راشا حقی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه در سال ۱۳۸۹، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “مقایسه اثر بخشی برنامه اصلاح الگوهای تعامل والد- کودک و آموزش مدیریت والدین به مادران پسران ۱۰-۸ ساله مبتلا به ADHD در کاهش نشانگان آن” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه ارومیه

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

گروه روانشناسی و علوم تربیتی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی

عنوان:

مقایسه اثر بخشی برنامه اصلاح الگوهای تعامل والد- کودک و آموزش مدیریت والدین به مادران پسران ۱۰-۸ ساله مبتلا به ADHD در کاهش نشانگان آن

استاد راهنما:

دکتر فرزانه میکاییلی

استاد مشاور:

دکتر فیروزه سپهریان آذر

پژوهشگر:

راشا حقی

بهمن ۱۳۸۹

فهرست مطالب

عنوان

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

سؤال پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

اختلال نقص توجه بیش فعالی(ADHD)

آموزش اصلاح تعامل والد- کودک (PCIT)

آموزش مدیریت والدین (PMT)

فصل دوم – ادبیات پژوهشی

مقدمه

اختلال نقص توجه/ بیش فعالی

تعریف

ملاک های تشخیصی و نشانه های اصلی اختلال نقص/ توجه بیش فعالی

شیوع

سبب شناسی

سیر و پیش آگهی

همزمانی اختلالات

مشکلات همراه با نقص توجه/ بیش فعالی

تشخیص افتراقی

مدل های نظری ADHD

روش های درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی

دارو درمانی

درمان های رفتاری و رفتاری – شناختی

آموزش آرام سازی

آموزش خود کنترلی رفتار

مدل رشدی – بوم شناختی درمان رفتاری- شناختی

درمان های متمرکز بر خانواده

آموزش مدیریت والدین

شیوه ارائه جلسات آموزش PMT

آموزش اصلاح تعامل والد- کودک (PCIT)

خلاصه و جمع بندی

فصل سوم – روش پژوهش

روش پژوهش

جامعه آماری

نمونه آماری

روش نمونه گیری

ابزارهای اندازه گیری

مقیاس درجه بندی کانرز

مقیاس سنجش نشانه های اختلال ADHD سوآن ( SWAN)

روش اجرا

آموزش مدیریت والدین

آموزش اصلاح تعامل والد- کودک

روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه

آزمون فرضیه ها

فصل پنجم – بحث و تفسیر بافته ها

مقدمه

محدودیت های تحقیق

پیشنهاد های پژوهشی

چکیده:

هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه اثر بخشی برنامه اصلاح الگوهای تعامل والد- کودک و آموزش مدیریت والدین به مادران پسران ۱۰- ۸ ساله مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی شهر ارومیه بر بهبود نشانگان ADHD فرزندان آن ها بود. در حقیقت، دستیابی به این مسأله که آیا آموزش اصلاح تعامل والد- کودک و آموزش مدیریت والدین می تواند در بهبود علائم مرضی کودکان ADHD مؤثر باشد و این که کدام یک از این روش ها در درمان و کاهش این نشانگان شیوه کارآمد و مؤثرتری به شمار می آید، هدفی بود که پژوهش حاضر به قصد دستیابی به آن صورت گرفت این مطالعه از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه می باشد و جامعه مورد مطالعه آن مادران پسران مبتلا به ADHD شهر ارومیه بود که از آن نمونه ای ۴۵ نفری که به کلینیک های فوق تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان و بیمارستان روانپزشکی ارومیه ارجاع داده شده بودند انتخاب و پس از همتا سازی آزمودنی ها به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل گمارش شدند. سپس، دو گروه آزمایشی( مادران پسران ADHD) تحت آموزش اصلاح تعامل والد- کودک و آموزش مدیریت والدین قرار گرفت و گروه کنترل هیج مداخله ای دریافت نکرد .نتایج حاصل از روش تحلیل کوواریانس و آزمون T مستقل و تفاوت میانگین های دو گروه :: آزمایش و کنترل نشان دادند که آموزش اصلاح تعاملات والد- کودک و آموزش مدیریت والدین می تواند تعاملات منفی و ناکارآمد بین خانواده های دارای کودکان مبتلا به ADHD را تغییر دهد و باعث بهبود و کاهش معنی دار علائم مرضی ADHD در این کودکان شود. همچنین نتایج مقایسه های چندگانه LSD نشان داد که در بهبود نشانه نقص توجه روش PCIT مؤثرتر از روش PMT و در بهبود مؤلفه تکانشگری روش PMT مؤثرتر از روش PCIT عمل کرده است. در بهبود نشانه بیش فعالی نیز هر دو روش به یک اندازه موثر بوده اند. لذا با آموزش برنامه هایی از قبیل PMT و PCIT که نحوه تعاملات و شیوه فرزند پروری والدین را مورد هدف قرار می دهند، می توان مشکلات رفتاری و علائم ADHD کودکان را کاهش داد.

کلید واژه ها: اختلال نقص توجه/ بیش فعالی، آموزش اصلاح تعامل والد- کودک، آموزش مدیریت والدین.

مقدمه:

در چند سال اخیر مطالعات بسیاری درباره مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان صورت گرفته است. این نکته مؤید آن است که پرورش صحیح کود کان على الخصوص کودکانی که دارای نیازهای ویژه، ناتوانی های یادگیری و مشکلات و اختلالات رفتاری می باشند دارای اهمیت بالینی در حوزه کودک و نوجوان هستند. امروزه خانواده های بسیاری دیده می شوند که با مشکلات رفتاری، جسمی و عاطفی فرزندان خود دست و پنجه نرم می کنند ( کاکاوند،۱۳۸۵).اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) نیز یکی از رایج ترین اختلالات شناخته شده دوران کودکی است که گریبانگیر بسیاری از کودکان در سال های اخیر شده است اختلال ADHD مانند سایر مشکلات شناختی و رفتاری مسئله ای چند وجهی می باشد. علاوه بر مشکلات ژنتیکی و اختلال در عملکرد مغزی و علل عصسبه شناختی این اختلال نظام خانواده و سیستم تعاملات خانوادگی را نیز می توان از عوامل سبب ساز و نگهدارنده آن برشمرد. میان بسیاری از ویژگی های خانوادگی و شروع تقریبا هر نوع آسیب شناسی روانی کودکان ارتباط وجود دارد (دادز، ۱۳۸۷). تعارضات نهفته زناشویی، در هم تنیدگی، انعطاف ناپذیری، فقر و بی سوادی، مشکلات اقتصادی، اعتیاد، شکست و افت تحصیلی کودکان و ن گویای یک نظام خانوادگی آشفته است. با وجود برنامه های آموزشی فراوان و فراهم آوردن اطلاعات بسنده در سطح کلان چه به صورت آموزشی و چه به صورت رسانه های جمعی، نیاز به گرد آوری اطلاعات به روزتر و آگاهی دادن به خانواده های کودکان مبتلا به اختلال تقص توجه/ بیش فعالی و همچنین رفع سوء تفاهمات و ابهامات موجود، در این خصوص هنوز دیده می شود ( دادز، ۱۳۸۷).از این رو تمرکز بر روش های مداخله ای که محور آن ها تغییر با بهبود روابط والدینی بویژه روابط مادر – فرزند می باشد، از شیوه های مؤثر و مهم در برخورد با مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به (ADHD به شمار می رود.

بیان مسئله:

اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی است که بوسیله نشانه هایی از قبیل بی توجهی، بیش فعالی و نگائشگری شناسایی و مشخص می شود ( کارمونا وهمکاران، ۲۰۰۹) مطابق با راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ( DSM- IV – TR)، اختلال ADHD یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی دوران کودکی است و تخمین زده می شود که بر ۳ تا ۵ درصد کودکان مدرسه رو اثر می گذارد پوپر ، ۱۹۹۸؛ بیوتلار، ۲۰۰۲؛ به نقل از کونچر و همکاران، ۲۰۰۴).

افراد مبتلا به ADHID در سه حوزه عماد تا مشکلات بی توجهی دارند:

-نگهداری و حفظ توجه برای مدت طولانی بویژه در رابطه با تکالیف خسته کننده، کل کننده با تکراری برای این افراد مشکل است.

– آشفتگی در تمرکز دارند و به راحتی حواس شان پرت می شود.

– به جزئیات و کارهایی که نیاز به نظم و سازماندهی دارد، توجه کافی ندارند.

این مشکلات توجه در نهایت باعث تکالیف ناقص، اشتباهات ناشی از بی فکری و کار در هم بر هم و أشفته می شود (فائلر ، ۲۰۰۴).فراخنای توجه کوتاه منجر به عدم تکمیل تکلیف، باتری ها با طرح ها شده و باعث می شود که توجه آن ها به طور مداوم از یک فعالیت به فعالیت دیگری معطوف شود. این کودکان در فعالیت های حل مسأله نیز سازمان یافته عمل نموده و نمی توانند با محرک های پیچیده کار کنند یا تکالیف را به شیوه مؤثر و برنامه ریزی شده انجام دهند (اشتری زاده و علی پور -۱۳۸۲).بی توجهی جزء اصلی اختلال ADHD است که به صورت خیال پردازی، آشفتگی و پریشانی و مشکلات تمرکز روی یک تکلیف که برای مدت زمانی طول می کشد، مشخص می شود. در حالی که بیش فعالی جزء دیگر این اختلال با بی قراری و ناآرامی، صحبت کردن افراطی و بی تابی و تلاطم تشخیص داده می شود (بیدرمن و همکاران، ۱۹۹۶). بیش فعالی ممکن است به صورت بی قراری با وول خوردن در وضعیت نشسته باشل دو بدن و بالا و پائین شدن مفرط در موقعیت هایی که نامناسب است، ویژگی بارز این کودکان است دشواری در بازی آرام و شرکت بی سر و صدا در فعالیت های اوقات فراغت دارند و اغلب در حال جنب و جوش اند گویی به وسیله یک موتور رانده می شوند. ( DSM- IV – TR  ، ۲۰۰۰).ویژگی دیگری که در مورد کودکان مبتلا به ADHD بسیار توصیف شده تگانش با کنترل ضعیف است. تکانه، هر عملی است که به وسیله یک محرک تحریک شود و بدون تأخیر و تأمل هوشیارانه، به جوانب آن توسط فرد صادر شود، در حقیقت، می توان آن را عملی آنی و بدون اندیشه نامید (هادیانفرد و همکاران. ۱۳۷۹).و در حقیقت، تکانش طیف گسترده ای از رفتارها و پاسخ هایی را که عمادیا غیر مؤثره نابهنگام و نامناسب هستند را شامل می شود که تداوم و تکرار آن نتابج ناخواسته و پیامدهای زیانباری را برای زندگی و عملکرد روزانه فرد به ارمغان می آورد چمبرلین و ساهاکیان، ۲۰۰۷). تکانش در برنامه ریزی و داوری ضعیف نیز دیده شده است، تکانشی اجتماعی – رفتار ضد اجتماعی- در کودکان دارای ADHD مسئله ساز است (وندر، ۱۳۸۳).پژوهش اخیری که با استفاده از ابزار های سنجش رفتاری در رابطه با تکانشگری صورت گرفته، بیانگر آن است که افراد مبتلا به ADHD سرعت تصمیم گیری سریع، تحمل کم در برابر تأخیر در پاداش و تمایل به پاسخ گویی با بهنگام از خود نشان می دهند تکانشگری در بسیاری از مواقع می تواند برای خود فرد و دیگران زیان بار باشد ( کینگ و همکاران، ۲۰۰۳).این اختلال به سه شاخه فرعی ۱- بی توجهی غالب ۲- بیش فعالی، تکانشگری غالب و ٣- نوع مرکب تقسیم می شود. اکثر کودکان ADHD در شاخه فرعی مرکب قرار می گیرند بدین معنی که آن ها هم نشانه های بی توجهی و هم ملاک های بیش فعالی و تکانشگری را دارند. از برجسته ترین ویژگی های این اختلال بی فراری افراملی و فراخنای توجه بسیار ضعیف که به رفتار تکانشی و فاقد سازمان منجر می شود و فعالیت کودکان ADHD فاقد نظم وهدف می باشد(کاکاوند، ۱۳۸۵).شروع علائم ADHD اغلب سال های پیش دبستانی می باشد (معمولا سنین ۳ تا ۴ سالگی). به طور کلی تر با ورود به تحصیلات رسمی ابتدا الگوی رفتار بیش فعالی – تکانشگری و در برخی موارد رفتار مقابله ای و پرخاشگری آشکار می شود. کودکان مدرسه ای رفتار بی توجهی و بیش فعالی نسبتا شدیدی دارند و والدین و معلمان در کنترل این الگوهای رفتاری مشکل دارند. این رفتارها حداقل به مدت یک سال تداوم پیدا می کنند و به احتمال زیاد به ADHID تبدیل می شوند و در طی دوره ابتدائی تداوم می یابند. ADHD به ویژه در مواردی بروز می کند که این مشکلات با تعارف، جهت گیری ذهنی و منفی گرایی شدید و همچنین رفتار مقابله ای با بی اعتنائی در تعاملات والا- کودک مشخص می شوند (ماش و بارکلی، ۱۳۸۳).ADHD پک اختلال چند عاملی با سیب شناسی بیجیاده و پشتیبان زنگی فوی استفار اوان و همکاران، ۲۰۰۵). در مورد سبب شناسی این اختلال به فرضیات عدم تعادل . بیو شیمیایی مغز و جنبه های ورائنی اشاره شده است. مطالعات نشان داده که بیشتر از ۳/ ۱ درصد والدین کودکان ADHD خود در کودکی دچار این اختلال بوده اند(فلان، ۱۹۹۶؛ به نقل از اشتری زاده و علی پور، ۱۳۸۲)از سوی دیگر، بررسی های تصویر نگاری عصبی نشان داده است که کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در مخچه و قطعه پیشانی که دارای کار کردهای اساسی در برنامه ریزی، سازمان دهی، تصمیم گیری، ادراک زمان، بازداری و تفکر هستند، مشکل دارند. بارکلی (۱۹۹۸) معتقد است که اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در اثر اختلال در چهار کار کرد” اجرایی (حافظه کاری، خود گردانی هیجان انگیزش و برانگیختگی، باز سازی و گفتار درونی) به وجود می آید که این در اثر عدم عملکرد درست کار کرد بازداری است (بارکلی، ۱۹۹۸).از علت های دیگری که پژوهشگران به آن توجه داشته اند، رابطه والد فرزندی است در این راستا، بررسی ها نشان داده اند که میان شیوه های والدگری ثابت و مطمئن و رفتارهای مشکل زای کودک رابطه وجود دارد (ایزر و ولف: ۱۹۸۹؛ فراز و همکاران، ۱۹۹۱؛ به نقل از هرشل و همکاران، ۲۰۰۲). محیط خانوادگی نابسامان شامل اختلاف خانوادگی بی پرده و دائمی، انسجام ناکافی و آسیب روانی مادر در بین خانواده هایی که فرزند مبتلا به ADHD دارند، بیشتر است (بیدرمن و همکاران، ۱۹۹۵؛ به نقل از امینی، ۱۳۸۷).مادران کودکان ADHD دارای استرس بیشتر و انزوای اجتماعی هستند. این والدین سطوح بالاتری از استرس و فشار را در نقش والدینی خود تجربه می کنند. ارزیابی های منفی بیشتری از رفتارهای کودک شان دارند ورشوه والدگری آن ها بیش از حد دستوری است و د یادگاه شان نسبت به شیوه های فرزند پروری کمتر همراه با درایت و هوشمندانه است (ماش و جانستون، ۱۹۹۰).بی اعتمادی پدر و مادرهای کودکان ADHD به کارایی خود به عنوان والدین باعث می : شود آن ها احساس کنند از پس مهار فرزندشان بر نمی آیند. در ضمن به دلیل طرد کردن فرزندشان و خشونتی که در مورد او به کار می برند سخت احساس گناه می کنند. این والدین از وجود فرزندشان رنج می برند و اغلب از شیوه های تربیتی بدون پاداش استفاده می کنند ( هربرت. ۱۳۷۸)والدین کودکان مبتلا به ADHD به دلیل اینکه با چای های والدگری بیشتری روبه روی هند استرسی فراتر از والدین کودکان سالم دارند. تحقیقات نشان می دهند که این والدین بیش از والدین کودکان سالم به اختلالات خلقی و اضطرابی، احساس عدم کفایت فرزند پروری، عدم رضایت از نقش والدینی خود، فشار مالی و افزایش مصرف الکل دچار می شوند. (روشن بین و همکاران، ۱۳۸۶)کازدین و ربتلی (۲۰۰۳) نیز در مطالعه خود دریافتند که استرس و الدین، روش های تهی آنان را تحت تأثیر قرار می دهد، به طوری که مستقیما رفتار مقابله ای و پرخاشگرانه کودک را افزایش می دهد. اغلب در اثر گذر زمان این احساس نا کافی بودن در مورد والد گری به سایر بخش های خصوصی زندگی و روابط زناشویی نیز گسترش پیدا می کند. بسیاری از مادران که تمام وقت خود را با کودک سپری می کنند علائم بالینی افسردگی نشان می دهند که با احساس درماندگی نمایان می شود. گاهی نیز احساس خشم نشان می دهند، گاهی هم در نشان دادن احساسات خود دچار حالت نرم و گناه می شوند ( اورت، ۱۹۹۹؛ به نقل از روشن بین و همکاران، ۱۳۸۶).تحقیقات نشان می دهند که رفتارهای ظاهری و آشکار از چندین عاملی که در خانواده و کودک وجود دارد نشأت می گیرند. عوامل مربوط به کودک شامل خلق دشوار (پیت و همکاران، ۱۹۹۱) بیش فعالی (لونیر و کینان, ۱۹۹۴)، پردازش اطلاعات اجتماعی نائم (کریک و دوج، ۱۹۹۴) و مشکلات ژنتیکی است که این عوامل مربوط به کودک با عوامل ناسازگار مربوط به خانواده تعامل کرده و در گسترش و حفظ این رفتارها دخیل هستند (کازدین، ۱۹۸۷).عوامل مربوط به خانواده ممکن است شامل افسردگی مادر افورهند و همکاران، ۱۹۸۴؛ و بستر و هاموند , ۱۹۹۰)، وقایع زندگی پر تنش (کمبل ، ۱۹۹۸)، خشم (ولف، ۱۹۸۷)، تعارض والدین در باره فرزندان (بیترس و ایبرگ ، ۱۹۹۴؛ بیترس و همکاران، ۲۰۰۲)، تک والدی با فقر باشدا تور هند و همکاران، ۱۹۸۴). عوامل مربوط به خانواده بر رفتار های کودک اثر گذاشته و رفتارهای کودکان بر رفتار والدین نیز تأثیر گذار است پترسون و همکاران، ۱۹۹۲؛ نولان و همکاران، ۱۹۹۵: کمبل، ۱۹۹۷).به نظر می رسد برنامه های آموزشی رفتاری والدین یک راهبرد مؤثر برای کودکان کم من میتلا به ADHD و اختلال سلوک باشد، زیرا این درمان می تواند تعاملات اجباری والدکودک را که اغلب منبع رفتارهای مشکل ساز است، از بین ببرد (ویرسون و فورهند، ۱۹۹۴ به نقل از دوپل و استونر ، ۱۳۸۸).از سوی دیگر، آموزش رفتار درمانی به والدین و به کار گیری مدیریت مشروط ترمط : آن ها، در درمان اختلالات کودکان سابقه فراوانی دارد. مطالعات پیگیری نیز نشان می دهند که اثر نتایج این نوع درمان حتی ۴ تا ۵ سال بعد از آموزش باقی مانده است و تعمیم آمرزش به موقعیت های دیگر نیز رضایت بخش است و بستر، ۱۹۸۴؛ به نقل از هادیانفرد و همکاران ۱۳۷۹).مهم ترین نهادی که کودک در آن رشد و پرورش می یابد، خانواده است و خانواده به عنوان نخستین محیط بررسی مشکلات رفتاری محسوب می شود توجه به الگوهای تعامل . والدین با فرزندان امری ضروری به نظر می رسد، پژوهش ها نشان داده اند که تغییر تعامل های رفتاری والدین در بهبود علائم کودکان پیش دبستانی مبتلا به ADHD مؤثر است ( پیسترمن، فایرستون و مک گراث، ۱۹۹۲؛ به نقل از حاجبی و همکاران، ۱۳۸۳).یکی از روش هایی که برای درمان ADHD بر بهبود روابط و سیستم تعاملات خانوادگی متمرکز است، روش اصلاح تعامل والد- کودک (Parent – Child Interaction Therapy) می باشد این روش رویکردی خانواده محور بوده و برای درمان مشکلات رفتاری جدی در کودکان سنین ۱۲-۲ ساله طراحی شده که کودکانی با مشکلات رفتاری آشکار و آسیب رسانده از جمله اختلالات سلوک، بی اعتنائی مقابله ای و ADHD را در بر می گیرد. روش PCIT نشان می دهد که الگوهای تعامل منفی والد- کودک ممکن است در رفتارهای آسیب رسان کودکان نقش بسزایی داشته باشد. در طول درمان از طریق این روش درمانگران والدین را در حالی که با فرزندشان در تعامل هستند، هدایت کرده و به والدین راهبردهایی را یاد می دهند که رفتارهای مثبت فرزندشان را تقویت کنند. در یک بررسی نشان داده شده که در نتیجه این روش والدین شیوه های مؤثر بیشتری را برای کاهش مشکلات رفتاری فرزندشان یاد می گیرند و کیفیت روابط والد- کودک بهبود می یابد (چافین و همکاران، ۲۰۰۷).در این روش به والدین زمانی اختصاص داده می شود تا مهارت های مدیریت رفتار و ارتباطات ویژه را تمرین کنند. تحقیقات و شواهد مربوط به PCIT نشان می دهد که آموزش والدین از طریق این روش در درمان کودکان مبتلا به ADHD مؤثر است (واگنر و مک نیل، ۲۰۰۸)برنامه آموزشی PCIT در یک رویکرد دو مرحله ای انجام می شود که فاز اول مرحله تعامل کودک محور” (CDI) و فاز دوم مرحله تعامل والد محور (PDI) است ( هرشل و همکاران، ۲۰۰۲).مطالعات زیادی وجود دارد که نشان دهنده کارآمدی روش PCIT در کاهش مشکلات رفتاری کودکان است و این تأثیرات مثبت تا ۶ سال بعد از درمان حفظ می شوند. اثرات درمانی این روش همچنین به محیط مدرسه و روابط خواهر و برادران فایل تعمیم است (تیمر و همکاران، ۲۰۰۵).استخوان بندی و چارچوب مفاهیم روش PCIT برگرفته از چند تئوری یادگیری و رشد کودک است که این نشوری ها شامل: دلینگی، روش های والد گری و یادگیری اجتماعی می باشد. این درمان به دو بخش اصلی تقسیم می شود که در هر مرحله یک سری از مهارت ها معرفی شده و در نهایت هر مرحله تقریبا ۸- ۵ جلسه را شامل می شود. اگر چه که تکمیل درمان بر پایه تعداد جلسات نیست اما تسلط بر مهارت ها و احساس تسلی خاطر والدین جزء و کاربرد های تکنیک PCIT است، در این شیوه به والدین روش های جدید تعامل با فرزندشان آموزش داده می شود تا بتوانند آن ها را در موقعیت های طبیعی زندگی به کار ببرند. والدین توسط مربیان و درمانگران تعلیم دیده هدایت می شوند تا روش ها و فنون نوینی را برای صحبت کردن با کودک و برقراری انضباط یاد بگیرند و بازخورد مثبت تسلط شان در مهارت های PCIT و پیشرفت و ترفی شان را در برنامه موفقیت آمیز در مرحله ای این روش دریافت کنند (لیون و باد ، ۲۰۰۵).از دیگر درمان های خانواده محور که متمرکز بر شیوه های رفتاری والدین است، آموزش مدیریت والدین (Parent Management Training ) می باشد. آموزش مدیریت والدین وسیله ای است که به واسطه آن می توان مساعدت روانی – اجتماعی فراهم آورد و سال هاست که برنامه آموزش والدین بر پایه کارآمدی و سودمندی بنا نهاده شده است (اسکات و همکاران، ۲۰۰۱).(PMT) در کنترل رفتار کودک یک مؤلفه اساسی در درمان کلی اغلب خانواده های دارای کودکان ADHD است. بار کلی (۱۹۸۱) در ابتدا یک برنامه آموزش والدین را برای استفاده خاص با کودکان ADHID عرضه کرد اگر چه این برنامه مشابه دیگر برنامه های آموزش والدین است دارای پیامد منحصر به فرد است به نیازهای ویژه کودکان ADHD و خانواده های آنان توجه دارد. برنامه ای که توسط بارکلی (۱۹۸۱) برای کودکان ADHD توصیف شد بر کنترل رفتاری از طریق پیامدهای آن بویژه مؤلفه های تقویت، خاموشی و تنبیه تأکید دارد. در این برنامه بر انواع مهارت های تخصصی والدین تأکید شده است (کراتو چویل و موریس ، ۱۳۸۸).