ساره زرشناس هستم، فارغ التحصیل کاردرمانی روان در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در سال ۱۳۸۷، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی تأثیر ورزش هوازی بر کاهش افسردگی و بهبود تصویر بدنی در زنان بزرگسال تهران (۱۳۸۶)” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

گروه آموزشی کاردرمانی

جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد کاردرمانی روان

موضوع:

بررسی تأثیر ورزش هوازی بر کاهش افسردگی و بهبود تصویر بدنی در زنان بزرگسال – تهران (۱۳۸۶)

استاد راهنما:

اشرف کربلایی نوری

اساتید مشاور:

اقای سید علی حسینی

دکتر نهاله مشتاق

مشاور آمار:

دکتر مهدی رهگذر

نگارش:

ساره زرشناس

سال ۱۳۸۷

چکیده

مقدمه: اختلال افسردگی از جمله شایع ترین اختلالات روانپزشکی به خصوص در میان زنان می باشد. امروزه یکی از علل ایجاد کننده این اختلال نارضایتی از بدن یا تصویر بدنی منفی است. این مطالعه به بررسی میزان تأثیر ورزش هوازی بر روی کاهش علائم افسردگی و بهبود نقص تصویر بدنی در زنان بزرگسال پرداخته است. شیوع نارضایتی از بدن یک نگرانی عمده محسوب می شود چرا که با اختلالات و نقص های روانی مانند کاهش عزت نفس ، افسردگی ، اضطراب اجتماعی ، اختلالات خوردن ، اختلالات جنسی و بیماری های مربوط به بد شکلی بدن در ارتباط است. هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر ورزش هوازی کوتاه مدت(۴ هفته) بر روی نقص تصویر بدنی در زنان بزرگسال می باشد.

روش بررسی: این پژوهش از نوع مداخله ای و شبه تجربی بوده که طی آن ۸۲ نفر توسط دو پرسشنامه شامل پرسشنامه افسردگی بک (II) و پرسشنامه تصویر بدنی (MBSRQ) از میان ۱۵۰ نفر انتخاب شدند. ۴۱ نفر به عنوان گروه آزمون به مدت ۴ هفته و هفته ای ۳ روز به مدت ۱ ساعت در ورزش هوازی شرکت کردند ، در این مدت ۴۱ نفر شرکت کننده در گروه شاهد در هیچ فعالیت ورزشی شرکت نکرد.

یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که میزان افسردگی در افراد شرکت کننده در ورزش هوازی در مقایسه با گروه شاهد به صورت معناداری کاهش یافته بود( ۰۵ / ۰>P). همچنین در مورد متغیر تصویر بدنی نتایج به این ترتیب بود:در مقایسه گروه آزمون و شاهد، افراد در مورد ارزیابی از ظاهر، آگاهی از ظاهر، آگاهی از احساس سلامت جسمانی، آگاهی از احساس بیماری اختلاف معناداری را نشان دادند. ولی در مورد ارزیابی از تناسب جسمانی و آگاهی از تناسب جسمانی، ارزیابی از احساس سلامت جسمانی، رضایت از بخشهای مختلف بدن، مشغولیت فکری با اضافه وزن ، ارزیابی وزن ،این اختلاف معنادار نبود. نتیجه گیری: ۴ هفته ورزش هوازی در کاهش افسردگی و بهبود نگرش افراد در مورد ابعادی از تصویر بدنی در زنان بزرگسال مؤثر بوده و ورزش می تواند به عنوان یک روش درمانی جهت بهبود این اختلالات در کاردرمانی مورد استفاده قرار گیرد.

کلید واژه ها: ورزش هوازی ، اختلال افسردگی ، تصویر بدنی ، زنان بزرگسال.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه

بیان مسأله

اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

اهداف پژوهش

اهداف کلی

اهداف اختصاصی

اهداف کاربردی

سؤالات

تعریف متغیرها

فصل دوم: تعریف و پیشینه پژوهش

مقدمه

تئوری های تصویر بدنی

مراحل رشد تصویر بدنی

عوامل موثر بر تصویر بدنی

تفاوت تصویر بدنی و طرحواره بدنی

انواع روش های اندازه گیری تصویر بدنی

اختلالات شایع تصور بدنی

درمان های رایج در اختلالات تصویر بدنی

اختلالات خلقی

رویکرد های روانشناسی در اختلالات خلقی

تعریف مفاهیم ورزشی

بررسی متون پیشین

فواید فیزیولوژیکال ورزش

تأثیرات ورزش بر سلامت روان

ورزش و اختلالات خلقی

ورزش و اختلالات اضطرابی

ارتباط میان تصویر بدنی و ورزش

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه

نوع مطالعه

جامعه مورد بررسی

معیارهای انتخاب افراد شرکت کننده

معیارهای ورود آزمودنی ها به مطالعه

معیارهای کنار گذاری افراد از مطالعه

روش نمونه گیری

حجم نمونه و نحوه محاسبه آن

مکان و زمان انجام مطالعه

متغیر ها و نحوه سنجش آنها

ابزار جمع آوری داده ها

روش جمع آوری داده ها

نحوه اجرا

روش تجزیه و تحلیل داده ها

ملاحظات اخلاقی

فصل چهارم: توصیف و تحلیل داده های پژوهش

مقدمه

یافته های جانبی

یافته های اصلی

پیوست آمار

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری.

مقدمه

جمع بندی یافته های تحقیق و بحث و تفسیر پیرامون نتایج بدست آمده

نتیجه گیری

محدودیت های پژوهش

پیشنهادات

فهرست منابع

پیوست ها

پیوست “الف”

پیوست “ب”

خلاصه مقاله انگلیسی

مقدمه: اختلال افسردگی از نظر تاریخی از کهن ترین سندرم های شناخته شده در روانپزشکی است. این اختلال دومین اختلال روانپزشکی شایع است که سالانه حدود صد میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهد (گاتلیب و هامن ۱۹۹۲ به نقل از جهان تابش ۱۳۸۴ ). غمگینی و خلق افسرده از جمله احساساتی است که تقریبا هر فردی در دوره ای از عمر خود آن را تجربه کرده است. گاهی این حالت هیجانی در اثر یک اتفاق تنش زا ایجاد می شود، گاهی نیز ظاهرا بدون هیچ علت آشکاری به وجود می آید. این اختلال ، گروهی از علایم و نشانه ها را در بر می گیرد، از جمله : نشانه های جسمانی، هیجانی، انگیزشی رفتاری و شناختی. به نظر می رسد افسردگی در بین زنان و بزرگسالان جوان بیشتر دیده می شود ، به گونه ای که میزان شیوع آن در زنان دو برابر مردان تخمین زده شده است (بلیزر، کسلر مک گوناگله و شوارتز ۱۹۹۴). از جمله نشانه های شناختی که در اختلال افسردگی دیده می شود و می تواند از علل ایجاد کننده این اختلال محسوب شود ، تصویر بدنی منفی و نارضایتی از بدن است (برن شاید”، والستر بورنستد ۱۹۷۳ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵، برون، لوییس، کش۱۳ ۱۹۸۹ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵ ، کش و هیکس ۱۹۹۰ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵ ، سانتوز و همکاران ۲۰۰۷). تصویر بدنی در واقع ادراک فرداز اندازه و تناسب بدن است، که با تفکر و احساس و دیدگاه سایر افراد نسبت به بدن او همراه می شود (کش ۱۹۸۹) و دارای یک ساختار چند بعدی است که شامل دو بخش مستقل: ادراکی (تخمین اندازه بدن ) و دیدگاهی (شناخت و احساس فرد نسبت به بدن) است (کش ۱۹۸۹، ۱۹۹۴، روو ۱۹۹۹).در جامعه امروزی تأکید فرهنگی – اجتماعی بسیاری بر روی جذابیت و تناسب جسمی وجود دارد. طبق تحقیقات فشارهای اجتماعی و نظرات گسترده در مورد ساختار بدن باعث شده است که نارضایتی از بدن به خصوص در میان زنان بسیار شایع شود (رادین ، سیلبرستین ، استریگل مور ۱۹۸۵ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵ ) . از درمانهای قدیمی افسردگی، روان درمانی و دارودرمانی می باشد که غالبا بسیار گران ،وقت گیر و بعضا دارای عوارض جانبی هستند (مک دونالد ۲۰۰۶). کرافت در ۲۰۰۵ و گودوین در ۲۰۰۳، اینگونه بیان کردند که امروزه نیاز به روشها و استراتژیهایی داریم که گران نبوده و بدون عوارض جانبی در درمان بیماران افسرده مورد استفاده قرار گیرد. یکی از درمانهای مکمل برای افسردگی که امروزه خیلی مورد توجه و بررسی قرار می گیرد، فعالیت های جسمی هستند. منابع بسیاری بر تأثیر فعالیت جسمی در سلامت روان تأکید می کنند و معتقدند که ورزش، خطرات مربوط به بیماری های مختلف را در طول زندگی کاهش می دهد (گریست و همکاران ۱۹۷۹،هاگس۱۹۸۴)

بیان مسأله: اختلال افسردگی از اختلالات شایع دوران بعد از بلوغ می باشد، شیوع این اختلال در میان بزرگسالان ۳- ۱٪ بوده و در مورد کسانی که علایم در آنها به صورت اختلال در نیامده است، ۱۶ -۸٪ می باشد (پنکالا و همکاران ۱۹۹۵). این اختلال به قدری شایع است که از آن به عنوان سرماخوردگی روانی یاد می شود (گاتلیب و هامن ۱۹۹۲ به نقل از موتابی ۱۳۸۴). افسردگی علاوه بر رنج و ناراحتی زیادی که به بیمار تحمیل می کند، نتایج و پیامدهای ناگواری نیز در بر دارد. اختلال در روابط بین فردی، طلاق، مشکل در تربیت فرزندان، مشکلات جسمی و اختلال در عملکرد شغلی از واضح ترین این پیامدها است (ارمل و همکاران ۱۹۹۴ به نقل از موتابی ۱۳۸۴). | افسردگی همچنین سلامت عمومی فرد افسرده را به خطر می اندازد و او را دچار ناتوانی می کند (موری پلوپز ۱۹۹۷) به نقل از موتابی ۱۳۸۴) و نیز از مهمترین عوامل دخیل کننده در خودکشی محسوب می گردد. تأثیرات مثبت دارو درمانی در مورد اختلالات افسردگی اساسی ثابت شده است، ولی در مورد سطوح پایینتر این اختلال کمتر مؤثر بوده است (ویلسون و همکاران ۲۰۰۱). به علاوه این درمانها وقت گیر ، گران و دارای عوارض جانبی هستند (کرافت ۲۰۰۵ و گودوین ۲۰۰۳). بنابراین نیاز به توسعه درمانهای غیر دارویی در سطوح مختلف این اختلال ،ضروری به نظر می رسد.از سوی دیگر مجموعه شواهد و مدارک نشان می دهد که تصور منفی و نارضایتی از بدن یک مشکل عمده در میان زنان است که با بیماریها و اختلالات روانی مثل اعتماد به نفس پایین، افسردگی، اضطراب اجتماعی ، اختلالات خوردن ، اختلالات جنسی و بیماری های مربوط به بد شکلی بدن در ارتباط است (برن شاید ، والستر، برنستد ۱۹۷۳ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵، کش ، هیکس ۱۹۹۰ به نقل از هسنلی ۱۹۹۵). اکثر تحقیقات اخیر به نقش اختلالات تصویر بدنی در اختلالات خوردن توجه کرده اند و کمتر به نقش آن در سایر اختلالات مثل افسردگی و اضطراب پرداخته اند(استایس۲۰۰۱۷). اگر چه درمان قدیمی برای مشکلات تصویر بدنی بیشتر درمانهای رفتاری- شناختی بوده است (کش ۱۹۹۵)، ولی امروزه ورزش به خصوص ورزش های هوازی و فعالیت جسمی به عنوان یک روش درمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (هسنلی ۱۹۹۵ ) . بنابراین پرداختن به بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر روی افراد مبتلا به اختلالات افسردگی و تصویر بدنی ، ضروری به نظر می رسد.اهمیت و ضرورت انجام پژوهش: افسردگی اختلالی شایع است . (بلیزر، کسلر ، مک گوناگل و همکاران ۱۹۹۴) نشان دادند که از هر پنج نفر، یک نفر در طول عمر خود دچار افسردگی می شود. طی ده سال اخیر توجه زیادی به میزان ناتوانی معطوف شده استکه در اثر افسردگی ایجاد می شود. عده ای میزان اختلال در عملکرد افراد افسرده را مشابه میزان مشکلاتی می دانند که در عملکرد افراد دچار بیماری های جسمی جدی مانند سرطان و بیماری های قلبی- عروقی ایجاد می شود(سگال ، ویلیام ، تیسدل ۲۰۰۲). به طور کلی افرادی با علائم افسردگی دارای فعالیت جسمی کمتری هستند و به دنبال آن از تناسب قلبی- عروقی کمتری نسبت به افراد غیر افسرده برخوردارند (پالوسکا، شونکه ۲۰۰۰). همچنین طبق تحقیقات برون و همکاران (۲۰۰۱) ارتباط معناداری میان افزایش فعالیت جسمی و بهبود سلامت روان و ذهن وجود دارد.از سوی دیگر، نگرانی در مورد بدن ، همواره یکی از مواردی بوده است که بخصوص در خانم ها بسیار فراوان دیده شده است(فینگالا ، مزلا ۱۹۹۸). داشتن تصویر بدنی منفی سبب کاهش احساس خود ارزشمندی و درک روابط اجتماعی می شودبرندت ۱۹۹۸) و مانع از برقراری ارتباط صحیح با سایرین می گردد. در مطالعاتی که در مورد تصویر بدنی انجام شده است، یکی از مواردی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است، ارتباط میان ورزش و تمرین های بدنی با تصویر بدنی می باشد. بنابراین با توجه به شیوع اختلال افسردگی به خصوص در زنانی با نقص تصویر بدنی ، پرداختن به درمان این مسأله به خصوص در حیطه کاردرمانی با توجه به نقش آنها در به کار گیری فعالیت های هدفمند در درمان، ضروری به نظر می رسد.

اهداف پژوهش:

هدف کلی:

• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر کاهش میزان افسردگی
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر بهبود تصویر بدنی در زنان بزرگسال ( ۱

اهداف اختصاصی:

• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر بهبود ارزیابی فرد از ظاهر خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر افزایش آگاهی فرد از ظاهر خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر بهبود ارزیابی فرد از تناسب جسمانی خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر افزایش آگاهی فرد از تناسب جسمانی خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر بهبود ارزیابی فرد از احساس سلامت جسمانی خوده
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر افزایش آگاهی فرد از احساس سلامت جسمانی خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر افزایش آگاهی فرد از احساس بیماری در خود
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر افزایش رضایت فرد از بخشهای مختلف بدنه
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر کاهش مشغولیت فکری با اضافه وزن
• بررسی تأثیر ورزشهای هوازی بر بهبود ارزیابی وزن خود”

اهداف کاربردی: در صورت مؤثر بودن ورزش هوازی، می توان از آن به عنوان یک روش درمانی در کنار سایر روشهای درمانی جهت درمان افسردگی و نقص تصویر بدنی استفاده کرد.

سؤالات:

• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و کاهش میزان افسردگی ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و بهبود ارزیابی فرد از ظاهر خود ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و افزایش آگاهی فرد از ظاهر خود ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و بهبود ارزیابی فرد از تناسب خود ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و افزایش آگاهی فرد از تناسب خود ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و بهبود ارزیابی فرد از احساس سلامت جسمانی ارتباط معنادار وجود دارد؟

آیا میان انجام ورزشهای هوازی و افزایش آگاهی فرد از احساس سلامت جسمانی ارتباط معنادار وجود دارد؟

• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و افزایش آگاهی فرد از احساس بیماری در خود ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و افزایش رضایت فرد از بخشهای مختلف بدن ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و کاهش مشغولیت فکری با اضافه وزن ارتباط معنادار وجود دارد؟
• آیا میان انجام ورزشهای هوازی و بهبود ارزیابی وزن خود ارتباط معنادار وجود دارد ؟

تعریف متغیرها:

ورزش هوازی:

تعریف شرحی: یک فعالیت جسمی است که شامل تمرین های متوالی و شدید برای قلب و ریه بوده ، سیستم قلبی- عروقی و تنفسی را تقویت کرده و میزان ضربان قلب و اکسیژن را در یک حد معین نگه می دارد، که طی آن اکسیژن مصرفی، صرف سوختن کربوهیدرات و چربی می شود (چانگ و بایرد؟ ۱۹۹۹ )، (دوینی و همکاران ۱۹۸۷). تعریف کاربردی: منظور از هوازی بودن ورزش در این تحقیق این است که میزان ضربان قلب آزمودنی ها به ضربان قلب هدف یعنی ۶۰تا ۸۰٪ حداکثر ضربان قلبه (سن – ۲۲۰) برسد (شفارد ۱۹۹۴).

تصویر بدنی: تعریف شرحی: احساس ، تفکر و رضایت فرد که با ادراک او از تناسب و اندازه بدن و دیدگاه سایر افراد نسبت به بدن او همراه می شود (هنری ۲۰۰۶) (کش ۱۹۸۹). تعریف کاربردی در این تحقیق منظور از تصویر بدنی: ارزیابی و آگاهی از ظاهر، ارزیابی و آگاهی فرد از تناسب خود ، ارزیابی و آگاهی فرد از احساس سلامت جسمانی خود، آگاهی فرد از احساس بیماری ، رضایت فرد از بخشهای مختلف بدن ، مشغولیت فکری با اضافه وزن و ارزیابی وزن خود با توجه به پرسشنامه MBSRQ است (برون و کش ۱۹۹۰).

مقیاس ارزیابی از ظاهر : احساس مربوط به جذابیت یا عدم جذابیت جسمانی که با احساس رضایت با نارضایتی از دیدگاه سایرین همراه می شود. نمره بالا نشان دهنده احساس مثبت و رضایت از ظاهر می باشد و نمره پایین نشانه عدم رضایت کلی از ظاهر جسمانی می باشد.

۲- مقیاس آگاهی از ظاهر : میزان وقت و هزینه ای که فرد صرف ظاهر خود می کند. نمره بالا نشان دهنده این است که برای فرد مهم است که چگونه به نظر می آید و به ظاهر خود توجه کرده و بیشتر درگیر رفتارهای مربوط به پیراستن خود می باشد و نمره پایین نشان دهنده بی تفاوت بودن فرد به ظاهر خود بوده و ظاهرش برایش مهم نبوده و تلاش زیادی برای خوب به نظر رسیدن نمی کند.

٣- مقیاس ارزیابی از تناسب بدن : احساسی که فرد نسبت به تناسب یا عدم تناسب بدن خود دارد. داشتن نمره بالا نشان دهنده احساس تناسب بدن از نظر شکل و اندازه و نیز فعال بودن فرد در فعالیت ورزشی و اهمیت به شرکت در این فعالیت ها می باشد و نمره پایین نشان دهنده احساس عدم تناسب از نظر شکل و اندازه و نیز عدم اهمیت به شرکت در فعالیت ورزشی می باشد.

۴- مقیاس آگاهی از تناسب بدن : میزان وقت و هزینه ای که فرد صرف شرکت در فعالیت ورزشی و حفظ شکل و اندازه بدن خود می کند. نمره بالا نشان دهنده اهمیت تناسب بدنی و شرکت در فعالیت ورزشی برای حفظ با بهبود تناسب خود می باشد.

۵- مقیاس ارزیابی از احساس سلامتی: احساس سلامت جسمانی و بیمار نبودن در فرد می باشد. نمره بالا نشان دهنده این است که فرد احساس می کند که از سلامتی برخوردار است و نمره پایین نشان دهنده احساس عدم سلامتی و تجربه علایم بیماری یا در معرض بیماری بودن، می باشد.

۶- مقیاس آگاهی از احساس سلامتی : میزان وقت و هزینه ای که فرد صرف حفظ سلامتی می کند. نمره بالا نشان دهنده آگاهی فرد از سلامت خویش و تلاش در جهت حفظ سلامتی می باشد و نمره پایین نشاندهنده عدم اهمیت فرد به سلامتی و حفظ آن است.

۷- مقیاس آگاهی از احساس بیماری : میزان وقت و هزینه ای که فرد صرف واکنش به بیماری می کند. نمره بالا نشان دهنده آگاهی فرد از علایم بیماری و رفتن به دنبال درمان های پزشکی است. نمره پایین نشان دهنده عدم آگاهی و توجه فرد به علایم و اختلالات می باشد.

۸- مقیاس رضایت از بخش های بدن : این بخش مانند مقیاس ارزیابی از ظاهر می باشد با این تفاوت که اجزای ظاهری به طور مجزا بررسی می شود. نمره بالا نشان دهنده رضایت فرد از اکثر بخشهای بدن و نمره پایین نارضایتی فرد از اندازه و دیگر بخشهای بدن خود می باشد.