مائده مالکی هستم، فارغ التحصیل تکنولوژی آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۸۹، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “تاثیر الگوهای طراحی آموزشی گانیه و پنج مرحله ای بایبی در آموزش مبتنی بر شبکه بر یادگیری، یادداری و انگیزش دانشجویان” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته تکنولوژی آموزشی

عنوان:

تاثیر الگوهای طراحی آموزشی گانیه و پنج مرحله ای بایبی در آموزش مبتنی بر شبکه بر یادگیری، یادداری و انگیزش دانشجویان

استاد راهنما:

دکتر خدیجه علی آبادی

استاد مشاور:

دکتر اسماعیل زارعی زوارکی

پژوهشگر:

مائده مالکی

تابستان ۱۳۸۹

فهرست مطالب

عنوان_

چکیده

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

سوال های تحقیق

فرضیه های تحقیق

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح

تعاریف عملیاتی

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه:

1. آموزش از راه دور

تاریخچه آموزش از راه دور

تاریخچه آموزش از راه دور در ایران

طبقه بندی آموزش از راه دور

عناصر آموزش از راه دور

ویژگی های آموزش از راه دور

وجه تمایز آموزش از راه دور و آموزش سنتی

۲. آموزش الکترونیکی

تعاریف آموزش الکترونیکی

پیشینه آموزش الکترونیکی در جهان

انواع آموزش الکترونیکی

مزایای آموزش الکترونیکی

معایب و چالشهای آموزش الکترونیکی

آموزش مجازی

دانشگاه مجازی

انواع دانشگاههای مجازی

آموزش مبتنی بر وب یا آموزش آنلاین

انواع آموزش مبتنی بر وب

3. فرایند طراحی و تولید محتوای الکترونیکی در آموزش های مبتنی بر وب

یادگیرندگان

یادگیرندگان چه سخت افزاریهایی دارند؟

یادگیرندگان چگونه به شبکه متصل می شوند؟

یادگیرندگان چه نرم افزار هایی دارند؟

ابزارها و فناوری های تولید کنندگان

مراحل تولید

طراحی آموزشی

تعاریف طراحی آموزشی

عناصر کلیدی فرایند طراحی آموزشی

برنامه طراحی آموزشی کامل

طراحی در یادگیری الکترونیکی

فرایند طراحی محتوای الکتریکی

نظریه های آموزشی در طراحی آموزشی

نظریه های یادگیری

نظریه های آموزشی

نظریه رفتار گرایی

رفتار گرایی وطراحی آموزشی

نظریه شناخت گرایی

شناخت گرایی و طراحی آموزشی

نظریه ساختن گرایی

ساختن گرایی و طراحی آموزشی

مقایسه نظریه های رفتاری شناختی وساختن گرایی

سطوح طراحی آموزشی

طراحی آموزشی در سطح خرد:

طراحی آموزشی در سطح کلان

طراحی آموزشی مبتنی بر رویکرد معلم محور

به کار گیری رویکرد معلم محور در آموزش الکترونیکی

معایب رویکرد معلم محور

طراحی آموزشی رویکرد یادگیرنده محور

به کار گیری رویکرد یادگیرنده محور در آموزش الکترونیکی

تولید

عوامل تولید کننده

ابزارهای تالیف محتوای آموزش الکترونیکی دوره های مبتنی بر وب

ویرایش

فرایند ارائه

ابزارها و فناوری های مورد نیاز در مرحله ارائه

وب سرور

سیستم مدیریت آموزشی

سیستم مدیریت محتوای یادگیری

عوامل موثر در انتخاب یک سیستم مدیریت یادگیری

فرایند ارائه محتوای الکترونیکی

انگیزه و انگیزش

رویکرد های انگیزش

رویکرد رفتار گرایی

ب) رویکرد شناختی

ج) رویکرد اجتماعی – فرهنگی و انگیزش

د)رویکرد انسان گرایی

انگیزش پیشرفت

ویژگی افراد دارای انگیزه پیشرفت بالا

بهترین راه های ایجاد انگیزش در یادگیرندگان

پیشینه تحقیق

پژوهش های داخلی

پژوهش های خارجی

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه

روش تحقیق

طرح پژوهش

متغیرهای پژوهش

جامعه آماری

نمونه آماری و حجم نمونه

ابزار جمع آوری داده ها

روایی و پایایی

روش نمره گذاری

روش گردآوری اطلاعات و داده ها

روش اجرا

روش تحلیل داده ها و روش های آماری

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه

نتیجه گیری و بحث در مورد فرضیه ۱ پژوهش

نتیجه گیری و بحث در مورد فرضیه ۲ پژوهش

نتیجه گیری و بحث در مورد فرضیه ۳ پژوهش

پیشنهادات

منابع

پیوست ها

چکیده:

آموزش مبتنی بر وب که یکی از اشکال آموزش الکترونیکی است در آموزش عالی رویکردی جدید است و نزدیک ۳ میلیون یاد گیرنده در حال حاضر این دوره ها را می گذرانند. اما در مورد اینکه در طراحی آموزشهای مبتنی بر وب از چه نظریه ها و الگوهایی باید استفاده کرد تحقیق جامعی به عمل نیامده است. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر الگوهای طراحی آموزشی گانیه و پنج مرحله ای بابی در آموزش مبتنی بر شبکه بر یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. برای تجزیه تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی (توزیع فراوانی ، میانگین، میانه، انحراف معیار، واریانس، خطای استاندارد) و آمار استنباطی به منظور آزمون فرضیه های تحفیف. از تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA). تحلیل کوواریانس، اندازه – گیری مکرر طرح یک بین – یک درون و آزمون تعقیبی بوتقرونی استفاده شد. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: آزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی (کرمی، ۱۳۸۶)، آزمون های محقق ساخته پیش آزمون و پس آزمون یادگیری و آزمون بادداری جامعه پژوهش کلبه دانشجویان کارشناسی رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی در سال تحصیلی ۸۹-۸۸ بودند که از میان آنها ۳۲ دانشجو با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پس از اجرای پیش آزمون پادگیری و انگیزش پیشرفت تحصیلی بر کل کل گروه، نمونه ها به دو گروه تقسیم شدند و الگوی طراحی آموزشی گانیه بر روی یک گروه و الگوی پنج مرحله ای بایبی نیز بر روی گروه دیگر اجرا شده و سپس پس آزمون یادگیری و آزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی بر روی هر دو گروه اعمال شد و در نهایت بعد از سه هفته پس آزمون یادگیری به عنوان آزمون یادداری عینا بر روی هر دو گروه تکرار شد. نتایج نشان داد که میزان یادگیری، انگیزش پیشرفت تحصیلی و یادداری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی بایی آموزش دیده اند به طور معناداری پیش دانشجویانی است که با الگوی طراحی آموزشی گانیه آموزش دیده اند پیشنهاد می شود، به منظور افزایش یادگیری، انگیزش پیشرفت تحصیلی و یادداری دانشجویان در طراحی دوره های آموزش الکترونیکی از الگوهای یادگیرنده محوری چون الگوی پنج مرحله ای بایبی استفاده شود.

واژگان کلیدی: آموزش الکترونیکی، طراحی آموزشی، یادگیری دیانتداری، انگیزش پیشرفت تحصیلی

مقدمه:

همزمان با تغییرات سریع فنون و مهارتها وظهور پدیده های نوین در فناوری اطلاعات و تاثیر آنها بر شیوه ها و روشهای زیستن، فرایند آموزش نیز که یکی از ارکان اساسی و بنیادین جوامع است متحول و دگرگون شدهبه تدریج با گسترده شدن جوامع و برای ایجاد امکان آموزش و پرورش در مناطق دور افتاده و غیر قابل دسترس با برای افرادی که به علل مختلف، امکان حضور در جایی مشخص و زمانی معین برای یادگیری را نداشتند، آموزش از راه دور به وجود آمد. آموزش از راه دور با سابقه ای بسیار طولانی تقریبا در اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی با نخستین مدارس مکانبهای در اروپا به وجود آمد که از طریق پست به آموزش تندنویسی و زبانهای خارجی می پرداختند. این شیوه آموزشی همپای دیگر علوم و فناوریها پیشرفت کرده و هم اینک تا حد استفاده از انواع فناوریها و محصولاتی چون رایانه، مخابرات و فناوریهای شبکه سازی دیجیتال گسترش یافته و به آموزش الکترونیکی منجر شده است صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۴).پیشرفت های فناوری الگوهای جدیدی برای آموزش های دانشگاهی ارائه می نماید. بطور خاص، ابزارهای چند رسانه ای موجب تقویت آموزشهای از راه دور و آموزش های الکترونیکی شده است. بر اساس گزارش هیئت نمایندگی کانادا در کنفرانس جهانی ۱۹۹۸ یونسکو در مورد آموزش عالی، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه آموزش بصورت جهانی مورد توجه قرار گرفته است. بر همین مبنا الویتهایی همچون تقویت توسعه دانشگاهی، توسعه دسترسی به آموزش، توسعه بر میتای افق های جهانی، توسعه مرزهای دانش و تسهیل آموزش در تمام طول زندگی در نظر گرفته شده است (صفوی، ۱۳۸۸). اصطلاحات متفاوتی برای آموزش الکترونیکی به کار رفته است؛ نظیر: یادگیری الکترونیکی، یادگیری اینترنتی، یادگیری توزیعی، یادگیری شبکه ای، یادگیری مجازی، یادگیری به کمک رایانه، یادگیری مبتنی بر وب و یادگیری از راه دور. این واژه ها اشاره به این دارد که یادگیرنده در فاصله ای دورتر از استاد با مربی قرار دارد و برای دسترسی به محتوای آموزشی و برقراری تعامل با استاد، مربی ودیگر یادگیرندگان از بعضی از اشکال فناوری نظیر رایانه، اینترنت استفاده می کنند(خان ،۲۰۰۵)”یادگیری الکترونیکی معمولا انعطاف پذیری دسترسی را در هر مکان و زمان فراهم می کند، در اصل به شرکت کنندگان اجازه می دهد تا زمان و فضا را در توردند؛ بنابراین محتوای یادگیری باید به شکل صحیح طراحی شده باشد تا بادگیرنده را در گیر و فعال کنند و یادگیری را ارتقا بخشد”(اندرسون الومی؛ ترجمه ی زمانی و عظیمی، ۱۳۸۵،ص ۳۰)، یادگیری الکترونیکی یا به مفهوم عمومی تر آموزش الکترونیکی در واقع مجموعه ای از دو دنیای بزرگ فناوری اطلاعات و آموزش است (صفوی، ۱۳۸۸).بنابراین نمی توان به این نوع آموزش نگاهی تک بعدی به صورت فنی داشت زیرا آموزش جزئی جدایی ناپذیر از این شیوه آموزش است، و این راهبردها و برنامه ریزی های آموزشی است که کیفیت یادگیری را تحت تاثیر قرار می دهد و نه فناوری، برنامه های رایانه ای با ویژگی های خاص مورد نیاز است تا الگوهای زندگی واقعی را برای یادگیرنده شبیه سازی کند. بنابر این، رسانه، پادگیری را تحت تاثیر قرار نمی دهد و رایانه به خودی خود باعث یادگیری دانشجویان نمی شود، بلکه طراحی الگوهای واقعی زندگی و شبیه ساز بها وتعامل دانشجویان با آن الگوها است که منجر به یادگیری بیشتر می شود زیرا رایانه صرفا وسیله ای است که قابلیت پردازش اطلاعات را فراهم می کند وآموزش را به یادگیرندگان عرضه می کند( کلارک، ۲۰۰۱، به نقل از اندرسون، الومی، ۲۰۰۴ء ترجمه ی زمانی و عظیمی، ۱۳۸۵)

بیان مسئله

تا چندی پیش افراد برای آموزش و یادگیری نیاز به زمان و مکان مشخصی داشتند که دور هم جمع شوند ولی امروزه با پیشرفت فناوریهای رایانه و شبکه تا حدودی این نیاز از بین رفته است و هر کسی به زودی قادر خواهد صورت می گیرد که بود هر چیزی را در هر زمانی و مکانی یاد بگیرد. این امر در سایه نظام جدیدی از آموزش آموزش الکترونیکی نامیده می شود (هورتون ،۲۰۰۶، ۱)آموزش مبتنی بر وب که یکی از اشکال آموزش الکترونیکی است در آموزش عالی رویکردی جدید است و نزدیک به ۳ میلیون یادگیرنده در حال حاضر دوره های مبتنی بر وب را می گذرانند (الن وسیمن به نقل از رویال ۲۰۰۷). بسیاری از موسسه ها و دانشگاهها از آن استفاده می کنند و در حالی که تدریس و یادگیری مبتنی بر وب بسیار در آموزش عالی بسیار رایج است طراحی و ایجاد محیط های یادگیری الکترونیکی بیشتر مورد توجه است، به خصوص زمانی که از آموزش مبتنی بر وب به عنوان روشی برای دست یابی به آموزش با کیفیت باد می شود، اما اینکه در طراحی آموزشهای مبتنی بر وب چه نظریه ها و الگوهایی باید مورد استفاده قرار گیرد تحقیق جامعی در این رابطه به عمل نیامده است (ماریانا کیز ۲۰۰۹).سان (۲۰۰۱) تحفیفی را برای انجمن تکنولوژی و ارتباطات آموزشی انجام داد برای اینکه مشخص کند طراحان آموزشی این انجمن چه الگوهای طراحی آموزشی را برای دوره های آموزش مبتنی بر وب مناسب می دانند. او به الگوهایی همچون دیگ و کاری، گانیه و بریگز دست یافت .و این در حالی است که لی (۲۰۰۳)، در تحقیقی مشابه سان (۲۰۰۱) به الگوهایی چون ADDIE ، گانیه و پریگز ودیک و کاری دست یافته بود و طبق پژوهشی که رویال (۲۰۰۷) انجام داد مبنی بر اینکه چه الگوهایی در دوره های مبتنی بر وب مورد استفاده قرار می گیرد به الگوهای طراحی چون ADDIE گانیه و بریگز و دیک وکاری و طراحی سیستمهای آموزشی دست یافت همانطور که در این ۳ تحقیق مشخص است اولا تغییر کمی در این سالها در استفاده از الگوها وجود دارد و ثانیا الگوهای مورد استفاده طراحان اغلب الگوهای نظریه های رفتار گرابی و شناخت گرایی را شامل می شود (رویال ،۲۰۰۷).تحقیق دیگری چون ماریا ناکیز (۲۰۰۹) نشان داد الگوهای طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه های رفتارگرایی و شناخت گرایی می توانند مناسب تر از نظریه های ساختن گرایی باشند.واین در حالی است که در تحقیقات معتبری نشان داده شده است که ساختن گرایی مناسب ترین رویکرد برای دوره های مبتنی بر وب است (لونبرگ ، ۱۹۹۸ به نقل از بورژوییز ۲۰۰۶ پالوف و پرت .۱۹۹۹ کلارک ،۲۰۰۰؛ هویز ،۲۰۰۲؛ جانگ ،۲۰۰۱ لوک ،۲۰۰۲ مورفیو ،۲۰۰۲؛ لیا ،۲۰۰۴: آلمالا ،۲۰۰۵) بنابر تحقیقات انجام شده و تضادهای موجود بر روی نتایج تحقیق مورد نظر قصد دارد با استفاده از الگوی گانیه به عنوان نمونه ای از رویکرد شناخت گرایی و الگوی پنج مرحله ای بایی به عنوان نمونه ای از نظر به ساختن گرایی ، تاثیر هر یک از الگوها را در میزان یادگیری، یاد داری وانگیزش پیشرفت مقایسه کند.

اهمیت و ضرورت تحقیق

در آموزش الکترونیکی، ارائه مطالب براساس نیازهای فراگیران تغییر می یابد و در آن، فضایی ایجاد می شود تا فراگیر با فراغ بال و به دور از اضطراب و با حفظ استقلال و اعتماد به نفس، به فعالیت های مورد نظر خود بپردازد. آموزش الکترونیکی یک سیستم آموزشی واحد را برای تعدادی از فراگیران فراهم می سازد که منجر به ایجاد فرصت های آموزشی مختلف می شود. آموزش الکترونیکی آموزش را در هر زمان ومکان در دسترس کاربران خود قرار داده است. این آموزش می تواند در محل کار، در خانه، در جاده در ۲۴ ساعت شبانه روز و هفت روز هفته مورد استفاده قرار گیرد و یادگیرندگان آن را می توانند با زمانهای اشتغال خود تنظیم کنند و همراه با کار خود آموزش ببینند. آموزش الکترونیکی یادگیرندگان را تشویق می کند که به دقت اطلاعات را از طریق شبکه جهانی وب بررسی کنند و اطلاعات و مواد یادگیری مطابق با علایق شخصی خود را پیدا کنند به طور کلی نقطه عطف آموزش الکترونیکی بر روی بادگیرندگان است و آنها هستند که باید دانش خود را بسازند و خود مسئولیت یادگیری خود را بر عهده گیرند تا هنگامی که خود آگاهی و اعتماد نفس در آنها به وجود آید. (دل وچیو ولایتی ۲۰۰۶) اما در آموزشهایی که از طریق فناوری صورت می گیرد مهمترین مسئله ای که مطرح است این است که آیا استفاده صرف از فناوری، یادگیری را بهبود می بخشد؟ تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده و چنین مطرح میشود که استفاده صرف از فناوری در آموزش عامل تعیین کننده کیفیت یادگیری نیست، بلکه چگونگی طراحی و برنامه ریزی دوره است که اثر بخشی دوره را تعیین می کند( کلارک، ۱۹۸۳؛ شرام ۱۹۷۷ ، بنک و رینولدز، ۱۹۷۷ کوزما ۲۰۰۱ ؛ به نقل از اندرسون والومی، ۲۰۰۴؛ ترجمه ی زمانی و عظیمی، ۱۳۸۵)چگونگی طراحی آموزشی از بخش های مهم فرایند تولید و راه اندازی پادگیری الکترونیکی است . طراحی باید در همه سطح های یادگیری الکترونیکی از برنامه ریزی سطح پایین تا بخش های رسانه ای ویژه بکار رود.طراحی برای فهم این بخش ها اهمیت دارد زیرا این بخش ها بر چیستی تکنیک های طراحی مورد استفاده ما تاثیر می گذارد.هورتون (۲۰۰۶) تولید یادگیری الکترونیکی موثر را مستلزم چندین مهارت می داند : طراحی آموزشی ، مهندسی نرم افزار ، طراحی رسانه و اقتصاد که این مهارتها در شکل ۱-۱ قابل مشاهده هستند.با پا به عرصه گذاشتن یادگیری الکترونیکی در نوع آموزشی و پادگیری تغییر ایجاد شده است. پادگیری الکترونیکی پیوند دهنده فناوری و آموزش است و اغلب نقش مهارتی طراحان آموزشی اتصال ایجاد کردن بین مفاهیم دو جهان است. متأسفانه نقش طراح آموزشی در یادگیری الکترونیکی بد فهمیده شده است این امر ناشی از درک نکردن نیازهای آموزش الکترونیکی و پیچیدگی این فرایند است. فرایند صحیح طراحی در یادگیری الکترونیکی فرایندی است که به وسیله یادگیری، ته فناوری، در مرکز توسعه پادگیری قرار داده می شود (سیمنس، ۲۰۰۲). بنابراین با توجه به اهمیت طراحی آموزشی اغلب افرادی که در زمینه آموزش الکترونیکی کار می کنند، فکر می کنند همین که محتوای خود را از طریق فناوری ها ارائه می دهند به هدف خود به منظور ایجاد یک آموزش موثر دست یافته اند، این در حالی است که بدون در نظر گرفتن طراحی آموزشی و اصول آن به هدف خود دست پیدا نخواهند کرد. اما با گسترش استفاده از مدل های آموزشی در طراحی هر روز بر میزان مدل های آموزشی افزوده می شود و پیدا کردن الگوهای مناسب در شرایط مختلف باید با دقت و بررسی کامل صورت گیرد . بنابراین این تحقیق قصد دارد با توجه به نتایج ضد و نقیضی که در استفاده از الگوهای آموزشی مختلف در آموزش مبتنی بر شبکه وجود دارد به مقایسه دو الگوی طراحی آموزشی گانیه والگوی پنج مرحله ای با پیی در میزان یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی بپردازد.

اهداف تحقیق

هدف کلی

بررسی تاثیر الگوهای طراحی آموزشی گائیه و پنج مرحله ای بایی در آموزش مبتنی بر شبکه بر میزان یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان.

اهداف جزیی

*مقایسه میزان یادگیری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گانیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایی آموزش دیده اند.

*مقایسه میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی کانیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایبی آموزش دیده اند.

*مقایسه میزان یادداری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گانیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایبی آموزش دیده اند.

سوالات تحقیق:

*آیا بین میزان یادگیری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی کانیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد؟

*آیا بین میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی کانیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای باییی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد؟

* آیا بین میزان یادداری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گائیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایبی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد؟

فرضیه های تحقیق

*بین میزان یادگیری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گانبه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای پایبی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد

* بین میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گانبه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد.

* بین میزان یادداری دانشجویانی که با الگوی طراحی آموزشی گائیه و دانشجویانی که با الگوی پنج مرحله ای بایبی آموزش دیده اند تفاوت وجود دارد

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح

تعاریف نظری

یادگیری. فرایند ایجاد تغییر نسبتا پایدار در رفتار با توان رفتاری که حاصل تجربه است و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی، با مصرف داروها پدید می آید نسبت داد (سیف، ۱۳۸۷).