من فاطمه طهرانچی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “تأثیر برنامه “آموزش والدین مؤثر” بر خودکار آمدی مادر و تعارض مادر نوجوان در خانواده های مادرسرپرست” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مشاهده می کنید:

بیان مساله: یکی از نهادهای مهم اجتماعی که موردتوجه روان شناسان قرارگرفته است، نهاد خانواده است. شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی میگردد می تواند گامی مفید در راستای ارتقای سطح سلامت ۲۰۱۳ ؛ برگ، وال، لارسن، لوث و ، جامعه باشد)یانگ، گالوان، ریدی، پسکوسولیدو، کیم سیمور و دیکستین، ۲ ۲۰۱۳ (. در نظام هر خانوادهای زنان به عنوان یکی از ارکان و عناصر اصلی مطرح میباشند که حضور ، نیومارک ۳ آن ها هم به عنوان همسر و هم به عنوان مادر می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. به همین دلیل مطالعات و پژوهش های زیادی توجه و تمرکز خود را بر جنبههای سلامتی مادران به ویژه سلامت روانی آن ها اختصاص ۲۰۱۴ ؛ گورنی ۵ و همکاران، ۲۰۱۴ ؛ کلارک ۱ و همکاران، ۲۰۱۴ (. این مطالعات نشان می- ، داده اند)کومینیارک ۴ دهند که باید جنبه های روان شناختی مادران را شناخته و به دنبال راهی برای ارتقاء آن باشیم. این مسئله در مورد مادرانی که دارای شرایط خاص هستند نمود بیشتری مییابد. مادران با شرایط خاص در جامعه ما انواع مختلفی تقسیم میشوند که ازجمله آن ها میتوان به مادرانی اشاره نمود که خود نقش سرپرست را ایفا میکنند. این زنان که به طورکلی زنان سرپرست خانواده خوانده میشوند معمولاً مشکلاتی عمدهای درزمینه مسائل اقتصادی، اجتماعی، جسمی، حقوقی، خانوادگی و روان شناختی دارند )مطیع، ۱۳۸۷ (. به طورکلی ۲۰۱۲ ( و درنتیجه مشکلات ، مادران سرپرست خانواده معمولاً استرسهای زیادی را تحمل نموده)ایوانز ۲ روان شناختی آن ها بیشتر از افراد عادی است) فتوت و مهربانپور، ۲۰۱۴ خانواده های مادرسرپرست به دلیل فشارهای اقتصادی، اجتماعی و روانی در معرض خطرات زیادی هستند. آسیب هایی چون فقر، ناامنی اقتصادی، نداشتن مسکن، نبود فرصتهای شغلی متناسب با مهارتها، فقدان حمایتهای اجتماعی، محدودیتهای اجتماعی و مسائل درون خانواده ازجمله ارتباط با فرزندان و مسائل مربوط به تحصیل فرزندان بر سلامت روانی و جسمانی مادران سرپرست خانواده اثر میگذارد )درویشی، ۱۳۷۸ (. این آسیبهای اجتماعی و روانی موجب میشود مادران سرپرست خانواده نتوانند تعادل را در زندگی خود و اعضای خانوادهشان حفظ کنند )معیدفر و حمیدی، ۱۳۸۶ ( و در پی این عدم کنترل ایشان استرس، بیشتری را تجربه میکنند و از کیفیت زندگی پائین تری برخوردارند )شفیعآبادی و قشقایی، ۱۳۹۰ ؛ اندرسون ۳ .)۲۰۱۲ ، ۲۰۰۲ ؛ امیرتلنگام ۴ و لاکشمن ۵ ۱۹۹۸ ( طی تحقیقی بیان داشت که تعدد نقشها در زنان سرپرست خانواده بر ایجاد استرس، تشدید ( مارتین ۶ اختلالات روانی و بروز بیماریهای جسمی تأثیر مستقیم دارد. ایشان نگرانیهای فراوانی را تجربه میکنند که یکی از اصلیترین آن ها نگرانیهای مربوط به فرزندان ، روابط با ایشان و آینده آن ها است )طهماسیان و همکاران، ۱۳۹۱ ؛ شفیعآبادی و قشقایی، ۱۳۹۰ (. این مادران تمام مسئولیتها را به دوش میکشند؛ وظیفه تربیت فرزندان، هزینههای زندگی و حفظ نظام خانوادگی تکوالدی خود را بر عهده میگیرند. این در حالی است که برای تربیت فرزندان به حضور بیشتر و ارتباط بیشتر با فرزندان نیاز است و درعین حال ناگزیرند که بیشتر وقتشان را برای تأمین مخارج زندگی و هزینه تحصیل فرزندان )به تنهایی( صرف کنند به گونه ای که تجمیع این
.) دو غیرممکن به نظر میرسد)حمیدی، ۱۳۸۹ به نظر میرسد استرسها و فشارهای ناشی از نقش اضافی در خانواده مادران بیسرپرست میتواند بر ارتباط آن ها با فرزندانشان تأثیرگذار باشد. شواهد نشان میدهد این مادران به دلیل عدم حضور همسر یا مردی که در کنار آن ها باشد، استقلال و آزادی کمتری برای فرزندان خود قائل میشوند )معیدفر و حمیدی، ۱۳۸۶ (. به ویژه زمانی که فرزندان این مادران به سن نوجوانی میرسند، مشکلات بیشتر خواهد شد. با توجه به اینکه خودمختاری و استقلال از ویژگیهای رشد اجتماعی نوجوان است، نتیجتاً تعارض میان والد و نوجوان افزایش ۲۰۰۱ ( گزارش کردند فرزندانی که در خانواده- ( ۱۹۸۷ (. در همین راستا کروهن و بوگان ۲ ، مییابد)استینبرگ ۱ های مادرسرپرست هستند )بخصوص پسر( مشکلات متعددی در زمینههای گوناگون از قبیل نقش جنسیتی، رشد هویت جنسیتی، عملکردهای مدرسه، سازگاری روان شناختی و کنترل خشم دارند. مطالعات نشان میدهد که ۶۹ درصد از فرزندان این خانوادهها از مادران خود اطاعت نمیکنند و ۵۸ درصد از این فرزندان به ویژه
پسران مشکلات خود را از مادر پنهان میکنند)مطیع، ۱۳۷۸ (. تحقیقات نشان میدهد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد نوجوانان و والدین تعارض شدیدی را تجربه می کنند )مونتمایر ۱۹۸۳،۳ ( و نوجوانانی که درگیر سطوح بالای، تعارض با والدین خود هستند، مشکلات عاطفی و رفتاری بیشتری از خود نشان می دهند )فورهند ۴، لانگ ۵) برودی ۶،فاوبر ۱۹۸۶،۷ ؛فاستر و رابین، ۱۹۸۸ (. بر اساس نظر هال و فروید )لارسن ۸ ،کوی ۹ و کالینز ۱۹۹۸،۱۰ تعارض والد-نوجوان علامتی برای اختلال در روابط بوده و یک مشکل محسوب می شود. در کل تحقیقات متعددی بیان داشتهاند که تعارضات والد- نوجوان پیش بینی کننده رفتارهای مشکل دار در نوجوان است )باربر ۱
.)۲۰۰۰ ، و دلفابر ۲ به نظر میرسد که یکی از مشکلاتی که درنتیجه استرسهای ناشی از نقشهای اضافی در مادران سرپرست خانواده رخ میدهد کاهش کارآمدی آن هاست. این مسئله درنتیجه تعارضی که بین مادر با نوجوان رخ میدهد، بیشتر نمود می یابد. بنابراین یکی از مشکلات و آسیبهای خانوادههای مادرسرپرست کاهش باور خودکارآمدی است.خودکارآمدی اشاره به باورها و قضاوت های والد از توانمندی هایش جهت نظمدهی و اجرای یک سری ؛ ۲۰۰۵ ؛ هرسن ۵ و گراس ۲۰۰۸،۶ ، تکالیف مربوط به والدگری با فرزند دارد )مانتیگنی ۳ و لاکاریت ۴
یونگ ۲۰۱۳،۷ ( و والدینی که در مواجهه با مشکلات نوجوان خود احساس می کنند نمی توانند بر محیط خود اثر
بگذارند و هیچ گونه احساس کنترلی ندارند، ممکن است در پاسخ گویی به تقاضاهای آن ها احساس درماندگی و
یا تسلیم شدن کنند و یا اینکه با توسل به زور در پی کنترل رفتار نوجوان خود برآیند که درنهایت منجر به
استفاده از شیوه های تربیتی غیر مؤثر شده و اوضاع را وخیم تر می کند )فوهرمن ۸ و همکاران، ۱۹۹۸ (. بدین
ترتیب آنچه می تواند در کاهش مشکلات و جلوگیری از شدیدتر شدن آن ها کمک کند افزایش احساس
خودکارآمدی والدین و توانمندی در کنترل و مدیریت رفتار نوجوان در سایه آموزش والدین است )بندورا،
.)۲۰۰۸ ، ۱۹۹۸ ؛ اندرسون ۹ با توجه به استرسهای بالا در مادران سرپرست خانواده و افزایش تعارض والد- نوجوان در آن ها و همچنین کاهش خودکارآمدی به نظر میرسد که باید به دنبال روش هایی به منظور توانمندسازی این مادران در موارد اخیر باشیم. شواهد نشان میدهد به واسطه آموزش والدین و افزایش خودکارآمدی والدینی، تعارض والد-نوجوان را میتوان تا سطح معناداری کاهش داد و از آسیبهای خانواده های مادرسرپرست کاست.