مریم هدیه لو هستم، فارغ التحصیل آموزش کودکان استثنایی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال ۱۳۹۰، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “ارتباط راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی با یادگیری درس ریاضی در دانش آموزان دیرآموز” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، گروه روانشناسی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)

گرایش : آموزش کودکان استثنایی

عنوان:

ارتباط راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی با یادگیری درس ریاضی در دانش آموزان دیرآموز

استاد راهنما:

دکتر مهدیه صالحی

استاد مشاور:

دکتر ریتا لیاقت

پژوهشگر:

مریم هدیه لو

تابستان ۱۳۹۰

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه

اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش

اهداف کلی پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف واژه های و اصلاحات

الف) تعاریف نظری

ب) تعاریف عملیات

فصل دوم: ادبیات تحقیق

پیشینه نظری

مقدمه

راهبردهای انگیزشی (یادگیری خود تنظیم)

الگوی عمومی اجتماعی- شناختی برای انگیزش پینتریچ

الگوی عمومی شناختی یادگیری

الگوی انگیزشی عمومی پینتریچ

هوش هیجانی

مدل میر و سالووی برای هوش هیجانی

ابعاد چهارگانه مدل مایر و سالووی

نقش انگیزش و شناخت در یادگیری ریاضیات

نقش فراشناخت در یادگیری ریاضیات

تعریف، طبقه بندی و درصد شیوع کودکان دیر آموز

دانش آموزان دیرآموز

دانش آموزان دیر آموز و رویکردهای جدید نظام آموزش و پرورش

تحقیقات داخلی

تحقیقات خارجی

فصل سوم: روش تحقیق

روش تحقیق

جامعه پژوهش

نمونه پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهش

مدل تحقیق

روش جمع آوری داده ها و ابزارهای آن

مقیاس تجدید نظر شده هوش وکسلر کودکان

پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (ام. اس. ال. کیو)

پرسشنامه رگه هوش هیجانی پترایدر و قارنهام

روش اجرا و جمع آوری داده ها

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها

مقدمه

یافته های توصیفی

فصل پنجم: خلاصه تحقیق نتایج و پیشنهادها

مقدمه

خلاصه تحقیق

یافته ها

الف تجزیه و تحلیل یافته های توصیفی .

ب) تجزیه و تحلیل یافته های استتباطی

بحث و نتیجه گیری

محدودیتهای موضوع تحقیق

پیشنهاد حاصل از نتایج تحقیق

پیشنهادهای پژوشی

پیوست ها

پرسشنامه هوش هیجانی پتر ایدز و فارنهام

پرسشنامه راهبردهای انگیزشی و مهارت های خود تنظیمی

منابع

منابع فارسی

منابع انگلیسی

چکیده :

این پژوهش با هدف بررسی ارتباط راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز انجام گردید. با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق در این پژوهش از روش تحقیق على – مقایسه ای استفاده گردید. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان دارای هوش مرزی شهرستان قم در سال ۱۳۸۹ تشکیل می دهند که تعداد ۷۰ نفر به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (ام. اس. ال. کیو) پینتریچ و دیگروت (۱۹۹۰) و پرسشنامه هوش هیجانی پترایدز و فارنهام برای اندازه گیری میزان هوش هیجانی می باشند. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش مشخص گردید که ارتباط دو متغیر راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی می توانند تغییرات مربوط به یادگیری درس ریاضی دانش آموزان را تبیین نماید و راهبردهای انگیزشی می تواند تاثیر موثری در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز داشته باشد. هوش هیجانی نیز می تواند تاثیر موثری در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز داشته باشد. یعنی افزایش هوش هیجانی باعث افزایش یادگیری درس ریاضی دانش آموزان و کاهش هوش هیجانی باعث کاهش یادگیری درس ریاضی دانش آموزان می گردد.

کلید واژه ها: هوش هیجانی ، راهبردهای انگیزشی ، دانش آموزان مرزی، یادگیری درس ریاضی

مقدمه:

مفهوم یادگیری در طول زندگی بشر ، یکی از مفاهیم مورد توجه بوده است. علاوه بر عواملی از قبیل شخصیت ، بهره هوشی ، زمینه خانوادگی ، جنس و سن ، عوامل اکتسابی نیز بر این امر تاثیرگذار میباشند که سبک یادگیری ، منبع کنترل ، راهبردهای انگیزشی برای یادگیری و شیوه های مطالعه از آن جمله اند . ( فارست ، ۲۰۰۴).از آنجا که پیشرفت روز افزون صنعت و تکنولوژی در جهان پهناور، رو به افزایش است نیاز و ضرورت و جایگاه ریاضیات بیشتر احساس می گردد. آموزش ابتدایی، در شکل گیری مفاهیم ریاضی نقشی اساسی دارد. کودکان لازم التعلیم با ورود به دوره ابتدایی با مفاهیم ریاضی آشنا می گردند. حال چگونه باید این مفاهیم در اذهان کودکان نهادینه شود. به شرایط یاددهی و یادگیری بستگی دارد. معلمان و دست اندرکاران نظام آموزشی باید مفاهیم ریاضی را ملکه ذهن کودکان سازند. ریاضیات همواره جزء موارد درسی همه دوره های تحصیلی در همه نظام های آموزش رسمی جهان بوده است. متعارف ترین توجیه برای وجود ریاضیات در برنامه آموزش عمومی و همگانی این است که (ریاضیات به انسان فکر کردن را می آموزد). پرورش قدرت تفکر و خلاقیت حداقل انتظاری است که از آموزش ریاضی مد نظر است و این خود بیانگر نقش ویژه ای است که این درس باید در پرورش توانایی های ذکر شده در دانش آموزان ایفا کند. این مهم حاصل نمی شود مگر اینکه ریاضیات (رشد توانایی حل مسئله ) را سر لوحه برنامه آموزشی خود قرار دهد . (لوری و ایتلند۱، ۲۰۰۰٫ به نقل از طرفی ، ۱۳۸۹). اما تجربه های انبوه و گسترده ای داریم ، تعدادی از این تجربه ها برای یادگیری و پیشرفت در ریاضی لازم و ضروری است. وجود همین تجربه هاست که در تعامل با رشد مغز و ذهن ، مفاهیم بنیادی ریاضی را برای ما قابل فهم می کند. تجاربی این چنینی باید در دوران های مختلف رشد و با ترتیب معینی صورت پذیرد. موفقیت در تشکیل مفاهیم در هر دوره برای موفقیت در ادراک مفاهیم دوره بعدی ضروری است ممکن است یکی از مفاهیم بنیادی مربوط به ۵ سالگی در کودک شکل نگرفته باشد و تنها به همان دلیل در دوره دبستان ، راهنمایی و حتی دبیرستان دچار مشکل در فهم ریاضی شود. از سوی دیگر کودکان با انواع اختلالات یادگیری غالبا تا سنین قبل از مدرسه شناسایی نمی شود، ولی با ورود به مدرسه به ویژه سالهای دوم و سوم دبستان ، مشکلات آن ها در زمینه های خواندن ، نوشتن ، حساب کردن، هجی کردن و پردازش و استدلال به تدریج مشخص می شود. ( طرفی ، ۱۳۸۹).کودکان کم توان ذهنی از کودکان عادی همسن خود در جنبه های مختلف تحصیلی از جمله _ریاضیات دارای استعداد و عملکرد پایین تری هستند. قدرت درک مفاهیم پیشرفته و مشکل را ندارند، شمردن با انگشت و دیگر عادات رشد نایافته در آنان شایع است و فرهنگ لغات آنان در مفاهیم ریاضی نارساست. آنها کمتر قادرند که مفاهیم و اصول اساسی را درک نمایند و از آنجا که دارای بینشی ضعیف اند، چندان قادر به تعمیم مفاهیم ذهنی نیستند. (همان منبع)از آغاز دههی ۱۹۹۰ بحث در زمینهی اثرات روانشناختی هیجان و کارکردهای انطباقی آن و نیز ماهیت رابطهی هیجان و شناخت با معرفی مفهوم تازه ای با نام هوش هیجانی ۱ ابعاد تازهای به خود گرفت. در واقع، مفهوم هوش هیجانی آخرین پیشرفت در زمینه فهم رابطه بین هیجان ، تفکر و شناخت بوده و محققان بر این باورند که کاربرد مفهوم “هوش” یک استعارهی مناسب برای سازه ای است که از آن با نام هوش هیجانی یاد میشود. این مفهوم پس از انتشار “هوش هیجانی” گلمن ۲ در ۱۹۹۵ در حوزه هایی مانند تعلیم و تربیت ، محیط کار و رشد شخصی، عمومیت فزاینده ای یافت.برای مطالعه اثر خستگی شناختی بر عملکرد حل مسأله، توجه به هوش هیجانی یادگیرندگان، به عنوان عاملی درونی و قابل آموزش ، پایه های برای فهم این موضوع و نیز افزایش دانش حوزه پیشگیری در زمینه عوارض مخرب حالات خلقی متأثر از خستگی شناختی (در ابعاد انگیزشی، شناختی و هیجانی) فراهم می آورد. این در حالی است که برخی محققان از قبیل کیمبرلی مدعی هستند که برای پیش بینی عملکرد افراد در حوزههای مختلف (مدرسه، کار و روابط) توان هوش هیجانی از هوش عمومی بیشتر است . هوش هیجانی به عنوان یکی از متغیرهای درگیر در این پژوهش به توانایی درک درست محیط، خودانگیزی، شناخت و کنترل احساسات خود و دیگران (به طوریکه این فرآیند بتواند جریان تفکر و ارتباطات را تسهیل نماید) اشاره میکند. (هانت و ایرانس، ۲۰۰۵).مؤلفه دیگری که در فرایند یادگیری حائز اهمیت است، باورهای انگیزشی است. پینتریچ (۲۰۰۰)، با تأکید بر آن که فرآیند خود نظم دهی مشتمل بر شناخت ، انگیزش و عاطفه و رفتار است ، توضیح میدهد که در حیطهی شناخت ، راهبردهای شناختی و فراشناختی اشاره بر نحوهی یادگیری و نظارت بر این فرایند دارند. در حیطهی انگیزش و عاطفه، باورهای انگیزشی فرد قرار دارند که مشتمل بر خود کفایی و ارزش تکلیف هستند. افزون بر آن علائق فرد و واکنش های عاطفی منفی او به خود و تکلیف و نیز هر گونه راهبردی که امکان دارد در جهت کنترل و هدایت انگیزش و عاطفه باشد، در این حیطه قرار میگیرد . حوزهی رفتار ، مبین تلاش عمومی فرد است که در تکالیف معین به صورت اصرار و پافشاری بر حل تکلیف ، کمک طلبی و گزینش رفتار نشان داده میشود .

بیان مسئله :

بررسی رابطه عوامل انگیزشی و شناختی با پیشرفت تحصیلی در درس های مختلف از حوزه۔ های مورد نظر متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناختی بوده است . از لحاظ نظری برخورداری از انگیزه درونی برای یادگیری استفاده کارآمد از راهبردهای شناختی و خود تنظیمی از مهمترین عوامل موفقیت تحصیلی به شمار می آیند.با توجه به اهمیت ریاضیات ، نظام های آموزشی می کوشند تا با گنجاندن مباحث ریاضیات در برنامه های تحصیلی به پرورش توانایی های ذهنی و قدرت استدلال دانش آموزان خود کمک کنند و آنان را برای همگامی با تحولات علمی و پیشرفت های فناوری در زندگی آینده مهیا سازند . بدیهی است که آموزش مناسب و پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی ، مستلزم شناسایی مشکلاتی است که بر سر راه یادگیری دانش آموزان در این درس وجود دارد. نظر بر این است که مشکلات تحمیل شده بر دانش آموزان در یادگیری ریاضی با منشأ درون ریاضی دارند یا برون ریاضی . مشکلات برون ریاضی نیز یا درون فردی هستند یا برون فردی . مشکلات برون ریاضی که منشأ درون فردی دارند از ویژگی های فردی دانش آموزان در پردازش های ذهنی ، یادگیری ، انگیزش ها و نگرش ها سرچشمه می گیرند . در حالی که مشکلات برون فردی از عوامل فرهنگی ، اجتماعی ، آموزشی و چگونگی تدریس و برخورد معلمان و … اثر می۔ پذیرند . ( محسن پور و همکاران، ۱۳۸۹)پژوهش های کلاسی و آزمایشگاهی نشان داده اند که پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی ، نه تنها به دانش پایه افراد بستگی دارد، بلکه به عواملی دیگر نظیر آگاهی از راهبردهای گوناگون یادگیری ، چگونگی بهره گیری از این دانش ، طی انجام دادن تکالیف نیز مربوط می شود (کای ، ۱۹۹۲). شوانفلد (۱۹۸۵) معتقد است که تفاوت میان دانش آموزان ضعیف و قوی در درس ریاضی همواره به نقص اطلاعات و کنترل مؤثر بر فرایندهای شناختی نیز ارتباط دارد. ( به نقل از فولاد چنگ، ۱۳۸۴)از جمله عوامل درون فردی مؤثر بر پیشرفت ریاضی عوامل انگیزشی و شناختی را می توان نام برد. روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت از دیرباز به بررسی تأثیر عوامل انگیزشی در یادگیری و عملکرد دانش آموزان در حوزه های گوناگون درسی توجه داشته اند (لینن برینک و پینتریچ ، ۲۰۰۲). بسیاری از تحقیقات اولیه در زمینهی یادگیری و پیشرفت دانش آموزان ، عوامل شناختی و انگیزشی را از هم جدا کرده و مسیری متمایز را پیگیری کرده اند. حداقل از دهه ۱۹۸۰ میلادی تحقیقات متمرکز شده است بر چگونگی تعامل عوامل انگیزشی و شناختی ، که مشترکا روی یادگیری و پیشرفت دانش آموزان اثر می گذارند، اکنون این اتفاق نظر وجود دارد که دانش آموزان برای موفقیت در مدرسه به مهارت های شناختی و تمایلات انگیزشی نیاز دارند ( به نقل از محسن پور و همکاران، ۱۳۸۹).در بررسی فرایند یادگیری به طور اعم و راهبردهای یادگیری بطور اخص ، باید دو مولفه مهم شناخت و فراشناخت را مدنظر قرار داد. شناخت اصطلاح وسیعی است که عمدتا در ارجاع به فعالیتهای ذهنی مثل تفکر، ادراک و استدلال مورد استفاده قرار می گیرد. فراشناخت اصطلاحی است که اول بار توسط فلاول به کار رفت تا دانش فرد در مورد فرایندهای شناختی و تولیدات با هرچیز مربوط به آنرا توصیف کند. بعدها بیکره و براون اظهار داشتند که فرا تحلیل حداقل دو مؤلفه دارد: دانش ( آگاهی ) و کنترل (تنظیم). اولی ناظر است بر آگاهی از مهارت ها، راهبردها و منابعی که لازمه عملکرد موثر در یک تکلیف است و دومی لازمه توانایی استفاده از مکانیزمهای خود نظم دهی است تا از تکمیل موفق تکلیف اطمینان حاصل آید. راهبردهای یادگیری در واقع از بطن نظریات شناختی برخاسته است. الگوی شناختی بیشتر بر فرایندهای تفکر یا ذهنی توجه دارد تا به پاسخ های بیرونی یا رفتارهای مشاهده پذیر. نظریه های شناختی به آنچه در مغز می گذرد توجه دارد و به ادگیری به مثابه تغییری در کنش های شناختی پاگیرنده می نگرد. بررسی رابطه عوامل انگیزشی و شناختی با پیشرفت تحصیلی در درسهای مختلف از حوزه های مورد نظر متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناسی بوده است. از لحاظ نظری برخورداری از انگیزه درونی برای یادگیری، استفاده کارآمد از راهبردهای شناختی و خودتنظیمی از مهمترین عوامل موفقیت تحصیلی به شمار می روند. (به نقل از لوا، ۱۳۸۹)مفهوم یادگیری در طول زندگی بشر ، یکی از مفاهیم مورد توجه بوده است . علاوه بر عوامل از پیش داشته از قبیل شخصیت ، بهره هوشی ، زمینه خانوادگی، جنس و سن، عوامل اکتسابی نیز بر این امر تأثیرگذار میباشند که سبک یادگیری ، منبع کنترل ، راهبردهای انگیزشی برای یادگیری و شیو ههای مطالعه از آن جمله اند. در دهه های اخیر ، نقش یادگیری خود نظم داده شده ( راهبردهای انگیزشی در یادگیری و پیشرفت درسی دانش آموزان چشمگیر بوده است . یادگیرندگان خود تنظیم ، دانش آموزانی هستند که از لحاظ فراشناختی ، انگیزشی و رفتاری در یادگیری خود درگیر می باشند. سبکهای یادگیری، که عادات پردازش اطلاعات دریافتی افراد می باشند، یکی از عوامل مؤثر در یادگیری فراگیران است این سبک ها، روش های ترجیحی فراگیران برای درک، سازماندهی و ذخیره اطلاعات می باشند . تحقیقات متعدد حاکی از آن است که سبک های یادگیری در رشته های مختلف تحصیلی متنوع هستند. در یک بررسی مشخص شده است که دانشجویان علوم پزشکی دارای سبک جذب کننده، ولی دانشجویان علوم انسانی دارای سبک انطباق یابنده هستند. چهار نوع سبک یادگیری عبارت از همگرا، واگرا، انطباق یابنده و جذب کننده می باشند بزرگترین قوت همگراها ، کاربرد عملی ایده ها، در جذب کننده ها، توانایی خلق مدل های تئوریکی و در مورد واگراها و انطباق یابنده ها، مردم محور بودن و شهودگرایی آنهاست . (ولی زاده و همکاران ،۱۳۸۹)

اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش:

اهمیت تشخیص مشکلات کودکان در مهارت های تحصیلی بر کسی پوشیده نیست. لیکن تشخیص به موقع و استفاده از ابزارهای صحیح و درست است که معلمان و متخصصان را در این مسیر یاری می نماید. تحقیقاتی که توسط محققان مختلف صورت گرفته است، نشان می دهد اختلال ویژه در یادگیری ریاضی به تنهایی در حدود ۶% از دانش آموزان را شامل می شود. همچنین این میزان در دختران بیشتر گزارش شده است (کاپلان و سادوک ;۲۰۰۳ به نقل از طرفی، ۱۳۸۹)ناتوانی هوشی ، ناتوانی در پردازش اطلاعات زیستی روانی است که عموما با بهره هوشی پایین تر از بهنجار، کاهش کارآیی و سازگاری کمتر همراه می باشد. این حالت ها نباید ناشی از سایر اختلال های روانی بوده و در سنین رشد رخ داده باشد. بر اساس استاندارد جهانی ۶/ ۱۳ از کودکان در گروه دیر آموزان قرار داشته یا به عبارتی با داشتن بهره هوشی ۸۵-۷۱ در آزمون و کسلر، ۲-۱ انحراف معیار پایین تر از میانگین در منحنی توزیع طبیعی هوش می باشد(محمدی زنوز ، ۱۳۸۷).هدف اصلی هر نظام آموزشی این است که مهارت های لازم را به افراد ارائه کند تا بتوانند به عنوان عضوی مفید نقش موثری در جامعه ایفا کنند. با توجه به ویژگی های جامعه امروز ، ریاضیات در ارائه این مهارت ها سهم بسزایی دارد. چرا که ریاضیات با مشاهده ، سنجش ، محاسبه ، تحلیل ، استنباط ، قیاس ، اثبات و پیش بینی سر و کار دارد و به عنوان یک نظام ارتباطی کمک می کند تا فهم دقیق و درستی از اطلاعات ، الگوها و استدلال به دست آید.( طرفی ، ۱۳۸۹)هدف از آموزش ریاضیات به دانش آموزان کم توان ذهنی در دوره ابتدایی این است که آنها بتوانند با مجموعه لغات و اصطلاحات ریاضی جهت بکارگیری آنها در زندگی روزمره ، مفاهیم و مهارتهای عددی ، توانایی بکار بردن مفاهیم عددی ، واحدهای گوناگون اندازه گیری و با بعضی مباحث هندسی آشنا شوند. تا در سنین بالاتر بتواند فعالیتهایی از قبیل استفاده از دست چک ، خرید از فروشگاه و یا حساب کردن با ماشین حساب یاد گرفته و آنها را در زندگی روزمره بکار گیرند. (شریفی درآمدی ، ۱۳۸۱؛ به نقل از طرفی ، ۱۳۸۹)تدریس و یادگیری ریاضی فقط در انتقال مفاهیم و تعاریف خلاصه نمی شود، بلکه برنامه ریاضی همچنین مسئول توسعه و تعمیم مفاهیم ریاضی ، ایجاد انگیزه ، پرورش قدرت خلاقیت ، به کار گیری و ایجاد ارتباط بین آموخته های دانش آموزان است ، تا در نهایت حل مسئله به مشابه نیروی حیاتی آموزش ریاضی به طور جدی در نظر گرفته شود و دانش آموزان ((مسئله حل کن)) تربیت شوند نه کسانی که بر اثر ناتوانی مقابله با مسئله ، صورت مسئله را حذف می کنند. با این حال مشاهده می شود که روش هاس سنتی تدریس ریاضی با وجود تجربه سالیان متمادی نتوانسته است. در این پژوهش با توجه به ماهیت تحقیق، هوش غیرکلامی متغیر مستقل و یادگیری مفاهیم ریاضی دانش آموزان دیرآموز متغیر وابسته است . ریاضیات و مفاهیم آن بر خلاف بسیاری از مفاهیم علوم تجربی ( که در حیطه محسوس آدمی قرار دارند)، عمدتا ذهنی و انتزاعی هستند و به صورت اشیاء مادی، وجود خارجی ندارند. یعنی بسیاری از مفاهیم ریاضی تصوراتی هستند از اشیاء که ترجمان آن به همان صورت ذهنی در دنیای واقعی میسر نیست، مانند مفاهیم نقطه و صفحه . از طرفی بسیاری دیگر از مفاهیم ریاضی ماهیت خارجی و وجودی در محیط خارج به خودی خود ندارند، بلکه ساخته و پرداخته و ابداع ذهن انسان هستند که به محیط خارج و اشیاء درون آن نسبت داده شده اند و این انتساب مانند مفاهیم علوم تجربی در ذات اجسام و اشیاء جهان مادی به عنوان خاصیت ثابت و پایدار آن ها در بیش تر موارد مصداق ندارد. مفاهیم ریاضی دارای منطق مطلق هستند، یعنی در همه جا و همه وقت و در هر شرایطی ثابتند. این پایداری منطق ریاضی به عنوان ” قوانین ” نظم دهنده و مسلط بر فرآیندهای ذهنی، هماهنگی، گسترش، قانون مند کردن فرآیندهای تفکر به صورت منطقی دارند. در حقیقت در فراگیری ریاضیات به خاطر ماهیت ذاتی این علم، ضمن دستیابی به کانال های جدید ارتباطی بین انگاره های موجود، امکان پرورش و گسترش فرآیندهای ذهنی در یک سیستم کاملا منطقی، به خاطر منطق قوی، مؤثر و خلل ناپذیر حاکم بر اصول و مفاهیم ریاضی، میسر است .در عین حال همین ویژگی ریاضیات یعنی عدم امکان احساس ( چشیدن، بوئیدن، لمس کردن، شنیدن و دیدن) مفاهیم آن، یادگیری و آموزش آن را نسبت به علوم دیگر مشکل تر و روش های آموزشی و مطالعه آن را خاص کرده است و نمی توان دقیقا مشخص کرد که ریاضیات چگونه یادگرفته می شود و در نتیجه ( به خاطر وابستگی روش های آموزشی به روندهای یادگیری ) انتخاب و داوری در مورد پدید آوردن شرایط برای فراگیری بهتر و سهل تر چندان آسان نیست. اما می توان فهرستی از احکام حاکم بر فراگیری یا آموزش ریاضی را رایه داد که محمل اجرایی برای گستره محتوای ریاضی باشد. (بهین آئین ،۱۳۸۸).گرچه عملکرد خوب در زمینه هوش هیجانی می تواند پیش بینی کننده موفقیت و پیشرفت فرد باشد، هوش هیجانی را نمی توان مقیاس سنجش موفقیت دانست . پژوهش ها نشان داده اند که هوش هیجانی بیش از هوشبهر (IQ) ، پیشگویی کنندهی موفقیت فرد در زندگی است ، افرادی که دارای کفایت هیجانی بالا هستند ، مهارت های اجتماعی بهتر ، روابط دراز مدت پایاتر و توانایی بیشتری برای حل تعارضات دارند. گرچه انسان ها به دلایل سرشتی و ژنتیکی در تنظیم و ابراز هیجانات متفاوت هستند ، یادگیری از طریق آموزش می تواند موجب افزایش توانایی ها و مهارت افراد در هر سطحی که هستند شود . ( مایر و سالووی، ۱۹۹۳).غالبا دانش آموزان با موقعیت هایی مواجه میشوند که در آن موقعیت ها نمی توانند خواسته های خود را برآورده کنند و برای انجام تکالیف خود به کمک دیگران نیاز دارند. در چنین موقعیت۔ هایی دانش آموز باید از نیاز خود به کمک آگاه باشد (فراشناخت) ، تصمیم به جستجوی کمک بگیرد (انگیزش) ، و راهبردهایی را برای استفاده از کمک دیگران به کار گیرد.دانش آموزان با استفاده از راهبردهای یادگیری خود نظم داده شده می توانند موقعیت ها را به نحوی ترتیب دهند که با یادگیری و عملکرد تحصیلی بهتری قائل شوند . از جملهی راهبردهای یادگیری موثر و مناسب ، کمک طلبی یا جستجوی کمک تحصیلی از دیگران است .این پژوهش به دنبال بررسی ارتباط راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیرآموز می باشد، تا در نهایت بتواند براساس یافته های پژوهش حاضر پیشنهادها و راه حل هایی در جهت بهتر نمودن موقعیت های آموزشی برای دانش آموزان مرزی یا دیرآموز ارائه نماید.

اهداف کلی پژوهش:

-ارتباط راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیرآموز.

– ارائۀ پیشنهادهایی بر اساس نتایج حاصل از تحقیق به مسئولین و دست اندرکاران.

فرض های پژوهش:

-آیا بین راهبردهای انگیزشی و هوش هیجانی در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز رابطه معناداری وجود دارد؟

– آیا هوش هیجانی در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز موثر است؟

– آیا راهبردهای انگیزش در یادگیری درس ریاضی دانش آموزان دیر آموز موثر است؟

تعاریف واژه ها و اصطلاحات :

محقق باید در نوشتن مطالب تحقیق در پایان نامه، از واژه های دقیق استفاده کند و تا آنجایی که امکان دارد هر واژه را در معنی حقیقی آن بکار ببرد و اگر از واژه ایی که دارای معانی مختلف است استفاده می کند، این واژه را در قسمت تعریف واژه ها و اصطلاحات از طرح تحقیق ، با معانی مورد نظر ، تعریف نماید.( نادری و سیف نراقی ، ۱۳۸۹ ص ۱۹۱).

الف. تعاریف نظری:

– راهبردهای انگیزشی

باورهای انگیزشی را پینتریچ و دیگروت مطرح کردند. آنها باورهای انگیزشی را به مجموعه باورهای دانش آموزان در مورد تواناییهایشان در انجام تکالیف و به اهمیتی که دانش آموز به یک تکلیف یا درس خاص میدهد در نظر گرفتند، باوری که به آن تکلیف دارد و هدفی که از مطالعه آن دنبال میکند و همچنین احساس یا حالت هیجانی ناخوشایندی است که پیامدهای رفتاری و روانشناختی خاصی دارد و در امتحانات رسمی و یا دیگر موقعیتهای ارزشیابی تجربه می شود. (پینتریچ و دیگروت، ۱۹۹۰).

هوش هیجانی :

به نظر سالوی و مایر هوش هیجانی ، به عنوان یک توانایی ناظر بر ظرفیت ادراک ، ابراز ، شناخت، کاربرد و کنترل هیجان ها در خود و دیگران است. (سالوی و مایر ،۲۰۰۲)

– دانش آموزان دیر آموز:

دانش آموزان مرزی یا دیر آموز، دانش آموزانی هستند که عملکرد آن ها در آزمون های هوش ، در فاصله ۱ تا ۲ انحراف استاندارد پایین تر از میانگین جامعه قرار می گیرد و رفتار اجتماعی و تحصیلی آن ها پایین تر از معیارهای سنی آنان می باشد. (سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۵ به نقل از طرفی ، ۱۳۸۹)

ب. تعاریف عملیاتی :

۱) راهبردهای انگیزشی:

پینتریچ و دیگروت خودکارآمدی ، ارزشگذاری درونی و اضطراب امتحان را به عنوان باورهای انگیزشی در نظر گرفتند که از پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری ام. اس. ال.کیو) پینتریچ و دیگروت (۱۹۹۰) اندازه گیری می شود.

۲) هوش هیجانی :

هوش هیجانی توانایی پردازش اطلاعات درباره هیجانات خود و هیجانات دیگران است که از طریق پرسشنامه رگه هوش هیجانی پترایدز و فارنهام اندازه گیری می شود .

۳) دانش آموزان دیر آموز: دانش آموزان مرزی یا دیرآموز اساسا به دانش آموزانی اطلاق می گردد که رفتار اجتماعی و تحصیلی آن ها پایین تر از معیار های سنی آنان می باشد. از این رو نمره ایی را که فرد در آزمون وکسلر بدست می آورد. (ضریب هوشی ۷۱ – ۸۵) مشخص کننده دانش آموزان مرزی یا دیرآموز می باشد.