مجید فیروز کوهی برنج آبادی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۹۱-۱۳۹۲، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی تاثیر آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت های خواندن دانش آموزان دارای مشکلات خواندن” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی

پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی تربیتی

موضوع:

بررسی تاثیر آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت های خواندن دانش آموزان دارای مشکلات خواندن

استاد راهنما:

دکتر حمید علیزاده

استاد مشاور:

دکتر نور علی فرخی

دانشجو:

مجید فیروز کوهی برنج آبادی

سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱

فهرست مطالب

عنوان:

فصل اول کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسأله

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهشی

تعاریف متغیرهای پژوهش

فصل دوم ادبیات و مبانی نظری پژوهش

اختلالات یادگیری و نارساخوانی

نارساخوانی

نظارت و خودنظارتی

LD نارساخوانی و خود نظارتی

فصل سوم روش تحقیق

طرح تحقیق

جامعه آماری

نمونه و نمونه گیری

ابزار اندازه گیری با روش های عملی جمع آوری داده ها

روش اجرای پژوهش

روش اجرای آزمون

روش تحلیل داده ها

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری

محدودیت ها

پیشننهاد ها

منابع

چکیده:

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارتهای خواندن دانش آموزان دارای مشکلات خواندن بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی با مشکلات خواندن شهرستان رامیان در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ تشکیل می داد. طرح پژوهشی بصورت تک آزمودنی در قالب طرح T₂  X T₁ آ بود.به منظور اجرای پژوهش ابتدا با استفاده از نمونه گیری در دسترس ۴ کودک دبستانی با مشکلات خواندن و نمرات پائین خواندن انتخاب شدند. سپس از آزمودنی ها به وسیله آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) پیش آزمون گرفته شد. آزمودنی ها به مدت ۱۰ اجلسه یک ساعته آموزشهای خود نظارتی در بافت کردند. بعد از ارائه آموزشها آزمودنی ها با استفاده از فرم ب آزمون نما، مورد اندازه گیری قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاضر که بوسیله جدول فراوانی و نمایش بصورت نمودار ارائه شده نشان داد تصره های آزمودنی ها در پس آزمون بیشتر از پیش آزمون بود. بر اساس این یافته ها می توان نتیجه گرفت آموزشهای خود نظارتی موجب بهبود مهارتهای خواندن دانش آموزان نارساخوان و دانش آموزانی که در خواندن دچار مشکل هستند، می شود. که معلمان و والدین می توانند برای افزایش مهارت های خواندن دانش آموزان از این راهبرد استفاده نمایند.

واژگان کلیدی: ناتوانی های یادگیری، نارساخوانی، نظارت و خودنظارتی

مقدمه

خواندن اساسی ترین ابزار یادگیری دانش آموزان است (سن ۲۰۰۹). فعالیتی است که به فرد اجازه می دهد تا دانش وسیعی را بدست آورد. این کیفیت کارکردی خواندن را محور همه سطوح یادگیری قرار می دهد، بطوری که خواندن محور فعالیتهای تحصیلی و بصورت ابزار موفقیت در سایر زمینه های درسی در می آید.تربیت خوانندگان فعال، با انگیزه و خودگردان یکی از اهداف اصلی برنامه های آموزش خواندن در مقطع ابتدایی می باشد (پینتربچ و همکاران، ۱۹۹۳، به نقل از غباری بناب و همکاران، ۱۳۹۱). پایه و اساس خواندن درک مطلب است، درک مطلب مواد آموزشی نوشتاری یکی از مهارتهای اساسی است که بر جنبه های مختلف پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد. دانش آموزان با ناتوانی یادگیری در این مهارت مشکلات زیادی نشان می دهند (شکوهی، یکتا و پرند، ۱۳۸۵) درک مطلب خواندن مستلزم استفاده موثر از ساختار شناختی و آگاهی از این سیستم شناختی است (آکسان و کیساک ۲۰۰۹، به نقل از غباری بناب و همکاران، ۱۳۹۱).بدون توانایی خواندن احتمال بالقوه پیشرفت کودک در همه برنامه های درسی کاهش می یابد، فراتر از مدرسه، خواندن برای موفقیت در محیط کاری تیز حیاتی است(گلاور و برونینگ،۱۹۹۰، ترجمه خرازی، ۱۳۷۷). خواندن مهارتی بسیار پیچیده است و یکی از شرایط اصلی توفیق در جامعه امروزی برخورداری از توانایی خواندن است، لیکن بعضی از دانش آموزان در کسب این مهارت، موفقیت چندانی کسب نمی کنند.

بیان مسئله:

مشکلات خواندن شاید بیش از سایر مشکلات اختصاصی یادگیری در حوزه های گوناگون، مانع پیشرفت تحصیلی گردد، زیرا خواندن راه دستیابی به دامنه گسترده از اطلاعات است. عدم موفقیت کودک در یادگیری خواندن در سالهای اولیه مدرسه، وی را بطور موثری از دیگر موارد و برنامه درسی باز می دارد( یعقوبی، ۱۳۸۳). کودکانی که در یادگیری خواندن مشکل دارند معمولا نسبت به شایستگی خود دیدی منفی پیدا می کنند و نسبت به مسائل تحصیلی بی علاقه می شوند(هالاهان و همکاران، ۲۰۰۳ ترجمه علیزاده و همکاران، ۱۳۹۰). در مقایسه با سایر اختلالات یادگیری، اختلال یادگیری در خواندن درصد بالاتری به خود اختصاص می دهد و همانطور که لیون، (۱۹۸۵)، و کرک (۱۹۷۵) اعلام می دارند حدود ۸۰ درصد کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، دچار اختلال یادگیری در خواندن هستند( کاپلان و سادوک (۱۹۹۴)، ترجمه پورافکاری، ۱۳۸۵). از آنجا که اختلال خواندن در مقایسه با سایر اختلالات یادگیری درصد بالاتری به خود اختصاص می دهد همواره این سوال مطرح است که با چه روش با روشهایی می توان در جهت آموزش و اصلاح و بهبودی و کاهش میزان اشکالات خواندن استفاده کرد؟در بسیاری از موارد مشکلات این دانش آموزان در زمینه توانایی در خواندن، به خاطر عامل هوش با ضایعات مغزی و عصبی و عوامل محیطی نیست، بلکه بیشتر تقص با عدم استفاده در فراگیری مهارتهای شناختی و فراشناختی می باشد و شرایط یادگیری نیز قابل تغییر و کنترل می باشد، می توان به این دانش آموزان یاد داد که چگونه نحوه یادگرفتن خود را تغییر داده و کنترل کنند (سیف ترافی و نادری،(۱۳۸۹)با توجه به اینکه تحقیقات متعددی بوسیله روانشناسان شناختی در مورد فرایند خواندن صورت گرفته است، اکنون باور محققان بر این است که خواندن شامل تعامل میان فرآیند های ادارکی، دانش و مهارت های شناختی و فراشناختی است (میرز و پاریس، ۱۹۷۸، به نقل از هترینگتون و پارک، ۱۹۸۸، ترجمه طهوریان و همکاران، ۱۳۷۳).یکی از دلایلی که بسیاری از محققان در حال حاضر به مطالعه درباره فراشناخت پرداخته اند این است که توانایی فراشناختی کاربردهای بسیار مهمی در مسائل آموزش از قبیل خواندن دارا می باشد و معلوم شده است افرادی که در خواندن، دچار مشکل هستند، در بسیاری از جنبه های خواندن دارای نقایص فراشناختی هستند ( یعقوبی، ۱۳۸۳) از نظر براون و همکاران (۱۹۸۱) توانایی های فراشناختی در سنین ۵ تا ۷ سالگی بروز می کند و در سالهای بعد گسترش می یابد، بنابراین از همان سالهای پیش دبستانی می توان راهبردهای مناسب فراشناختی را به آنان آموزش داد( گیج و برلاپتر، (۱۹۸۴)، ترجمه خوی نژاد و همکاران، ۱۳۷۴).شواهد قابل ملاحظه ای در دست است که نشان می دهد کسانی که در درک مطلب ضعیف هستند، به خوبی افرادی که از درک مطلب برخوردارند بر درک و فهم خود نظارت نمی کنند(مک شبن وداگرال، ۱۹۹۶، ترجمه نریمانی و همکاران، ۱۳۸۰). مطالعه اوشیا و اوشیا (۱۹۹۴) در مورد آموزش آگاهی از اهداف خواندن و استفاده از راهبرد خود تنظیمی نشان دهنده تاثیر مثبت آموزش بر درک مطلب دانش آموزان بوده است. مطالعه مالون و ماسترو پیری (۱۹۹۲) در زمینه بررسی اثرات آموزشی خلاصه کردن و خودنظارتی بر عملکرد دانش آموزان دارای اختلال یادگیری اشاره دارد، نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده اثرات مثبت آموزش بوده است.در پژوهش حاضر به دنبال بررسی تأثیر آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارتهای خواندن دانش آموزان نارساخوان هستیم.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

با نگاهی به وضعیت آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی مشاهده می شود که علی رغم سعی و تلاش گسترده دست اندر کاران تعلیم و تربیت در دهه های اخیر همواره افت تحصیلی در بین بچه های این دوران به چشم می خورد و در یکی از دروس پایه (خواندن، نوشتن، ریاضیات ) در سطح همسالان خود عمل نمی کنند و در نتیجه باعث به هدر رفتن سرمایه های ملی، بروز مشکلات رفتاری و عاطفی و غیره می شوند.از آنجایی که یادگیری خواندن یکی از مهمترین مهارتهایی است که کودکان در مقطع ابتدایی به آن دست می یابند، خواندن مبنایی برای بیشتر کوششهای تحصیلی آینده آنها خواهد بود (استیونس و فارینیس ،۱۹۹۱)، لذا دانش آموزانی که در خواندن ضعیف و ناتوان هستند ممکن است در بیشتر زمینه ها دچار مشکل شوند، بنابراین پس از تشخیص صحیح و به موفع مشکل در مراکز آموزشی، آموزش مناسب و درمان مشخص در جهت بهبودی و اصلاح این اختلال می تواند در پیشرفت تحصیلی و افزایش اعتماد بنفس و انگیزه پیشرفت گامی موثر باشد.یکی از ضرورت های هر نظام آموزشی، موفقیت در ادامه و گسترش مهارت های لازم تحصیلی در دانش آموزان است و در بسیاری از موارد، مشکلات یادگیری دانش آموزان ناشی از عدم آگاهی و ندانستن روش های صحیح و عدم استفاده از راهبردهای مناسب می باشد. بررسی تحقیقات موید این مطلب است که کودکان دارای مشکلات خواندن از آگاهی های لازم در مورد اهداف، راهبردها و ویژگی های تکلیف برخوردار نیستند و نکته مهم تر اینکه در صورت برخورداری از برخی آگاهی ها نمی توانند بر بکار گیری آنها نظارت کنند. آنان به ندرت از خود درباره راهبرد ها و یا ارزیابی عملکرد سوال می کنند و فاقد توانایی تنظیم زمان لازم برای مطالعه، ارزیابی توانایی های خویش و گزینش راهبردهای خاص برای رسیدن به اهداف خواندن و اصلاح فعالیتهای خود می باشند. و بطور خلاصه می توان گفت که آنها فاقد مهارتهای فراشناختی لازم برای درک مطلب خواندن هستند(استیونس و فارینیس،۱۹۹۱)بنابراین به نظر می رسد که آموزش راهبردهای فراشناختی و بویژه راهبرد خود نظارتی به دانش آموزان دارای اختلال یادگیری بویژه ناتوانی در خواندن و نارسا خوان، می تواند راهگشای مشکلات آنان باشد و لذا ضروری به نظر می رسد که دانش آموزان نسبت به جریان یادگیری خود آگاهی داشته و با دریافت تقویت و مشاهده پیشرفت و اصلاح عملکرد خود، انگیزش لازم را برای یادگیری بیشتر داشته باشند.نیز شیوع نسبتا بالا و میزان رواج این مشکلات در دانش آموزان اهمیت و ضرورت این مسله را روشن میسازد.این پژوهش از دو جنبه نظری و عملی می تواند حائز اهمیت باشداز لحاظ نظری این تحقیق می تواند دانش و آگاهی ما را در مورد نقش راهبردهای فراشناختی به ویژه خودنظارتی افزایش داده و موجب افزایش اطلاعات نظری محققان و تعمیم پذیری تحقیقات قبلی شود.از لحاظ کاربردی با توجه به اینکه مشکلات خواندن مهمترین عامل عدم موفقیت در مدرسه شناخته شده است و از طرف دیگر در مقایسه با سایر اختلالات یادگیری، اختلال خواندن درصد بالاتری را به خود اختصاص می دهد، لذا بهبود عملکرد دانش آموزانی که دارای تاتوانی در خواندن هستند می تواند توجه بیشتر دست اندر کاران آموزش و پرورش را به تقش آموزش فرایندهای فراشناختی و بویژه خود نظارتی در امر یادگیری معطوف سازد.

اهداف پژوهش:

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش خود نظارتی بر بهبود خواندن دانش آموزان دارای مشکلات خواندن می باشد.

فرضیه های پژوهش

1. آموزش خود نظارتی بر بهبود خواندن کلمات دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تائبر می گذارد.

۲. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت خواندن زنجیره کلمات دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد.

3. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت خواندن قافیه کلمات دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیری می گذارد.

۴. آموزش خود نظارتی بر بهبود عملکرد نامیدن تصاویر دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد.

5. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت درک متن دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر

می گذارد

6. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت درک کلمات دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد

۷٫آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت حذف آوا ها دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد. ۸. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت خواندن تا کلمات و شبه کلمات دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیری می گذارد.

۹- آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت خواندن نشانه های حرف دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد.

۱۰. آموزش خود نظارتی بر بهبود مهارت خواندن نشانه های مقوله دانش آموزان دارای مشکلات خواندن تاثیر می گذارد.

تعاریف متغیرهای پژوهش

متغیر وابسته :

الف) تعریف نظری : سواد خواندن و مهارت خواندن، به معنای علمی و جامع آن وسیله ای که از طریق آن می توان به ذخایر بی انتهای تجربه بشری دست یافت. در حقیقت یادگیری مهارت خواندن، کلید یادگیری همه پادگیری هاست، زیرا بیشتر یادگیری های درسی از آن طریق صورت می گیرد. برای یادگیری دروس دیگر مانند: ریاضی، تاریخ، جغرافیا نیز باید به مهارت درک مطلب و توانایی خواندن مسلط بود (کریمی، ۱۳۸۴)

ب) تعریف عملیاتی، متغیر وابسته در این پژوهش مهارتهای خواندن می باشد. مهارتهای خواندن در این

پژوهش عبارتست از مهارتهایی که در نتیجه برنامه آموزشی دوره ی خودنظارتی، با استفاده از آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) در پیش آزمون و پس آزمون مورد اندازه گیری قرار می گیرد.

متغییر مستقل ؛ متغیر مستقل در این پژوهش راهبرد های خود نظارتی هستند که در ۱۰ جلسه با استفاده از پروتکل آموزش خود نظارتی، توسط پژوهشگر به دانش آموزان آموزش داده می شوند.

متغییر کنترل : متغییر کنٹول در این پژوهش سن و ضریب هوشی دانش آموزان هستند. انتخاب سه پایه تحصیلی و نزدیک به هم تأثیر سن بر متغیر وابسته را خنثی می کند و نیز از آنجایی که برای مدارس ابتدایی در ابتدای ورود آزمون هوشی وکسلر اجرا می گردد، همه دانش آموزان دارای ضریب هوشی نرمال می باشند.

فصل دوم:

اصطلاح ناتوانی های یادگیری » در سال ۱۹۶۲ به منظور توصیف کودکانی ابداع شد که به رغم هوش بهنجار یا نزدیک به بهنجارشان آرا به پیچیده ای از مشکلات یادگیری و رفتاری داشتند. آنچه مایه تولد این جدیدترین حیطه تعلیم و تربیت ویژه شد، درک این واقعیت بود که کودکان مبتلا به مشکلات یادگیری از خدمات تربیتی مورد نیاز بهره مند می شوند (هالاهان و کافمن ۱۹۹۴، ترجمه ماهر، ۱۳۸۵).این اصطلاح از نیاز به تشخیص و خدمت به دانش آموزان برخاسته است که به طور مداوم در کارهای درسی خود با شکست مواجه می شوند، و در عین حال در چارچوب سنتی کودکان استثنایی نمی گنجند. شاخه های علمی متعددی به این حیطه کمک کرده اند (مثلا پزشکی، زبان شناسی، روانشناسی و آموزش پرورش) و حاصل این چند رشته ای بودن مبنایی، به وجود آمدن اصطلاحات و تعریفهای متعددی بوده است (کریمی، ۱۳۹۱)در رابطه با ناتوانی های یادگیری تعاریف مختلفی ارائه شده است که در این قسمت به چند تعریف اشارهمی شود، در ویرایش چهارم کتابچه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (IV – DSM) اختلالات یادگیری، اختلال مهارت های تحصیلی نامیده می شد. کلیه تشخیص های اختلال یادگیری مستلزم آن است که پیشرفت کودک در یک زمینه خاص به مراتب کمتر از حد مورد انتظار باشد و مشکلات یادگیری مانع از پیشرفت تحصیلی با فعالیتهای زندگی روزمره شود (سادوک و سادوک .۲۰۰۷، ترجمه رضاعی،۱۳۸۸).انجمن کودکان با ناتوانی های یادگیری (LDA)، (۱۹۸۶) ناتوانی های یادگیری ویژه را وضعیت مزمنی می داند که در آن فرض می شود این اختلال منشاء عصب شناختی داشته، و بطور گزینشی در رشد، تعمیم دهی و یا بروز توانایی های کلامی و یا غیر کلامی دخالت دارد. این ناتوانی های خاص نوعی شرایط معلولیت ذاتی بوده و میزان بروز و در چه شدت آن عنقاوت و گوناگون است. در تمام طول عمر، ابن وضعیت می تواند عزت نفس، آموزش، شغل، اجتماعی شدن، و فعالیتهای زندگی روزانه را تحت تاثیر قرار دهد.از نظر کرک نارسایی یادگیری به عقب ماندن، اختلال یا رشد با تأخیر در یک یا چند مورد از فرایندهای گفتار، زبان خواندن، نوشتن، حساب، یا دیگر موضوعات مدرسه اشاره دارد که حاصل معلولیت روان – شناختی است که احتمالا به علت بد کار کردی مغزی و یا اختلال های رفتاری با هیجانی به وجود می آیند. ناتوانی یادگیری نتیجه عقب مانده گی ذهنی، محرومیت حسی، با عوامل آموزشی و فرهنگی نیست (هالاهان و همکاران، ۲۰۰۳، ترجمه علیزاده و همکاران، ۱۳۹۰).مشخصه اختلالات یادگیری در کودکان با نوجوانان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری با ریاضیات، در مقایسه با توانایی های هوشی کلی است. برای کودکان دچار اختلالات یادگیری اغلب دشوار است پا به پای همسالانشان در برخی موضوعات تحصیلی پیش روند، اما در سایر موضوعات و مواد درسی عملکرد خوبی دارند. اختلالات یادگیری سبب می شوند پیشرفت کودک کمتر از حد مورد انتظار، بر اساس توان بالقوه و فرصتهای آموزشی باشند. اختلالات یادگیری اغلب سبب می شوند موفقیت در تحصیل برای کودک عذاب آور شود و در برخی موارد منجر به دلسردی و عزت نفس پائین، سرخوردگی مزمن و روابط ضعیف با همسالان می شوند (سادوک و سادوک ،۲۰۰۷، ترجمه رضاعی، ۱۳۸۸)ناتوانی های یادگیری به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: ۱) ناتوانی های یادگیری تحولی و ۲) ناتوانی های یادگیری تحصیلی ناتوانی های تحصیلی خود به سه نوع تقسیم می شوند:

۲. ناتوانی یادگیری ریاضیات  ۲. ناتوانی یادگیری نوشتن وا نویسی۳- ناتوانی یادگیری خواندن ( اهرمی و همکاران، ۱۳۹۰)

اختلال یادگیری از شایع ترین اختلال های دوران کودکی است و شایع ترین اختلال یادگیری، اختلال خواندن یا نارساخوانی می باشد (سادوک و سادوک ،۲۰۰۷، ترجمه رضاعی، ۱۳۸۸).اختلال خواندن در چهارمین تجدید نظر طبقه بندی تشخیصی و آماری اختلال های روانی (انجمن روانپزشکی آمریکا ، ۲۰۰۰) به این صورت تعریف شده است: پیشرفت در زمینه خواندن بر پایه آزمون میزان شده انفرادی با در نظر گرفتن سن، هوش و آموزش متناسب با سن، به طور چشمگیری پائین تر از سطح انتظار است. کودکانی که نمی توانند بخوانند، خودپنداره مثبت و رشد عزت نفس را از دست می دهند و این امر مشکلات روانی و رفتاری را برای آنها در پی دارد (نشپیتز و همکاران، ۱۹۹۸).اگرچه آمارهای مربوط به شیوع اختلال های یادگیری متفاوت است اما شیوع اختلال خواندن بالاست و برای ارائه زود هنگام مداخله های درمانی، آموزش و بهره گیری از راهبردهای توانبخشی، توجه به این گروه از اختلال ها دارای اهمیت به شمار می رود (برنینجر و همکاران، ۲۰۰۸). اختلال خواندن تقریبا در ۷۵ درصد کودکان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری دیده می شود. دانش آموزانی که در سایر زمینه های تحصیلی مشکلات یادگیری دارند، به احتمال زیاد دچار مشکلاتی در زمینه خواندن نیز هستند سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۹).اختلال خواندن یا نارساخوانی یا نقص برای شناخت واژه های خواندن کتد و نادرست و فهم ضعیف در غیاب هوش پائین یا نفص حسی قابل ملاحظه مشخص می شود. این اختلال در سنین دبستان نسبتا شایع است و غالبا با اختلال در نوشتن، اختلال در ریاضیات یا یکی از اختلال های ارتباطی همراه است