محمد تجدد خشکنودهانی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم انسانی و ادبیات دانشگاه گیلان در سال ۱۳۹۳، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “تاثیر آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های بیش فعالی نارسایی توجه بر بهبود روابط والد-کودک” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:
دانشکده ادبیات و علوم انسانی
گروه روان شناسی عمومی
عنوان:
تاثیر آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های بیش فعالی نارسایی توجه بر بهبود روابط والد- کودک
پژوهشگر:
محمد تجدد خشکنودهانی
استاد راهنما:
دکتر سید موسی کافی
استاد مشاور:
دکتر عباس علی حسین زاده
اسفند ماه ۱۳۹۳
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
فصل اول: کلیات پژوهش
پیش درآمد
مقدمه
بیان مساله
اهمیت و ضرورت پژوهش
هدف های پژوهش
هدف اصلی
هدف فرعی
فرضیه های پژوهش
فرضیه اصلی پژوهش
فرضیه فرعی پژوهش
تعریف مفهومی و عملیاتی
متغیرهای پژوهش
مدیریت خشم
روابط والد- کودک
سایر متخصصان
کلینیک مشاوره نوید کلینیک مشاوره نوید شیراز (مرکز مشاوره شیراز) تحت نظارت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و با همکاری تعدادی از روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان فعالیت خود را آغاز کرده است. "درمان های نوین روانشناسی در شیراز" مدیریت کلینیک نوید شیراز قابل ذکر می باشد که مدیریت این کلینیک را آقای…
دکتر یاسر دادخواه دکتر یاسر دادخواه مشاور و مدرس دانشگاه، مدرس کارگاه های مشاوره ای فردی و گروهی، مدرس دوره های زوج درمانی و خانواده درمانی شناختی، مشاوره و استعدادیابی تحصیلی و شغلی و مدرس کشوری نرم افزارهای نوروسایکولوژیک می باشد. سوابق علمی دکتر دادخواه دکترای علوم اعصاب شناختی از پژوهشکده علوم شناختی (IRICSS (Institute for Cognitive Science Studies…
مرکز مشاوره و روان شناسی ستاره ایرانیان مرکز مشاوره و روان شناسی ستاره ایرانیان با مدیریت جناب دکتر یاسر دادخواه و همراه با برجسته ترین و مجرب ترین متخصصان اعصاب و روان، روانسنج، مشاور و روان شناس آماده ی ارائه ی مؤثرترین و بهترین خدمات به شما هموطنان گرامی می باشد. مرکز مشاوره و روانشناسی ستاره ایرانیان…
کلینیک روانشناسی و مرکز مشاوره خانواده ستاره زندگی تهران مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی ستاره زندگی با فراهم کردن فضایی استاندارد به صورتی طراحی شده است که تمامی خدمات مشاوره فردی، گروه درمانی، برگزاری کارگاه روانشناسی، خانواده درمانی و اتاق بازی برای مشاوران فراهم است. اتاقی مخصوص برای خانواده درمانی برای مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره خیانت، مشاوره طلاق…
دکتر پروانه قلی پور دکتر پروانه قلی پور من دکتر پروانه قلی پور هستم و به صورت تخصصی در زمینه های خانواده درمانی، ازدواج و مشاوره فردی جهت درمان اختلالات بالینی فعالیت دارم. پروانه سازمان نظام روانشناسی و جزء مشاوران برتر کلینیک ستاره ایرانیان با بیش از 15 سال سابقه می باشم. آدرس و…
پژوهش های مربوط به برنامه های آموزش والدین بر روابط والدین و کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی
پژوهش های داخلی
پژوهش های خارجی
فصل سوم: روش پژوهش
پیش در آمد
طرح پژوهش
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری
شرایط ورود آزمودنیها
متغیرهای پژوهش
متغیر مستقل
متغیر وابسته
متغیرهای کنترل
ابزار پژوهش
پرسشنامه وضعیت خانوادگی یا اطلاعات جمعیت شناختی
فرم کوتاه و تجدید نظر شده مقیاس کانرز والدین
مقیاس ارزیابی رابطه مادر- کودک
کلید و روش نمره گذاری
پایایی و اعتبار پرسشنامه
روند اجرای پژوهش
معرفی پروتکل درمانی
مدل مفهومی و مبانی نظری پروتکل درمانی
روش تجزیه و تحلیل داده ها
فصل چهارم: یافته هاپیش درآمد
تجزیه و تحلیل داده ها
یافته های توصیفی
یافته های استنباطی
فرضیه اصلی پژوهش
فرضیه فرعی پژوهش
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
پیش درآمد
تبیین یافته های استنباطی پژوهش
فرضیه اصلی پژوهش
فرضیه فرعی پژوهش
پیشنهادها
محدودیت ها
فهرست منابع
چکیده:
یکی از رایج ترین اختلال ها در بین کودکان و نوجوانان، اختلال نارسایی توجه بیش فعالی است. پژوهش های مختلفی نشان داده اند که در خانواده های دارای این کودکان، مشکلات گسترده ای در ارتباط بین والدین و کودکان مشاهده می شود؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش مدیریت خشم بر بهبود روابط والد- کودک، در والدین کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی ، نارسایی توجه انجام شده است. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و یا گروه کنترل می باشد. جامعه این پژوهش را والدین تمامی دانش آموزان دارای نشانه های بیش فعالی و نارسایی توجه در شهر تولم استان گیلان هستند که در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ در مدارس ابتدایی این منطقه مشغول به تحصیل بودند. در ابتدا با مراجعه به مدارس این شهر و با استفاده از مقیاس تجدید نظر شده کاترز، والدین کودکان دارای نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی را شناسایی و تعداد ۲۴ نفر از والدین، از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و از آنها جهت شرکت در پژوهش دعوت به عمل آمد، گروه آزمایش و کنترل مقیاس رابطه مادر- کودک را قبل از شرکت در جلسات آموزشی تکمیل کردند. سپس گروه آزمایش به مدت هفت جلسه تحت آموزش برنامه مدیریت خشم، که مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بود، قرار گرفتند. جلسات هفته ای دو بار و مدت هر جلسه دو ساعت بود. هر دو گروه بعد از شرکت در جلسات آموزشی دوباره مفباس رابطه مادر – کودک را تکمیل نمودند. داده های حاصل از پیش آزمون و پس آزمون با آزمون کوواریانس نگمنفیری و چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش مدیریت خشم در روابط بین مادر – کودک تاثیر معنی داری دارد و باعث افزایش پذیرش کودک توسط مادر، کاهش رفتار طرد آمیز مادر نسبت به کودک و کاهش سهله گیری مادر نسبت به کودک می شود. با توجه به نقش آموزش مدیریت خشم در بهبود روابط مادر- کودک، پیشنهاد می شود که برنامه های آموزشی با رویکردهای شناختی- رفتاری در والدین کودکان دارای نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی به کار گرفته شوند.
کلمات کلیدی: آموزش مدیریت خشم، رابطه والد-کودک اختلال بیش فعالی نارسایی توجه
فصل اول: کلیات پژوهش
پیش در آمد
این فصل از پژوهش در بر گیرنده مقدمه: بیان مساله، اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف پژوهش و تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش است که اطلاعات کلی و ضروری را برای داشتن دید گاهی مقدماتی به این پژوهش فراهم می کند.
مقدمه:
در چند سال اخیر مطالعه های بسیاری درباره مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان انجام شده است. این نکته موید آن است که پرورش درست کودکان، به ویژه کودکانی که دارای نیازهای ویژه، ناتوانی های یادگیری و مشکلات و اختلال های رفتاری می باشند، دارای اهمیت بالینی در حوزه کودک و نوجوان می باشد. امروزه خانواده های بسیاری دیده می شوند که با مشکلات رفتاری، جسمی و عاطفی فرزندان خود دست و پنجه نرم می کنند (کاکاوند. ۱۳۸۵): اما نکته ای که اهمیت دارد بحث ارتباط خانواده با کودک دارای مشکلات و اختلال های رفتاری است. هیج بستری از نظر قدرت و گستره تاثیر با خانواده برابری نمی۔ کند. خانواده درمانگران، خانواده را رحمی که فرد در آن شکل می گیرد و رشد می کند و حوزه ای که نیرومندترین ارتباطات عاطفی در آن شکل می گیرد و فرد در آن اولین تجارب خود را در ارتباط با روابط بین فردی تجربه می کند، معرفی می کنند (ماسن، هستون و کانجس، ترجمه یاسایی، ۱۳۸۰). درصد قابل توجهی از رفتارهای ما اکتسابی هستند و در اثر بادگیری به ویژه در دوران کودکی شکل می گیرد. در این میان نقش خانواده در تربیت کودکان غیر قابل انکار است. بعلاوه بسیاری از کودکان در این دوران، تجربه آموزشی دیگری به غیر از خانواده ندارند. کودکان شیوه برخورد، روابط اجتماعی، شیوه مواجهه با مشکلات، احترام، عطوفت و پرخاشگری را در خانواده می آموزند (ترایی مزرعه، ۱۳۹۰). یکی از اختلال هایی که امروزه شیوع و گستردگی زیادی دارد، نارسایی توجه بیش فعالی می باشد. به طور کلی، نشانه های این اختلال عبارت است از: رفتارهای تکانشی، بیش فعالی و نارسایی توجه (گارسون، بوچر و مینکا، ۲۰۰۰). نارسایی توجه بیش فعالی نوعی اختلال مزمن همراه با ضعف در عملکرد تحصیلی، اجتماعی و شغلی است (داوینسون و تیل ، ۲۰۰۲). در ادامه سال های تحصیل، عقب ماندگی تحصیلی مؤمن، دروغ گویی، رفتار گسیختگی و عزت نفس پایین نیز به تابلوی بالینی آنها افزوده می شود. این کودکان احتمالا به علت تکانشی بودن نمی توانند رفتارهای خود را تنظیم کنند و ممکن است در موقعیت های اجتماعی، با مشکل روبه رو شوند (سعادت، ۱۳۹۰). به طور کلی، نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که تعاملات درون خانوادگی، در خانواده های دارای فرزند یا اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، با سطوح بالایی از ناسازگاری و ناهماهنگی همراه است زیرا این کودکان، از دستورات والدین و سایر اعضای خانواده پیروی نمی کنند، تکالیف را انجام نمی دهند و رفتارهای متقی بیشتری نسبت به همسالان خود دارند. در مجموع، چنین شرایطی، موجب بی کفایتی در کارکردهای خانوادگی خواهد شد (کیمیایی و بیگی، ۲۰۱۰).امروزه، برخی از متخصصان به این نتیجه رسیده اند که اختلال مذکور در اثر نارسایی در الگوی بازداری رفتاری به وجود می آید (بارکلی، ۲۰۰۶)، گفته می شود که این کودکان مشکلات اساسی در کارکردهای اجرایی و عدم مهارت کافی برای پرداختن به پیامدهای رفتاری خود را دارند (علیزاده، ۱۳۹۱). این کودکان نوعی نزدیک بینی زمانی دارند، یعنی نمی توانند رفتار خود را برای زمان طولانی تنظیم کنند. اختلال در کارکردهای اجرایی و هدایت درونی رفتار مشکل اساسی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی محسوب می شود. اما یکی از پیامدها و تبعات داشتن کودک دارای اختلال نارسایی توجه بیش۔ فعالی در هر خانواده ای، فقدان ارتباط مناسب و شایسته بین کودک دارای اختلال با والدین و دیگر فرزندان می باشد و یکی از عواملی که باعث آشفتگی در ارتباط بین آنها می شود، عدم برخورداری والدین از شیوه های فرزندپروری مناسب و فقدان مهارت های ارتباطی و رفتاری مناسب با کودک دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی می باشد؛ بنابراین، مداخلههای درمانی گسترده جهت کاهش مشکلات و تبعات این اختلال مورد نیاز است و آموزش والدین برای مدیریت بهتر رابطه بین رفتار و آگاهی از پیامدهای آن کاملا ضروری و منطقی است (بارکلی، ۲۰۰۶). پژوهش های مختلفی به بررسی نقش آموزش برنامه – های فرزند پروری با رویکردهای شناختی- رفتاری در بهبود روابط بین والدین و این کودکان پرداخته اند و اکثر پژوهش هاء حاکی از تاثیر این نوع آموزش ها در بهبود ارتباط بین والدین و کودک دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی می باشد.در این ارتباط، شکوهی بکنا، زمانی، پرند و اکبری زردخانه (۱۳۸۹) در پژوهشی تحت عنوان اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر ابراز و مهار حشم والدین که ۲۱ والد در ۷ جلسه کارگاه مدیریت خشم شرکت کرده بودند، نشان دادند که آموزش گروهی مهار خشم به شیوه شناختی رفتاری در کاهش خشم والدین موثر است و ارتباط آنان را با فرزندشان بهبود بخشیده است. عابدی (۱۳۸۹) نیز در پژوهش خود با عنوان اثر بخشی برنامه گروهی فرزند پروری مثبت بر رابطه مادر – کودک در کودکان با اختلال بیش فعالی و نارسایی توجه با اجرای برنامه آموزش فرزند پروری مثبت بر روی والدین کودکان دارای اختلال بیش فعالی و نارسایی توجه کودکان ۴-۱۰ ساله مرکز درمانی اخوان ورفیده شهر تهران به این نتیجه دست یافت که آموزش برنامه گروهی فرزند پروری مثبت می تواند رابطه مادر – کودک را بهبود ببخشد. آموزش مدیریت خشم با رویکردی شناختی- رفتاری می تواند مداخله ای مناسب برای تغییر نگرش و اعتقادات مولد خشم و آموزش خودگویی های مثبت برای از بین بردن نگرشهای ناسالم و ارزیابی های منفی از واقعیات و در نتیجه افزایش مهارت در کنترل خشم باشد. برنامه های آموزش مدیریت خشم در پی نیاز جامعه برای کاهش پرخاشگری ناشی از خشم، رو به رشد هستند. تا به امروز بیشتر برنامه های مدیریت خشم که مورد ارزیابی قرار گرفته اند، نشانگر اثربخشی و مقید بودن این دوره ها بوده است. در این برنامه ها بر کنترل پاسخ دهی هیجانی و تکانشی در برابر امور تحریک آمیز ادراک شده و تیز جرأت ورزی۔ بیان مناسب خشم و شیوه های حل مسئله از طریق پرورش مهارت های مدیریت برانگیختگی و بازسازی فرایندهای شناختی تاکید می شود(قربانی، ۱۳۹۰). بنابراین در این پژوهش آموزش مدیریت خشم به عنوان یک مداخله آموزشی و مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در والدین کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی / نارسایی توجه، بر بهبود روابط والد- کودک مورد بررسی قرار گرفت.
بیان مساله
در سال های اخیر، گرچه شاهد علاقه زیادی در زمینه مراقبت و درمان کودکان مبتلا به اختلال های رفتاری هستیم، اما این امر در حوزه بهداشت روانی پدیده ای نسبتا جدید است. پیشینه بهداشت روانی کودک را به وضوح تنها تا اوایل قرن بیستم می توان ردیابی کرد و شباهتی به پیشینه درمان بزرگسالان در تمدن های قدیم با تکیه بر اعمالی مثل سوراخ کردن جمجمه با مته و جن گیری ندارد (کانر، ۱۹۸۴؛ به نقل از بدیهی، ۱۳۸۹).ما غالبا غافل هستیم که سعادت و کمال در کودکان در گرو رشد یافتگی و دانایی و توانایی ماست. ما در ذهن چنین تصور می کنیم که کودکان از همان اول خوب و برخی بد هستند، بعضی شرور و بعضی نجیبند، گروهی خوش اقبال و گروهی بدبختند. ما غالبا کودکان خود را به دلیل خطاها و اختلال ها و ناسازگاری شان محکوم و تشبیه می کنیم و به آنها ناسزا می۔ گوییم و فراموش می کنیم که باید به جای آن ندانم کاری و اشتباهات خود را مورد توجه قرار دهیم. اکثر اختلال های عاطفی رفتاری به سبب وضعیت نامتعادل و متحول زندگی خانوادگی و اجتماعی گریبانگیر گروههای وسیعی از کودکان شده است. نابسامانی های خانوادگی و کمبودهای آموزشی و پرورشی و بهداشتی، جابه جا شدن گروه های اجتماعی و فشارهای ناشی از آن، رشد نامعقول جمعیت، مهاجرت های بی رویه و آوارگی، دل آزردگی و افسردگی و پرخاشجویی و شکوه گری های حاصل از غیبت یا فقدان سرپرست در بسیاری از خانواده ها و همچنین ناآگاهی های دیرپای والدین برای مقابله عملی عاقلانه با فشارهای زندگی جدید و ناشنا و پیچیده کنونی، به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روان های حساس کودکان آسیب هایی وارد می کند (روشن بین و همکاران، ۱۳۸۶: به نقل از بدیهی، ۱۳۸۹). یکی از رایج ترین و شناخته شده ترین اختلال های کودکان در سن دیستان و نوجوانان، اختلال نارسایی توجه همراه با بیش۔ فعالی است. این اختلال با الگوی کاهش توجه پایدار و یا بیش فعالی و رفتارهای تکانشی همراه است که شدیدتر و شایع تر از رفتارهایی است که معمولا در کودکان و نوجوانان با سطح رشد مشابه دیده می شود. در گذشته اعتقاد بر این بود که این اختلال در نتیجه تاخیر در رشد نگانه ایجاد شده است و تا نوجوانی از بین می رود؛ اما تنها در چند دهه اخیر بود که بزرگسالان دچار اختلال نارسایی توجه بیش فعالی هم شناسایی شدند (سادوک و سادوک ، ۲۰۰۷، ترجمه رضاعی، ۱۳۹۰).کودکان مبتلا به این اختلال علاوه بر مشکلات اصلی توجه، تکانشگری و بیش فعالی به مشکلات وابسته قابل توجهی در حوزه های مختلف اجتماعی، تحصیلی، رفتاری، شناختی و هیجانی دچار می شوند. بی توجهی، تکانشی بودن و فعالیت زیاد کودکان مبتلا به نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی باعث میشود که این کودکان نتوانند خواسته های خود را برآورده سازند و عموما گرفتار روابط متعارض مزمن با والدین می شوند. در نتیجه یک چرخه معیوب رفتار ناسازگار بین والدین و فرزند به وجود می آید که رفتار ناسازگارانه گوش که احساس نامناسبی در والدین بوجود می آورد و در مقابل بر نحوه واکنش و رفتار آنها با کودک تاثیر می گذارد. بدین ترتیب در بسیاری موارد، می توان برخورد نادرست والدین را به عنوان عامل اصلی در افزایش مشکلات رفتاری کودکان در نظر گرفت (کیمایی و بیگی، ۲۰۱۰: بنابراین منطقی به نظر می رسد که مداخلات درمانی موثر برای کاهش آثار تعامل نامناسب والد-کودک انجام شود. از جمله این راهبردهای درمانی برای کودکان مبتلا به نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، مداخله در سطح خانواده و آموزش والدین است که در آن والدین آموزش می بینند تا تعاملات مثبت خود را با کودک افزایش داده و تعاملات استبدادی و متناقض را کاهش دهند (دین، مایورس ایوانس ، ۲۰۰۳).باید اذعان نمود که یکی از مشکلاتی که در ارتباط با کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی و در فرایند تعامل والدین و کودکان دیده می شود، نداشتن توانایی کنترل خشم در والدین این کودکان به هنگام بروز رفتارهای نابهنجار از کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی است. خشم به عنوان یک حالت هیجانی توصیف می شود که شالوده کینه توزی و پرخاشگری را تشکیل می دهد. مراد از کینه توزی نگرش پرخاشگرانه ای است که فرد را به سوی رفتار پرخاشگرانه می کشاند. در حالی که پرخاشگری به عنوان رفتاری قابل مشاهده که با هدف آسیب یا زیان رساندن انجام می شود، در نظر گرفته می شود. (دل ویشو و الری، ۲۰۰۴)، آثار زیان بار خشم هم متوجه درون شخص و هم متوجه بیرون اوست. «خشم مهار نشده» هم سازش یافتگی و هم سلامتی افراد را در معرض آسیب جدی قرار می دهد. آثار ضعف و کاستی در مدیریت خشم، از ناراحتی شخصی و تخریب روابط بین فردی فراتر رفته و یا اختلال در سلامت عمومی، سازش نایافتگی و پیامدهای زبانبار رفتار پرخاشگرانه پیوند خورده است و همواره تعداد فراوانی از مسایل بین فردی و اجتماعی وجود داشته است که از این هیجان متاثر شده و خشونت، قابل پیش بینی ترین پیامد آن است (نویدی، ۱۳۸۵)بسیاری از پژوهشگران، متخصصان بالینی و روان شناسان تربیتی اهمیت آموختن مهارت های مدیریت هیجانی را مورد تاکید قرار داده اند. امروزه آموزش مدیریت خشم به عنوان یکی از مولفه های اصلی برنامه های مهارت های زندگی در آمده است. پژوهشگران در زمینه آموزش مدیریت خشم بررسی هایی با گروه های گوناگون از جمله کودکان دبستانی و گروه های بزرگسالان انجام داده اند، به طور کلی برنامه ها با انعطاف پذیری برای سایر گروه ها قابل استفاده است (لوچمن، بری و باردینی، ۲۰۰۳). مثلا نویدی (۱۳۸۵) به بیش از ۱۵۰ سند پژوهشی دسترسی پیدا کرده است که در آنها پژوهشگران گروه خاصی از افراد را مورد هدف قرار داده و برنامه ی آموزش مدیریت خشم را بر روی آنها اجرا و ارزشیابی کرده اند.گروه های هدف مداخله آموزش مدیریت خشم، بسیار متنوع بوده و دامنه وسیعی از بزرگسالان زندانی تا کودکان دبستانی و قهرمانان ورزشی را در بر می گیرد. محتوای برنامه های آموزشی مدیریت خشم نسبتأ یکسان بوده و با رعایت اصل انعطاف۔ پذیری در موقعیت های مختلف به صورت اقتضایی اجرا شده اند. بسیاری از برنامه ها را می توان به عنوان مداخله های پیش۔ گیرانه و تلاش هایی در جهت تکمیل آموزش و پرورش عمومی در نظر گرفت (قربانی، ۱۳۹۰)آموزش مدیریت خشم به والدین، علاوه بر افزایش توانمندی این افراد در مدیریت هیجانات خود، مدیریت هیجانات کودک را هم در پی دارد، بنابراین مساله اساسی این پژوهش این است که مشخص شود آیا آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی بر بهبود روابط والد- کودک اثرگذار است. بدین ترتیب پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های بیش فعالی و نارسایی توجه بر بهبود روابط والد- کودک انجام می گیرد.
اهمیت و ضرورت پژوهش
به دنیا آمدن یک کودک با نارسایی ها و اختلال های رفتاری، جسمی و ذهنی، در هر جامعه ای، فشار، تنش و مشکلات زیادی از لحاظ روانی و اقتصادی بر خانواده وارد می کند. علاوه بر این وجود چنین کودکی در جامعه. فشار مالی سنگینی نیز برای دولت و ارگان حکومتی دارد، اما می توان با قرار دادن برنامه های آموزشی در ابعاد مختلف برای والدین این کودکان، این مشکلات را کمتر کرد. از جمله این برنامه های آموزش مهارت هایی چون کنترل و مدیریت خشم است که تنش ها و مشکلات موجود در تعامل والد- کودک را کمتر می کنند. ارتباط والد- کودک از مهمترین مولفه های زندگی اجتماعی بوده و نقش مهمی در سلامت روان والدین و فرزندان ایفا می کند و پژوهش ها نشان می دهند که در بین عوامل مختلفی که در پرورش شخصیت سالم کودکان و نوجوانان موثرند، تعامل والدین و کودک از مهم ترین و بنیادی ترین عوامل محسوب میشود این تعامل از عوامل و مولفه های زیادی تاثیر می پذیرد که یکی از این مولفه ها. واکنش ها و پاسخ های هیجانی است.خشم از پرشورترین هیجان هاست که آثار آن هم متوجه درون شخص و هم متوجه بیرون اوست و ناتوانی در مدیریت خشمه علاوه بر ناراحتی شخصی، اختلال در سلامت عمومی و ناسازگاری و پیامدهای رفتارهای پرخاشگرانه و تخریب در روابط بین فردی در خانواده و به ویژه روابط والد- کودک را در پی دارد. برخی کودکان که ویژگی های خاصی دارند و بزرگ کردن آنها با سختی و مشقت بیشتری همراه است، بیشتر احتمال دارد که مورد خشم و بدرفتاری قرار گیرند. کودکان زودرس و بیمار و با آنهایی که از لحاظ سرشتی بد قلق و یا دارای نارسایی توجه و بیش فعالی اند و یا مشکلات رشدی دیگر دارند از جمله این کودکان هستند (بلسکی ،۱۹۹۳).یکی از اختلال هایی که مشکلات گسترده ای در ارتباط بین والدین و کودکان، ایجاد می کند، اختلال نارسایی توجه بیش – فعالی می باشد. افراد مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی به دلیل مشکلات رفتاری که بروز می دهند، معمولا نابهنجاری هایی را در ارتباط با دیگران دارند، این افراد دارای رفتارهای تکانشی، بی قراری و نارسایی توجه هستند. آنها به سادگی دچار حواس پرتی می شوند و انرژی فراوانی دارند. دانش آموزان مبتلا به نارسایی توجه بیش فعالی در مدرسه با مشکلات قابل توجهی روبرو هستند و همیشه برای معلمان چالش برانگیز هستند (حسین خانزاده، ۱۳۹۲).علت اهمیت بررسی این اختلال، در واقع پیامدهای اجتماعی و فردی آن است که ممکن است فرد را در معرض آسیب های مختلف قرار دهد، از جمله این آسیب ها می توان از احتمال اخراج از مدرسه، سوء مصرف الکل، مقبولیت اجتماعی پایین و رفتارهای ضد اجتماعی نام برد (دیوید و گاستپر ، ۲۰۰۵): بنابراین با توجه به تبعات و پیامدهای این اختلال، بار روانی منفی که در جو عاطفی خانواده ایجاد می کند و همچنین مشکلاتی که در ارتباط بین والدین و کودک دارای این اختلال پدید می آید، ضرورت توجه به این اختلال، عوامل به وجود آورنده و انجام پژوهش های نظام مند جهت بررسی انواع مداخله های آموزشی در درمان و کاهش مشکلاتی که اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی به جا می گذارد اهمیت عمده ای دارد.تاکنون پژوهش ها عموما در سه خبطه دارو درمانی، درمان های شناختی- رفتاری و آموزش خانواده بوده است (ماش و ولف. ۲۰۰۲)، در این پژوهش، آموزش والدین و تجهیز آنها به مهارت های کنترل خشم و شیوه های برقراری ارتباط مناسب و اصولی والدین با کودک دارای نشانه های اختلال نارسایی توجه بیش فعالی مورد بررسی قرار گرفته است. آموزش مهارت های کنترل هیجانی قابلیت برخورد منطفی موثر را با رفتارهای مشکل آفرین کودک و استفاده از روش های موثر برای حل تعارض و کنترل خشم را در والدین افزایش می دهد. مطالعه های متعددی در ایران اثربخشی آموزش مدیریت خشم را روی گروه های مختلف نشان داده اند، اما پژوهش های اندکی در گروهای کودکان استثنایی و تأثیری که آموزش مدیریت خشم به والدین آنها در رفتارها و هیجان ها و روابط آنها با دیگران می گذارد. انجام شده است؛ بنابراین در صورت کارایی این روش می توان از این روش برای افزایش توانایی های مادران این گروه از کودکان در چگونگی برخورد با آنها و روابط والد- کودک استفاده نمود و در نتیجه، این موضوع می تواند هم برای کودک و هم برای والدین آنها مفید باشد.پژوهش های مختلفی، اثر بخشی برنامه های آموزش والدین در کودکان دارای اختلال نارسایی توجه بیش فعالی را مورد بررسی قرار داده اند که عموما تاثیر این برنامه ها در کاهش مشکلات ناشی از این اختلال را تأیید کرده اند. پژوهش کورنت و براتون (۲۰۱۳) در زمینه اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر رابطه والد- کودک پر اختلال های برون ریزی شده کودکان از جمله اختلال سلوک و اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، نشان داد که این روش موجب ارتقای کار کرد خانواده ها و افزایش انعطاف پذیری والدین، انسجام، ارتباط و رضایت مندی خانواده ها در ارتباط با فرزندانشان می شود. توفن، وامپلر، تیتوس و رولینگ (۲۰۱۱) نیز نشان دادند که گروه درمانی مبتنی بر رابطه والد- کودک موجب کاهش استرس والدین و علائم کودکان دارای مشکلات عاطفی و هیجانی است، در پژوهش دیگری که توسط آئلی و میترانی (۲۰۱۰) به بررسی اثر بخشی مدیریت خشم در دانش جوبان در ترکیه انجام شد، نتایج پژوهش آنان نشان داد که دانشجویان گروه آزمایش در فرایند کنترل خشم مهارت بالاتری به دست آوردند و نمرات بهتری در کنترل خشم نسبت به گروه کنترل داشتند. پژوهش های داخلی مختلقی نهر، به بررسی نقش برنامه های گروهی آموزش والدین دارای کودکان با نیازهای ویژه پرداخته اند. کنگرلو، لطفی کاشانی و وزیری (۱۳۹۱) در مطالعه ای تحت عنوان تائیر آموزش خانواده در کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه بیش فعالی نشان دادند که آموزش اصول رفتاری به والدین، در کاهش رفتارهای ایذایی کودکان مبتلا به این اختلال می تواند مؤثر واقع شود. پژوهشی دیگر توسط علیجانی، رحمان و قهاری (۲۰۱۳) به منظور بررسی تاثیر برنامه آموزش گروهی شناختی- رفتاری (مبتنی مدیریت خشم، حل مساله ارتباطات موثر) روی مادران کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بر بهبود مشکلات رفتاری این کودکان، انجام شده نتایج نشان داد که مداخله شناختی- رفتاری در کاهش مشکلات رفتاری این کودکان و بهبود کار کرد عمومی مادران موثر بوده است. بقایی و خلعتبری (۱۳۸۹) نیز در پژوهشی تحت عنوان اثر بخشی برنامه آموزش مدیریت خشم بر گشتول و خودنظم دهی خشم و تکانش گری مادران دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی شهر رشت به این نتیجه رسیدند که برنامه آموزشی مدیریت ختم را می توان به عنوان یکی از راهکارهای مناسب برای خود نظم دهی خشم در این مادران پیشنهاد کرد. همچنین زنگنه، ملک پور و عابدی (۱۳۸۹) پژوهشی تحت عنوان تأثیر آموزش مهارتهای مدیریت خشم بر کنترل پرخاشگری مادران دانش آموزان ناشنوا دوره ابتدایی انجام دادند. نتایج این پژوهش در مورد مدیریت خشم نشان داده که ارابه روش های مدیریت خشم برای والدین در بهبود ارتباط والدین با فرزندان، کاهش پرخاشگری فیزیکی و کلامی، کاهش رفتارهای آزارنده، کاهش تمایل به عصبانیت و تحریک، کاهش نمرات در بیان خشم و صفت خشم، افزایش در رفتار های مناسب اجتماعی، افزایش استفاده از راهبردهای مقابله ای و در کل کاهش بسزایی دارد.بنابراین، با توجه به مطالب عنوان شده و پژوهش های ذکر شده که تاثیر مداخله های آموزشی والدین را در بهبود رابطه بین والدین و کودکان با نیازهای ویژه، به ویژه کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی نارسائی توجه نشان می دهد، پژوهش حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که آیا آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی نارسائی توجه بر روابط والد کودک تأثیر می گذارد؟
هدف های پژوهش
هدف اصلی
هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی نارسایی توجه بر بهبود روابط والد- کودک است.
هدف فرعی
هدف فرعی انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های بیش فعالی و نارسایی توجه بر افزایش پذیرش فرزند از طرف مادر، کاهش بیش حمایت گری مادر از کودک، کاهش سهل گیری مادر نسبت به کودک و کاهش طرد فرزند از سوی مادر است.
فرضیه های پژوهش
فرضیه اصلی پژوهش
آموزش مدیریت خشم به والدین کودکان دارای نشانه های اختلال بیش فعالی نارسایی توجه بر بهبود روابط والد- کودک موثر است.
مشخصات
جنسیت مرد
وابسته به کلینیک
تجارب / مهارت ها
دانشگاه دانشگاه گیلان
رشته تحصیلی روانشناسی عمومی
گواهینامه ها
پست های مدیریتی
مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد
کلمات کلیدی محمد تجدد خشکنودهانی روانشناس، محمد تجدد خشکنودهانی مشاور، محمد تجدد خشکنودهانی روان درمانگر، محمد تجدد خشکنودهانی روانپزشک، محمد تجدد خشکنودهانی متخصص اعصاب و روان، محمد تجدد خشکنودهانی روانسنج
