکردهای خانوادگی خواهد شد. در تعامل والد کودک اختلال ایجاد می کند و اضطراب والدین را افزایش می دهد (بور، ساندرزه مار کی دادز، ۲۰۰۲)، اضطراب والدین، نیز به نوبه خود، بر روشهای تنبیهی آنها تاثیر می گذارد، و مستقیما موجب افزایش رفتارهای منفی در کودک می شود. با توجه به مطالبی که ذکر آن رفت، متعلقی به نظر می رسد که مداخلات درمانی مؤثر برای کاهش آثار تعاملهای نامناسب والد کودک مورد نیاز است در این میان نقش اصلی جلوگیری از چنین شرایطی و برقراری مجدد تعادل در خانواده بر عهده والدین به ویژه، مادران می باشد که به عنوان پایه های اصلی خانواده در نظر گرفته می شوند یکی از موثرترین راهبردهای درمانی کودکان با اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی مداخله رفتاری در خانواده و آموزش و المسلمین است. برنامه های آموزش والدین بر پایه اصول یادگیری اجتماعی بنا شده اند و به والدین یاد می دهد که چگونه می توانند تعامل مثب تری با کودکان برقرار کنند و میزان رفتار های ، متقی و تعارضهای درونی خانواده را کاهش دهند (کازدین، ۲۰۰۰).برنامه های آموزش والدین مبتنی بر این دانه گاه هستند که اختلالات رفتاری کودکان در نتیجه تعامل نادرست بین کودک و والد (به ویژه مادر) ایجاد می شود و تداوم می یابد. ذکر این نکته ضروری است که در درمان این گروه از اختلالات رفتاری می بایستی، این تعامل ها بازنگری و اصلاح شوند به همین دلیل توجه به آموزش مادران در درمان این کودکان در دهه های اخیر به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. در همین راستا، برنامه های متنوع آموزش مادران، با تأکید بر کل نظام خانواده به وجود آمده اند. در این برنامه ها نگرانی های مادران در مورد سیب شناسی، درمان و پیش آگهی اختلال فرزندان در جلسات گروهی مورد بحث قرار داده می شوند و مادران می توانشاد به اطلاعات لازم و حمایت حاضرین در جله دست یابند همچنین، مادران در پرتو دستیابی به اطلاعات جنین می توانند مشکلات کودکان را بهتر بفهمند و از طریق دریافت آموزش های لازم، به مهارت های مدیریت رفتار تجهیز گردند و متعاقب آن، احساس خود – کار آمدی در آنها افزایش یابند.
بیان مسأله
اختلال نارسایی توجه بیش فعالی یکی از رایج ترین اختلالات رفتاری در بین دانش آموزان اکثر کشورها است. بر اساس گزارشی در ایالات متحده حدود ۳ الی ۵ درصد دانش آموزان به این اختلال مبتلا هستند (فولی و همکاران، ۲۰۰۸). شکل مزمن این اختلال به شدت کار کرد افراد را در خانه و مدرسه مختل می کند (فایندلینگ ۲۰۰۸). اختلال نارسایی توجه بیش فعالی مجموعه نشانگانی است یا محادو د پت میدان توجه، که با سطح رشد فرد ناهماهنگ است و به ضعف نمر گز و رفتار ناگهانی و پیش فعالی منجر می شود. به عبارت دیگر، مشخصه اصلی این اختلال وجود الگوی ناپایدار توجه و با بیش فعالی و تکانشگری است، تربیت کودکی که دارای فعالیت مفرط و تحریک پذیری و حرف شنوی اندک بوده و از دستورها پیروی نمی کند، کاری دشوار و خسته کننده است. برای این دسته از کودکان روش۔ های معمول تربیت از قبیل استدلال و آگاه سازی اغلب کار ساز نیست. به همین علت والدین آنها احساس تائوانی کرده و ممکن است به تنبیه و تمسخر کودک اقدام نمایند. بروز این واکنش ها از سوی والدین باعث آشفتگی و اضطراب اعضای خانواده می شود (گرجی۱۳۸۳). از آنجا که کنترل این گروه از کودکان در مقایسه با همسالان دشوارتر است با مشکلات رفتاری بیشتری مواجه می شوند (محمد اسماعیل، ۱۳۸۳). در واقع به علت تکانشگری و نداشتن توجه به پیامدهای اعمال خود، رابطه این کودکان با والدین نپره شده و نفاد میان کودک و مادر در سنین پیش دبستانی بیشتر میشود و تا دوران نوجوانی ادامه می یابد (کرونیس و همکاران، ۲۰۰۴). شواهد حاکی از آن است که در این اختلال هم عوامل محیطی وهم عوامل ژنتیکی نقش دارد. مطالعات توری دو قلوها در ارتباط با اختلال نارسایی توجه بیش فعالی از سهم قوى ژنتیک در شکل گیری این اختلال حمایت می کند (برگر ، کافمن، آویشای ، ۲۰۰۷). به نظر می رسد عوامل محیطی هم سهم قابل توجهی در بروز این اختلال دارند. نتایج مطالعات حاکی از آن است که نوع روابط خانوادگی، تعامل کودک- والد و قفر خانوادگی با رشد و شدت این اختلال در ارتباط است. در این اختلال تعاملات کودک – والد به طور وسیعی تحت تأثیر نشانگان کودک مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی می۔ باشد. این کودکان اغلب در برابر درخواست های والدین نافرمان تر هستند و در شروع کردن و دنبال کردن فعالیت ها شکست می خورند و زود دست می کشند و نسبت به کودکان غیر بیمار بیشتر از آنها تقاضا می شود تا توجه کنند. چنین رفتارهایی برای والدین و مراقبان استرس واقعی ایجاد می کند (بارکلی ، دور پوآل، مک موری، ۱۹۹۰). در شرایطی که والدین کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی باید تکالیف تعیین شانه ای را به کار می بردند، کودکان آنها فرمانبرداری کمتری نشان داده و در حفظ و تداوم فرمانبرداری نیز مشکل داشته و نسبت به کودکان فی بیمار اجباری بیشتری داشتند. این در حالی است که والدین کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی رهنمودها و در خواست های بیشتری ارائه می دادند و در بیشتر موارد این درخواست ها منفی تر بوده و کمتر به تعاملات مثبتی که بوسیله فرزندشان آغاز شده بود پاسخ می دادند (بارکلی، ۲۰۰۲). موریسون (۱۹۷۱، به نقل از لهنر و دوآ ، ۲۰۰۱) در بررسی شیوع آسیب شناسی روانی در بین خویشاوندان کودکان بیش فعال گزارش می نماید که یک سوم والدین کودکان بیش فعال پک تشخیص روانپزشکی دریافت کرده بودند و بسیاری از والدین کودکان بیش فعال ملاک های تشخیصی لازم برای الکلیسم، انحراف اجتماعی و هیستریا را داشتند، نشانگان همبستری در میان مادران شایع تر بود، در حالی که شاخص های الکلیسم و رفتار ضد اجتماعی در پادرها شایع تر بوده است. کانینگهام و همکاران (۱۹۸۸) دریافتند که والدین کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی سطح بالاتری از افسردگی را نسبت به گروه کنترل نشان می دهند، این والدین مصرف بیشتر الکل را نسبت به والدین گروه عادی گزارش کردند.مروری بر روش های مورد استفاده در درمان اختلال نقص توجه-بیش فعالی شان می دهد که از دهه ۱۹۶۰ با شروع درمان بوسیله داروهای محرک بررسی ها در باره اثر بخشی روش های درمانی اهمیت بیشتری یافته است. اگرچه برخی محققین هم اکنون معتقدند که دارو درمانی موفق ترین درمان این اختلال است (لهنر –دوا ۲۰۰۱). محدودیت های دارو درمانی از جمله عوارض جانبی مقی نهفته در دارو درمانی، عدم پایداری تغییرات درمان پس از قطع دارو درمانی و عدم پاسخ ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی به دارو درمانی (لهنر دوا ۲۰۰۱) سبب شده است تعداد قابل توجهی از پژوهش ها به درمانگری های روانشناختی در مورد این کودکان اختصاص یابد (جانستون و همکاران، ۲۰۰۸). شواهدی بسیاری نشان می دهد که تعاملات والد و کودک و به سبب آن سلامت روان والدین و به خصوص مادران وقتی که کودک دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی تحت درمان های مختلف قرار می گیرد بهبود می پایان (دانفورث و همکاران (۲۰۰۶) دریافتند که روش های مختلف درمانی از جمله دارو درمانی و آموزش والدین چون از طریق کاهش میزان پا به رفتار های آزار نده منجر به قطع تعاملات تهی می شود، می توانند بر بهبود سلامت روان مادران مؤثر باشند. مداخلات درمانی از جمله آموزش رفتاری مادران، خود آموزی کلامی به کودکان و دارو درمانی اگر چه تاکنون در درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه – پیش تعالی مورد استفاده قرار گرفته است اما به تأثیر هر کدام از روش های فوق الذکر در سلامت روان مادران این کودکان کمتر توجه شده است. بنابر این، مطالعه حاضر به تأثیر روش آموزش رفتاری مادران بر کاهش سه نشانه از نشانه های اختلال بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری) و نیز تأثیر آن بر سلامت روان مادران پرداخته است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی از جمله اختلالات رشدی است که از دیرباز توجه روانشناسان و روانپزشکان را به خود مشغول کرده است. مروری بر تاریخچه درمانگری – های این اختلال، نشان می دهد که تا سال ۱۹۶۰ اقدامات جدی در مورد آن انجام نشده بود و تنها بعد از این سال است که تلاش های درمانی در حوزه مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان، رو به فزونی گذاشته است (سافر، ۱۹۷۳). در دهه ۱۹۶۰ با شروع درمان این اختلال با داروهای روان گردان، بررسی های بیشتری در خصوص این گروه از کودکان به عمل آمد. علی رغم این تلاشها، هنوز امیدواری زیادی در خصوص اثربخشی پایدار درمان های دارویی به وجود نیامده است. بر همین اساس، این اختلال به مثابه معضلى لایحل برای روانشناسان، والدین و معلمان در آمده است، زیرا ویژگی های اصلی این اختلال، یعنی ناتوانی در مهار رفتار حرکتی، نارسایی توجه، ناتوانی یادگیری و پرخاشگری برای والدین، معلمان و همسالان تحمل پذیر نیست، از طرفی این اختلال موجب آسیب دادن فرایندهای شناختی، مهارتهای اجتماعی و هیجانی کودکان می شود، به نحوی که فراوانی مشکلات تحصیلی، هوشی، رفتاری، شخصیتی و شغلی در این گروه از افراد، پیش از جمعیت عادی است. (هچمن، ۱۹۷۸ ،وندر، ۱۹۸۱ و مک گی، ۱۹۸۴). از آنجا که تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان دارای این اختلال هستند، در طول سه دهه اخیر حجم چشمگیری از فرضیه پردازیها، ابداع روشهای درمانی و پژوهشها به این حوزه اختصاص یافته است تا راهبردهای کنترل و درمان بهینه آن، ابداع و از این طریق از گسترش عوارض آن جلوگیری شود.با توجه به شیوع نسبتا زیاد این اختلال و همراه بودن آن با مشکلاتی برای والدین کودکان، مدرسه و جامعه استفاده از این روش در درمان مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه بیش فعالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.برنامه های آموزش والدین مینی پی این دیدگاه هستند که اختلالات رفتاری کودکان در نتیجه تعامل نادرست بین کودک و والد (به ویژه مادر) ایجاد می شود و تداوم می یابد، ذکر این نکته ضروری است که در درمان این گروه از اختلالات رفتاری می بایستی این تعامل ها بازنگری و اصلاح شوند به همین دلیل توجه به آموزش مادران در درمان این کودکان، در دهه های اخیر به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. در همین راستار برنامه های متنوع آموزش مادران، با تأکید بر کل نظام خانواده به وجود آمده اند. در این برنامه ها نگرانی های مادران در مورد سیب شناسی، درمان و پیش آگهی اختلال فرزندان در جلسات گروهی مورد بحث قرار داده می شوند و مادر آن می تواتناد به اطلاعات لازم و حمایت حاضرین در جلسه دست یابند، همچنین، مادران در پرتو دستیابی به اطلاعات جدید، می توانند مشکلات کودکان را بهتر بفهمند و از طریق دریافت آموزش های لازم، به مهارت های مدیریت رفتار تجهیز گردند و متعاقب آن، احساس خود کار آمدی در آنها افزایش یابد.
اهداف پژوهش
اهداف کلی پژوهش
تبیین اثربخشی آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران بر سلامت روان مادران و نشانگان اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی در کودکان
