ندا غفور رشیدی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا در سال ۱۳۹۱، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه ی شیوه های فرزند پروری مادران با بارداری خواسته و مادران با بارداری ناخواسته” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه الزهرا

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی تربیتی

عنوان:

مقایسه ی شیوه های فرزند پروری مادران با بارداری خواسته و مادران با بارداری ناخواسته

استاد راهنما:

دکتر مرتضی منادی

استاد مشاور:

دکتر افسانه نراقی زاده

پژوهشگر:

ندا غفور رشیدی

بهمن ماه ۱۳۹۱

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول : کلیات پژوهش

مقدمه

بیان مسئله

هدف پژوهش

اهمیت و ضرورت

پرسش های پژوهش

فرضیه پژوهش

تعاریف مفاهیم

تعاریف عملیاتی

فصل دوم: ادبیات پژوهش

مقدمه

تعریف خانواده

نظریه های خانواده

اثراث متعامل

نظریه ی علمی- ترکیبی

نظریه ی رشد

نظریه ی جامعه شناختی خانواده

نظریه ی یادگیری

نظریه ی سیستمی

شیوه های فرزند پروری

ابعاد شیوه های فرزند پروری

الگوی فرزند پروری شیفر

الگوی فرزند پروری وینترباتوم

الگوی سیزر، مک کوبی و لوین

الگوی فرزند پروری بامریند

الگوی مقتدرانه

الگوی مستبدانه

الگوی سهل گیر

الگوی زیگلمن

والدین مقتدر

والدین مستبد

والدین سهل گیر

والدین بی کفایت و طرد کننده

نقش مادر و شیوه های فرزند پروری

عوامل تاثیر گذار بر شیوه فرزندپروری مادر

شخصیت، انتظارات و اعتقادات والدین

خصوصیات فرزندان

بعد خانوار

موقعیت شغلی والدین

بافت فرهنگی خانواده

سن والدین

وضعیت اجتماعی- اقتصادی والدین

جنسیت فرزندان تحصیلات

نوع بارداری

(خواسته و ناخواسته)

مفهوم بارداری ناخواسته

باردرای خواسته و ناخواسته از دیدگاه روانپزشکی

وظایف روان شناختی مادران باردار

ارتباط شیوه های فرزند پروری و نوع بارداری

پیشینه ی پژوهش

پیشینه ی داخلی

پیشینه ی خارجی

فصل سوم : روش پژوهش

مقدمه

روش پژوهش

جامعه ی پژوهشی

نمونه پژوهشی و روش نمونه گیری

ابزار پژوهش

محاسبه ی روایی مصاحبه ها

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم: یافته های پژوهش

مقدمه

اطلاعاتی در مورد مصاحبه شوندگان

جدول مصاحبه شنودگان

شیوه های فرزند پروری مادران

شیوه ی فرزندپروری مقتدرانه

جمع بندی

شیوه ی فرزندپروری سهل گیر

جمع بندی

شیوه ی فرزندپروری سهل گیر

جمع بندی

نوع بارداری

بارداری خواسته

جمع بندی

بارداری ناخواسته

جمع بندی

ارتباط شیوه های فرزند پروری بارداری

جدول ۱-۴ ارتباط شیوه های فرزند پروری و نوع بارداری

فصل ۵

مقدمه

بحث و نتیجه گیری

تفسیر نتایج

نتیجه نهایی پژوهش

یافته های جانبی پژوهش

محدویدت های پژوهش

پیشنهاد های پژوهش

فهرست منابع

پیوست

چکیده:

این پژوهش جهت مقایسه ی شیوه های فرزند پروری مادران با بارداری خواسته و مادران با بارداری ناخواسته انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و ابزار پژوهش، مصاحبه با پرسش های محقق ساخته است ، میانگین زمان مصاحبه ها ۳۰ دقیقه می باشد که در فضای مطبی در منطقه ی ۱۳ صورت گرفته است. مصاحبه های محقق ساخته با ۱۲ ما در انجام شد. نمونه ی پژوهش شامل ۲ دسته بود که ۶ نفر آنها بارداری ناخواسته و ۶ نفر دیگر نیز با درای خواسته را تجربه کرده بودند. بعد از تحلیل کیفی مصاحبه ها با مادران به سه شبوه ای فرزند پروری دست یافتیم که عبارت بود از شیوه ی فرزند پروری مسامحه کار، مقتدرانه و مستبدانه. نتایج تحلیل ها حاکی از آن است که مادرانی که بارداری ناخواسته را تجربه کرده بودند، بیشتر گرایش به سمت شیوه ی فرزند پروری سهل گیر داشته اند و مادرانی که بارداری خواسته را تجربه کرده بودند بیشتر گرایش به سمت شیوه ی فرزند پروری مقتدرانه داشتند . بنابراین با توجه به نتایج تحلیل ها به این نتیجه رسیدیم که نوع بارداری خواسته با ناخواسته بودن)، نقش بسزایی در تعیین شیوه های فرزند پروری دارد. بنابراین در این پژوهش با توجه به موارد مصاحبه شده بین شیوه های فرزند پروری مادران با بارداری خواسته و ناخواسته تفاوت وجود دارد.

کلید واژه ها: خانواده، شیوه های فرزند پروری ، بارداری خواسته ، بارداری ناخواسته .

مقدمه:

خانواده در عین حال که کوچکترین واحد اجتماعی است، مبنا و پایه ی هر اجتماع بزرگ تر است و محیطی به شمار می رود که کودک در آن چشم به دنیا می گشاید، شخصیت پی ریزی می شود و سعادت و شقاوت وی ریشه در آن دارد. وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، خانواده، افکار و عقاید و آداب و رسوم، ایده آل ها و آرزوهای والدین، بالاخص شیوه های فرزند پروری آن ها در طرز رفتار کودکان نفوذ فراوان دارد. تربیت در فرزند پروری فرایند پیچیده ای است و شامل رفتار های ویژه ای می باشد که اگر چه به صورت منفرد عمل می کند، اما در نهایت بر آینده ی فرزند نائبر فراوان می گذارد. به عبارت دیگر می توان گفت که فراهم آوردن زمینه ای برای پژوهش استعداد های درونی هر موجود و به ظهور و فعل رسائیدن توانایی های بالقوه ی موجود در درون فرد یکی از وظایف دشوار پدر و مادر است. حال باید به این نکته توجه کرد که ما در نقشی پر رنگ تر و ارزشمند تری نیز در تربیت این فرزندان ایفا می کند . با توجه به اهمیت نقش خانواده و بالاخص مادر در تربیت فرزندان و نوع بارداری مادران که می تواند به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در شیوه ی تربیتی او به شمار آید، در این پژوهش به بررسی شیوه های فرزند پروری مادرانی پرداخته می شود که نوع بارداری خواستهو بارداری ناخواسته را تجربه کرده اند. و به مقایسه ی شیوه های فرزند پروری هر کدام از آن ها پرداخته می شود.در این بخش با توجه به موضوع پژوهش ابتدا به بیان مسئله و سپس اهداف پژوهش و امنیت و ضرورت پرداختن به این پژوهش، بیان پرسش های پژوهش، فرضیه های پژوهش و تعریف اصطلاحات و مفاهیم پرداخته می شود.

بیان مسئله

یکی از مراحل چرخه ی زندگی یک زوج، به دنیا آوردن فرزند و پرورش آن می باشد. در این مرحله مهمترین وظیفه ی زوجین، پذیرفتن کودک و سازگار نمودن خود با نقش والد بودن است تا فضای کافی برای رشد فرزند به وجود آید. از آن جایی که روابط والد – فرزند نشان دهنده ی ابتدایی ترین و اصلی ترین روابط اجتماعی انسان در گستره ی زندگی است ، لذا کیفیت آن به عنوان مهمترین عامل مؤثر شایستگی ، شکوفایی و بهزیستی کودک می باشد (رئیسی ، ۱۳۸۷).نپذیرفتن یک کودک از سوی والدین و طرد او تأثیر عمیق و خطرناکی در وجود کودک باقی می گذارد. تجربه ثابت کرده است در صورتی که مادری کودک خود را از خویش دور سازد و با او را طرد کند چنان ضربه ای بر روح کودک وارد می شود که ممکن است او را بیمار کرده و یا حتی باعث مرگش شود. از دست دادن محبت مادری به دلیل نخواستن فرزند، برای کودک زیان بخش است به طوری که او را به انواع بیماری های روانی مبتلا می سازد (آزادی، ۱۳۸۲).فرق است بین کودکی که در خانواده ی آرام و قانونمند زندگی می کند، والدینش به او عشق می ورزند وبا توجه به نیازهای او توانایی هایش را تقویت می کنند و از تنبیه و آزار و اذیت او می پرهیزند، با کودکی که ناخواسته بوده و در محیطی زندگی می کند که استرس های ناگهانی و گوناگون خانواده را دچار آشوب و بحران کرده است. والدین با هم جنگ و دعوا دارند و به نیازهای او بی توجه هستند (عربگل ، ۱۳۸۷). کارن هورنای در تحقیقی که در سال ۱۹۹۴ انجام داده است عنوان می کند که ” هسته ی اصلی تضاد در کودکی از همان دوران کودکی در او به وجود می آید. بی علاقگی و بی توجهی به کودک، بی اعتنایی به احتیاجات خاص او، عدم راهنمایی واقعی، محروم بودن از محبت صادقانه به دلیل ناخواسته بودن و ایجاد محیط مملو از کینه و خصومت و… همه از عواملی هستند که موجی ایجاد احساس ناامنی، بی اعتقادی، تزلزل روحی و تشویش می شود و اضطراب کودک را بیشتر می کند” (آزادی، ۱۳۸۲). مادر به عنوان هسته ی اصلی در ارتباط با فرزند است که در پیوند کودک با محیط نیز تاثیر عمیقی می گذارد. بنابراین انتخاب روش های تربیتی صحیح از سوی مادر و الگو های مناسب در جهت شیوه ی فرزند پروری تأثیر زیادی بر رشد کودک می گذارد. شاید بتوان به جرات گفت که محرومیت از وجود ما دز و بی تفاوت بودن او مساوی است با محرومیت کودک از زندگی (آزادی، ۱۳۸۲).بنابراین و الذین همواره برای تربیت فرزندان خود الگوی خاصی را مد نظر قرار می دهند. این الگو عبارت است از شیوه ی مورد استفاده والدین برای ایجاد ارتباط با فرزند و آموختن ارزش ها و هنجارهای جامعه به او (رئیسی ، ۱۳۸۷).الگوی فرزند پروری یکی از سازه های جهانی است که بیانگر روابط عاطفی و نحوه ی ارتباط کلی والدین با فرزندان است و عامل مهمی برای رشد و یادگیری کودکان به شمار می آید (کربندی ، ۱۳۸۹ ، ص ۳۴). شیوه های رفتاری والدین غالیا برحسب تعامل بین دو بعد رفتاری آن ها از رفتاری پاسخ ده ، پذیرا و کودک محور آغاز می شود و به رفتاری بی توجه و طرد کننده که مرکزیت آن به نیازها و امیال والدین گذاشته شده است، ختم می شود. بعد دوم، کنترل والدین بر کودک را در بر می گیرد و از رفتاری محدود کننده و مطالبه کننده با روشی آسان گیر و بی ادعا متغیر است و در آن برای رفتار کودک محدودیت های مختصری منظور شده است. از ترکیب این ۲ بعد منهم بعنی پذیرش در برابر طرد شدن و سختگیری در برابر آسان گیری الگو های قاطع و اطمینان بخش، خودکامه و مسئبه و مساوات طلب، سهل گیرو بی بند و بار شکل می گیرد ( رمضانی، ۱۳۸۲، ص ۲۴۹). بهترین نتایج تکاملی شامل عزت نفس و مهارت های شناختی و اجتماعی بالاتر و مشکلات رفتاری و عاطفی کمتر با سبک فرزند پروری مقتدرانه همراه است. والدینی که صمیمیت و کنترل منطقی دارند احتمالا مدل های کارآمد ثرو مؤثرتری برای کودکان بوده و باعث خود مراقبی و کفایت از خود بهتر در آن ها می شود (کربندی، ۱۳۸۹ ، ص ۳۴)،در شرایط فعلی ، حاملگی های ناخواسته یکی از معضلات اصلی و مورد توجه در جهان می باشد و همچنین یکی از مهمترین مسائل بهداشت عمومی در جهان است (پورحیدری ، ۱۳۸۵). به گفته ی لیتر وهمکاران (۱۳۸۰) “حاملگی های ناخواسته به مواردی گفته می شود که فرد اساسأ تصمیمی برای بچه دار شدن در حال حاضر و آینده را نداشته باشد و حامله شود” (شوازی، ۱۳۸۱). پیشگیری از بارداری، خصوصا بارداری ناخواسته در این سال ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا در یک دنیای ایده آل در بارداری باید همراه با برنامه ریزی بوده و هر کودک در خانواده ای که خواهان او هستند متولد شود (پورحیدری ، ۱۳۸۵ ، ص ۶۴).

هدف پژوهش

هدف این پژوهش ، مقایسه ی الگوهای فرزند پروری مادران با بارداری خواسته و مادرانی با بارداری ناخواسته است تا مشخص شود که هر یک از این مادران چه الگو و شیوه ی فرزندپروری را برای تربیت فرزندان خود استفاده می کنند. چرا که سبک فرزند پروری والدین در دوران مختلف کودکی به منظور تعلیم و تربیت فرزندان بر چگونگی تکامل شخصیت آن ها تأثیر گذار می باشد. ارتباط مناسب واله با کودک علاوه بر فراهم نمودن آسایش و تقویت احساسانی از قبیل اعتماد، اطمینان، امنیت و استقلال، زمینه ساز رشد و بلوغ جسمی، روانی و به خصوص اجتماعی در سنین بالاتر می شود. بنابر این پژوهشگر قصد دارد بفهمد که آیا نوع بارداری در شیوه های فرزند پروری نانیر دارد؟

اهمیت و ضرورت پژو هش

خانواده اولین و مهمترین محیطی است که کودک در آن از کیفیت روابط انسانی آگاهی پیدا می کند. با توجه به این واقعیت ها که خانواده و شیوه هایی که برای تربیت فرزندان خود به کار می گیرند، نقش به سزایی در پرورش فرزندان سالم دارد و آینده سازان فردای جامعه خواهند بود، لازم است عوامل اثر گذار بر این شیوه های فرزند پروری والدین نیز مورد بررسی قرار گیرد. از دین پژوهش گر یکی از این عوامل مهم ناخواسته بودن کودک است که می تواند به نوبه ی خود بر روش شیوه های تربیت والدین و به خصوص مادر اثر بگذارد. حال پژوهشگر لازم دانست که با بررسی این مقوله به این نکته اشاره کند که تا چه حد ناخواسته بودن و حاملگی بدون برنامه بر روی تربیت آن کودک اثر خواهد گذاشت.