وهاب علی نیا جنگلی هستم، فارغ التحصیل مددکاری اجتماعی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در سال ۱۳۹۰، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “تاثیر مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی-رفتاری بر میزان سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

گروه آموزشی مددکاری اجتماعی

پایان نامه کارشناسی ارشد

عنوان:

تاثیر مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی- رفتاری بر میزان سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار

نگارش:

وهاب علی نیا جنگلی

استاد راهنما:

دکتر مصطفی اقلیما

اساتید مشاور:

دکتر معصومه معارف بند

دکتر سید محمد حسین جوادی

شهریور ۱۳۹۰

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: کلیات پژوهش بیان مسئله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل کار گروهی شناختی – رفتاری

متغیر وابسته سازگاری اجتماعی

سؤالات پژوهش

فصل دوم: ادبیات پژوهش

مقدمه

سازگاری اجتماعی

تعاریف در حبطه سازگاری اجتماعی

تحلیل فرآیند ساز گاری

سازگاری اجتماعی از دیدگاه مددکاری اجتماعی

عوامل مؤثر بر سازگاری اجتماعی

تعاریف در حیطه اختلال سازگاری با ناسازگاری

رویکرد مددکاری اجتماعی به ناسازگاری اجتماعی و کجرفتاری

مددکاری اجتماعی گروهی

تعاریف در حیطه مددکاری اجتماعی گروهی

کار گروهی شناختی – رفتاری

ساختار گروه در کار گروهی شناختی – رفتاری

مراحل کار گروهی شناختی – رفتاری

تکنیک های مورد استفاده در کار گروهی شناختی – رفتاری

وضعیت مددکاری اجتماعی گروهی در کانون های اصلاح و تربیت ایران

مبانی نظری پژوهش

سطوح توصیف در نظریه های رفتار انحرافی _

نظریه شناخت اجتماعی

مروری بر پیشینه پژوهش

پژوهش هایی در مورد اثربخشی مدال شناختی – رفتاری در ایران و خارج از ایران

پژوهش هایی در مورد سازگاری اجتماعی و مهارت های شناختی نوجوانان در ایران و خارج از ایران

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه

روش پژوهش

جامعه آماری و روش نمونه گیری

ابزار پژوهش

فرم مشخصات فردی

خرده مقیاس سازگاری اجتماعی از پرسشنامه سازگاری بل

سه خرده مقیاس از پرسشنامه راهبردهای مقابله ای لازاروس (تجدید نظر شده)

جدول متغیرهای پژوهش

روش اجرا

کار گروهی شناختی – رفتاری به تفکیک جلسات

روش تجزیه و تحلیل داده ها

ملاحظات اخلافی

فصل چهارم: توصیف و تحلیل داده ها

مقدمه

توصیف داده ها

تحلیل داده ها

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه

بحث

نتیجه گیری

محدویدت ها

پیشنهاد هایی برای پژوهش های آتی

پیشنهاد های کاربردی

فهرست منابع

ضمائم و پیوست ها

چکیده

مقدمه: مددکاری گروهی روشی است برای کمک کردن به افراد با مشکلات سازگاری روانی – اجتماعی که توسط یک مددکار اجتماعی برای دو نفر یا بیشتر اجرا می شود. این پژوهش نیز به منظور بررسی تأثیر مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار و ارائه یک الگوی مددکاری اجتماعی گروهی در افزایش سازگاری اجتماعی نوجوانان بزهکار انجام شد.

روش: در این پژوهش تجربی (پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل)، ۴۰ نوجوان بزهکار از بین کل کودکان ۱۲ تا ۱۸ساله حاضر در کانون اصلاح و تربیت تهران، انتخاب و به شیوه تصادفی در چهار گروه آزمایش و کنترل ده نفره قرار گرفتند. مطالعه برای گروه های سنی ۱۴-۱۲ سال و ۱۸-۱۵ سال تکرار شد. گروههای آزمایش در ۹ جلسه کار گروهی شناختی – رفتاری شرکت کردند و گروه های کنترل هیچ مداخله ای در بافت نکردند. داده ها از طریق پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل و راهبردهای مقابله ای لازاروس (تجدیدنظر شده) جمع آوری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری برای گروه های مستقل و کوواریانس استفاده شد.

یافته ها: مداخلات شناختی – رفتاری مدد کاری گروهی، بر افزایش سازگاری اجتماعی و توسعه مهارت حل مسئله نظام مند در نوجوانان بزهکار مؤثر بوده است. اما این مداخلات نتوانستند در افزایش پذیرش مسئولیت نوجوانان مؤثر باشد. این مداخلات توانسته است گروه سنی ۱۴-۱۲ سال را در موقعیت های مشکل زا به ارزیابی مجدد مثبت از شرایط ترغیب نماید.

بحث: امکان تدوین یک الگوی شناختی – رفتاری در مددکاری گروهی برای افزایش سازگاری اجتماعی بزهکاران وجود دارد اما به منظور کسب نتایج اثربخش در گروه سنی ۱۴-۱۲ سال، پیشنهاد می شود این مدل با تعداد جلسات بیشتری اجرا شود.

واژه های کلیدی: مددکاری گروهی، رویکرد شناختی – رفتاری، سازگاری اجتماعی، بزهکاری، نوجوانان

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه

محیط اجتماعی خواه، یک گروه کوچک باشد خواه یک جامعه بزرگ، واحدی یک دست و ثابت نیست. همواره عده ای ناسازگار وجود دارند تا هنجارها و قوانین را زیر پا گذارند. در فرهنگ همه جوامع انسانی، برخی رفتارها زشت و نکوهیده قلمداد می شود. اصطلاح بزهکار به افرادی اطلاق می شود که اعمالی خلاف هنجارها، قانون با موازین مذهبی جامعه انجام داده اند. با توجه به این نکته که این احکام در جوامع گوناگون متفاوت است، فرد متخلف در یک جامعه ممکن است در جوامع دیگر از تخلف بری باشد. امروزه پدیده بزهکاری نوجوانان تقریبا مشکل بزرگ تمام جوامع جهان است. اگر این معضل در سال های گذشته و بزه کشورهای توسعه بافنه صنعتی بود، هم اکنون با توسعه صنعت و شهرنشینی در ممالک جهان، پدیده ای جهانی شده است. در کشور ما بزهکاری به کل جرایمی گفته می شود که در صورت ارتکاب، به موجب قصاص، دبات، حدود و تعزیرات دارای مجازات هستند , اما رفتارهای ناسازگار نوجوانان طیف وسیعی از رفتارها را در بر گرفته که پرخاشگری، وندالیسم، فرار از مدرسه، زورگیری، بزهکاری و … را شامل می شود. به طور کلی سازگاری اجتماعی را فرآیندی می دانند که افراد را قادر می سازد تا رفتار دیگران را درک و پیش بینی کنند، رفتار خود را کنترل و تعاملات اجتماعی خود را تنظیم کنند. در تعریف دیگری سازگاری اجتماعی به وضعیتی اطلاق می شود که افراد با گروه ها، رفتار خود را به تدریج و از روی عمد یا غیرعمد تعدیل می کنند تا آن را با فرهنگ موجود سازگار کنند، مانند رعایت عادت ها، عرف و تقلید. به عبارتی آن نوع واکنش هایی است که شخص برای رعایت محیط اجتماعی از خود نشان میدهد و آنها را به علت هماهنگی و انطباق شان با معیارهای اجتماع، اساس رفتار خود قرار می دهد. رابینگتن معتقد است بیشتر مسائل اجتماعی برآمده از روابط اجتماعی است. تمدن ماشینی نابسامانی ها و ضایعات انسانی فراوانی را به بار آورد که از آن جمله از هم گسیختگی روابط اجتماعی بود و بزهکاری نوجوانان تنها یکی از مظاهر این پدیده به شمار می رود که هزینه های زیادی را بر دوش جوامع عصر حاضر گذاشته و نظر محققان و اندیشمندان زیادی را به خود جلب نموده است. تاکنون تبیین ها و راهکارهای مختلفی برای شناخت و حل این آسیب اجتماعی از سوی جرم شناسان، روانشناسان، جامعه شناسان و مربیان تربیتی ارائه شده است. علی رغم اینکه نباید از نقش اجتماع و گروه همسالان غافل شده پژوهش ها نشان داده است نظارت و حمایت والدین، روش های فرزند پروری و میزان صمیمیت در روابط والد – فرزندی با بروز رفتار های بزهکارانه رابطه داشته و نقائصی در حل مسئله اجتماعی نوجوانانی که مشکلاتی مانند اختلالات هیجانی، اعتیاد، ناسازگاری های رفتاری و بزهکاری دارند دیده می شود اها. در حال حاضر اعتقاد کلی بر این است که بهترین راه مبارزه با بزهکاری نوجوانان استفاده از ابزارهای اجتماعی به جای ابزارهای قضایی است .با توجه به اینکه حرفه مددکاری اجتماعی به صورت کلاسیک معتقد است آگاهی در تنهایی شکل نمی گیرد و حمایت گروه سبب از بین رفتن تنش ها و اضطراب هایی می گردد که مانع ایجاد آگاهی و اقدام آزادانه است ، و این نکته که مداخلات شناختی- رفتاری به نسبت دیگر رویکرد ها بیشترین میائی تجربی را دارند، این پژوهش، در سطح پیشگیری ثانویه، اثربخشی یک الگوی کار گروهی مددکاری اجتماعی را با رویکرد شناختی – رفتاری در میزان سازگاری اجتماعی نوجوانانی که در کانون اصلاح و تربیت تهران به سر می برند، مورد بررسی قرار می دهد.

بیان مسئله

انسان در بسیاری از شئون زندگی اجتماعی خود با سایر افراد جامعه در رابطه و فعل و انفعال مداوم فرار دارد، ادامه حیات انسان در گرو تن دادن به زندگی گروهی و محدودیت های آن است تا جایی که حتی برای ارضای نیازهای زیستی، خود را با وضعی اجتماعی و شرایطی که ساخته همنوع اوست روبرو می بیند. افرادی که دچار تضاد می شوند با در تأمین احتیاجات خود با موانعی روبرو می شوند، اگر برای از بین بردن مانع و رفع تضاد، از طرق مختلف اما عاقلانه رفتار کنند، فعالیت های آنان مثبت و تنیجه بخش خواهد بود و اگر درمقابل موانع به طور کافی اقدام نمایند به این گونه فعالیت ها سازگاری گویند و سازگاری در اجتماع بعنی نحوه برخورد موفقیت آمیز انسان با همنوعان. انسان، ساخنه نهادهای اجتماعی و محیط پرورشی، سازمان های آموزشی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تربیتی است و صحیح بودن رفتارش بیشتر به اجتماع بستگی دارد تا خود او آنچه به رفتار و تفکر انسان شکل می دهد، نهادها و هنجارهای اجتماعی است و هر کس سعی دارد خود را با هنجار های اجتماعی وفق دهد تا جامعه او را بپذیرد. اما همواره عده ای در دستیابی به این هدف باز می مانند نوجوانی نیز یک دوره انتقال همراه با بحران است که در این دوره انتقالی، نوجوان به خاطر تحولات زیستی، روانی و اجتماعی دارای نیازها، توقعات و انتظاراتی است که چنانچه به صورت رضایت بخش مورد ملاحظه قرار نگیرد احتمالا منجر به بروز رفتارهای انحرافی و ناسازگار از جمله اختلال سلوک، پرخاشگری، فرار از مدرسه، وندالیسیه زورگیری و بزهکاری می شود.دانشمندان و محققان هر گونه رفتار، عقیده و با شرایطی را که هنجارهای اجتماعی را نقض کند انحراف اجتماعی می دانند رفتار انحرافی جوانانی که هنوز به سن قانونی نرسیده اند، بزهکاری نامیده می شود و جوانان مرتکب به این رفتارها را بزهکار می نامند. البته ناگفته نماند که همه ناسازگاران بزهکار نیستند. اما رفتار انحرافی نوجوانان، طیف وسیعی از رفتارهای اجتماعی ناسازگار را در بر می گیرد که هم شامل رفتارهایی نظیر فرار از مدرسه که از نظر اجتماعی پذیرفته نیست و هم شامل اعمال غیرقانونی نظیر سرقت می باشدوانجمن روانپزشکی آمریکا در سال ۱۹۹۴ سازگاری اجتماعی را عبارت می داند از هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی که غالبا مستلزم کنترل تکانه ها، هیجانات با نگرش ها می باشد. حال اگر به هر علتی فرد از برقراری ارتباط با دیگران و محیط اجتماعی خود ناتوان باشد یا به عبارتی جریان سازگاری مختل شود، رفتارهای ناسازگارانه با ناهنجاری های رفتاری به وجود می آید. مفهوم سازگاری اجتماعی هم کار کردهای فردی و هم کار کردهای اجتماعی شخص را در بر می گیردوبه گونه ای که کارکرد های فردی به احساسات شخص در مورد خود و رفتارهای منتج از خود، و کارکردهای اجتماعی به تعاملات فرد با محیط و توانایی های او در ایفای نقش های مورد انتظار اجتماع اشاره دارد . سازگاری اجتماعی را فرآیندی می دانند که افراد را قادر می سازد تا رفتار دیگران را درک و پیش بینی کند، رفتار خود را کنترل و تعاملات اجتماعی خود را تنظیم کند. ابعاد سازگاری شامل سازگاری جسمانی، سازگاری روانی، اجتماعی و عاطفی است که پیش درآمد رسیدن به سازگاری های روانی، عاطفی و جسمانی، سازگار شدن از لحاظ اجتماعی است. افزایش سازگاری اجتماعی نوجوانان و بروز رفتارهای جامعه پسند همواره مورد خواست مددکاران اجتماعی و دیگر رشته های بالینی بوده است. ساز گاری، رابطه ای است که میان فرد و محیط اجتماعی او وجود دارد و به او امکان می دهد تا نیاز های فراروی خود را ارضاءکند. در واقع سازگاری اجتماعی فرآیندی است که باید آموخته شود و کیفیت آن مانند سایر آموخته ها بستگی به میزان علاقه و گوشش فرد برای یادگیری آن دارد .اگر مددکاری گروهی را یکی از روش های اصلی مددکاری اجتماعی بدانیم که هدف آن توانا کردن فرد و پیشرفت دادن نحوه انجام وظیفه و فونکسیون اجتماعی فرد از طریق تجربه های آگاهانه و هدفمند گروهی است کار گروهی شناختی – رفتاری (CBGW) به مجموعه ای از رویکرد های مختلف در کار با گروه های کوچک اشاره دارد که ترکیبی از مداخلات رفتاری شناختی و راهبردهای مربوط به گروه های کوچک را در بر می گیرد و یک رویکرد تجربی در حرفه مددکاری اجتماعی به شمار می رود. در این رویکرد تأکید بر درمان رفتار مخرب فرد یا استفاده از موقعیت گروه می باشد. اصل عمده این رویکرد، این است که عواطف، رفتار و ادراک ها آموختنی هستند بنابراین یک آموزش جدید می تواند آنها را تغییر دهد قبل از اجرای هر نوع مداخله ای به سودمندی هدف های درمانی توجه دارد و آنها را متناسب با ارزش های اجتماعی انتخاب می کند. مددجویان موضوع مداخله نیستند؛ بلکه در انتخاب هدف های درمان بیشترین مشارکت را نشان می دهند و آگاهانه با روش های مداخله موافقت می کنند. تاریخچه فرهنگی و جنسیت مددجویان نیز در انتخاب هدف ها لحاظ می شود. معتقد به اصل رازداری در گروه بوده و همکاری با کمک های متقابل در گروه تشویق می شود. نخستین تلاش و هدف مددکار آن است که مددجو را در سازگاری با محیط و اعاده کارآیی او برای انجام وظایف اجتماعی خود هر چه بیشتر توانا و قادر سازد.در گروه هایی که با رویکرد شناختی – رفتاری کار می کنند مددجو به دنبال حل یک یا دو مشکل عمده می باشد و با کمک نکالیف خارج از گروه، مهارت هایی را آموزش می بیند که در دنیای واقعی منجر به حل مشکلش می شود. در این گروه ها فرآیند حل مسئله و چگونگی مقابله با مشکلات و موقعیت های دشوار زندگی انسان ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته و مددجو نسبت به رفتارهای مناسب و نامناسب خود از گروه بازخورد می گیرد. این بازخوردهای گروهی کوچکترین موفقیت های فرد را تقویت می کند در نتیجه، خودارزیابی افراد در شرایط گروهی ارتقاء می یاید. اعضاء گروه، عملا می آموزند که هر کس دارای حقی است و برای یکدیگر احترام قائل می شوند. اگر رشد اجتماعی را مهمترین جنبه از رشد وجود هر فرد بدانیم، معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هر فرد، میزان سازگاری او با دیگران است و گروه، ابزار مناسبی برای تسهیل در رشد و تعمیم این مهارتها به موقعیت های زندگی اجتماعی محسوب می گردد رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری با اطرافیانی که با فرد ارتباط دارند، مؤثر است بلکه بعد ها در میزان موفقیت شغلی و تحصیلی او نیز تأثیر دارد.با توجه به نکات ذکر شده پژوهش حاضر با هدف شناخت تأثیر کار گروهی شناختی – رفتاری بر افزایش سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار حاضر در کانون اصلاح و تربیت و ارائه یک الگوی مددکاری اجتماعی گروهی در افزایش سازگاری اجتماعی نوجوانان انجام می شود.

اهمیت و ضرورت پژوهش

مفهوم سازگاری اجتماعی نوجوانان، که طبق نتایج سرشماری سال هشتاد و پنج ۹/۲۱ درصد از کل جمعیت ایران یعنی جمعیتی بالغ بر ۱۵۴۳۴۰۰۰ تفر را تشکیل می دهند و نقطه مقابل آن بعنی ناسازگاری اجتماعی، نه تنها یک پدیده اجتماعی جهانی است بلکه با تأثیرات منفی روانی، اجتماعی و اقتصادی که این موضوع در سراسر جامعه دارد یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی جوامع از جمله جامعه ایران به شمار می رود. نوجوانانی که هنجارهای اجتماعی را زیر پا می گذارند و از آنها به عنوان بزهکار پاد می شود، فرصت های جبران ناپذیری را از حیث شغل و تحصیل از دست میدهند و با توجه به پذیرفته نشدن آنها در حلقه های کاری و تحصیلی آیرومند و آینده دار، قشری مطرود از این گونه افراد بوجود می آید که به توبه خود مسئله را برای نسل های آینده تشدید می کند.پژوهش های متعددی نشان داده است در چند سال اخیر تعداد بزهکاران کشور در حال افزایش است به عنوان مثال اگر به روند افزایش تعداد بزهکاران طی سال های ۸۲ تا ۸۵ توجه کنیم خواهیم دید، سیستم قضایی در سال ۱۳۸۲ تعداد ۲۶۰۳ نوجوان بزهکار را به کانون اصلاح و تربیت تهران معرفی کرده و در سال ۱۳۸۳ این تعداد به ۲۶۲۳ نفر رسیده است. در سال ۱۳۸۴، ۳۰۴۳ نوجوان بزهکار معرفی شده و همین روند تا جایی ادامه پیدا می کند که ما در سال ۱۳۸۵ تعداد ۳۷۱۳ نوجوان را با برچسب بزهکار که به نوعی برچسب عدم اطمینان همیشگی جامعه به این افراد است، روانه کانون اصلاح و تربیت تهران نموده ایم.علاوه بر هزینه هایی که بزهکاری بر زندگی و شخصیت فرد تحمیل می کند، رفتارهای ناسازگارانه هرساله هزینه های هنگفتی را نیز بر جوامع انسانی تحمیل می کنند. اداره کانون های اصلاح و تربیت، نیروی انتظامی، دادگاه های ویژه اطفال و هزینه های مربوط به آنها باری بردوش بودجه هر کشوری است. در صورتی که راهکارهای پیشگیرانه شناخته شوند و از کثرت این نوجوانان ناسازگار کاسته شود، قسمت اعظم این بودجه را می توان صرف آموزش و پرورش، فرهنگ سازی و تربیت علمی و عملی این نسل کرد.پژوهش های اخیر در حوزه بزهکاری نوجوانان نشان داده است ۷۳ درصد از جرایم نوجوانان کشورمان به صورت گروهی صورت گرفته است . این نکته قابل تأمل است؛ چراکه نشان می دهد امروز روابط گروهی نوجوانان جامعه ما در جهت ارزش ها و قوانین جامعه حرکت نمی کند یا به عبارتی مشوق و محرک سازگاری اجتماعی در جمعیت نوجوان نیست. از طرفی نیز مشخص شده است گروه همسالان بعد از خانواده بیشترین تأثیر را بر رفتارهای نوجوانان دارد . بنابراین بهترین شیوه اصلاح رفتار نوجوانان نیز می تواند مداخلات گروهی مددکار اجتماعی باشد. پژوهش حاضر که در سطح پیشگیری ثانویه تعریف شده است سعی دارد تا تأثیر مداخلات مددکاری اجتماعی در کار با گروه ها و کاهش رفتارهای ضد اجتماعی و به طور کلی ناسازگاری اجتماعی را در نوجوانانی که سیستم قضایی کشور بزهکار تشخیص داده است، بررسی کند و در صورت اثربخش بودن این مداخلات، الگویی برای مددکاران گروهی در کار با این مددجویان تدوین نماید، الگویی که برای استفاده در موقعیت های مختلف اجتماعی از انعطاف پذیری لازم برخوردار باشد و در موقعیت های دیگری همچون مدارس، مراکز نگهداری و شبانه روزی ها، فرهنگسراها و حتی به عنوان یک مجازات جایگزین در کلینیک های مددکاری اجتماعی مورد توجه برنامه ریزان اجتماعی و متولیان سیستم فضایی قرار گیرد.هرچند انجمن ملی مددکاران اجتماعی مهمترین وظیفه یک مددکار را خدمت به حرفه مددکاری اجتماعی و توسعه روش های آن قلمداد می کند ، تاکنون از سوی مددکاران اجتماعی ایران با اقدامی در جهت گسترش روش های کار گروهی انجام شده با این اقدامات کمرنگ بوده است. در این میان آنچه از جنبه علمی این پژوهش در مقایسه با پژوهش های چند سال اخیر حائز اهمیت است، به کار گیری مدل های مددکاری اجتماعی در کار با این گروه از نوجوانان بوده که تاکنون توسط پژوهشگران و مددکاران اجتماعی ایران گزارش نشده و جا دارد تا با انجام پژوهش هایی در این زمینه، در کنار اقدامات مؤثر مددکاری اجتماعی فردی که سال هاست در سیستم قضایی و دادرسی ویژه اطفال در حال اجرا می باشد قرار گیرد.به طور کلی، از دیدگاه انسان دوستانه، برای جلوگیری از ایجاد تباهی در میان بسیاری از فرزندان مملکت از دیدگاه مددکاری اجتماعی، برای تمهید راهکارهای پیشگیری از آن و ایجاد یک محیط حامی کودک؛ از دیدگاه جامعه شناسانه، برای حفظ و اصلاح ارزش ها و هنجارهای اجتماعی موجوده و از دیدگاه اقتصادی برای کاهش هزینه های دستگیری، محاکمه، اصلاح و تربیت آنان و بهینه نمودن هزینه ها، ضرورت پرداختن به موضوع ناسازگاری اجتماعی نوجوانان و بررسی راه های ممکن در کاهش این مسئله آشکارتر می شود.

اهداف پژوهش

هدف کلی : شناخت تأثیر مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر میزان سازگاری

اجتماعی کودکان بزهکار

هدف های اختصاصی

:شناخت تأثیر مداخلات مددکاری گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر پذیرش مسئولیت در کودکان بزهکار

شناخت تأثیر مداخلات مددکاری گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر ارزیابی مجدد مثبت در کودکان بزهکار

شناخت تأثیر مداخلات مددکاری گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر حل مسئله برنامه ریزی شده در کودکان بزهکار

هدف کاربردی:

طراحی یک الگوی کار گروهی شناختی- رفتاری با نوجوانان به منظور ارتقا سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار

متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل: کار گروهی شناختی – رفتاری (CBGW)

تعریف نظری: کار گروهی شناختی – رفتاری که یک مدل تجربی در حرفه مددکاری اجتماعی است، به مجموعه ای از رویکرد های مختلف در کار با گروه های کوچک اشاره دارد که ترکیبی از مداخلات شناختی – رفتاری و راهبردهای مربوط به گروه های کوچک را در بر می گیرد. تأکید این رویکرد بر درمان رفتار مخرب فرد با استفاده از موقعیت گروه می باشد. رویکرد شناختی – رفتاری به عنوان روشی که بر تعامل پیچیده و فابع شناختی، فرآیندهای گروهی، ساختارهای هیجانات و تجارب آشکار در محیط تاکید می کند شناخته می شود. راهبردهای این رویکرد برگرفته از نظریه های رشد ویگوتسکی، روش های ایمن سازی در برابر استرس مایکنام و نظر به یادگیری شناختی – اجتماعی بندورا می باشد.

تعریف عملیاتی: شرکت در ۹ جلسه کار گروهی شناختی – رفتاری بر اساس پروتکل تدوین شده توسط پژوهشگر که برای گروه آزمایش تهیه شده است. کار گروهی شناختی – رفتاری بر مداخلاتی چون سر مشگیری، بازی نقش، سازماندهی مجدد شناخت، تصویر سازی ذهنی و تقویت رفتارهای سازگارانه تاکید دارد.

متغیر وابسته: سازگاری اجتماعی

تعریف نظری: سازگاری اجتماعی را فرآیندی می دانند که فرد را قادر می سازد تا رفتار دیگران را درک و پیش بینی کند، رفتار خود را کنترل و تعاملات اجتماعی خود را تنظیم کند به عبارتی هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی که غالبا مستلزم کنترل تکانه ها، هیجانات با نگرش ها می باشد. سازگاری در اجتماع یعنی نحوه برخورد موفقیت آمیز انسان با مشکلات و همنوعان

تعریف عملیاتی: در بررسی حاضر میزان سازگاری اجتماعی از طریق نمره ای که فرد در خرده مقیاس سازگاری اجتماعی پرسشنامه بل و خرده مقیاس های حل مسئله نظام مند، ارزیابی مجدد مثبت و پذیرش مسئولیت از پرسشنامه (تجدید نظر شده) راهبردهای مقابله ای لازاروس، کسب می کند، ارزیابی خواهد شد.

سؤالات پژوهش

– آیا مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر سازگاری اجتماعی کودکان بزهکار تأثیر دارد؟

– آیا مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر مهارت حل مسئله نظام مند کودکان بزهکار تأثیر دارد؟

– آیا مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر پذیرش مسئولیت کودکان بزهکار تأثیر دارد؟

– آیا مداخلات مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر ارزیابی مجدد مثبت در کودکان بزهکار تأثیر دارد؟

فصل دوم:

مقدمه

در این فصل پژوهشگر، ابتدا به ادبیات پژوهش در حیطه سازگاری اجتماعی و مددکاری اجتماعی گروهی پرداخته و سپس مروری خواهد داشت بر مطالعات و تحقیقاتی که در خارج از کشور و ایران، در این خصوص انجام گرفته است. در بخش اول تعاریف در حیطه سازگاری اجتماعی، تحلیل فرآیند سازگاری، عوامل مؤثر بر سازگاری اجتماعی، بزهکاری، ناسازگاری و علل آن، همچنین سازگاری اجتماعی از دیدگاه مددکاری اجتماعی مدنظر قرار می گیرد.در بخش دوم به تعاریف مددکاری اجتماعی گروهی و مدل های کار گروهی با تأکید بر رویکرد شناختی- رفتاری می پردازیم. همچنین ساختار گروه، مراحل کار گروهی، تکنیک های مورد استفاده در این رویکرد و وضعیت فعلی مددکاری اجتماعی در کانون های اصلاح و تربیت کشور بررسی شده است.در بخش سوم مبانی نظری پژوهش و سطوح توصیف در نظریه های رفتار انحرافی عنوان شده است. بدون شک تأکید پژوهش بر نظریه های یادگیری اجتماعی و شناخت اجتماعی در سطوح خرد و میانه بوده و بیشتر به توضیح این مفاهیم و آنچه که شکل دهنده کنش و واکنش انسان نسبت به محیط اجتماعی اوست می پردازد. در انتها یک جمع بندی و تحلیل کلی از موضوعات مطرح شده در این فصل ارائه می شود.