کیومرث تقی پور هستم، فارغ التحصیل تکنولوژی آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۹۰، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر یادگیری درس علوم تجربی سال دوم راهنمایی” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:
دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی
پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته تکنولوژی آموزشی
موضوع:
بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر یادگیری درس علوم تجربی سال دوم راهنمایی
استاد راهنما:
دکتر داریوش نوروزی
استاد مشاور:
دکتر محمد حسن امیر تیموری
استاد داور:
دکتر اسماعیل زارعی زوارکی
پژوهشگر:
کیومرث تقی پور
پاییز ۱۳۹۰
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه
بیان مساله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
فرضیه های تحقیق
تعریف مفاهیم و اصطلاحات
فصل دوم: مبانی نظری پژوهش
مقدمه
مفهوم شناسی طراحی آموزشی
جایگاه طراحی آموزشی در علوم تربیتی
نظریه های یادگیری و طراحی آموزشی
سایر متخصصان
کلینیک روانشناسی و مرکز مشاوره خانواده ستاره زندگی تهران مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی ستاره زندگی با فراهم کردن فضایی استاندارد به صورتی طراحی شده است که تمامی خدمات مشاوره فردی، گروه درمانی، برگزاری کارگاه روانشناسی، خانواده درمانی و اتاق بازی برای مشاوران فراهم است. اتاقی مخصوص برای خانواده درمانی برای مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره خیانت، مشاوره طلاق…
دکتر پروانه قلی پور دکتر پروانه قلی پور من دکتر پروانه قلی پور هستم و به صورت تخصصی در زمینه های خانواده درمانی، ازدواج و مشاوره فردی جهت درمان اختلالات بالینی فعالیت دارم. پروانه سازمان نظام روانشناسی و جزء مشاوران برتر کلینیک ستاره ایرانیان با بیش از 15 سال سابقه می باشم. آدرس و…
دکتر یاسر دادخواه دکتر یاسر دادخواه مشاور و مدرس دانشگاه، مدرس کارگاه های مشاوره ای فردی و گروهی، مدرس دوره های زوج درمانی و خانواده درمانی شناختی، مشاوره و استعدادیابی تحصیلی و شغلی و مدرس کشوری نرم افزارهای نوروسایکولوژیک می باشد. سوابق علمی دکتر دادخواه دکترای علوم اعصاب شناختی از پژوهشکده علوم شناختی (IRICSS (Institute for Cognitive Science Studies…
کلینیک مشاوره نوید کلینیک مشاوره نوید شیراز (مرکز مشاوره شیراز) تحت نظارت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و با همکاری تعدادی از روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان فعالیت خود را آغاز کرده است. "درمان های نوین روانشناسی در شیراز" مدیریت کلینیک نوید شیراز قابل ذکر می باشد که مدیریت این کلینیک را آقای…
سعید حسین خواه سعید حسین خواه هستم، فارغ التحصیل روانشناسی عمومی در مقطع کارشناسی ارشددانشگاه ازاد اسلامی تهران ملارد 1395، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثر بخشی قصه درمانی برای افزایش عزت نفس و خوشبینی کودکان دارای والدین معتاد” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنی
پژوهش پژوهش حاضر به بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر میزان یادگیری و پایداری درس علوم تجربی سال دوم راهنمایی پرداخته است، در این پژوهش از روش تحقیق نیمه تجربی از نوع طرح دو گروهی با پیش آزمون و پس آزمون استفاده گردید. جامعه آماری، کلیه دانش آموزان سال دوم راهنمایی مدارس دولتی پسرانه شهرستان کلیبر در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ بودند. از این جامعه، با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، در کلاس بعنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش به منظور سنجش آزمودنیها، آزمون پیشرفت تحصیلی به کار گرفته شد.که برای سنجش روایی آن از نظرات اساتید، کارشناسان ذیربط و جدول دو بعدی هدف – محتوا استفاده شده است و پایایی ابزار اندازه گیری ( پیش آزمون، پس آزمون با استفاده از همبستگی بین دو نیمه به ترتیب ۸۳ /۰ ، ۸۴/ ۰ حاصل شد، روش اجرای تحقیق بدین ترتیب بود که گروه آزمایش، فصل ۱۳ کتاب علوم تجربی دوم راهنمایی را به روش مدل طراحی آموزشی رایگلوث آموزش دیدند و گروه کنترل همان فصل را به روش آموزش متداول و سنتی دریافت نمودند. در پایان با انجام پس آزمون ها و تحلیل کواریانس داده های حاصل، مشخص گردید که بین میزان یادگیری گروه آزمایش و کنترل در درس علوم تجربی تفاوت معناداری وجود دارد و گروه آزمایش از یادگیری بهتری برخوردار می باشد و هم چنین نتایج نشان داد که دانش آموزان گروه آزمایش در پس آزمون یادداری نیز نسبت به گروه کنترل بهتر عمل نموده است.
واژگان کلیدی: مدل طراحی آموزشی رایگلوث، یادگیری، یاد داری
مقدمه:
انسان از زمانی که پا به عرصه وجود می گذارد، برای انجام خواست های روزافزون خود از همان اوایل زندگی نیاز به یادگیری دارد. با ورود او به مدارس که در آنها کلید یادگیری دانش آموز، آموزش معلم است یادگیری أو هدفمند و موثر می گردد و این هدف مهم در سایه طراحی مناسب برای ارایه آموزش توسط معلم تحقق می یابد.طراحی آموزشی با درک، بهبود و کاربرد روش های آموزشی به منظور یادگیری اثربخش، کار آمد و جذاب سرو کار دارد. (رایگلوث، ۱۹۸۳) به هرحال علی رغم این واقعیت که فعالیتهای آموزشی برای زمان طولانی وجود داشته، ولی رشته طراحی آموزشی بعنوان یک علم تا اواخر قرن بیستم نمود پیدا نکرد.طراحی آموزشی از اواخر دهه ۱۹۵۰ بوجود آمد که محتوای آن ارتباط نزدیکی با روانشناسی رفتار گرایی و شناخت گرایی داشت. نظریه های طراحی آموزشی زیادی تحت این رویکردها پدید آمدند که از آن جمله می توان به فعالیتهای اسکنر، بروشر، گانیه، مریل و رایگلوث اشاره کرد. این نظریه های تجویزی برای تصمیم گیری در خصوص به کار گیری روش های آموزشی در شرایط خاص به منظور تحقق هدف ویژه رهنمودهای عملی فراهم می نمودند. البته از آن زمان بود که طراحی آموزشی بعنوان یک علم تجویزی شناخته شد که این علم با تجویز روش های مطلوب در مقابل توصیف نتایج واقعی سرو کار دارد. بر این اساس، رایگلوث (۱۹۸۳) روش های آموزشی را به سه دسته تقسیم نموده است: ۱). استراتژی های سازماندهی، که با سازماندهی محتوا ارتباط دارد. ۲). استراتژی های انتقال ( جهت انتقال آموزش) ۳). استراتژی های مدیریت، با تصمیم گیری در خصوص اینکه چگونه و چه زمانی از استراتژی های آموزشی استفاده گردد، سرو کار دارد. بیشتر فعالیتها و کارهای او بر محور استراتژی سازماندهی بوده که ایجاد نظریه شرح و بسط آموزش در دهه ۱۹۸۰ اصلی ترین فعالیت او به شمار می رود.پیش از ایجاد نظریه شرح و بسط آموزش، طراحی آموزشی غالب بر محور پارادایم عصر صنعتی آموزش بوده که طبق آن، محتوا و تکلیف به اجزا و عناصر تشکیل دهنده تجزیه شده و در یک زمان این اجزا تدریس می شود. در این پارادایم، همه یادگیرندگان مجبور هستند تا مطالب یکسان را در سرعت و زمان برابر باد بگیرند که این روش برای یاددگیرندگان ضعیف و قوی هر دو تاثیر نامطلوبی می گذارد. رایگلوث در انتقاد به این الگو های آموزشی دارای رویکرد تجزیه نگرانه به توالی آموزش، نظریه شرح و بسط آموزش را به وجود آورد که دارای رویکرد کل نگرانه به توالی آموزش می باشد . به گونه ای که در این مدل محتوا و تکلیف را ساده سازی می کنند نه از طریق تجزیه آن به عناصر تشکیل دهنده، بلکه با شناسایی فعالیت های جهان واقعی ساده از آن حوزه یا حیطه موضوع صورت می گیرد که اتخاذ چنین رویکردی توسط معلم در هر درسی منجر به این می گردد که یادگیرندگان ساختار موضوع آموزشی را درک کرده و یادگیری آنها معنی دار شود.(رایگلوث، ۲۰۰۹).با نگاه اجمالی به رویکردهای یاددهی حاکم بر نظام آموزشی ما در دروس مختلف بخصوص درس علوم تجربی در می یابیم که در ارائه آموزش علوم یک رویکرد تجزیه نگرانه به توالی مطالب آن حاکم بوده که به علت عدم درک ساختار موضوع درسی و روابط میان ایده های موجود در کتاب، یادگیری دانش آموزان سطحی و کم عمق بوده و مهارت های تفکر انتقادی و منطقی و روش پژوهشگری در آنان شکل نمی گیرد. برای ایجاد زمینه لازم جهت یادگیری معنی داری درس علوم تجربی به دلیل ساختار مند بودن آن، پژوهشگر ضمن توصیه بکار گیری مدل طراحی آموزشی رایگلوث در آموزش این درس به معلمان، خود نیز در این تحقیق بدنبال بررسی تاثیر این مدل بر یادگیری و یادداری دانش آموزان در درس علوم تجربی دوم راهنمایی می باشد.
بیان مساله
مساله اصلی این است که چگونه می توان یادگیری و یادداری دانش آموزان را در درس علوم تجربی اثر بخش نمود؟یادگیری مساله ای است که در سراسر طول زندگی انسان به ویژه در دوران دانش آموزی و دانشجویی اهمیت بسزایی دارد. در فرایند یادگیری آنان، کسب شناخت و یادگیری معنی دار مطالب درسی نقش اساسی ایفا می نماید. یادگیری اکثر دانش آموزان نظام آموزشی ما در بعضی از دروس بخصوص علوم تجربی در مقاطع گوناگون، سطحی و طوطی وار بوده بگونه ای که قادر به یادگیری معنی دار و درک روابط میان ایده ها نیستند. گواه بر این ادعا، نتایج ارزشیایی آزمون بین المللی علوم و ریاضی ۲۰۰۷ و آزمون های پیشرفت تحصیلی دارای سطوح بالای اهداف یادگیری است که در آنها دانش آموزان ایرانی موفقیتی بدست نیاوردند.پژوهش های زیاد در این زمینه به منظور مشخص کردن دلایل عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان صورت گرفت و نتایج نشان دادند که یکی از عوامل موثر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان، کیفیت تدریس و چگونگی ارائه درس (آموزش) می باشد. بیان صریح اهداف، بیان درس به زبان صریح و روشن و قابل فهم، ارایه درس به شکل ساختار یافته و منظم، فعال بودن شاگرد در جریان آموزش و ارتباط داشتن مطالب جدید با دانش قبلی دانش آموزان ضمن افزایش کیفیت تدریس و ارایه آموزش، باعث افزایش یادگیری دانش آموزان می شوند و وجود الگویی آموزشی که تمام این عناصر را داشته باشد، می تواند وضعیت موجود را به حد مطلوب برساند. (بیرمی پور و لیاقت دار، ۱۳۸۸)مولفه های ذکر شده ای که باید در آموزش مورد توجه باشد، توسط اندیشمندان روانشناسی مورد تایید قرار گرفته است. در این رابطه می توان به بروثر اشاره کرد که معتقد بر این بود که توالی آموزش به شیوه ساختارمند، توانایی دانش آموز را در جذب و انتقال یادگیری تحت تاثیر قرار می دهد. او هم چنین اهمیت در کف ساختار موضوع درسی را نیز مورد تاکید قرار داده که با یادگیری آن، بادگیرندگان می توانند روابط میان عناصر محتوا را درک کنند. علاوه بر برونر، آزویل بعنوان یکی دیگر از نظریه پردازان شناختی، ایده اصلی خود را اینگونه بیان می کند که یادگیری معنی دار با برقراری ارتباط میان مفاهیم و موضوعات جدید با ساخت شناختی یادگیرنده اتفاق می افتد. (مایر ، ۱۹۸۰)ایده ایجاد یادگیری معنی دار در حال حاضر در تمامی دروس بخصوص درس علوم تجربی مورد تاکید صاحب نظران و دانشمندان تعلیم و تربیت می باشد. از آنجایی که درس علوم تجربی به منزله کلید یادگیری همه یادگیری ها در بر گیرنده مفاهیم و اصول مختلف است، یادگیری آنها به شیوه سنتی برای دانش آموزان جهت زندگی در دنیای امروز سودمند نخواهد بود. بدین منظور باید آنها را با استفاده از روش های آموزشی کار آمد به طرف در یک ساختار درس و کشف روابط میان ایده های موجود در درس هدایت کرد تا توان حل مسایل ناشناخته در آینده را کسب کنند.یکی از مدل های طراحی آموزشی که علاوه بر در برداشتن تمام مولفه های ذکر شده، دارای پشتوانه نظری قوی می باشد و می تواند در صورت بکارگیری درست، هدف های در نظر گرفته شده برای درس علوم تجربی را تحقق بخشد، مدل طراحی آموزشی رایگلوت می باشد. پژوهشگر به دلیل ویژگی های منحصر به فرد این مدل، در این تحقیق بدنبال آن است تا چگونگی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوت مبتنی بر نظریه شرح و بسط آموزش بر یادگیری و یادداری درس علوم تجربی دوم راهنمایی را بسنجد؟
اهمیت و ضرورت پژوهش
هدف از ایجاد مدل طراحی آموزشی رایگلوث این است که بسیاری از مشکلات ناشی از طراحی نظام های آموزشی سنتی را مرتفع سازد. این مدل، دانش روش های آموزشی مختلفی از قبیل برنامه درسی مارپیچی (برونر ، ، ۱۹۶۰)، توالی آموزشی (آزویل، ۱۹۶۸)، پیش نیازهای بادگیری (گانیه ، ۱۹۶۸)، رویکرد پردازش اطلاعات به تحلیل تکلیف، متدولوژی های تحلیل تکلیف (مربل، ۱۹۷۳) و نظریه طرحواره و تحلیل سلسله مراتبی تکلیف را در خود تلفیق نموده است.پیش از این مدل، رویکرد طراحی آموزشی غالب در جهان آموزش، طراحی نظام های آموزشی سنتی بود که برای طراحی دوره از رویکرد سلسله مراتبی استفاده می نمود. طبق این رویکرد، آموزش محتوا با یک سطح پیچیدگی مناسب تشخیص داده شده توسط معلم برای دانش آموزان، شروع می گردد و این روند در یک حالت قطعه قطعه شده بدون بازگشت به سطح پیچیدگی کمتر تداوم می یابد که در نتیجه این نوع آموزش، یادگیرندگان به یادگیری و یادداری موثر دست نمی یابند. مدل طراحی آموزشی رایگلوث، رویکرد سلسله مراتبی را به این معنی که یک ایده نمی تواند کسب گردد قبل از اینکه پیش نیاز های یادگیری آن ایده یاد گرفته شود” را رد نمی کند، بلکه توالی سلسله مراتبی را در درون ساختار کلی توالی شرح و بسطى تلفیق می کند. ( کیم و رایگلوث ، ۱۹۹۶).رایگلوث و اسئین (۱۹۸۳) بیان می کنند که در رویکرد سلسله مراتبی، اجزاء یا قلعه های یادگیری به دنبال هم ارایه می گردد که در نتیجه آن یادگیرنده نمی تواند بین مواد یاد گرفته شده پیوند یا ارتباطی برقرار کند. طراحان آموزشی معتقد به این رویکرد که آموزش خود را با تمرکز به جنبه هایی از یک موضوع شروع می کنند و با این سطح پیچیدگی، آموزش را ادامه می دهند، باید در انتظار تاثیرات نامطلوب آنها بر اکتساب و یادگیری و ترکیب یادگیرندگان باشند.رایگلوث در نتیجه نگرانی هایش به کاربرد این رویکرد، به دلیل داشتن معایی از جمله ارایه آموزش بصورت قطعه قطعه شده و عدم توانایی بادگیرندگان در ایجاد ارتباط بین مواد با ایده های یاد گرفته شده، مدل طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه شرح و بسط آموزش را ایجاد نمود که در این الگو، آموزش با نمای کلی خیلی ساده و مقدماتی از موضوع آموزشی شروع شده که رایگلوث آن را چشم انداز پا دور نمای کلی می نامد و به تدریج بر اساس محتوای چشم انداز به شرح و بسط آموزش پرداخته می شود. لازم به ذکر است که در درون این توالی ساده به پیچیده، در هر درس جهت شرح و بسط هر جزیی از موضوع آموزشی استراتژی های مختلفی مانند توالی پیش نیاز های یادگیری، ترکیب بندی، جمع بندی، تمثیل، استراتژی های شناختی – انگیزشی و کنترل باد گیرنده مورد توجه قرار می گیرد که اینها در کنار توالی ساده به پیچیده، یادگیرندگان را در درک ساختار موضوع درسی و روابط میان ایده های موجود در دوره کلان کمک می کنند.نظریه شرح و بسط آموزش به عنوان مینای نظری این مدل دارای مزایایی است که از مهم ترین آنها، این است که این نظریه با تلفیق انواع مختلف استراتژی توالی شرح و بسطی در یک مجموعه منسجمی از تجویزات، ایجاد ساخت شناختی با ثبات و سازمان یافته جهت یادگیری معنی دار توسط یادگیرندگان را آسان می سازد. مزیت دیگر این است که تلاش قابل ملاحظه ای انجام داده تا از طریق ارایه راهنمایی های عملی، هریک از استراتژی های توالی نمودن را برای طراحان آموزشی کاربردی نمایند. علاوه بر اینها، این نظریه شاید اولین نظریه ای باشد که تاکید روی استراتژی هایی از قبیل ترکیب بندی و کنترل یادگیرنده دارد.رایگلوث ضمن اشاره به قابلیتهای فوق الذکر پیشنهاد می کند که تمامی موضوعات را بخصوص موضوعات درسی ساختارمندی مانند زیست شناسی، فیزیک، شیمی، آمار و اقتصاد را بهتر می توان با این الگوی معرفیشده آموزش داد. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام گرفته که بطور کلی اکثر آنها حکایت از تاثیر مثبت استراتژی های موجود در این نظریه روی یادگیری و یادداری موضوعات درسی ساختارمند دارند. (رایگلوث، ۱۹۸۳ و فان چین ،۲۰۰۲).بر این اساس درس علوم تجربی از جمله دروس ساختارمندی است که اهمیت آن به عنوان یکی از دروس اصلی دوره راهنمایی تحصیلی و هم بعنوان پایه ای برای درس های همچون فیزیک، شیمی و زیست شناسی در دوره دبیرستان بر کسی پوشیده نیست و به دلیل ارتباط نزدیک مباحث آن به زندگی روزمره بادگیرندگان، در شناخت دنیای اطراف به آنان کمک شایانی توجهی می کند. به دلیل اهمیت این درس در زندگی دانش آموزان، پژوهشگر با آگاهی نسبت به نظریه شرح و بسط آموزش و مدل طراحی آموزشی مبتنی بر آن و با یاری متخصص موضوع درسی علوم تجربی به بررسی دقیق محتوای این کتاب پرداخت و به این نتیجه رسید که محتوای درس علوم تجربی علی رغم داشتن ماهیتی ساختارمند با رویکرد طراحی نظام آموزشی سنتی آموزش داده می شود و به دلیل این روند آموزش، دانش آموزان توانایی یادگیری معنی دار و موثر را از دست می دهند. با توجه به این تفاسیر، متاسفانه مدل طراحی آموزشی رایگلوث علی رغم سادگی و سهولت آن و دلایل منطقی برای استفاده آن در آموزش دروس مختلف به ویژه درس علوم تجربی به کاربرد نمی شود. به جهت قابلیت های بالای مدل طراحی آموزشی رایگلوث در زمینه سازی برای یادگیری معنی دار، می توان این مدل را برای آموزش درس علوم تجربی پیشنهاد نمود.
اهداف پژوهش
هدف کلی پژوهش
بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر میزان یادگیری و یادداری درس علوم تجربی سال دوم راهنمایی.
اهداف جزیی پژوهش
١-بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر یادگیری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی
۲- بررسی تاثیر مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر یادگاری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی.
سوالات پژوهش
۱-آیا مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر یادگیری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی موثر است؟
۲. آیا مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر باد داری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی موثر است؟
فرضیات پژوهش
١. مدل طراحی آموزشی را بگلوث بر یادگیری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی موثر است ۲. مدل طراحی آموزشی رایگلوث بر باد داری دانش آموزان دوم راهنمایی در درس علوم تجربی موثر است.
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی پژوهش
مفاهیم نظری
طراحی آموزشی
انتخاب، تولید و برنامه ریزی فعالیتهایی که به یادگیرندگان در یادگیری کمک می کند. (سیف، ۱۳۸۸)
پیش بینی روشها و انتخاب و ترتیب مواد آموزشی در شرایط خاص به منظور رسیدن به نتایج بادگیری به نحو موثر است. (فردانش، ۱۳۸۶) .
طراحی آموزشی عبارتست از تجویز یا پیش بینی روشهای مطلوب آموزشی برای نیل به تغییرات مورد نظر در دانش ها، مهارت ها و عواطف شاگردان . (ترجمه فردانش، ۱۳۸۶) مدل طراحی آموزشی رایگلوت مدل طراحی آموزشی رایگلوت بر پایه اصول نظریه شناختی و برای اجرا در سطح کلان بوجود آمده است که طبق این الگو، آموزش با نمای کلی خیلی ساده و مقدماتی از موضوعات آموزشی شروع می شود و به تدریج به شرح وسط محتوای آموزشی پرداخته می شود. این روند توالی ساده به پیچیده با توالی پیش نیازهای یادگیری، ترکیب بندی، جمع بندی و تمثیل ادامه پیدا می کند تا همه اجزای موضوعات آموزشی به سطح مناسبی از پیچیدگی برسد و در نتیجه این الگو، یادگیرنده آنگاه روی انتخاب، ترتیب و توالی محتوا کنترل بیشتری پیدا می کند. (رایگلوث، ۱۹۸۳).
محتوا
اصول و مفاهیمی است که به شاگردان ارائه می شود تا ورود آنان را به فعالیت آموزشی میسر و رسیدن آنها را به هدفهای اجرایی امکان پذیر سازد.( شعبانی، ۱۳۸۴)
یادگیری
تغییر در رفتار و قابلیت های انسان ها برای رفتارهای ویژه پس از کسب تجربیات مشخص شناخته شده صورت می گیرد. این موقعیت ها فرد را به نحوی تحریک می کنند که تغییر در رفتار را به وجود می آورند. فرایندی که چنین تغییری را ایجاد می کند یادگیری خوانده می شود( گانیه، ۱۹۸۵).
یادداری توانایی حفظ و نگهداری و بازخوانی تجارب پیشین ( فرهنگ وبستر، ۱۹۹۳).
یادداری نتیجه یک تحریک، تجربه با پاسخی که اثری از خود باقی می گذارد و می توان برای تعدیل پاسخ با تجربه به آینده از آن استفاده کرد (شعاری نژاد، ۱۳۷۰).
تعاریف عملیاتی
مدل طراحی آموزشی رایگلوث
فصل ۱۳ از کتاب علوم تجربی دوم راهنمایی بر اساس این مدل طراحی و بر آزمودنیهای گروه آزمایش ارائه گردید و آزمودنی های گروه کنترل همین فصل را به شیوه متداول آموزشی دریافت نمودند.
محتوا
محتوا برای گروه آزمایش شامل آموزش محتوای فصل ۱۳ از کتاب علوم تجربی دوم راهنمایی با مدل طراحی آموزشی را بگلوث، و برای گروه گواه در برگیرنده آموزش محتوای فصل ۱۳ از کتاب علوم تجربی دوم راهنمایی به شیوه آموزشی متداول می باشد.
یادگیری
نمره ای که دانش آموزان از پس آزمون دریافت نموده اند، این پس آزمون بلافاصله پس از آموزش از دانش آموزان بعمل آمده است.
یادداری
یادداری مبتنی بر نمرانی است که دانش آموزان پس از سه هفته از اجرای آزمایش، از آزمون یاد داری در بافت نموده اند.
فصل دوم:
مقدمه:
این فصل از دو بخش مبانی نظری و پیشینه تجربی پژوهش شکل گرفته است. در بخش مبانی نظری به تشریح مفهوم شناسی طراحی آموزشی و جایگاه آن در علوم تربیتی، ارتباط نظریه های یادگیری با طراحی آموزشی، طراحی آموزشی سیستمی (ویژگی ها، فرایند ها و مدل ها) و نقد آن، طراحی آموزشی سازنده گرایی (ویژگی های فرایند ها و مدل ها) و چالش های آن و در نهایت مقایسه این دو رویکرد با یکدیگر پرداخته شده و در بخش دوم این فصل، پیشینه های تجربی پژوهش توضیح داده شده است شناخت مفهوم طراحی آموزشی لازم است قبل از اینکه به تعریف عبارت طراحی آموزشی بپردازیم، اجزاء شکل دهنده این عبارت (طراحی، آموزش) را بصورت جداگانه تعریف نماییم و براین اساس به تشریح مفهوم طراحی آموزشی می پردازیم.شاید ساده ترین تعریف از طراحی ، تعریفی باشد که توسط ویلسون (۱۹۹۷، ص ۳) ارایه شده است. او بیان می کند که “طراحی فرایندی است که بوسیله آن چیزی ساخته می شود. بر اساس این تعریف، طراحی آموزشی در واقع فرایندی است که طی آن آموزش ساخته می شود.تعاریف ذیل مفهوم طراحی را از منظر دیگری بررسی نمودند طراحی در لغت به معنای اختراع کردن اندیشیدن با تنظیم یک نظریه ذهنی، اختصاص دادن با بکار گیری منابع برای دستیابی به یک هدف، و سرانجام تهیه یک نقشه کاری برای حصول آنچه که از پیش تعیین شده است. طراحی یک فرایند عقلانی، منطقی و متوالی برای حل مسائل است و بر این اساس، می توان فرایند طراحی را فرایند حل مسئله دانست “(لئین و رایگلوث، ترجمه فردانش ۱۳۸۴). “طراحی، فرایند حل مساله به منظور ایجاد برخی راه حل های جدید می باشد . (معلم، ۲۰۰۶، ص ۴)هربرت سایمون (۱۹۹۷) برنده جایزه نوبل در اقتصاد و یکی از بنیانگذاران علوم شناختی نیز “طراحی” را بعنوان فرایند حل مساله تعریف می کند. هدف طراحی مطابق با نظرات سایمون، دست یابی به بهترین راه حل با اطلاعات موجود می باشد. براین اساس ، طراحی فعالیتی انسانی است که پاسخی برای نیازهای متغیر بشر تهیه می کند. (کرمی، ۱۳۸۶) . به طور خلاصه به عنوان جمع بندی این بحث می توان این گونه بیان نمود که طراحی فعالیتی جهت حل مسأله در تحقق نیاز های انسان می باشد.حال که مفهوم طراحی روشن گردید به تعریف آموزش دیگر مولفه تشکیل دهنده عبارت طراحی آموزشی می پردازیم.مایکل اسپکتور (۲۰۰۰، ص ۲) در مقاله خود با عنوان “به سوی فلسفه ای از آموزش”، تعریف مختصری از آموزش ارایه می کند و بیان می دارد، “آموزش عبارتست از آنچه که یادگیری را مورد حمایت قرار می دهد و تسهیل می کند.”رایگلوث” (۱۹۹۷، ص ۴۴) نیز در تعریفی مشابه بیان می کند که آموزش عبارتست از “هر آنچه که انجام می شود به منظور کمک به اینکه فردی یاد بگیرد”به عبارتی روشن تر، آموزش مجموعه ای از رویدادهاست که بر یادگیرندگان به طریقی اثر می گذارد که یادگیری آسان شود. آموزش تمام رویدادهایی که بر یادگیری انسان تاثیر مستقیم دارند را توصیف می کند به فقط رویدادهایی که بوسیله فردی به نام معلم صورت می گیرد. آموزش می تواند در بر گیرنده رویدادهایی باشد. که بوسیله صفحه چاپی، تصویر، برنامه تلویزیونی و غیره ایجاد شده اند. پس تدریس می تواند بعنوان یک نوع از آموزش و تنوع بسیار مهم آن مورد ملاحقله قرار گیرد. (ترجمه علی آبادی، ۱۳۷۴).یک تعریف مناسب از آموزش، تعریف آن بر اساس اجزاء تشکیل دهنده آن می باشد. براین اساس همانطوری که فردانش (۱۳۷۴) بیان می کند، هر موقعیت آموزشی دارای سه عنصر با جز می باشد:
۱٫ روشهای آموزشی که راه هایی دستیابی به نتایج با هدف ها در شرایط داده شده است. در هر موقعیت آموزشی، مدرس با طراح آموزشی می تواند با استفاده از طرق مختلف اقدام به ارائه محتوا، سازماندهی محتوا و اتخاذ تدابیر مدیریتی برای اجرای این تصمیمات انتخاب کند که مجموع این اقدامات و تدابیر را روشهای آموزشی می نامیم که در سه دسته زیر قرار دارند. الف: روشهای سازماندهی؛ این روشها مربوط به چگونگی سازماندهی محتوای آموزش است. مانند استفاده از مثالها، شکلها، ترتیب محتوا و غیره. روشهای سازماندهی محتوا به خرده طبقه سازماندهی در سطح خرد و سازماندهی در سطح کلان تقسیم می شود روشهای سازماندهی خرد مربوط به آن دسته از تدابیری می شود که سازماندهی کوچکترین اجزای تشکیل دهنده محتوا(مانند مقاهیم، قوانین و …) را تعیین می کند. و
