سمیه کاظمی رودی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی گرایش برنامه ریزی درسی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال ۱۳۹۱، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “بررسی رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری و خود پنداره تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره دبیرستان منطقه ۴ شهر تهران در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دنشکده روان شناسی و علوم اجتماعی، گروه علوم تربیتی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد گرایش برنامه ریزی درسی

عنوان:

بررسی رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری و خود پنداره تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره دبیرستان منطقه ۴ شهر تهران در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰

استاد راهنما:

دکتر مهشید ایزدی

استاد مشاور:

دکتر مهدی شریعتمداری

پژوهشگر:

سمیه کاظمی رودی

۱۳۹۱

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول : کلیات پژوهش

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

فرضیه های پژوهش

تعاریف واژگان پژوهش

فصل دوم : مبانی نظری پژوهش

بخش اول: خودپنداره

مفهوم خودپنداره

اجزاء خودپنداره

عوامل موثر بر خودپنداره

جنسیت خودپنداره

تغییرات خودپنداره در جریان رشد

بخش دوم: راهبرد یادگیری – مقدمه

تعاریف

تاریخچه یادگیری

اهمیت یادگیری

ماهیت یادگیری

ویژگی های یادگیری

نظریه های بادگیری

نظریه شکوفایی طبیعی

-اندریافت

– یادگیری اجتماعی

– کمی اسپنس

– شناخت گرایی

– یادگیری معتادار کلامی (آز وبل)

– نظریه شناختی گشتالت

– نظریه ی شناخت شناسی تکوینی پیاژه

– نظریه اکتشافی برونر

فراشناخت

– الگوی شناخت مبتنی بر راهبردهای یادگیری ( فراشناخت)

– از فرا حافظه تا فرا شناخت

راهبردهای یادگیری شناختی)

راهبردهای یادگیری (فرا شناختی)

رشد و پرورش مهارت های یادگیری (شناختی و فرا شناختی)

شناخت و فرا شناخت

بخش سوم: پیشینه پژوهش

پژوهش های انجام شده در ایران

پژوهش های انجام شده در خارج

جمع بندی

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه

روش پژوهش

جامعه آماری

– روش نمونه گیری و حجم نمونه

ابزار گردآوری اطلاعات

پرسشنامه راهبردهای یادگیری پینتریج و همکاران

آزمون خودپنداره تحصیلی دلاور

تعیین پایایی و روایی ابزار پژوهش

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

فصل چهارم تجزیه و تحلیل بافته های پژوهش

مقدمه

توصیف داده ها

توزیع نسبی پاسخگویان به تفکیک پایه تحصیلی

توزیع نسبی معدل تحصیلی آزمودنی ها

توزیع نسبی وضعیت تحصیلی پدر پاسخگویان

متغیر خودپنداره تحصیلی

متغیر راهبردهای یادگیری

تحلیل استنباطی داده ها

سوال اصلی پژوهش

سوال فرعی اول

سوال فرعی دوم

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه

خلاصه پژوهش

بحث و نتیجه گیری

سؤال اصلی پژوهش

سوال فرعی اول

سوال فرعی دوم

نتیجه گیری کلی

محدودیت های پژوهشی

محدودیت های در اختیار پژوهشگر

محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر

پیشنهادات پژوهش

پژوهشی

کاربردی

فهرست منابع

پیوست ها و ضمائم

پرسشنامه راهبردهای یادگیری پینتریچ

آزمون خودپنداره تحصیلی دکتر دلاور

چکیده لاتین

چکیده:

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه خودپنداره تحصیلی با راهبردهای یادگیری دانش آموزان بوده است. روش تحقیق این پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر متوسطه منطقه ۴ شهر تهران در سال تحصیلی ۹۱ – ۱۳۹۰ است و حجم نمونه ۳۰۰ نفر تعیین شده و روش نمونه گیری خوشه ای بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه راهبردهای یادگیری پیستریچ و همکاران (۱۹۹۱) و آزمون خودپنداره تحصیلی دلاور (۱۳۸۰) بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است. تحلیل نتایج نشان داد که که راهبرد یادگیری ۶۳۴/ ۰ واریانس خودپنداره تحصیلی را پیش بینی می کند. با توجه به معنادار بودن رابطه بین متغیرهای پیش بین راهبرد پادگیری) و متغیر ملاک (خودپنداره تحصیلی)، نتایج برآورد مدل معنادار در جدول ضرایب رگرسیون نشان می دهد که ضرایب تأثیر متغیر راهبرد شناختی (۲۴۶/۰ =B)، راهبرد فراشناخشى ( ۲۱۳/۰=B)، بر آورد می شود که این متغیرها می توانند تغییرات مربوط به خودپنداره تحصیلی در دانش آموزان را به صورت مشت پیش بینی کنند که نشانگر رابطه مثبت خرده مقیاس های راهبرد شناخت و راهبرد فراشناخت با متغیر خودپنداره تحصیلی در دانش آموزان است. تحلیل همبستگی پیرسون نیز نشان داد که با اطمینان ۹۵ % اطمینان می توان گفت بین استفاده از راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی و خودیاداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه رابطه معنادار وجود دارد.

کلیدواژه ها: راهبردهای یادگیری، شتاخت. فراشناخت، خودپنداره تحصیلی

مقدمه:

همه ما بر این مورد آگاهیم که همه افراد دارای توانایی ها و آمادگی های اختصاصی هستند که در اثر رشد در محیط های متفاوت، زمینه های منحصر به فرد در یادگیری پیدا می کنند که همانا راهبردهای یادگیری و شناختی افراد هست (سیف، ۱۳۸۵).در دهه های اخیر یکی از متغیرهایی که به عنوان عامل تسهیل یادگیری شناخته شده است راهبرد پادگیری است که از سال ۱۹۷۰ به بعد مطالعات گسترده ای در این زمینه صورت گرفته است. توانایی بالقوه افراد برای یادگیری متفاوت است. افراد در یک موقعیت یکسان، متفاوت باد می گیرند شاید مهم در بین دلیل آن سبک های متفاوت یادگیری آنان باشد. این راهبردها تعیین می کنند که در برخورد با یک موقعیت، فرد چه مدت و چه میزان توجه کند. آموزش مطلوب، مستلزم استفاده از یک رشته تدابیر و راهبردهای آموزشی متناسب با سبک های یادگیرنده است. پادگیری مؤثر به میزان قابل توجهی، تحت تأثیر تطابق و تواقق نوع مواد آموزشی و روش ادامه آن با نوع سبک یادگیری پادگیرنده قرار دارد (آبنیکی، ۱۳۸۵).در گذشته چنین تصور می شد که عامل مهم یادگیری به ویژه یادگیری آموزشگاهی، هوش ڈائی فرد است که هنگام تولد آن را از والدین خود به ارث می برند، در نظریه های جدید روان شناسی، باور اکثریت این است که بخش مهمی از رفتار هوشمندانه را کار کردهای شناختی تشکیل می دهند. اهمیت رویکردهای جلد باد آن است که بر این باور پای می فشارند که بر خلاف توانایی های ذاتی فرد که ارثی و غیر قابل تغییر تا کارکردهای شناختی کسایی و تغییر پذیرند، بنابراین اعمال هوشمندانه قابل آموزش و یادگیری آتلد. واقعیت مهم آن است که همه پیشرفت های شگفت انگیز انسان در دنیای امروز زائیده یادگیری است. انسان بیشتر شایستگی های خود را از طریق پادگیری به دست می آورد. از طریق یادگیری رشد فکری پیدا می کند و توانایی های ذهنی او فعالیت می یابد، بنابر این چنین می توان نتیجه گیری کرد که همه پیشرفت های بشر در نتیجه یادگیری به دست می آید. یکی از عوامل مؤثر بر یادگیری راهبردهای یادگیری است. افراد به تناسب تفاوت های فردی خود راهبرد و شیوه های یادگیری را همچون دیگر توانایی ها از راه تجربه و یادگیری به دست می آورند اصطلاح راهبرد پادگیری یکی از پیشرفت های اساسی روان شناسی در قرن بیستم است. اصطلاح راهبرد پادگیری را نخستین بار تلال در سال ۱۹۵۴ به کار برد راهبرد یادگیری روش ثابت پادگیرنده برای پاسخ گویی و بکار گیری محرک های موجود در موقعیت یادگیری است. از جمله متغیرهایی که نقص سبک های یادگیری را در فرایند یادگیری جبران می کند راهبردهای یادگیری است (سیف(۱۳۸۴).

بیان مسأله

هدف از آموزش، کمک به ارتقاء سطح یادگیری در دانش آموزان است و در واقع آموزش، کوششی است عمدی در ایجاد ساخت های مناسب شناختی برای معنی دار کردن مطالب و کمک به یادگیری بهتر آنها (سیف، ۱۳۸۰). یکی از مهمترین اهداف نظام تعلیم و تربیت، پرورش قوه تفکر در فراگیران است و رشد قوه تفکر در گرو این است که دانش آموزان مطالبی را که مطالعه می کنند بفهمند این مطالب ماده های تفکر هستند. در روان شناسی بر آنگونه پادگیری که با درک و فهم توأم باشد یادگیری معنادار گفته می شود. زمانی که دانش آموز موفق شود اطلاعات جدید را با دانش قبلی مرتبط سازد یادگیری معنادار رخ داده است (همان منبع، ۱۳۸۰). بر اساس این عنصر اساسی یادگیری ارتباط یاد گیری فعلی با قیلی) ضرورت داشتن استراتژی های یادگیری از انواع یادگیری مد نظر قرار می گیرد. این استراتژی ها با توجه به موضوع یادگیری انتخاب و در کلاس درس توسط معلم به کار گرفته می شود. استراتژی های یادگیری یا به اصطلاح فنی راهبرد های یادگیری یکی از انواع ویژه مهارت های ذهنی می باشد که اهمیت به خصوصی در یادگیری و تفکر دارد. بر حسب نظریه نوین یادگیری، راهبرد های شناختی یک فرآیند کنترل است، فرایندی درونی که بر اساس آن یادگیرندگان  روش های توجه، یادگیری و یادآوری و تفکر را انتخاب کرده و تغییر می دهند (گانیه، ۱۹۸۵). راهبردهای شناختی جهت تسهیل یادگیری و تکمیل تکلیف به کار می رود. در واقع به منظور گسترش روان شناسی شناختی به آموزش و پرورش، نیازمندی به تحقیقات گسترده در زمینه یادگیری و عوامل فردی دخیل در آن احساس می شود که یکی از این عوامل فردی، خودپنداره دانش آموزان خودپنداره، عبارت از تصویر و پنداری که فرد درباره گل وجود خود دارد. این تصویر و پندار تمام ابعاد خود جسمانی، ذهنی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی را در بر می گیرد. تصور انسان در هر یک از زمینه های فوق، رفتار معین و مشخصی را موجب می گردد (شفیع آبادی، ۱۳۸۳).خودپنداره تحصیلی نیز که یکی از زیر مؤلفه های خودپنداره محسوب می شود را می توان بازنمای ذهنی دانش آموز از وضعیت تحصیلی و یادگیری خود دانست. به همان صورتی که افراد از دیگران، عواطف، احساسات رویدادها باز نمایی ذهنی دارند، از یادگیری و وضعیت تحصیلی خودشان نیز باز نمایی ذهنی دارند، خودپنداره تحصیلی از تجربیات و از اندیشیدن به این تجربیات ساخنه می شودخودپنداره، آموختنی است و این موضوع هم برای فرد و هم برای کسانی که مسؤل پرورش او در کودکی هستند دارای اهمیت فراوانی می باشند. هیچ فردی با خودپنداره به دنیا نمی آید بلکه خودپنداره به تدریج ظهور و بروز می پایان و در عین حال دارای فرایندی پویا و ساختار مند می باشد. این فرایند از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد که از مهمترین این عوامل می توان به رابطه با دیگران اشاره کرد (ایسلر، ۲۰۰۴)، ضعف در رابطه با دیگران در سن مدرسه باعث گوشه گیری دانش آموزی فرار از جلسات یادگیری و همکاری های گروهی و عدم مشارکت در کلاس و نتیجتا تأثیر ناصوابی در امر یادگیری در سن مدرسه خواهد داشت . لذا با توجه به این مهم، پژوهشگر بر آن شده است تا رابطه راهبردهای یادگیری و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان را مورد پژوهش قرار دهد و به پاسخ این سؤال اساسی دست پیدا کند که راهبردهای یادگیری با خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دوره دبیرستان رابطه معنادار دارد. بنابر این مسأله پژوهش، بررسی رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری و خودپنداره تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره دبیرستان می باشد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

یاد گیری جزه مفاهیمی است که همیشه توجه انسان را به خود جلب کرده و بیشترین مطالعات را به خود اختصاص داده است. دست اندر کاران تعلیم و تربیت با توجه به مفهوم پادگیری، سعی دارند که ایده آل ترین شرایط را برای یادگیری و آموزش فراهم آورند که همگی در جهت تسهیل و بهبود فرایند یادگیری است. در آموزش و پرورش که مجموعه ای پیچیده و چند جانبه است و نیز با نیروی انسانی که موجودی چند بعالی می باشد روبرو است، پژوهش مهمترین و در عین حال کار ساز ترین راه حل ممکن برای حل مشکلات و موانع این نیروی انسانی عظیم است.از آنجا که یادگیرندگان دارای تفاوت هایی در شتاخت هستند و این تفاوت ها بر پادگیری، پیشرفت تحصیلی، انگیزش پیشرفت، تفکر، حل مسأله، پاسخ دهی به موقعیت ها و غیره تأثیر می گذارد لازم است معلمان از چگونگی آن آگاه باشند تا یادگیرندگان خود را در استفاده بهینه کمک کنند (سیف، ۱۳۸۶). لذا با توجه به نحوه استفاده از راهبردهای متفاوت یادگیری در دانش آموزان بررسی و تحقیق پیرامون اثر بخشی این راهبردها به منظور کمک به نحوه تدریس معلم برای دانش آموزان امری ضروری به نظر می رساند. با توجه به مطالب بالا ضرورت دیگر انجام پژوهش هایی از این دست، این مطلب است که با در نظر گرفتن اینکه یادگیرندگان با داشتن روش های یادگیری و شناختی و فراشناختی متفاوت در کسب مفاهیم تازه از استراتژی های متفاوتی استفاده می کنند (وولفولک، ۱۹۹۵). بنابراین ضروری است که راهبردهای یادگیری و شناختی دانش آموزان، شناسایی شوند تا در صورت لزوم نسبت به تغییر سبک ها و آموزش راهبردهای یادگیری و تقویت مهارت های شناختی متناسب با آن سبکها با استفاده از روش های مناسب اقداماتی انجام گیرد.از آنجا که خودپنداره دانش آموزان از جمله سازه های روان شناختی هستند که نقش مؤثری را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در حیطه های مختلف ایفاء می کند و می تواند در آینده راهنمایی برای تعیین رشته تحصیلی در دانشگاه و شغل افراد باشد، بهتر است که با دقت و تأمل و تحقیقاتی از این دست مورد بررسی قرار گیرد.

اهداف پژوهش

هدف کلی :

مطالعه رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه

اهداف جزیی :

*مطالعه رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری شناختی و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه

*مطالعه رابطه میان استفاده از راهبردهای یادگیری فراشناختی و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه

فرضیه های پژوهش

سؤال اصلی :

بین استفاده از راهبردهای یادگیری و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه رابطه معنادار وجود دارد.

سؤالات فرعی :

*بین استفاده از راهبردهای شناختی و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسعله رابطه معنادار وجود دارد.

*بین استفاده از راهبردهای فراشناختی و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسله رابطه معنادار وجود دارد.

تعاریف واژگان پژوهش

تعریف نظری

راهبردهای یادگیری

استراتژی های یادگیری یا به اصطلاح فنی راهبرد های یادگیری یکی از انواع ویژه مهارت های ذهنی می باشد که اهمیت به خصوصی در یادگیری و تفکر دارد. بر حسب نظریه نوین پادگیری، راهبرد های شناختی یک فرایند کنترل است، فرایندی درونی که بر اساس آن بادگیرندگان روش های توجه، پادگیری و یادآوری و تفکر را انتخاب کرده و تغییر می دهند (گانیه، ۱۹۸۵).

شناخت

شناخت عبارت است از : جریان های فکری، پادگیری، نحوه سازمان دهی، ذخیره سازی و به کار گیری اطلاعات، (آقازاده و احدیان، ۱۳۷۷).

فراشناخت؛

فلاول (به نقل از فاضلی، ۱۳۸۸)، می گوید فراشناخت، دانش با فعالیت شناختی است که به هر جنبه ای از هر اقدام با عمل شناختی نظم می بخشد و آن فراشناخت نامیده شده، زیرا مفهوم اصلی آن اشتاحت در باره شناخته است. به نظر وی فراشناخت در خیلی از انواع فعالیت های شناختی همانند: ارتباط و اطلاعات کلامی، استدلال کلامی، درک و فهم، نوشتن، پادگیری زبان دریافت، توجه، حافظه، حل مسأله، تفکر منطقی و اشکال گوناگونی از خود کنترلی و خودآموزی، نقش مهمی بازی می کند ( فلاول، ۱۹۹۳)

خودپنداره

خودپنداره، تصویری است که ما از خود داریم، ما نظریه هایی درباره جهان می سازیم که به ما کمک می کنند با موقعیت هایی که روبرو می شویم، کنار بیاییم. مهمتر از آن، ما به خلق نظریه هایی درباره خودمان نیز دست می زنیم (یندورا، ۱۹۸۲).