دکتر مهسا تازیکه هستم، فارغ التحصیل پزشکی عمومی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۳، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی اختلالات روانپزشکی در زی بارداری در زنان مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستان های شاهرود در طی سال های اسفند ۹۱ لغایت اسفند ۹۲” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد شاهرود

پایان نامه:

جهت دریافت دکترای پزشکی

موضوع:

بررسی اختلالات روانپزشکی در زی بارداری در زنان مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستان های شاهرود در طی سال های اسفند ۹۱ لغایت اسفند ۹۲

استاد راهنما:

سرکار خانم دکتر مریم فرجام فر

استاد مشاور:

جناب آقای دکتر محمد اسماعیل عجمی

نگارش:

مهسا تازیکه

۱۳۹۲-۱۳۹۳

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: معرفی پژوهش

فصل دوم:

دانستنی های موجود در پژوهش

فصل سوم: متدولوژی تحقیق

فصل چهارم: یافته های پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

فهرست منابع

چکیده فارسی:

هدف: این مطالعه به منظور بررسی اختلالات روانپزشکی در طی بارداری در زنان مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستان های شاهرود در طی سال های اسفند ۹۱ لغایت اسفند ۹۲ انجام شده است .

روش مطالعه: در این مطالعه مقطعی توصیفی – تحلیلی، ۳۰۰ نفر از زنان مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستان های شاهرود در طی سال های اسفند ۹۱ لغایت اسفند ۹۲ وارد مطالعه شدند و اختلالات روانپزشکی در آنها به وسیله پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها: در این مطالعه مشاهده گردید که ۱۳۹ نفر (۳/ ۴۶ درصد از افراد احتمال اختلال روانشناختی داشتند که در ۳۷ درصد اختلال اجتماعی، ۷/ ۳۰ درصد اختلالات اضطرابی، ۳/۴۳ درصد اختلالات جسمی و ۳ / ۳۷ درصد افسردگی بود. شغل خارج از خانه، تحصیلات دیپلم، سن کمتر از ۲۰ یا بیشتر از ۲۹ سال، سن ازدواج بالاتر، پریمی گر او بد بودن و سابقه بیماری های روانشناختی، سفط و نازایی ارتباط معناداری با اختلال روانشناختی داشتند ( ۰۵٫ ۰>P) نتیجه گیری: در مجموع بر اساس نتایج این مطالعه چنین استنتاج می شود که در حدود نیمی از خانم های باردار دچار اختلالات روانپزشکی هستند که علل مختلفی داشته و یک مساله مولتی فکتوریال است.

واژه های کلیدی: اختلال روانپزشکی، بارداری، شیوع.

مقدمه و بیان مسئله :

پدیده گذر اپیدمیولوژیک و تغییر الگوی بیماری ها در طول سال های اخیر، اهمیت بیماری های غیر واگیر به ویژه اختلالات روانی را افزایش داده است (۱). بر اساس برآوردهای انجام شده در مطالعه بار جهانی بیماریها، اختلال افسردگی در سال ۲۰۲۰ بیشترین سهم را در از دست دادن سال های عمر به علت ناتوانی (DALY) در کشور های در حال توسعه در میان بیماری های مختلف خواهد داشت.برخورد با مشکلات روانی که در آینده نزدیک ابعاد گسترده تری پیدا خواهند کرد نیازمند شناسایی گروه های در معرض خطر و برنامه ریزی برای پیشگیری از این بیماری ها و عوارض آنها می باشد. یکی از گروه های پر خطر که کمتر از نظر روانی به آن توجه شده است، زنان باردار می باشد (۲-۵)، بارداری پدیده ای است که تغییرات عمده ای را از نظر جسمی فیزیولوژیک و آناتومی و هم از نظر روحی و روانی در زن ایجاد می کند. بارداری اگرچه برای اکثر زنان دوره ای مسرت بخش است، اغلب یک دوره پراسترس و همراه با تغیرات فیزیولوژیک و روانی نیز به حساب می آید که در ارتباط با ابعاد روحی روانی این تغییرات، مطالعات کمتری صورت گرفته است، افسردگی، گوشه گیری، اضطراب، ترس مرضی، سوء مصرف مواد، پی ثانی عاطفی، تحریک پذیری، اختلال در خواب و خوراک، اختلال تمرکز، اختلال در روابط جنسی از جمله اختلالهای روانی هستند که ممکن است همراه بارداری دیده شوند (۶) |بر اساس نظریه Cates سلامت روان ۱۵ تا ۲۰ درصد از زنان باردار، دچار مشکلاتی می شود که باید نسبت به درمان آنها اقدام نمود (۷). Wiessman معتقد است حدود ۱۰ درصد از زنان باردار دارای معیار های افسردگی ماژور می باشند و این مسئله می تواند عوارض مختلفی را بر مادر و جنین تحمیل کند (۸). اغلب زنان باردار ترس و نگرانی های زیادی از اینکه چگونه با شرایط جدید خود را وفق دهند، دچار اضطراب می شوند که این امر خود مخاطراتی را در پی خواهد داشت بطوری که بروز حالت خفگی جنین در زمان تولد بین زنان مضطرب وجود دارد و همچنین الگوی غیر طبیعی ضربان قلب جنین قصره آپگار پایین، افزایش مرگ و میر در زمان تولد و تولد نوزاد کم وزن از دیگر خطرات همراه اضطراب بارداری می باشد (۱۱۹). طبق تحقیقات انجام شده، اختلالات روانپزشکی طی بارداری می تواند مشکلاتی نظیر زایمان های زودرس، عوارض بارداری و زایمان، تاخیر رشد جنین، افسردگی پس از زایمان را بدنبال داشته باشد . بنابر این باتوجه به آسیب پذیری روانی زنان در دوران بارداری و نظر به اینکه سلامت روان زنان باردار سلامت خانواده و جامعه را تضمین می کند و همچنین با توجه به این نکته که اختلالات روانی دوران بارداری به صورت اختصاصی مورد بررسی قرار نگرفته است و اطلاعات در این مورد اندک می باشد، در این پژوهش وضعیت روانی و عوامل موثر بر آن را در خانم های باردار شهر شاهرود، مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستانی مورد بررسی قرار دادیم تا این مطالعه گامی موثر در جهت درمان و ارتقا بهداشت روان مادران باردار برداشته باشد.

اهداف علمی

هدف کلی

تعیین اختلالات روانپزشکی در طی بارداری در زنان مراجعه کننده به کلینیک های زنان و زایمان بیمارستان های شاهرود در طی سال های اسفند ۹۱ لغایت اسفند ۹۲

اهداف فرعی

۱- تعیین توزیع فراوانی سنی افراد مورد مطالعه

٢. تعیین توزیع فراوانی سطح تحصیلات در افراد مورد مطالعه

٣- تعیین توزیع فراوانی شغلی افراد مورد مطالعه

۴- تعیین توزیع فراوانی سن ازدواج افراد مورد مطالعه

۵٫تعیین توزیع فراوانی سن بارداری افراد مورد مطالعه

۶- تعیین توزیع فراوانی گراوید افراد مورد مطالعه

۷- تعیین توزیع فراوانی بارداری خواسته در افراد مورد مطالعه

۸- تعیین توزیع فراوانی سابقه آسیب روانشناختی در افراد مورد مطالعه

۹ – تعیین توزیع فراوانی سابقه سقط در افراد مورد مطالعه

۱۰- تعیین توزیع فراوانی سابقه نازایی در افراد مورد مطالعه

۱۱- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی در افراد مورد مطالعه

۱۲- تعیین توزیع فراوانی سلامت اجتماعی در افراد مورد مطالعه

۱۳- تعیین توزیع فراوانی اضطراب در افراد مورد مطالعه

۱۴- تعیین توزیع فراوانی سلامت جسمی در افراد مورد مطالعه

۱۵- تعیین توزیع فراوانی افسردگی در افراد مورد مطالعه

۱۶- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن افراد مورد مطالعه

۱۷- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه

۱۸- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس شغل افراد مورد مطالعه

۱۹- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن ازدواج افراد مورد مطالعه

۲۰- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن بارداری افراد مورد مطالعه

۲۱- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس گراوی افراد مورد مطالعه

۲۲- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس خواسته بودن بارداری افراد مورد مطالعه ۲۳. تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه آسیب روانشناختی افراد مورد مطالعه

۲۴- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه سقط در افراد مورد مطالعه

۲۵- تعیین توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه نازایی افراد مورد مطالعه

اهداف کاربردی

ارائه راهکارهایی مناسب جهت کاهش بار ناشی از اختلالات روانی در طی بارداری

سوالات

١-توزیع فراوانی سنی افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۲- توزیع فراوانی سطح تحصیلات در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

٣- توزیع فراوانی شغلی افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۴- توزیع فراوانی سن ازدواج افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۵- توزیع فراوانی سن بارداری افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۶- توزیع فراوانی گراوید افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۷- توزیع فراوانی بارداری خواسته در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۸- توزیع فراوانی سابقه آسیب روانشناختی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۹- توزیع فراوانی سابقه سقط در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۰- توزیع فراوانی سابقه نازایی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۱- توزیع فراوانی سلامت عمومی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۲- توزیع فراوانی سلامت اجتماعی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۳- توزیع فراوانی اضطراب در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۴- توزیع فراوانی سلامت جسمی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

۱۵- توزیع فراوانی افسردگی در افراد مورد مطالعه چگونه است؟

16. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن افراد مورد مطالعه متفاوت است؟

۱۷. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه متفاوت

۱۸- آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس شغل افراد مورد مطالعه متفاوت است؟

۱۹. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن ازدواج افراد مورد مطالعه متفاوت است؟ ۲۰. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن بارداری افراد مورد مطالعه متفاوت است؟ _

۲۱. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس گراوید افراد مورد مطالعه متفاوت است؟ ۲۲. ۲۲-آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس خواسته بودن بارداری افراد مورد مطالعهمتفاوت است؟

۲۳. آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه آسیب روانشناختی افراد مورد مطالعه متفاوت است؟

۲۴٫با توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه سقط در افراد مورد مطالعه متفاوت

۲۵٫ آیا توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس مسابقه نازایی افراد مورد مطالعه متفاوت است؟

فرضیات

١- توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن افراد مورد مطالعه متفاوت است.

۲. توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه متفاوت است. ٣. توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس شغل افراد مورد مطالعه متفاوت است

۴ – توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن ازدواج افراد مورد مطالعه متفاوت است.

۵-توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سن بارداری افراد مورد مطالعه متفاوت است

۶ – توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس گراوید افراد مورد مطالعه متفاوت است

۷. توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس خواسته بودن بارداری افراد مورد مطالعه متفاوت

۸- توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه آسیب روانشناختی افراد مورد مطالعهمتفاوت است

۹ – توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سابقه سقط در افراد مورد مطالعه متفاوت است. ۱۰- توزیع فراوانی سلامت عمومی بر اساس سایقه نازایی افراد مورد مطالعه متفاوت است.

تعریف واژه ها:

بارداری

حاملگی حالتی است که در آن در بدن زن، جنین در حال رشد وجود دارد. در علم مامایی سن جنین از اولین روز آخرین دوره قاعدگی محاسبه می شود.

اختلالات روانپزشکی

هرگونه اختلال نسبت به حالت طبیعی در سلامت روانی افراد که همراه با مختل شدن عملکرد فرد باشد و در این مطالعه توسط پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ مورد بررسی قرار گرفت.

مقدمه و بررسی متون:

بارداری نیز مانند بلوغ یک مرحله تکاملی مهم در زندگی زن بحساب می آید؛ چراکه فرصتی برای تحقق آرزوهای عمیق، خودسازی، آفرینندگی و رشدی دوباره است. حاملگی عموما احساس مسرت را برای زن به ارمغان می آورد؛ ولی در عین حال یک تجربه پراسترس نیز محسوب می شود. اینکه یک زن چه واکنشی در برابر حاملگی از خود نشان می دهد به تجارب دوران کودکی ، تیپ شخصیتی، وضعیت زندگی، سطح آگاهی و نگرش او به بارداری، مشکلات فیزیکی و حمایتهای روانی ارتباط دارد (۱۴). بسیاری از زنان اظهار می دارند که حامله شدن تجربه ای خلاق است؛ چرا که توسط آن موجود دیگری تولید می شود که مظهر گسترش خود فرد است. در عین حال نگرشهای منفی نسبت به بارداری غالبا با ترس از زایمان یانفش مادری رابطه دارد بویژه اگر این حاملگی برای نخستین بار باشد. برای بسیاری از زنان تولید مثل یک هدف اجباری است و انگیزه حاملگی برایشان پیچیده است (۱۵) همیشه تمایل به حاملگی نشانه تمایل به بچه دار شدن نیست. گاهی می تواند علت آن تمایل به ابراز هویت جنسی با بقین پیدا کردن از سلامت و قابلیت سیستم تناسلی باشد. همچنین تمایل به بارداری ممکن است پاسخی به احساس تنهایی، راهی برای استحکام رابطه مادر با همسرش و بعضا به دلیل فشار های خانوادگی و با فرهنگی باشد. در بعضی فرهنگها داشتن فرزند نشان دهنده جاودانگی والدین و ادامه نسل می باشد. (۱۴) بارداری علیر غم لذت بخش بودن برای بسیاری از زنان اضطراب زا نیز هست. وجود احساسات دوگانه پیرامون بارداری در برخی از زنان این اضطراب را افزایش می دهد. اغلب زنان نگرانی خود را به صورت پرسش پیرامون سالم و طبیعی بودن یا نبودن چنین نشان می دهند و در کسانیکه احتمال بروز ناهنجاری در فرزندشان بیشتر است این اضطراب فزونی می گیرد. (۱۴)برخی اختلالات رواشناختی در حاملگی: افسردگی اساسی: افسردگی اساسی، حالتی است که با دوران ثابتی از خلق پایین و فقدان لذت و علاقه مشخص می شود و همراه بعضی با تمام علایم ذیل می باشد اختلالات خواب، تغییرات اشتها، اشکال در تمرکز، _برانگیختگی یا کندی سایکوموتور، کاهش انرژی، احساس گناه، بی ارزش بودن، افکار پی درپی در مورد مرگ و یا خودکشی . از آنجایی که در طی حاملگی طبیعی، اختلالات خواب، افزایش وزن و کاهش اشتها وجود دارد ،تشخیص افسردگی در این دوران ممکن است مشکل تر شود. استفاده از راهبرد غربالگری که بر شناخت تغییرات خلق در طی افسردگی تأکید می کند، باعث تسریع در تشخیص می شود . این راهبرد می تواند شامل پرسش های صورت گرفته در مراقبت های پره ناتال و یا استفاده از ابزارهای غربالگری استاندارد باشد. بعضی از زنان، در معرض خطر فزاینده ای برای ابتلا به افسردگی نسبت به دیگران در طی حاملگی هستند:سابقه افسردگی اساسی، سابقه اختلال دیس فوریک قبل از قاعدگی حمایت اجتماعی ناکافی، شامل اختلاف با شریک زندگی با فقدان شریک زندگی سطح بالای استرسسابقه از دست دادن حاملگی در صورت درمان نشدن افسردگی اساسی در طی حاملگی، سلامت جنین و مادر می تواند به طور مشخص به مخاطره بیفتد. کاهش اشتها، باعث کاهش وزن و در نتیجه عقب ماندن رشد داخل رحمی جنین می شود .کاهش انرژی و انگیزه، به کاهش انجام مراقبت های پره ناتال می انجامد. افسردگی درمان نشده در طی حاملگی همراه با افزایش مصرف سیگار و مواد مخدر بوده و هر یک از این موارد می توانند بر سلامت مادر و تکامل جنین اثرات سوء داشته باشند . عوارض حاملگی همانند زایمان زودرس و برانگیختگی یا کندی سایکوموتور، کاهش انرژی، احساس گناه، بی ارزش بودن، افکار پی درپی در مورد مرگ و یا خودکشی . از آنجایی که در طی حاملگی طبیعی، اختلالات خواب، افزایش وزن و کاهش اشتها وجود دارد ،تشخیص افسردگی در این دوران ممکن است مشکل تر شود. استفاده از راهبرد غربالگری که بر شناخت تغییرات خلق در طی افسردگی تأکید می کند، باعث تسریع در تشخیص می شود . این راهبرد می تواند شامل پرسش های صورت گرفته در مراقبت های پره ناتال و یا استفاده از ابزارهای غربالگری استاندارد باشد. بعضی از زنان، در معرض خطر فزاینده ای برای ابتلا به افسردگی نسبت به دیگران در طی حاملگی هستند:

-سابقه افسردگی اساسی، سابقه اختلال دیس فوریک قبل از قاعدگی

– حمایت اجتماعی ناکافی، شامل اختلاف با شریک زندگی با فقدان شریک زندگی

– سطح بالای استرس

-سابقه از دست دادن حاملگی

در صورت درمان نشدن افسردگی اساسی در طی حاملگی، سلامت جنین و مادر می تواند به طور مشخص به مخاطره بیفتد. کاهش اشتها، باعث کاهش وزن و در نتیجه عقب ماندن رشد داخل رحمی جنین می شود .کاهش انرژی و انگیزه، به کاهش انجام مراقبت های پره ناتال می انجامد. افسردگی درمان نشده در طی حاملگی همراه با افزایش مصرف سیگار و مواد مخدر بوده و هر یک از این موارد می توانند بر سلامت مادر و تکامل جنین اثرات سوء داشته باشند . عوارض حاملگی همانند زایمان زودرس و جدا شدن جفت در مادران افسرده شایع تر است . شایع ترین خطر افسردگی اساسی درمان نشده، خودکشی می باشد با وجود آن که بعضی داده ها نشان دهنده کاهش خطر خودکشی در حاملگی می باشند، سایر مطالعات نشان داده اند خودکشی همچنان به عنوان یک خطر عمده در حاملگی مطرح است، به ویژه در زنانی که خواهان سقط جنین بوده اما قادر به انجام آن نیستند. همچنین در کسانی که توسط همسرشان ترک شده اند و زنانی که سابقه مکرر از دست دادن فرزندان قبل را داشته اند اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهند عدم درمان افسردگی در طی حاملگی باعث بروز عوارضی در رفتار نوزاد می شود . با مشاهده بلافاصله بعد از تولد نوزادان ، دیده شده که نوزادان مادران افسرده بیشتر گریه می کنند و آرام کردن آنها سخت تر است . به نظر می رسد که این اثر مستقل از میزان افزایش وزن در طی حاملگی، سوء مصرف مواد طی حاملگی، طول مدت زایمان، استفاده از داروهای بیهوشی و بی حسی در طی زایمان، نیاز به سزارین و نمره آپگار نوزاد باشد . افسردگی خفیف، به ویژه هنگامی که توسط عوامل تنش زای خاص شعله ور شده و حساس به عوامل وضعیتی باشد، ممکن است به روان درمانی پاسخ دهد. از آنجایی که حاملگی دورانی است که در آن نقش های اجتماعی تغییرات اساسی می یایند، به نظر می رسد این شکل از درمان در افسردگی دوران حاملگی و جلوگیری از افسردگی دوران نقاس بسیار مؤثر باشد(۱۲۰۱۳).

اختلال اضطرب:

اضطراب در دوران حاملگی طبیعی است بطوریکه فقدان کامل آن به اندازه اضطراب شدید پاتولوژیک محسوب می شود ولی اضطراب زیاد بعنوان یک اختلال در نظر گرفته شده و به انواع أن طبقه بندی می شود. (۱۶)

اختلال اضطراب همراه با فوبیا:

اختلالات فوبیک نرس مداوم و غیر منطقی از یک شنی، فعالیت با موقعیت بخصوص است که سیب اجتناب فرد از آن می گردد. زنان بارداری که این ترس غیرمنطقی را دارند دائما تصور می کنند که عاملی مثل نوع غذا می تواند به جنین صنمه برساند. درمان این مادران از اطمینان دادن ساده تا تعدیل رفتاری متغیر است (۱۷) .

اختلالات پانیک:

از جمله حملات عود کننده اضطراب که با نشانه های فیزیکی، مثل تنگی نفس، تپش قلب، احساس خفگی و سرگیجه همراه است. این حملات که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد اساس بیوشیمیایی داشته و اغلب یک حادثه مستعد کننده همراه آن یافت می شود. بروز این اختلال در حاملگی شیوع کمی ندارد (۱۸)

اختلالات وسواس:

این گروه افکار و تصوراتی دارند که آنها را مجبور می کند کاری را انجام داده با بیش از حد انجام دهند، در حاملگی این افکار در مورد صدمات وارده به چنین نوزاد بعد از تولد است که این امر ممکن است عملکرد و ظرفیت مادر را کاهش دهد. تشخیص و درمان آن بوسیله متخصصین روانپزشک ضروری است (۱۹).

اختلال استرس پس از تروما (PTSD):

این افراد ممکن است نشانه هایی مثل اختلال خواب، افزایش بیش از حد هشیاری، احساس گناه و یا اختلال حافظه داشته باشند. حادثه تروماتی ممکن است درد زایمان، وضع حمل، مرگ جنین