دکتر مهدی هدایت شده هستم، فارغ التحصیل روانپزشکی از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “شناسایی الگوهای شخصیتی و نشانگان روانپزشکی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری: یک بررسی مقایسه ای” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

گروه روانپزشکی

پایان نامه جهت دریافت درجه تخصصی روانپزشکی

عنوان پایان نامه

شناساسس الگوهای شخصیتی و نشانگان روانپزشکی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری: یک بررسی مقایسه ای

نگارنده:

دکتر مهدی هدایت شده

استاد راهنما:

دکتر سعید شجاع شفتی

اساتید مشاور:

دکتر سید کیانوش حسینی

دکتر محمد رضا خدایی

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

فصل اول (معرفی پژوهشی)

مقدمه

بیان مساله

اهمیت و ضرورت

اهداف تحقیق

سوال ها و فرضیه ها

متغیرها

فصل دوم (پیشینه پژوهش)

ادبیات پژوهش

بیماریهای ایسکمیک قلب

اپیدمیولوژی

پاتوفیزیولوژی آترواسکلروتر

عوامل خطر

انواع بیماریهای ایسکمیک قلب

آنژین صدری پایدار

ارزیابی بیماران مبتلا به آنزین

پیش آگهی

ایسکمی بدون علامت (خاموشی)

نادر مهای حاد کرونری (ACSs)

آنژین تا پایدار و اتقارکتوس میوکارد بدون صعود قطعه ST

پاتو فیزیولوژی

ارزیابی تشخیصی

روشهای تشخیصی

تعیین خطر و پیش آگهی

آترین واریان پرپنر متال

انفارکتوس میوکارد به همراه صعود قطعه ST

پاتو فیزیولوژی: نقش پارگی حاد پلاک

تظاهرات بالینی

یافته های آزمایشگاهی

اختلالات شخصیت

اختلالات شخصیت بر اساس DSM – IV – TR

اختلال شخصیت پارانو تید

اختلال شخصیت اسکیزولید

و اختلال شخصیت ضد اجتماعی

اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت دوری گزین

اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وسواسی جبری

اختلال شخصیت نامعین

اختلال شخصیت پرخاشگر- منقعل

اختلال شخصیت افسرده

اختلال شخصیت آزارخواه- آزارگر

اختلال شخصیت آزارگر

مفهوم شخصیت از دیدگاه میلون

قطب بندی های تکاملی در نظریه میلون

طبقه بندی الگوی پالپتی شخصیت در نظر به میلون

نشانگان بالینی

اختلال اضطراب

اختلال شبه جسمی

اختلال دو قطبی، ماتیا

اختلال افسرده خوبی

وابستگی به الکل

وابستگی دارویی

اختلال استرس پس از ضربه

اختلال تفکر

افسردگی اساسی

اختلال هذیانی

پیشینه پژوهش

فصل سوم (اجرای پژوهش)

نوع مطالعه

جامعه و نمونه آماری

روش نمونه گیری و حجم نمونه

ابزار پژوهش

روش جمع آوری داده ها

روش تجزیه و تحلیل داده ها

ملاحظات اخلاقی

فصل چهارم (استخراج داده ها)

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

محدودیتها

پیشنهادات

منابع فارسی

منابع انگلیسی

چکیده:

در این مطالعه به شناسایی الگوهای متفاوت شخصیتی و نشانگان شایع بالینی در بیماران مبتلا به بیماریهای عروق کرونر در دو گروه مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و مبتلایان به آنژین مزمن پایدار در مقایسه با هم و نیز در مقایسه با گروه غیر مبتلایان به بیماریهای عروق کرونر پرداخته شده است. بمنظور انجام این تحقیق تعداد ۹۰ بیمار مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر (۵۵ مرد و ۳۵ زن) و تعداد ۵۰ بیمار مبتلا به آنژین مزمن پایدار (۲۵ زن و ۲۵ مرد) به روش نمونه گیری غیر احتمالی و به صورت تمام شماری از بیماران بستری در بیمارستان مرکز قلب تهران که واجد ملاک های شرکت در مطالعه بودند انتخاب شده و تعداد ۸۰ نفر (۴۰ مرد و ۴۰ زن) از غیر مبتلایان به بیماریهای عروق کرونر بعنوان گروه شاهد در مطالعه وارد شدند. ابزار این پژوهش پرسشنامه MCMI – III بوده و بعد از اتمام مطالعه نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و با شاخص های آماری t دو گروه مستقل، MANOVA , ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مقیاس های الگوهای شخصیتی افسرده، نمایشی، سادیستیک، مازوخیستیک، اسکیزو تایپال، مرزی و پارانوئید و مقیاس های نشانگان روانپزشکی اختلال های اضطراب، جسمانی سازی، دیستایمیا، اختلال تفکر، اختلال هذیانی، افسردگی عمده در بیماران مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر یطور معناداری از سایر گروهها بالاتر می باشد. همچنین تفاوت در مقیاسهای الگوهای شخصیت و نشانگان روانپزشکی در بین زن و مرد فقط در گروه بیماران مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر معنادار می باشد. اما با در نظر گرفتن تأثیر تعاملی عامل جنسیت و گروه بین الگوهای شخصیت و نشانگان بالینی در سه گروه تفاوت معناداری وجود ندارد.

معرفی پژوهش

مقدمه

بیماریهای قلبی عروقی همچنان علت اصلی مرگ و ناتوانی زودرس در جوامع پیشرفته هستند. تقریبا یک سوم تمام افراد بزرگسال بالای ۳۵ سال سرانجام به علت بیماری قلبی عروقی فوت می کنند (کاپلان و سادوک ۲۰۰۷). بعلاوه پیش بینی می شود که بیماریهای قلبی عروقی بویژه آترواسکلروز تا سال ۲۰۲۰ به سردسته علل عمده بار کلی بیماریها بدل گردد. بار کلی بیماریها (Total disease border) بصورت تفریق سالهای ناتوانی با مرگ زودرس از طول عمر طبیعی تعریف می شود. در سالهای اخیر شاهد موفقیتهای چشمگیری درکاهش میزان مرگ و میر ناشی از وقایع کرونری حاد بوده ایم. با این حال درمان روند زمینه ای بیماری و پیشگیری از عوارض حاد آن چالش بسیار بزرگ و در عین حال فرصتی برای اتخاذ اقدامات مناسب است (هاریسون، ۲۰۰۸).مطالعات حیوانی و مشاهدات بالینی در نیمه اول قرن بیستم ارتباط بعضی متغیرها مانند هیپرکلسترولمی را با خطر وقایع آترواسکلروزی نشان داد. البته مطالعه سیستماتیک عوامل خطر در انسان از نیمه دوم قرن بیستم شروع شد. عوامل خطر مطرح شده در این مطالعات از لحاظ عملی به دو گروه تقسیم می شود: ۱) عوامل خطری که با تغییر شیوه زندگی و یا درمان دارویی تغییر می کند. ۲) عوامل خطری که به طور کلی قابل تغییر نیستند. عوامل خطر ساز رفتاری مانند سیگار کشیدن، پرخوری، بی تحرکی، پذیرندگی ضعیف نسبت به کنترل و تدبیر دیابت، هیپرکلسترولمی و فشار خون بالا اهداف اصلی مداخلات پیشگیرانه ابتدایی به شمار می روند و دستیابی به تغییرات رفتاری متناسب جهت حذف این عوامل خطر ساز چالش بزرگی است که پیش روی طب و روانپزشکی قرار دارد (هاریسون، ۲۰۰۸).اختلالات روانپزشکی اکثرا بصورت عوارض با اختلالات همراه در مبتلایان به بیماریهای قلبی و عروقی رخ می دهند افسردگی، اضطراب، دلیریوم و اختلالات شناختی شیوع بیشتری دارند. همچنین افسردگی، اضطراب، الگوی رفتاری نوع A خصومت، خشم و استرسهای روانی حاد عوامل خطری برای ایجاد بیماری عروق کرونر محسوب می شوند. از آنجا که تغییرات قلبی ایجاد شده به وسیله دستگاه عصبی خودکار عمیقا به استرس های هیجانی حادی نظیر اندوه، ترس و خشم شدید حساس است تعجبی ندارد که هیجانات حاد بر قلب تاثیر داشته باشد. همچنین ارتباط میان یک الگوی رفتاری که مشخصات آن عبارتست از زودیرانگیخته شدن خشم، ناشکیبایی، خصومت، رقابت توام با تلاش و تقلا و تعجیل و فوریت زمانی (موسوم به الگوی رفتاری نوع A) با بیماری عروق کرونری قلب زمینه مهم ترین مطالعات مربوط به بیماریهای قلبی عروقی و روان تنی را در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ تشکیل می داده است. چند مطالعه همه گیر شناختی نشان داده اند که الگوی رفتاری نوع A با افزایش تقریبا دو برابری در خطر بروز سکته قلبی و مرگ و میر مرتبط با بیماری عروق کرونر همراه است. خصومت که اصلی ترین مولفه الگوی نوع A است به عنوان مهم ترین عامل پیش بینی کننده بیماری عروق کرونر توجه و حمایت نجربی زیادی را به خود معطوف کرده است (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷).اینکه آیا سایر الگوهای شخصیتی مخصوصا الگوهای شخصیتی ای که در طبقه بندی DSM – IV – TR وجود دارد نیز ارتباط معناداری با بروز بیماریهای آترواسکلروتیک عروق کرونر دارند یا نه، و اینکه آیا تفاوتی در الگوی های شخصیتی و سندرم های روانپزشکی در بین آنژین صدری پایدار و سندرم های حاد کرونری وجود دارد یا نه موضوعی است که در این تحقیق به آن پرداخته می شود.

بیان مسئله:

بیماریهای ایسکمیک قلبی ناشی از بیماری های عروق کرونر بیش از بیماریهای دیگر موجب مرگ، ناتوانی و ضرر اقتصادی در کشورهای پیشرفته می شوند. در ایالات متحده آمریکا بیش از ۱۲ میلیون نفر به بیماری ایسکمیک قلبی و بیش از ۶ میلیون نفر به آنژین صدری مبتلا هستند و بیش از ۷ میلیون نفر دچار سکته قلبی شده اند (هاریسون، ۲۰۰۸). بخاطر اهمیت زیاد این بیماری مطالعات زیادی در زمینه های متفاوت از جمله زمینه های روانشناختی و روانپزشکی برای شناخت بهتر این بیماری انجام شده است.با توجه به تاثیر بسزای عوامل روانشناختی در روند ایجاد، تشخیص، درمان و پیگیری متعاقب درمان در بیماران مبتلا به بیماریهای عروق کرونر، مطالعات انجام شده بر روی اختلالات روانی همراه با این بیماری مهم در مقایسه با مطالعاتی که بر روی سایر جنبه های این بیماری انجام شده محدود بوده و بویژه در زمینه اختلال شخصیتی همراه با این بیماری پژوهش ها صورت گرفته به مراتب محدودتر نیز می باشند. همچنین مطالعات انجام شده بر روی جنبه های روانشناختی بیماریهای عروق کرونر بیشتر بر بررسی نشانه های روانشناختی در این بیماران متمرکز شده است تا بر روی الگوهای شخصیتی. مطالعاتی هم که در مورد جنبه های شخصیتی این بیماران انجام شده است بیشتر بر الگوهای رفتاری نوع A تاکید دارد، بطوریکه در مطالعات انجام شده دیده شده است که الگوی رفتاری نوع A با افزایش دو برابری در خطر بروز سکته قلبی و مرگ و میر مرتبط با بیماری عروق کرونر همراه بوده است (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷). در مطالعاتی دیگر که با ابزارهای متفاوت انجام شده است برخی دیگر از جنبه های شخصیتی در این بیماران مورد ارزیابی قرار گرفته است، اما در هیچ یک از این مطالعات الگوهای شخصیتی که بر تقسیم بندی DSM – IV – TR منطبق باشد مورد ارزیابی قرار نگرفته است.در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه بالینی چند محوری میلون ۳ (III – MCMI) که بنظر می رسد تا بحال در اینزمینه مورد استفاده قرار نگرفته باشد، این مساله مورد توجه قرار می گیرد که آیا الگوهای شخصیتی که در تقسیم بندی DSM – IV – TR آورده شده است می تواند با بیماری عروق کرونر ارتباط معناداری داشته باشند.همچنین با استفاده از این تست علایم روانشناختی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد و با نتایج بدست آمده از مطالعات پیش مقایسه می شود.

اهمیت و ضرورت :

همانگونه که پیشتر گفته شد بیماری قلبی ناشی از بیماریهای عروق کرونر یکی از مهم ترین بیماریها و علت اصلی مرگ و ناتوانی زودرس در جوامع بشری است (هاریسون، ۲۰۰۸). با توجه به تاثیر متقابل بیماری عروق کرونر و عوامل روانشاختی بر یکدیگر ضرورت چنین مطالعاتی بیشتر نمایان می شود. هم بیماری عروق کرونر خود می تواند برخی علایم روانشناختی و اختلالات روانی را به دنبال داشته باشد و هم اختلالات روانی و الگوهای شخصیتی خاص می توانند در افزایش خطر بروز بیماریهای عروق کرونر و نیز در روند درمان، نحوه برخورد با بیمار و بیماری و نوع درمان های لازم برای بهبود بیماری، پیش آگهی، عوارض بیماری و نیز میزان پذیرش درمان توسط بیمار و مسائلی از این دست نقش داشته باشند.شناسایی الگوهای شخصیتی و علایم روانشناختی در بیماران مبتلا به بیماریهای عروق کرونر از دو دیدگاه بنیادی و کاربردی حائز اهمیت است: نخست همانطور که ذکر شد علایم روانشناختی و اختلالات روانی هم بعنوان یک بیماری همراه به دنبال بیماری عروق کرونر ایجاد می شوند و هم خود می توانند به یک عامل خطر در ایجاد و سیر بیماری عروق کرونر تاثیر گذار باشند و در این میان با توجه به محدودیت پژوهش های انجام شده در خصوص جایگاه و اهمیت اختلالات شخصیت در این بیماران، تحقیقی در این زمینه در گسترش دامنه شناخت ما از این بیماری موثر می باشد. از سوی دیگر از لحاظ کاربردی پی بردن به میزان همراهی اختلالات شخصیت در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر پیشاپیش در برخورد با این بیماران این آگاهی را در اختیار ما می گذارد که این بیماران در فرآیند تشخیص، درمان، پیگیریهای متعاقب درمان، پذیرش درمان و رابعله پزشک و بیمار دارای آسیب پذیری هایی هستند و توجه به این آسیب پذیریهای شناختی، هیجانی و رفتاری ایشان، ما را در برخورد مناسب تر با این بیماران یاری می دهد.این پژوهش بر آن است که به بررسی الگوهای شخصیتی و علایم روانشناختی در بیماران مبتلا به بیماری عروقی کرونر بپردازند و بدین منظور از روش های مستند آماری و پرسشنامه معتبر III – MCMI استفاده می کند. این پرسشنامه که تا اندازه ای منطبق بر معیارهای DSM-IV طراحی شده اشت. امکان ارزیابی الگوهای شخصیتی را بر اساس معیارهای DSM – IV فراهم می کند، پژوهشی که به نظر می رسد تا کنون کمتر انجام شده و جای خالی آن احساس می شود.

اهداف تحقیق

الف) هدف کلی

مقایسه الگوهای شخصیتی و نشانگان روانپزشکی در افراد مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر با مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و گروه شاهد

ب) اهداف اختصاصی

۱٫مقایسه الگوهای شخصیتی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر با مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و گروهشاهد.

٢. مقایسه نشانگان روانپزشکی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر با مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و گروه شاهد.

٣. بررسی ارتباط جنسیت با الگوهای شخصیتی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و در مقایسه با مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و گروه شاهد.

۴. بررسی ارتباط جنسیت با نشانگان روانپزشکی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و در مقایسه با مبتلایان به آنژین مومن پایدار و گروه شاهد.

اهداف کاربردی

۱٫بررسی ارتباط الگوهای شخصیتی با بیماری عروق کروتر در جهت شناخت بهتر عوامل خطر روانشناختی منظور طراحی برنامه های ارزیابی، پیش گیری و درمانی مناسب تر.

۲. بررسی ارتباط نشانگان روانپزشکی با بیماری عروق کرونر در جهت شناخت بهتر عوامل خطر روانشناختی و علایم روانشناختی توأمان با بیماری عروق کرونر بمنظور طراحی برنامه های ارزیابی، تشخیص، پیشگیری و درمانی مناسب تر.

سوال ها و فرضیه ها

فرضیه ها

۱٫الگوهای شخصیتی بیماران مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر در زنان و مردان متفاوت می باشد

٢. الگوهای شخصیتی بیماران مبتلا به بیماری آنژین مزمن پایدار در زنان و مردان متفاوت می باشد.

۳٫نشانگان روانپزشکی در بیماران مبتلا به بیماری حاد عروق کرونر در زنان و مردان متفاوت می باشد.

۴. نشانگان روانپزشکی در بیماران مبتلا به بیماری آنژین مزمن پایدار در زنان و مردان متفاوت می باشد.

۵٫بین الگوهای شخصیتی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و غیر مبتلایان به بیماری های عروق کرونر تفاوت وجود دارد

۶٫بین ششانگان روانپزشکی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و مبتلایان به آنژین مزمن پایدار و غیر مبتلایان به بیماری های عروق کروتر تفاوت وجود دارد.

۷٫بین الگوهای شخصیتی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و مبتلایان به آنزین مزمن پایدار و غیر مبتلایان به بیماری های عروق کرونر با در نظر گرفتن جنسیت تفاوت وجود دارد. _

۸٫بین نشانگان روانپزشکی در مبتلایان به بیماری حاد عروق کرونر و مبتلایان به آنزین مزمن پایدار و غیر مبتلایان به بیماری های عروق کرونر با در نظر گرفتن جنسیت تفاوت وجود دارد.

متغیرها

تعاریف مفهومی

الگوی شخصیت: طبق تعریف میلون (۱۹۹۶)، شخصیت الگوی پیچیده و بسیار عمیقی از ویژگیهای روانشناختی است که نمی توان به راحتی آنها را ریشه کن کرده و تقریبا بصورت خودکار خود را در تمامی

جنبه های عملکرد فرد آشکار می سازد.

نشانه های روانشناختی: تعریف هر یک از این علایم در معرفی ابزار تحقیق به تفصیل شرح داده شده است. : بیماری عروق کرونر

و آنژین پایدار؛ با ناراحتی در قفسه سینه با بازو مشخص می شود. با فعالیت فیزیکی با استرس ایجاد شده و ظرف ۵ تا ۱۰ دقیقه استراحت و با نیتروگلیسیرین زیرزبانی بر طرف می شود .

آنژین ناپایدار: یا آنژین صدری یا ناراحتی ایسکمیک معادل آن به همراه حداقل یکی از سه ویژگی زیر تعریف می شود. ۱) معمولا هنگام استراحت با فعالیت جزئی روی می دهد و معمولا بیش از ۱۰ دقیقه طول می کشد. ۲) شدید است و به تازگی آغاز شده است (ظرف ۴ تا ۶ هفته گذشته) و یا ۳) با الگوی فزاینده ای ظاهر می شود ( یعنی به طور متمایز نسبت به قبل شدید تر، طولانی تر و متناوب تر است) و آنفارکتوس میوکارد: سندرم حاد کروٹری که با صعود قطعه ST در ECG و با افزایش شاخصهای سرمی قلبی مشخص می شود و آنژین پرینزعتال: آنژینی که هنگام استراحت روی می دهد اما معمولا موقع فعالیت روی داده و با صعود قطعه SD همراه است و ناشی از اسپاسم کانونی یک شریان کرونری آپی کاردیال است.