من مریم فلاحت پیشه بابلی هستم، فارغ التحصیل روانشناسی خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “شناخت پدیده فرار از خانه: کاوشی در تجارب زیسته دختران کانون اصلاح و تربیت” می باشد که در ادامه بخشی از کلیات پژوهشی آن را مطالعه می کنید:

بیان مساله

فرار از خانه و ترک اعضای خانواده بدون اجازه والدین، نوعی واکنش نسبت به شرایط نامساعد و غیرقاب لتحمل زندگیاست. این عمل به طور معمول در جهت کاهش ناخوشایندی ها و رها کردن خویش ا ز محر ک های آزار دهنده انجامبه دو عامل تأکید شده « فرار از خانه » می شود و به منظور دستیابی به خواسته های مورد نظر انجام می شود. در تعریف فرار از خانه به دو عامل تاکید شده است: غیبت از خانه حداقل به مدت یک شب و عدم اطلاع یا رضایت والدین یا سرپرست قانونی از این مسئله (شارلین ۱و.(۱۹۹۱ ، مورباراک ۲فرار از خانه، به عنوان یکی از جرایم وضعیتی ۳ شناخته می شود. جرایم وضعیتی، جرایمی هستند که تنها ارتکاب آنهاتوسط نوجوانان، آنها را تبدیل به جرم می کند. این بزهکاری ها بیشتر از آن که بر اساس اعمال و رفتار فرد باشند، برموقعیت و وضعیت وی متکی هستند. مثال هایی نظیر گریز و پرس هزنی ۴، سیگار کشیدن، و فرار از خانه، انواعی از جرایم۱۹۹۶ ). به این دلیل ، وضعیتی مخصوص به نوجوانان هستند که برای بزرگسالان جرم به حساب نمی آیند (اشتاینهارت ۵که دختران نرخ بالاتری از جرایم وضعیتی را به خود اختصاص م یدهند و نرخ پایی نتری از بقیه جرایم به آنها اختصاصدارد، جرایمی وضعیتی نظیر فرار از خانه، بیشتر توسط دختران انجام م یشود. در کل، الگوی بزهکاری در نوجوانان مذکر.(۲۰۱۳ ، و مونث با یکدیگر متفاوت است (چسنی-لیند ۶و شلدن ۷در تعریف دختران فراری، تعاریف متعددی ارائه شده است. دلیل این تعاریف متنوع، فهم عمی ق تر این پدیده است۲۰۰۷ ). یکی از این تعاریف در این بخش ارائه می شود: دختران فراری ، ۲۰۰۶ ؛ فرناندز ۱۱ ، (سانچز ۸، والر ۹، و گرین ۱۰تعدادی از دختران هستند که به دلایل مختلفی مانند اعتقاد به اینکه در خانواده به آن ها بی توجهی شده یا تحت تأثیرسازوکارهای روانی و ذهنی برای رسیدن به امنیت روانی و رهایی از سلطه والدین تحمیلی و ناسازگار خود در پی یافتنقدرتی شایسته تر از والدین خویش برم یآیند تا با تسلیم و اطاعت از آ نها نگرانی و اضطراب درونی خود را کاهش دهند.( (رستمخانی، ۱۳۸۱

برآوردهای حاصل از مطالعات پیشین، نشان می دهد که سالانه ۲ درصد نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ ساله از منزل فرار۱ میلیون جوان فراری در ایالات متحده آمریکا وجود / می کنند (نژادسبزی، ۱۳۸۹ ). به علاوه، در سال ۲۰۰۵ بیش از ۶۱۳ سال در – ۲ میلیون جوان ۲۱ / ۱ تا ۸ / داشته است (فرناندز، ۲۰۰۷ ). در یک پیش بینی مشخص شد که سالانه بین ۶۶۵۰۰۰ نفر بوده است ، ایالات متحده آمریکا بی خانمان می شوند. هم چنین تعداد این افراد در کانادا و در سال ۲۰۰۹٫( (هیرد و همفیل، ۲۰۱۴در پژوه شهای انجام شده بر روی فرار از خانه، به عوامل مهمی برای فرار از خانه اشاره شده است. برخی از اینعوامل به شرح زیر است: ۱) عامل تحصیلات و مدرسه، نظیر مدرسه نامناسب و رفتار نادرست اولیای مدرسه، سطح ۲) عوامل اقتصادی ؛( ۲۰۱۱ ؛ نژادسبزی، ۱۳۸۹ ، تحصیلات پایین یا بی سوادی فرد فراری و والدین وی (بنویت-برایان ۱نظیر سطح اقتصادی پایین خانواده، فقر، مشکلات مالی، عدم کفایت درآمد، بیکاری، کار کردن مادر در بیرون از منزل۳) عوامل اجتماعی نظیر تحریک شدن توسط گروه همسالان منحرف و رابطه با دوستان ؛(۲۰۰۷ ، (لوینسون ۲و راس ۳۲۰۱۲ ؛ زمانی، ۲۰۱۴ )؛ و ۴) عوامل خانوادگی نظیر روابط منفی و ا ز ه م گسیخته ناباب و خلافکار (چن ۴، ثرین ۵، آدامز ۶خانواده ها، ناسازگاری و تشنج در محیط خانه (شووایتزر، ۲۰۱۱ )، از دست دادن حداقل یک یا هر دوی والدین (زمانی،۲۰۰۷ ، مک ، ۲۰۱۴ )، ازدواج زودرس (زمانی، ۲۰۱۴ )، اعتیاد والدین (اسلسنیک ۷، پرستاپنیک ۸، میرز ۹، و گلسمن ۱۰۲۰۱۴ ؛ هاشمی، فاطمی امین، و فولادیان، ۱۳۸۹ ؛ مسعودنیا، و فلاح، ۱۳۹۳ )، مورد سوء استفاده و غفلت جسمی ، کینی ۱۱، و جنسی واقع شدن در خانواده (ملتزر ۱۲، ۲۰۱۲ ؛ مک کینی، ۲۰۱۴ ؛ نژادسبزی، ۱۳۸۹ )، کثرت اولاد و تعداد عائله (لین ۱۶ ، فورد ۱۳ ، ببینگتون ۱۴ ، وستانیس ۱۵۲۰۱۴ )، ترس از تنبیه و عدم درک صحیح والدین از خواست ههای ، آکری ۱۷ ، گلداشتاین ۱۸ ، بانون ۱۹ ، بهاری ۲۰ ، و مک کی ۲۱؛۲۰۱۴ ، ۲۰۰۸ ، هیرد ۷و همفیل ۸ ، ۲۰۰۵ ؛ تایلر ۶ ، ۲۰۱۴ )، و خشونت (هاید ۵ ، نوجوان (التییب ۱، رایس ۲، رودس ۳، و ریگس ۴٫( مسعودنیا و فلاح، ۱۳۹۳

امروزه در اکثر کشورهای جهان، فرار از خانه به یک آسیب مهم اجتماعی تبدیل شده است. جامعه ما نیز با پدیده ایبه نام فرار دختران از منزل، روبروست. در ایران پژوه شهای مختلفی بر روی این پدیده انجام گرفت ه است. ا غلب اینپژوهش ها به شکل کمی یا مداخله ای انجام پذیرفته اند و هی چگونه بررسی پدیدارشناختی بر پدیده فرار از منزل ا نجامنشده است. به عنوان مثال می توان به چند مورد از پژوه شها اشاره نمود: سامانی با مطالعه بر روی ۳۵ دختر فراری ازخانه ساکن در مرکز سامان خواهان شیراز و ۳۵ دختر عادی در سال ۱۳۸۴ ، دریافت که دختران فراری در مقایسه با.( دختران عادی، در کن شهای عاطفی خانواده تفاوت دارند (سامانی، ۱۳۸۴اردلان، سیدان و ذوالفقاری ( ۱۳۸۵ )، طی دو استراتژی مطالعه پیمایشی و مطالعه موردی، با ۳۱ نمونه زن فراریمصاحبه کردند. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه ای که توسط پرسشگران آموز ش دیده به روش مصاحبه رو در روتکمیل شد، استفاده شد. بررسی سابقه فوت و طلاق والدین نمونه ها در زمان اولین فرار نشان داد که والدین ۲۲,۶ درصداین نمونه ها، طلاق گرفته یا به دلیل اختلاف، جدا زندگی می کردند. هم چنین تنها ۹,۶ درصد این افراد، با علاقه خود و رضایت خانواده ازدواج کرده بودند. هاشمی و همکاران ( ۱۳۸۹ )، طی یک پژوهش علی- مقایسه ای بر روی تمامی دختران فراری ۱۲ تا ۲۵ سال دو شهر مشهد و تهران، به این نتیجه رسیدند که میزان نااستواری روابط زناشوییوالدین، میزان واگذاری مسئولیت بزرگسالان به دختران، میزان تضاد با سرپرستان و میزان احساس تبعیض در خانواده در دختران فراریبیشتر از دختران غی رفراری است. در پژوهشی، بر روی ۳۰ دختر عادی از سطح مدارس و ۳۰ نفر دختر فراری از مرکز مداخله در بحران خانه سلامت و بازپروری دختران، مشخص شد که دختران فراری بیشتر از دختران عادی مورد آزار و.( اذیت جسمی قرار گرفت هاند (قلی زاده، بخشی پور، و باباپور خیرالدین، ۱۳۸۶ ۱۵ سال، این نتیجه حاصل شد که – در پژوهشی پیمایشی بر روی یک نمونه ۳۳ نفری از دختران فراری ۲۰٫( سوءاستفاده های جنسی، جسمی و هیجانی در بین دختران فراری مشاهده م یشود (ابراهیمی قوام و خطیب زاده، ۱۳۹۲مطالعه بر روی ۴۰۰ نفر از دانش آموزان دختر سال سوم دبیرستان های منطقه ۱۸ تهران، نشان داد که حدود یک چهارم از دختران، گرایش متوسط و بالایی به فرار از خانه داشتند (علی ورد ینیا، خو ش فر، و اسدی، ۱۳۹۰ ). سالمی، زهتاب نجفی، و سلطانی ( ۱۳۹۲ )، با پژوهش بر روی ۹۸ دختر و زن فراری مراجع هکننده به مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی در شهر کرمانشاه به این نتیجه رسیدند که در نمونه های پژوهش، بین فرار با افسردگی، پرخاشگری، اضطراب بیمارگونه،اختلال پارانویید، اختلال روانپریشی، اختلال وسواسی جبری و فوبیا، رابطه معنادار وجود دارد .

از نکات برجسته پژوهش حاضر، روش کیفی و به دنبال آن جمع آوری اطلاعات، توسط مصاحبه نیمه ساختاریافته ۱ است. در مطالعه بزهکاری، تحقیقات کیفی بر اساس روش شناسی تفسیری سعی دارند تا جهان اجتماعی بزهکاران به عنوان کنش گران اجتماعی را که از درون درک م یگردند، مورد بررسی قرار دهند. در این روش، بزهکاران از طریق مشاهده مستقیم جزئی رفتار آنها در شرایط طبیعی، به طریقی نظام مند تحلیل م یشوند. این تحلیل برای فهم و تفسیراین که چگونه آنها دنیای اجتماعی خودشان را خلق می کنند و به آن معنا می بخشند انجام می شود (احمدی و نیکپور.( قنواتی، ۱۳۸۴

در روش های کمی، جم عآوری اطلاعات توسط پرسشنامه انجام می شود و در نتیجه پویای یهای رفتار انسانی مد نظر قرار داده نمی شوند. ضمن اینکه باید در نظر داشت دخترانی که به فرار از خانه اقدام نموده و در حال حاضر در کانون اصلاح و تربیت به سر م یبرند، ممکن است به علت عدم سواد کافی، متوجه نشدن مفهوم سوالات، و یا نداشت ن صبر و حوصله در مطالعه دقیق سوالات، دقت و صداقت لازم برای برای پاس خگویی به خرج ندهند. به علاوه، به دلیل محدود بودن گزینه های سوالات در رو شهای کمی، آزمودنی ملزم است تنها یک گزینه را انتخاب کند و در نتیجه نمی تواند نظر،فکر، احساس و یا هیجان خود را به شکل دقیقی منتقل نماید. اما زمانی که جمع آوری اطلاعات به وسیله مصاحبه انجاممی گیرد، امکان به چالش کشیدن آزمودنی و کنکاش بیشتر و عمیق تر در گفته های وی وجود دارد و منظوری که از هر پاسخ، مد نظر اوست، به خوبی می تواند توسط مصاحبه گر و با پرسیدن سوالات روش ن گر، درک شود. ضمن اینکهبرون ریزی و خودافش اسازی به وسیله صحبت کردن، برای وی آسا نتر و قابل قبولتر از پاسخ دادن به سوالات بسته پاسخپرسشنامه است.

هدف این پژوهش، بررسی تجارب زیسته دختران فراری ساکن در کانون اصلاح و تربیت است. پدیده شناسی به معنای مطالعه ی وجود ذاتی پدیده است. در این معنی، افراد فقط زمانی درک می شوند که در زمینه زندگی شان مطالعه شوند. بر خلاف تحقیقات کمی، هدف در این نوع تحقیق، فهم پدیده مورد نظر و با توجه به بافت زندگی او است.

ضرورت انجام پژوهش

شیوع فرار از خانه در زنان بیشتر از مردان است و هما نطور که پژوهش های قبلی نشان داده است، بیشتر فراریها مونث می باشند (افراسیابی و عرب مقدم؛ ۱۳۹۰ ). بر اساس تحقیقات، دختران فراری بیشتر از پسران در زمان بی خانمانیخود، دچار جنایت، و خشونت جنسی و جسمی م یشوند (هیرد و همفیل، ۲۰۱۳ ). به علاوه، فرار ی ه ای مونث بیش ازفراری های مذکر دچار مشکلاتی از قبیل برقراری روابط بین فردی طولانی مدت، واهمه از صمیمیت، و احساس منزوی بودن می شوند (لوینسون و راس، ۲۰۰۷ ). با توجه به آمار گفته شده، به نظر می رسد که مطالعه روی دختران و زنان فراری به علت بیشتر بودن شیوع فرار در آنها، دارای اولویت است.

اکثر دختران فراری، قبل از فرار، خشونت (هاید، ۲۰۰۵ ؛ تایلر، ۲۰۰۸ ) و انواع آشفتگی های خانوادگی را تجربهکرده اند (تورو، ۲۰۰۷ ). از پیامدهای فرار از خانه نیز می توان به سوء استفاده جنسی و روابط ن امشروع (هیرد، و همفیل،۲۰۱۲ )، و دچار شدن به اختلالات ذهنی ، ۲۰۰۸ )، مصرف الکل و مواد مخدر (ریون هیل ۳ ، ۲۰۱۳ )، خودکشی (رو (شووایتزر، ۲۰۱۱ ) اشاره کرد. اکثر این دختران پس از فرار دچار فساد، فحشا و روابط جنسی متعدد می شوند (لوینسون وراس، ۲۰۰۷ ؛ مک کینی، ۲۰۱۴ ) و آمار اعتیاد و یا خطر ابتلا به بیماری اعتیاد در آن ها نسبت به قشر عادی جامعه بالاتر۲۰۱۰ ). هم چنین به دلیل استفاده نامنظم از کاندوم و وسایل جلوگیری از بارداری ، ۲۰۰۳ ؛ واسرمن ۲و کلر ۳ ، است (هال ۱، و داشتن شریکان جنسی متعدد، خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی نظیر ایدز و هپاتیت در آن ها بیشتر است (تامپسون ۴۲۰۰۵ ). این دختران، آمار خودکشی بالاتری نیز دارند (رو، ۲۰۰۸ ). در واقع م یتوان گفت که ، زیتل-پالامارا ۵، و فورهند ۶عوامل خطر و پیامدهای آسیب زننده فرار به قدری زیاد است که مطالعه دقیق تر این پدیده را در بافت زندگی افراد فراریمی طلبد. بنابراین، بررسی این دختران، به معنای بررسی بنیادی تر مسائلی نظیر خشونت، آشفتگی خانوادگی، فحشا،خودکشی، اعتیاد و غیره در قشر خاصی از جامعه نیز هست.

با به دست آوردن تجارب زیسته دختران در مورد فرار از خانه، می توان با تقویت تجارب زیسته مثبت و کنترل وکاهش تجارب زیسته منفی در خانواده ها توسط روانشناسان، معلمان، مربیان، رسانه و غیره، برخی عوامل پیش بینیکننده فرار دختران را در خانواد هها کاهش داده و تعدیل کرد تا بتوان از برخی فرارهای انجام نشده پی شگیری به عملآورد. هم چنین با شناخت علل برخی تجارب زیسته منفی و پیش بینی برنامه هایی در جهت بهبود این عل تها، می توان بهپیش گیری از فرار کمک نمود.

یافته های این پژوهش به دلیل بررسی عمی قتر تجارب، به مسئولین کانون ها و روانشناسان و مددکاران شاغل در اینمراکز، فرصت تجدید نظر درباره برخورد با پدیده فرار از خانه را فراهم م یکند و آنها را به سمت به کارگیری راهکا رهایدرمانی غنی تر و تمهیداتی کارسازتر درمورد این دختران، رهنمون م یسازد.

هدف های انجام تحقیق (هدف کلی و هدفهای ویژه)

هدف کلی: شناخت پدیده فرار از خانه

اهداف جزیی:

1. شناخت تجارب زیسته دختران فراری ساکن کانون اصلاح و تربیت
2. تبیین پدیده فرار خانه از طریق تجارب زیسته دختران کانون اصلاح و تربیت

سوال تحقیق

-۱ تجارب زیسته دختران فرار کرده ساکن در کانون اصلاح و تربیت در فرآیند فرار چیست؟

-۲ این تجارب چه معنایی برای آنان دارد؟

تعریف نظری مفاهیم

فرار

واژه فرار معانی متفاوتی برای افراد مختلف دارد. رایج ترین تعریف برای فرار، تعریفی است که دفتر دادگستری نوجوانان و پیشگیری از بزهکاری ۱ ارائه داده است. این تعریف بین دو رده سنی زیر ۱۴ سال و بالای ۱۵ سال تفاوت قائل شده است. فرار، برای کودکانی که زیر ۱۴ سال هستند و یا بالای ۱۴ سال هستند اما از لحاظ ذهنی بی کفایت هستند،

بدین شکل تعریف می شود: دور ماندن از خانه به مدت یک شب یا طولانی تر و بدون اجازه والدین یا قیم قانونی. برای نوجوانان ۱۵ سال یا بزرگتر نیز فرار یعنی دورماندن از خانه بدون اجازه والدین یا قیم قانونی و به مدت دو شب یا بیشتر.(۲۰۰۲ ، (همر ۲، فینکلهور ۳، و سدلاک ۴

جوان فراری

در تعریفی از جوانان فراری آمده است: افرادی که زیر ۱۸ سال هستند و نمی توانند با اعضای خانواده خود د ر یک ( محیط امن زندگی کنند و هچنین افراد ۱۸ تا ۲۱ ساله که سرپناهی ندارند (فرناندز، ۲۰۰۷ ). یت هابر ۵ و تورو ( ۲۰۰۴ نیز اظهار داشتند که جوان فراری کسی است که نمی تواند در خانه امنیت خود را فراهم کند و تحت حمایت قیم یا یک ۲۰۰۸ ) با این تعاریف، ه مرای است اما به ) مراقب، حتی در سطح اولیه نیز نیست (شووایتزر، ۲۰۱۱ ). باس روبن اشتاین ۶

این تعاریف، چیز دیگری را اضافه می کند: جوانان فراری، جوانانی بدون یاور و همراه هستند که بین سنین ۱۶ تا ۲۱ قرار دارند و نمی توانند با اعضای خانواده خود زندگی امنی را داشته باشند. هم چنین، هیچ گونه وضعیت زندگی جایگزین .(۲۰۰۸ ، مطمئنی نیز ندارند (میزراهی ۷و دیویس