من امید امانی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی بالینی کودک و نوجوانان در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۵، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “اثربخشی توانبخشی شناختی کارکردهای اجرایی بر کیفیت زندگی و امید نوجوانان درمان­یافته از لوسمی” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

بیان مسئله: لوسمی به عنوان یک بیماری خونی در نظر گرفته می­شود، که به صورت تکثیر غیرقابل کنترل سلول­های نارس سفید خون توصیف می­گردد. این بیماری به عنوان یکی از شایع­ترین انواع سرطان­های دوران کودکی به حساب می­آید، به طوری که در آمریکا، هر ساله بیش از ۳۰۰۰ کودک و نوجوان کمتر از ۱۹ سال به این بیماری تشخیص داده می­شوند. در کشور ایران نیز طی بررسی صورت گرفته در طی سال­های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸، شیوع لوسمی در دختران و پسران به ترتیب ۱۸٫۷ و ۱۹٫۹ درصد برآورد شده است. تا دهه ۱۹۷۰ میلادی تنها ۶۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری امید به زندگی و بقای بالای ۵ سال را داشتند، اما امروزه بیش از ۹۰ درصد این گروه از کودکان و نوجوانان بالای ۵ سال زنده می­مانند و دلیل اصلی این افزایش بقاء وجود درمان­های استاندارد با اثرگذاری بسیار بالا می­باشد. علی­رغم پیشرفت درمان­ها و بهبودی حاصل شده، درمان و بقای این افراد بدون هزینه نبوده است. هرچند کاربرد پرتودرمانی و عوارض جانبی ناشی از آن نسبت به گذشته بسیار کمتر شده. اما درمان­های حاضر به کار گرفته شده برای این بیمارن غالباً شدید بوده و در برگیرنده شیمی درمانی انتراتکال به مدت ۲ تا ۳ سال می­باشد. کودکان و نوجوانان درمان­یافته از لوسمی اغلب اثرات شدید جسمی و روانی ناشی از درمان را در طی روند درما تجربه می­کنند و پس از اتمام فرآیند درمان نیز عوارض جانبی ناشی از درمان­های انجام شده باقی می­ماند، به طوری که پژوهش­های بسیاری آشکار ساخته­اند که این کودکان عوارض تاخیری  بسیار مزمن و پیشرونده­ای را پس از اتمام درمان تجربه می­نمایند. که یکی از این عوارض جانبی به وجود آمدن مشکلات در کارکردهای اجرایی می­باشد کارکردهای اجرایی به عنوان عالی­ترین کاکردهای شناختی و فراشناختی به حساب می­آیند که مجموعه­ای از توانایی­های مهم همچون توجه، حافظه فعال، تصمیم­گیری، خود آغازگری، برنامه­ریزی راهبردی، انعطاف شناختی و کنترل تکانه را در برگرفته و در زندگی، انجام تکالیف یادگیری و کنش­هی هوشی به انسان کمک می­کنند. مشکلات به وجود آمده در کارکردهای اجرایی شناخت اغلب موجب به وجود آمدن شکایت­های متعددی از بیل کندی در انجام فعالیت­ها، نقص در انجام همزمان تکالیف و بی­برنامه بودن از طرف افراد درمان­یافته از لوسمی می­گردد. نخستین بررسی­های انجام شده در حیطه شناختی افراد مبتلاء به سرطان در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ میلادی انجام گرفت. در این بررسی­ها پژوهشگران به مطالعه عوارض دیررس عصب­شناختی سرطان­های کودکی پرداخته و بیشترین این مطالعات بر روی گروه کودکان و نوجوانانی قرار گرفت که درمان­های مرتبط با تومور مغزی از قبیل شیمی­درمانی و پرتودرمانی دریافت می­کردند، غالب نتایج این مطالعات بیانگر اثرات منفی این قبیل درمان­ها بر کارکردهای شناختی بیماران بود با گسترش دانش و پیشرفت­های اثربخش در درمانکودکان و نوجوانان دارای انواع متفاوت سطان، پژوهشگران بیشتری نسبت به مطالعه اثرات و عوارض جانبی و بلندمدت ناشی از این درمان­ها سوق یافتند. و به دنبال انجام پژوهش­های بیشتر ثبات این نواقص تا سال­ها پس از اتمام فرآیند درمان نیز نشان داده شد به طوری که در پژوهش هاریلا، وینگویست، لانینگ، بلویگر و هاریلا-سری (۲۰۰۹)، که بر روی ۶۴ نفر از درمان­یافتگان سرطان خون کودکی با گذشت میانگین ۲۰ سال از زمان تشخیص بیماری انجام گرفت، نشان داده شد که با گذشت مدت زمان طولانی از تشخیص و درمان بیماری، این افرا همچنان نواقص پیشرونده­ای را در عملکردهای عصب­روانشناختی چون حافظه، توجه، عملکردهای حرکتی و عملکردهای مربوط به هوش کلامی در مقایسه با همتایان بدون سابقه بیماری از خود نشان می­دهند. پژوهش­های متعددی که بررسی اثرات شیمی­درمانی در عملکردهای اجرایی این گروه از افراد پرداخته­اند، بیشترین آسیب ایجاد شده در اثر به کارگیری اینگونه درما­ن­ها را نقص در کارکردهایی چون توجه سرعت پردازش اطلاعاتو انعطاف­پذیری شناختی  ذکر کرده ­اند. وجود این نقایص در کارکردهای اجرایی که از جمله عوارض جانب شایع ناشی از شیمی­درمانی شناخته شده است، می­توان تأثیرات عمیقی را بر روی کیفیت زندگی این افراد برجای گذاشته و هر نوع مزیت افزایش بقاء را به خطر اندازد به طوری که با افزایش در میزان افراد درمان­یافته از بیماری سرطان و روشن شن ابعاد آسیب در کارکردهای اجرایی، اثرات این آسیب­ها بر روی کیفیت زندگی این بیماران پررنگ­تر می­گردد. کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان به عنوان یک احساس کلی از تندرستی، مبننی بر توانایی شرکت در فعالیت­های معمول، تعامل با دیگران و سازگاری با رویدادهای ناراحت کنده شناختی، عاطفی و جسمی تعریف می­کنند. )، که تحت تأثیر و در رابطه مستقیم با کارکردهای اجرایی است، به طوری که کارکرهای اجرایی به عنوان یکی از عوامل پیش­بینی کننده قوی در کیفیت زندگی افراد در نظر گرفته می­شود و مطالعات صورت گرفته که همبستگی مثبت معناداری را میان ابعاد مختلف کیفیت زندگی و کارکردهای اجرایی گزارش کرده­اند، به طوری که با افزایش نمرات در آزمون­های کارکردهای اجرایی شناختی، بهبو در کیفیت زندگی نیز مشاهده می­گردد. همچنین مطالعات صورت گرفته نشان می­دهند که بهبودیافتگان از لوسمی کیفیت زندگی پایینی را نیز از خود گزارش می­کنند. ایمد نیز به عنوان یکی از مهمترین ابعاد شناختی بررسی شده در بیماران مبتلاء و درمان­یافته از سرطان بوده که همسویی بالایی را نیز با ابعاد کیفیت زندگی دارد و یافته­ها موید این هستند که بیماران مبتلاء به سرطان درصد امید کم (۵۰/۱۶) و متوسطی (۱۰/۵۳) را از خو نشان میدهند. امید به عنوان یک عامل شناختی پیچیده، چندبعدی، پویا و یک عامل قدرتمند در بهبود سازگاری تعریف می­شود که در چگونگی احساس بیماران درباره کیفیت زندگی خود تأثیرات مثبتی دارد و مطالعات صورت گرفته نشان­دهنده وجود همبسته­های شناختی برای امید بوده، و یک رابطه مثبت معناداری را میان سازه امید و آزمون­های عصب­روان­شناختی گزارش می­کنند. لذا با نگاهی موشکافانه به مطالعات انجام شده در زمینه کارکردهای شناختی نوجوانان درمان­یافته از لوسمی و وجو مشکلات در عملکردهای اجرایی، در کنار ضعف در کیفیت زندگی و امید این گروه از بیماران، و نظر به وجود رابطه مهم و معنی­دار در میان ابعاد مذکور، هدف اصلی پژوهش حاضر استفاده از سلسله تمارین توانبخشی شناختی به منظور تقویت کارکردهای اجرایی و ارتقاء کیفیت زندگی و امید نوجوانان درمان­یافته از لوسمی می­باشد.