مریم میرزایی هستم، فارغ التحصیل روانسنجی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال ۱۳۹۴، پایان نامه ی اینجانب تحت عنوان “ویژگی های روانسنجی پرسشنامه مکانیزم های دفاعی و رابطه آن با راهبردهای مقابله ای در دانشجویان شهر تهران” می باشد که در ادامه بخشی از آن را مطالعه می کنید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)

گرایش: روانسنجی

عنوان:

ویژگی های روانسنجی پرسشنامه مکانیزم های دفاعی و رابطه آن با راهبردهای مقابله ای در دانشجویان شهر تهران

استاد راهنما:

دکتر ریتا لیاقت

پژوهشگر:

مریم میرزایی

تابستان ۱۳۹۴

چکیده:

روش پژوهش حاضر با هدف ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه مکانیزم های دفاعی و رابطه آن با راهبردهای مقابله ای همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان شهر تهران در سال ۹۴ می باشد. به منظور برآورد حجم نمونه از روش خوشه ای تعداد ۴۰۰ نفر پرسشنامه های مربوط به تعیین ویژگیهای روانسنجی و ۱۰۰ نفر نیز پرسشنامه های مربوط به رابطه مکانیزم های دفاعی و راهبرهای مقابله ای را تکمیل کردند. ابزار اندازه گیری پژوهش، پرسشنامه مکانیزم های دفاعی (DSQ-40 ) و پرسشنامه راهبردهای مقابله ای ( CISS ) می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی فرضیه پژوهش، با کمک SPSS ، از روش همبستگی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که پرسشنامه مکانیزم های دفاعی از اعتبار و روایی خوبی برخوردار است و همچنین بین مکانیزم های دفاعی افراد و راهبردهای مقابله ای رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. مقایسه سبکهای دفاعی در زنان و مردان با استفاده از آزمون t تفاوت معناداری در هیچکدام یک از دو جنس را نشان نداد. در میانگین تا ارزنده سازی، گذرا به عمل، بدنی سازی و مجزا سازی بین زنان و مردان تفاوت معنا داری وجود دارد و میانگین آنها در زنان به طور معنا داری از مردان بیشتر است. همچنین مکانیزم مجزا سازی در مردان بطور معنا داری از زنان بیشتر است. در سایر مکانیزمهای دفاعی تفاوت معنا داری در دو جنس دیده نشد. به منظور مقایسه سبکهای دفاعی بین سطوح تحصیلات از روش آماری تحلیل واریانس یکطرفه استفاده شد و نتایج تفاوت معناداری در مقایسه سبکهای دفاعی در سطوح مختلف تحصیلی را نشان داد. دانشجویان سطح لیسانس به طور معناداری از سبک دفاعی رشد تا بافته در مقایسه با سطح فوق لیسانس و دکترا برخوردارند.

واژگان کلیدی: ویژگیهای روانسنجی، مکانیزم های دفاعی، راهبردهای مقابله ای

فهرست مطالب

عنوان

بیان مسأله

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهداف پژوهش

سوالات پژوهش

تعریف متغیرها و اصطلاحات

فصل دوم: مروری بر پیشینه

مفهوم تحمل پریشانی

نقش انعطلاف پذیری و حساسیت بافتی در فرآیندهای تحمل پریشانی

عوامل تأثیر گذار بر سطح تحمل پریشانی

سازه های مرتبط با تحمل پریشانی و آسیب شناسی روانی

نقش تحمل پریشانی در بروز و حفظ آسیب شناسی روانی

وضعیت های منزجر کننده

مفهوم مکانیزم های دفاعی

مفهوم کلاسیک مکانیزم های دفاعی (زیگموند فروید)

مفهوم مدرن مکانیزم های دفاعی (از آنا فروید تا وایلانت)

دیدگاه راهنمای تشخیص و اماری اختلالات روانی

نظریه های مکانیزم های دفاعی

مفهوم راهبردهای مقابله ای

کارکرد سبک های مقابله

نظریه های مقابله

فصل سوم: روش اجرای پژوهش

روش پژوهش

جامعه آماری

نمونه و روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

آمار توصیفی

آمار استنباطی (پاسخگویی به سوالات پژوهش)

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری

محدودیت های پژوهش

پیشنهاد های پژوهش

منابع

پیوست

مقدمه:

گروهی از صاحب نظران، استرس را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده اند شاید هم به راستی دوران ما عصر استرس و فشارهای روانی است، دوره ای که در آن انسان بیش از هر زمان دیگری در معرض عوامل استرس زا قرار گرفته و مسائل و مشکلات بی شماری از هر سو او را احاطه کرده است در چنین جهان بر هیاهویی چگونه می توان از فشارهای روانی اجتناب کرد یا با آن به مصاف و مقابله پرداخت؟ چگونه می توان فشار فشار روانی و عوارض آن را شناخت و بالاخره چگونه می توان قبل از رسیدن به مراحل حاد با استرس به مقابله پرداخت و آن را مهار کرد (الوانی، ۱۳۶۸)پریشانی ممکن است نتیجه فرایندهای شناختی یا فیزیکی باشد اما باز نمایی آن به صورت حالت هیجانی است که اغلب با گرایش به عمل برای کاهش یا رهایی از تجربه ی هیجانی مشخص می شود تحمل پریشانی به عنوان توانایی تجربه و مقاومت کردن در برابر حالات روانشناختی منفی مشخص شده است. (سیمونز و گاهر ، ۲۰۰۵). افراد دارای تحمل پریشانی پایین اولا هیجان را غیر قابل تحمل می دانند و نمی توانند به پریشانی و آشفتگیشان رسیدگی نمایند. ثانیا این افراد وجود هیجان را نمی۔ پذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی می کنند، زیرا که توانایی مقابله خود با هیجانات را دست کم می گیرند، سومین مشخصهای عمده ی تنظیم هیجانی افراد با تحمل آشفتگی پایین، تلاش این افراد برای جلو گیری از هیجانات منفی و تسکین قوری هیجانات منفی تجربه شده می باشد. لازم به ذکر است که اگر این افراد قادر به تسکین این هیجانات نباشند، تمام توجه شان جلب این هیجان آشفته می گردد و عملکردشان بطور قابل ملاحظه ای کاهش می یاید (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵).صرف نظر از اینکه تا چه حد در کنار آمدن با مشکلات توانا باشیم، در زندگی مواقعی پیش میآید که ناچار، احساس فشار روانی می کنیم. انگیزه های ما همواره به آسانی ارضاء نمی شوند. باید موانعی را از سر راه برداشت، دست به انتخاب زد و در برابر دیر پایی ها، شکیبایی نشان داد. در اثر برخورد آدمیان با موانعی که راه پر کامیابی های آنان می بندند، در هر یک از آنان شیوه پاسخ دهی ویژه ای رشد می کند. شیوه پاسخ دهی به هر فرد به موقعیت های ناکام کننده تا حدود زیادی نشان می دهد که سازگاری وی با زندگی، بسنده است یا خیر؟ افراد برای اینکه به طور طبیعی به فعالیت بپردازند، بایستی تا حدودی فشار روانی را احساس کنند.برانگیختگی هیجانی ملایم، شخص را در جریان کاری که عهده دارد، هشیار نگه میدارد، هنگامیکه مدت طولانی زندگانی آدمیان با سکوت و آرامش همراه می شود، آنان احساس کسالت کرده و در پی چیز های هیجان انگیز می روند.بررسی هایی که در مورد محرومیت های حسی صورت گرفته نشان می دهند که فقدان تحریک عادی برای مدتی بیش از یک دوره کوتاه می تواند بسیار ناراحت کننده باشد و اثرات عمیقی بر رفتار بر جای گذارد. اما در عین حال فشار روانی طولانی با شدید دارای اثرات آسیب زای فیزیولوژیکی و روانشناختی است (هیلگارد، ۱۹۸۳، ترجمه براهنی و همکاران، ۱۳۷۳)قدیمی ترین دیدگاهی که به مفهوم مقابله و اهمیت آن پرداخته است، دیدگاه روان تحلیل گری می باشد. در این دیدگاه خود از طریق مکانیزم های دفاعی ، از هشیار در برابر اضطرابی که از تعارض با تکانه های نهاد (اضطراب روانجور ، درخواست های فراخود (اضطراب اخلاقی) و خطرات محیطی (اضطراب و افعی ) سرچشمه می گیرد، محافظت می کند.املاک اصلی برای اینکه یک مکانیزم دفاعی چقدر پخته یا ساز گارانه است، بستگی به این دارد که چقدر واقعیت را تحریف می کند (سید محمدی، ۱۳۸۲). در نظام روان تحلیل گری هر اختلال روانی با مکانیزم های دفاعی غیر انطباقی مشخصی همراه است و دفاع ها نقش مهمی در سلامت روانی فرد ایفا می کند. بررسی متعدد از این فرض حمایت کرده اند و در تحقیقات مشخص شده که سلامت جسمانی و روانی افراد به طور معناداری با مکانیزم های دفاعی آنها در ارتباط است (باند و پری، ۲۰۰۴). رفتار مقابله ای، اعمال هدفمند فرد برای رسیدن به یک هدف مرتبط با محیط است. به نظر اتکینسون و همکاران رفتار مقابله ای روش مشخصی است که در آن قرد با محیط اجتماعی و فیزیکی خود مواجه شده و بویژه منابعش را در جهت مهار تنیدگی به حرکت در می آورد. بنابراین بنظر می۔ رسد که اغلب مؤلفین مقابله را تلاش فرد برای کاهش تنیدگی می دانند، برخی این تلاشها را هشیار و منطقی، برخی در جهت تسلط و برخی در جهت اداره مهار تنیدگی می دانند اما در هر صورت نقش فرد را در این میان نمی توان نادیده گرفت. در حالیکه در پژوهشهای مبنی بر مقاومت در برابر تنیدگی بر ظرفیت فرد در جهت حفظ سلامتی به هنگام قرار گرفتن در برابر عوامل تنیدگی زا تأکید می کنند (راهه و أرتور، به نقل از کارور و وارگاس، ۲۰۱۰)

بیان مسئله:

شواهد قانع کننده ای وجود دارد که اگر ما اعتقاد داریم یک رفتار می تواند احساسات و هیجانهای منفی را کاهش دهد بیشتر احتمال دارد که در آن رفتار وارد شویم حتی اگر ناسالم است (فیشر و اسمیت، ۲۰۰۸). همچنین شواهد قانع کننده ای وجود دارد که برخی از رفتارهای ناسالم قادرند هیجانهای منفی را به سرعت کاهش دهند و این مایه تأسف است زیرا فرد یاد می گیرد که این رفتار می تواند سریعا احساس عاطفه منفی را کاهش دهد ( اسمیت و اندر لیچ و همکاران، ۲۰۰۷)در نظام روان تحلیل گری هر اختلال روانی با مکانیزم های دفاعی ناسازگارانه مشخصی همراه  است (بلایا، درونفس و بلایا و همکاران، ۲۰۰۶) مکانیزم های دفاعی امن» که فروید آنها را راهکارهای ناهشیار «من» جهت کنترل غرایز و تکانه ها تعریف کرد، یکی از مهمترین مفاهیم مرتبط با | ناهشیار است که در نظام روان تحلیل گری جهت تبیین عملکرد دفاعی دستگاه روانی در برابر اضطراب و تنیدگی معرفی شدند (آفر، لاویه، گوسلف و آپتر، ۲۰۰۰). بلایا و همکاران نشان دادند که دفاعها نقش مهمی در سلامت روانی فرد ایفا می کنند. بعنوان مثال دفاع برجسته افسردگی فرافکنی است (بلایا و همکاران، ۲۰۰۶). بررسی های متعددی از این فرض حمایت کرده اند و در تحقیقات مشخص شده است که سلامت جسمانی و روانی افراد به طور معناداری با مکانیزم های دفاعی آنها در ارتباط است (یاد و پری، ۲۰۰۴)در این راستا مطالعات نیز اهمیت ارتباط میان مال اخلات درمانی و مکانیزم های دفاعی را مورد تأیید قرار داده اند. بعنوان نمونه مطالعات نشان داده اند که درمانهای پویشی که مستقیما با دفاعهای بیمار سر و کار دارند، به کاهش چشم گیری از میزان دفاعهای غیر انطبافی و بالعکس افزایش معناداری در دفاعهای انطباقی و سازگارانه کمک می کند (گرامر، ۶۲۰۰۰ باند و پری، ۲۰۰۴). بنابراین بنظر می رسد صرف نظر از نوع درمان، ارتباط مشخصی بین بهبودی و دفاعهای غیر مرضی وجود دارد.بر اساس رویکرد روان تحلیل گری افراد و موجاها با تنیدگی از سبکهای دفاعی مشخصی استفاده می کنند که این سبکها بر اساس میزان پختگی” به چهار گروه ناپخته (رشد نایافته)، روان آزرده خودشیفته و پخته (رشد یافته) تقسیم می شوند. هر یک از این سبکها شامل مکانیزم های ویژه ای هستند (گرامر، ۲۰۰۰)وایلانت و در یک دریافتند که سلامت روانی، با استفاده از مکانیزم های دفاعی رشد یافته، نظیر پیش بینی والایش، شوخ طبعی و فرونشانی رابطه دارد. افرادی که مکانیزم های رشد یافته به کار میبرند، با فشار روانی به خوبی کنار آمده و سازگارانه به تعارض پاسخ می دهند (محمد پوریزدی، بیرشک، فنی و دژکارم، ۱۳۸۸).تحمل پریشانی، به صورت توانایی در استمرار و اصرار پر فعالیتی هدفمند در هنگام تجربه نمودن پریشانی عاطفی تعریف گشته (لاو ترز، مک فرسون و همکاران، ۲۰۰۹). زنان نسبت به مردان به سطوح پایین تر تحمل پریشانی تمایل دارند، اما تحمل پریشانی پایین بدون در نظر گرفتن جنس نیز مخرب است (سیمونز و گاهر .۲۰۰۵).راههای متفاوتی وجود دارد که هیجانهای ما می توانند باعث بروز مشکلات شوند. برای برخی از ماه تا پایداری هیجان با تغییرات سریع هیجانی، رهایی از حالات آزارنده متعدد و غیر قابل پیش بینی که احساس می شود کنترل آنها مشکل است.برخی دیگر تجربه خلفهای منفی به صورت شدید یا مکرر، به طوری که بیشتر از دیگران با خلفهای قوی تر روبرو می شدند و برای برخی دیگر مشکل آلکسیتایمیا (ناتوانی در شناسایی احساسات به طور مؤثر) که منجر به درگ گسترده ای از احساسات «به» است که تنظیم آن مشکل است. برای برخی دیگر مشکل، فقدان لذت، عدم هیجان، قطع ارتباط، احساس کرختی و ناتوانی برای احساس عواطف مثبت در پاسخ به چیزهایی که قبلا لذت بخش بوده است، می باشد.چندین راه دیگر وجود دارد که هیجانهای ما می تواند برای ما مشکل ساز شوند و یک لیست کاملا جامع تقریبا غیر ممکن خواهد بود (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵).در پژوهش عزیزی (۱۳۸۸) بین مقیاس تحمل آشفتگی با هیجان مثبت و هیجان منفی به ترتیب همبستگی های ۵۴۳ / ۰و ۲۲۴ /۰ بدست آمده است. در پژوهش وارد، سو آن و جک (۲۰۰۱) نیز تحمل پریشانی با پذیرش خلق رابطهی مثبت دارد. یک راهبرد مقابله ای هیجان محور از قبیل مصرف الکل و سایر موارد ممکن است منتهی به خلاصی سریع افراد از هیجانات منفی گردد (لازاروس ” ۱۹۹۱). این راهبرد خصوصا برای کسانی که تحمل آشفتگی پایینی دارند، شیوهای مناسب به شمار میرود (یرو، توانسکی، برن استاین، ۲۰۱۰)در پژوهش عزیزی، میرزایی، شمس (۱۳۸۹) مشخص شد، بین تمامی زیر مقیاس های دشواری در تنظیم هیجان و عدم پذیرش با پاسخ هیجانی، دشواری در انجام رفتار هدفمند، دشواری در کنترل تکانه ، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان و استفاده از راهبردهای مقابله ای هیجام محور، همبستگی مثبت معناداری وجود دارد (عزیزی و همکاران، ۱۳۸۹). افراد دارای تحمل آشفتگی پایین، اولا هیجان را غیر قابل تحمل می دانند و نمی توانند به آشفتگی یا پریشانیشان رسیدگی نمایند، دوما این افراد وجود هیجان را نمی پذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی می کنند زیرا که تواناییهای مقایلهای خود را دست کم می گیرند (سیمونز، گاهر، ۲۰۰۵).تحمل پریشانی نشان دهنده درک یا توانایی واقعی مقاومت در برابر تأثیر منفی یا حالات بیزاری روانی یا جسمی می باشد (براون ، ۲۰۰۵؛ لیرو، ۲۰۱۰).مدلهای مفهومی متعددی نشان می دهد تحمل پریشانی ممکن است نقش محوری در بروز یا ادامه ی انواع اختلالات بازی می کند. تحقیقات نشان داده اند که افراد مبتلا به (ASPD اختلال شخصیت ضد اجتماعی ” تمایل به نشان دادن سطوح پایین تحمل پریشانی دارند. همچنین سطح نحمل پریشانی پایین با سطوح بیشتری از تمایل به خودکشی همراه است (آنستیس، بگ، تول و همکاران).بر اساس گزارش چو (۲۰۰۶)، مطالعه فراتحلیلی اخیر نشان می دهد راهبردهای مؤثر در رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)، در درمان نشانه های افسردگی عبارتند از راهبردهای مرتبط با پذیرش، یعنی مهارت هشیاری فراگیر بنیادین، و مهارت های تحمل پریشانی DBT رویکرد شناختی رفتاری است که در ابتدا با درمان اختلال شخصیت مرزی ابداع شد و مبتنی بر اصول پذیرش و تغییرات است که چهار مؤلفه مداخله ای را در شیوه درمان گروهی خود مطرح می کند که عبارتند از : هشیاری فراگیر بنیادین، تحمل پریشانی به عنوان مؤلفه های پذیرش، تنظیم هیجانی و کار آمدی بین فردی به عنوان مؤلفه های تغییر (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵). در تحقیقات میلر” مشخص شد که DBT منجر به کاهش معنی داری در شاخص نشانه های مثبت پریشانی می شود و افزایش تحمل …